کود حیوانی پوسیده (روش پوساندن)

ضرورت استفاده از کود حیوانی پوسیده و نحوه پوساندن کود دامی تازه

مواد آلی خاک شامل دو بخش زنده و غیر زنده خاک است. بخش زنده شامل ریشه های زنده گیاه، موجودات ریز و ذره بینی و جانداران متوسط و بزرگی است که در خاک زندگی می کنند. بخش غیرزنده ماده آلی خاک شامل بقایای گیاهی و جانوری موجود در خاک بوده که مراحل مختلف تجزیه و فساد را می گذرانند. مواد آلی خاک علی رغم سهم ناچیزشان در خاک، تأثیر بسیار مهمی بر رشد و عملکرد گیاه دارند. توانایی خاک در جذب آب و نگهداری عناصر غذایی، بستگی زیادی به مقدار و نوع مواد آلی موجود در خاک دارد. قدرت باروری و حاصلخیزی خاک از طرق مختلفی وابسته به بخش آلی خاک می باشد. هرقدر مواد آلی خاک بیشتر بوده و کیفیت آنها مناسب باشد، کمیت و کیفیت محصول نیز بالاتر است. در مناطق پسته کاری ایران که در نواحی خشک کویری واقع شده اند، به شدت دچار محدودیت کمی و کیفی منابع آب آبیاری هستیم، بنابراین بالا بردن مقدار مواد آلی خاک با استفاده از کودهای حیوانی (کود اسبی ، کود گاوی ، کود گوسفندی و کود مرغی) با توجه به ظرفیت جذب و نگهداری بالای رطوبت آنها، تأثیر نسبتا مهمی در رفع مشکل دارد. محصول نهایی تجزیه مواد آلی، ماده سیاه رنگ و مقاوم به تجزیه میکروبی است که هوموس نامیده می شود که ظرفیت جذب و نگهداری رطوبت و تبادل کاتیونی این ماده بسیار زیاد است. مواد آلی خاک که از طریق دادن کودهای حیوانی و برگرداندن بقایای گیاهی به خاک تأمین می شوند، مرتب در حال تجزیه بوده و مقدار آنها در خاک به طور دائم در حال کاهش می باشد. بنابراین جهت بالابردن و حفظ مواد آلی خاک، استفاده از کود حیوانی پوسیده به شکل، مقدار و نحوه کاربرد مناسب و هر ساله امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

کود پوسیده دارای نشانه های مختلفی است : کود پوسیده بوی تند فضولات حیوانی را نمیدهد،نرم است و اگر دست را داخل آن فرو کنیم گرمای خاصی احساس میشود.رنگ کود پوسیده نیز روشن است و اصولا هرچه کود پوسیده تر باشد رنگش روشن تر میگردد.

معایب استفاده از کودهای آلی و حیوانی تازه (غیرفراوری شده)

1. کودهای حیوانی تازه، خصوصا کودهای گوسفندی دارای مقادیر زیادی بذر علف هرز هستند. همراه با این کودها مقدار زیادی بذر علف هرز زنده وارد باغ میشود. در برخی موارد دیده شده که در بعضی باغات پسته خصوصا در باغ هایی که با آب شیرین آبیاری می شوند بعد از دادن کود حیوانی، افزایش علف هرز تبدیل به یک مشکل بزرگ برای باغدار شده است. طی فرایند پوساندن و فراوری کودهای حیوانی دمای توده کود به حدی بالا می رود که بذر علف های هرز قوه نامیه خود را از دست داده و قادر به سبز شدن نمی باشند.
2. فرآیند تجزیه کود حیوانی تازه (گوسفندی و مرغی) داخل کانال کود گرمای زیادی تولید می کند که ریشه درخت برای مدتی قادر به وارد شدن به داخل لایه کود حیوانی داخل کانال کود نمی باشد. کودهای آلی پوسیده و فراوری شده این مشکل را ندارند.
3. در کود حیوانی تازه مقدار کربن نسبت به ازت خیلی زیادتر است. در صورت استفاده از کود حیوانی فراوری نشده و تازه در داخل کانال کود، خاک و به عبارتی محیط اطراف ریشه به عنوان منبع تأمین ازت مورد استفاده باکتری ها قرار می گیرد و گیاه دچار کمبود ازت شده و در همان اوایل فصل رشد، شوک کمبود ازت به درخت یا گیاه وارد می شود.
4. یکی دیگر از مخاطرات استفاده از کود دامی تازه، احتمال وجود میکروارگانیسمهای بیماریزای ایکولای ( E.coli) و سالمونلا بسار زیاد است که خطر بیمار شدن باغداران و کسانی با این قبیل کودها سر و کار دارند را در پی دارد. در مرحله پوساندن و رسانیدن این کودها، باکتریهای ذکر شده در دمای بالا به راحتی کشته شده و خطر غیربهداشتی این کودها کاهش یافته و یا در صورت استاندارد بودن مراحل تجزیه و فراوری کاملا از بین می روند.

