روشهای مبارزه با علفهای هرز برنج
الف – پیشگیری:
نکاتی که در پیشگیری باید مورد توجه قـرار گیـرد:
- اسـتفاده از بـذر کـاملا پـاک و بوجاری شده و فاقد هرگونه بذور علفهـای هـرز،
- سـبک و سـنگین کـردن بـذور،
- احداث خزانه در محل مناسب،
- تهیه زمینی مطلوب،
- تمیز نمودن کانال و جـویهـای آبیاری،
- مدیریت صـحیح آبیـاری،
- اجـازه نـدادن علـفهـای هـرز بـه بـذردهی،
- بذرگیرهای شلتوک برنج عاری از علفهای هرز
ب – مدیریت زراعی در رابطه با علف های هرز:
تهیه زمین مطلوب:
بستر کشت اعم از خزانه یا زمین اصلی باید خیلـی خـوب تهیـه شـود و کـاملاً صـاف و بدون پستی و بلندی باشد تا اینکه بتوان آب را با عمق مناسب در کرتها نگه دارد. چنانچـه زمینی بد تسطیح شـده باشـد (بـه طـوری کـه از بعـضی از نقـاط آن خـشکی بیـرون بزنـد و کلوخه ها خرد نشده باقی بمانند) محل مناسبی برای رشد بذور علف هرز خواهد بود
آبیاری صحیح:
آب به عنوان یک عامل مهم و موثر در کنترل علـفهـای شـالیزار شـناخته شـده اسـت. تعداد زیادی از علفهای هرز در وضعیت غرقاب نمیتوانند جوانه بزنند (البته آب بایـد بـه مقدار کافی وجود داشته باشد). لذا جمعیت علفهای هرز بـا افـزایش ارتفـاع آب کـاهش می یابد. اهمیت تسطیح شالیزار هنگام تنظیم عمق آب روشن میشود. چنانچه شالیزار خوب تسطیح شده باشد می توان عمق آب را به راحتی تنظیم کرد. با تنظیم آب به عمق ۱۰ سانتی متر اکثر علفهای هرز رشد ناچیز دارند ولی ممکن است پنجه دهی بـرنج را کـاهش دهنـد لذا ۷ـ۵ سانتیمتر ارتفاع مناسب است.
روش کشت:
بطورکلی خسارت در کشت مستقیم بـرنج بیـشتر از روش نـشاء کـاری اسـت. در روش نشاء کاری ماشینی تراکم علفهای هرز بیشتر از روش نـشاء کـاری دسـتی اسـت. زیـرا در کشت ماشینی برنج به دلیل استفاده از نشاء های جوان و کوتاه تر و همچنـین وجـود فـضای بیشتر بین ردیفها، رویش علفهای هرز بویژه در اوایل رشد زیادتر است. در کـل کـشت نشایی نسبت به کشت مستقیم بهتر است.
ارقام برنج:
قدرت رقابت ارقام برنج با علفهای هرز یکی از عوامـل مـوثر در رشـد و نمـو بهتـر و تولید بیشتر محصول است. بعضی از گزارشهـا نـشان مـیدهـد کـه یـک رابطـه منفـی بـین جمعیت علف هرز و ارتفاع برنج وجود دارد و هر چه گیاه قد بلند تر باشد رقابت گیاه بـرنج با علفهای هرز بهتر و جمعیت رقابت با علفهای هرز کمتر است. علاوه براین ارقام بـرنج با پنجه دهی بالا، سرعت رشد زیاد و نیز پنجه هـای بـاز از قـدرت رقابـت بـا علـف هـای هـرز بهتری برخوردار هستند.
فاصله کاشت:
در زراعت برنج فاصله کاشت یکی از عوامل مهم تراکم علفهای هرز اسـت. مناسـب ترین فاصله کشت برای رشد برنج و تولید محـصول بـالا بـستگی بـه رقـم و حاصـلخیـزی خاک دارد.
- در اثر کم شدن فاصله کاشت تعداد پنجه در متر مربع افزایش می یابد
- در اثر کم شدن فاصله کاشت بوته هایی بلند و ضعیف به وجود می ایند که به آسانی ورس میکنند
- فاصله کاشت مناسب به کنترل علفهای هرز کمک میکند.
- فاصله کاشت مناسب به ظرفیت پنجه زنی رقم و حاصلخیزی خاک بستگی دارد
ج – مدیریت مکانیکی و نیمه مکانیکی:
وجین:
وجین با دست، قدیمیترین و عمومیترین روش مبـارزه بـا علـفهـای هـرز در دنیـا از جمله در ایران است که از نظر زیست محیطی و حفظ تعادل طبیعی هیچگونـه زیـانی نـدارد بخصوص که وجین دستی موجب جابجـایی آبهـا و تهویـه شـده و بـر سـلامت و شـادابی نشاءهای برنج می افزاید.
استفاده از کونوویدر (ابزار نیمه مکانیکی) :
از دیگر روشهای مبارزه با علفهای هرز برنج استفاده از کونوویدر است .این وسیله که دارای چرخ های فلزی یک یا دو ردیفه مـیباشـد کـه در کـشت مکـانیزه کاربرد دارد. این دستگاه توسط شخصی در بین ردیـفهـای زراعـت بـرنج بـه سـمت جلـو رانده میشود. چرخش چرخها باعث تکه تکه کردن و به زیر خاک بردن علفها میشـود. معمولاً ۳ هفته بعد از نشاءکاری هنگامی که علفهای هـرز کمتـر از ۱۰ سـانتیمتـر باشـند مناسبترین زمان استفاده از این گونه وجین کنها است. در این زمان سطح آب مزرعه باید به ارتفاع حدود ۳ـ۲ سانتی متر باشد.