نحوه فراوری کود حیوانی قبل از استفاده در باغ

برای فراوری کودهای حیوانی تازه و خام در مزرعه و توسط خود باغدار روش های مختلفی ذکر شده گاست. ساده ترین روش تهیه کود دامی پوسیده روش بنگلور (Banglore method) است.

1. اولین مرحله در پوساندن کود حیوانی در باغ توسط باغدار، تأمین کمبود ازت مورد نیاز برای فعالیت باکتری ها به صورت مصنوعی و دستی است. معمولا با توجه به میانگین نسبت کرین به ازت خیلی بالا در اکثر کودهای حیوانی مورد استفاده در باغ های پسته، ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم کود اوره به هر تن کود حیوانی اضافه شده و مخلوط گردد.
2. با توجه به خشک بودن کودهای حیوانی، توده کود با آب مرطوب شود؛ زیرا باکتری ها و سایر میکروب های مسئول تجزیه کود به رطوبت کافی نیاز دارند. وجود رطوبت کافی از بالا رفتن زیاد دمای توده کود جلوگیری کرده و مانع سوختن کود می شود.
3. توده کودی که مراحل قبل بر روی آن انجام شده، به صورت لایه لایه در چاله و یا سیلویی که به همین منظور آماده شده است، ریخته شود.
4. در نهایت روی توده کود با لایه نازکی از خاک یا ماسه بادی پوشیده می شود. در این مرحله توده به مدت حدود دو هفته به حال خود رها می شود.
5. بعد از حدود دو هفته روی چاله و یا سیلو برداشته شده و با بیل مکانیکی و یا تراکتور کاملا به هم خورده و در صورت نیاز، کمی آب اضافه شده و بعد از حدود دو روز که توده کودی هوا خورد مجددا با یک لایه نازک ماسه بادی دیگر روی آن پوشیده می شود
6. بعد از حدود دو هفته توده کود رسیده و بدون مخاطرات گفته شده برای کود دامی تازه، قابل استفاده در باغ است.

لازم به ذکر است در صورتی که امکان تهیه گوگرد به صورت عنصری به همراه باکتری تیوباسیلوس یا میکروارگانیسم های موثر (EM) فراهم باشد، در صورتی که بتوان عمل مخلوط کردن را به دقت انجام داد می توان کودهای میکرو، پتاسه و فسفره ای که بر اساس نتایج آزمون های خاک و برگ باغ توصیه شده است را نیز به توده کودی اضافه کرد هنگام پر کردن سیلو یا چاله ای که برای پوساندن کودهای حیوانی مورد استفاده قرار میگیرد، می توان از کلیه بقایای گیاهی موجود در باغ و کاه و کلش هم استفاده کرد. گیاهانی از قبیل خارشتر، پوست سبز و برگ های خزان شده پسته قابلیت اضافه شدن به توده کود را دارند. طی فرایند تجزیه کودهای آلی، ازت از شکل آلی به شکل معدنی در می آید. اگر توده کود با خاک پوشیده نشود احتمال تبدیل ازت به شکل گازی و متصاعد شدن آن به هوا وجود دارد. این فرایند علاوه بر کاهش ارزش غذایی کود حیوانی پوسیده، مسئله آلودگی هوا و تشدید پدیده اثر گلخانه ای را به دنبال دارد.