د – مبارزه بیولوژیکی
استفاده از اردک در شالیزار:
نکاتی که بایستی در پرورش اردک در شالیزارها رعایت گردد:
- مکان اردکها ترجیحاً نزدیک منزل و محصور باشند
- ارقام مناسب برای کشت برنج و پرورش اردک (دوره رشد بیـشتر و متحمـل بـه ورس)
- تاثیر اردک روی برنج (تغذیـه از آفـات موجـود روی بوتـه، کمـک بـه تهویـه خـاک، افزودن فضولات (به عنوان کود دامی، مبارزه با علفهای هرز)
- زمان رهاسازی جوجه اردکها ( ۱تا۲ هفته بعد از نشاکاری)
- تعداد جوجه اردکها ( ۲۵۰ تا۳۰۰ جوجه اردک با سن ۲ تا ۳ هفته ای یا ۱۰۰ تـا ۱۵۰ گـرم)
- زمان خارج سازی اردکها از مزرعه (حدود ۱۰ روز قبل از برداشت) ۸
- بعد از برداشت برنج و در پرورش رتون نیز میتوان مجدداً از اردک استفاده نمود.
ه – مبارزه شیمیایی
کنترل شیمیایی از موثرترین روشهای مبارزه با علفهای هرز برنج مماننـد دیگـر روش هـا دارای یـک سـری معایـب و مزایـایی اسـت. از معایب آن میتوان، آلوده شدن محیط زیست به سموم شیمیایی و از مزایای آن می تـوان بـا صرفه بودن، اختصاصی بودن، سهولت و سادگی کار با علفهای هرز را نام برد.
نکات مهم در استفاده از علفکشهای برنج قبل بذرپاشی در خزانه:
حدود سه روز قبل از بذرپاشی، بستر خزانه را کـاملاً مالـه کـشی کـرده و ارتفـاع آب را حدود ۵ سانتیمتر میرسانیم. سپس علفکش مورد نظر (بوتاکلر یا تیوبنکارب) را به مقدار ۳۰ سی سی بـرای ۱۰۰ مترمربع خزانه بصورت قطره پاشی در سطح خزانه پخش می نماییم. لازم به ذکر است که از ورود و خروج آب تا مدت ۴۸ سـاعت جلـوگیری نمـاییم. بعـد از آن آب خزانـه را تخلیـه کرده و چند بار این کار را تکرار میکنیم و سپس با دست کشیدن در سـطح بـستر بـذرها و اندکی هوادهی اقدام به بذرپاشی مینماییم.
نکات مهم در مصرف علفکشهای برنج قبل از نشاکاری در زمین اصلی:
- مزرعه خوب تسطیع شده باشد و پستی و بلندیها در آن دیده نشود.
- با توجه به نوع علف هـرز منطقـه سـعی شـود از علـفکـشی اسـتفاده شـود کـه بیـشترین کارایی را داشته باشد.
- علفکش به موقع استفاده شود که زمان درست مصرف علفکـشهـا ۵ـ۳ روز قبـل از نشا میباشد.
- روش صحیح مصرف علفکشها به صورت قطره پاشی به درستی انجام شود. بـا توجـه به اینکه در دهانه بطریهای قطره پاش سوراخهای خاصی تهیه شـده اسـت زارع بطـری را پس از برداشتن سر آن در دست گرفته و از ابتدای کرت به فاصله ۲ تا ۲.۵ متر از یک مـرز مستقیم شروع و حرکت میکند و در هر قدم یا تا در هر ۲ یا ۳ قدم بـسته بـه مقـدار علـفکشی که باید در هکتار مصرف شود یک بار به چپ و به راست بطری را حرکت می دهـد به طوری که قطرات علفکش از هر طرف تا فاصـله ۲ تا ۲.۵ متـری و در واقـع در نـوار بـه عرض ۴ – ۵ متر بصورت حد امکان یکنواخت پاشیده شود و با مسیر قبلـی و بـه فاصـله ۴ – ۵ متری آن حرکت برگشت را با همان شیوه انجام و آن را عیناً در بقیه کرتها ادامه دهد.
- میزان مصرف بر اساس دز معرفی شده در بروشور سموم استفاده شود.
- ارتفاع آب در سطح مزرعه یکسان و بین ۷ ـ ۵ سانتیمتر باشد و در حـین سمپاشـی از ورود و خروج آب مزرعه حداقل ۳ – ۵ روز جلوگیری شود.
نکات مهم در مورد استفاده از علفکشهای برنج بعد از نشاءکاری در زمین اصلی:
همان نکات و روشهایی را که در مورد استفاده از علفکـشهـا در قبـل از نـشاءکاری سوروف گفته شد باید رعایت گردد با این تفاوت که زمان مصرف علفکش در ۵ – ۷ روز بعد از نشاءکاری میباشد. فهرست علفکشهای برنج رایج در شالیزار در جدول ۱۰ – ۳ ارایه شـده است.
مطالعه پستهای زیر نیز میتواند مفید باشد
علغهای هرز مزارع برنج و روشهای مبارزه با آن ها