طبقه بندی میوه و انواع میوه

انواع میوه و طبقه بندی میوه ها

در باغبانی میوه ساختاری از گیاهان است که پس از لقاح از مادگی (gynoceium) بوجود می آید و در برگیرنده و محافظت کننده دانه می باشد (میوه حقیقی). گاهی اندام های مانند کاسبرگ (در توت فرنگی) ، لوله گل یا هیپانتیوم (در سیب) ، براکته ها (در آناناس) و یا محور گل آذین (در انجیر) نیز در تشکیل میوه دخالت دارند که در این حالت میوه را کاذب (Pseudo carp) می نامند. گاهی میوه ها بدون انجام عمل لقاح بوجود می آیند و معمولا بدون دانه می باشند. چنین حالتی را بکرزائی (Parthenogenesis) و میوه حاصل شده را پارتنوکارپ (Parthenocarp) می نامند. پرتقال های بدون هسته از این نوع می باشند.

وظیفه میوه ها از نظر زیست شناسی

• حفاظت از دانه های در حال تشکیل
• کمک به انتشار دانه از طریق تغییراتی که در بافت های عقیم احاطه کننده دانه ایجاد می شود.
• دیواره تخمدان بخشی از تخمدان است که عموما در تشکیل میوه دخالت دارد و اطراف دانه را فرا می گیرد. به این بخش فرابر (pericarp) گویند.

فرابر از ۳ لایه متمایز ساخته شده است :

1. برون بر (exocarp) که منشاء آن بشره تخمدان (بشره فوقانی برچه) است.
2. میان بر (mesocarp) که منشاء آن پارانشیم بر چه است.
3. درون بر (endocarp) که منشاء آن بشره تخمدان (بشره داخلی برچه) است.

خصوصیات موثر در طبقه بندی میوه ها :

• تعداد تخمدان و تعداد گل هایی که در تولید میوه دخالت دارند.
• ماهیت دیواره تخمدان در زمان رسیدن میوه (خشک یا آبدار بودن آن)
• ماهیت ۳ لایه سازنده فرابر از نظر آبدار بودن یا سخت بودن ، در مواقعی که دیواره تخمدان گوشتی و آبدار است.
• شکوفا یا ناشکوفا بودن میوه در زمان رسیدن ، در میوه هایی که فرابر خشک دارند.
• تعداد برچه هایی که در تشکیل میوه دخالت دارند.
• فوقانی یا تحتانی بودن تخمدان
• مشارکت بافت خارج از تخمدان در تشکیل میوه

طبقه بندی میوه ها:

1. میوه های آبدار و گوشتی : در این میوه تمام یا بخشی از فرابر در زمان رسیدن گوشتی است.
2. میوه های خشک : در این میوه فرابر در موقع رسیدن خشک است.

طبقه بندی میوه های آبدار و گوشتی (Succulent or fleshy fruit) :

الف – میوه های ساده (Simple fruits) : میوه های آبداری هستند که از یک مادگی منفرد یک یا چند برچه ایی تشکیل شده اند. این گروه برحسب نوع تغییراتی که در لایه های فرابر میوه صورت گرفته به انواع زیر تقسیم بندی می شود:

• شفت (Drupe)
• سته (Berry)
• پوم (Pome)
• هسپریدیوم (Hesperidium)
• کدوئی (Pepo)

ب – میوه های مجتمع (Aggregate fruits) : زمانی تشکیل می گردند که برچه های یک گل هر کدام به یک میوه کوچک تبدیل شده و هنگام رسیدن به هم پیوسته و میوه را ایجاد می کنند (مانند تمشک و توت فرنگی).

ج – میوه های مرکب (Multiple fruits) : حاصل تغییرات یک گل آذین کامل می باشند (مانند انجیر و آناناس).

میوه شفت : این نوع میوه یک یا چند بر چه ایی و معمولا تک دانه ایی می باشد . درون بر آن سخت و چوبی (در بر گیرنده دانه) ، میان بر گوشتی و خوراکی و برون بر پوست میوه (نازک) میباشد. مثال : گیلاس ، هلو ، نارگیل ، زیتون

میوه سته : این نوع میوه مرکب از یک یا چند برچه و دارای یک یا تعداد زیادی دانه می باشد. درون بر در آن گوشتی ، میان بر گوشتی و برون بر پوستی شکل و حاوی رنگدانه می باشد. مثال:خرما (تک دانه) ، زرشک (یک برچه با تعدادی دانه) ، انگور و گوجه فرنگی (بیش از یک برچه)

میوه پوم : دارای یک تخمدان مرکب تحتانی و تعداد زیادی دانه می باشد. درون بر آن چوبی یا غضروفی (هسته) ، میان بر آن گوشتی و برون بر نیز گوشتی می باشد. بیشترین بخش گوشتی ، قاعده طویل و کشیده لوله گلپوش (هیپانتیوم) می باشد . مثال : سیب ، گلابی ، به

میوه هسپریدیوم : دارای تخمدان چند برچه ایی و تعداد زیادی دانه می باشد. درون بر آن شامل پرده نازک روی بخش های گوشتی و بخش گوشتی شامل کیسه های پرآب ذخیره ایی بوده و میان بر بخشی از پوست و برون بر نیز چرمی شکل (پوست) می باشد. مثال : پرتقال ، نارنگی ، نارنج ، لیمو

میوه کدویی : میوه ای چند برچه ایی و تعداد زیادی دانه ایی می باشد . درون بر و میان بر آن گوشتی و آبدار و برون بر آن سخت و چرمی شکل می باشد . مثال : خیار ، کدو ، هندوانه ، طالبی

میوه های مجتمع (Aggregate fruits) : میوه های مجتمع میوه هایی که از برچه های جدا از هم مادگی یک گل تشکیل می شوند. مثال : تمشک و توت فرنگی

میوه های مرکب (Multiple fruits) : میوه هایی که از ترکیب و اتصال مادگی گل های یک گل آذین حاصل می شوند. مانند آناناس و انجیر

طبقه بندی میوه های خشک (Dry fruit) :

1. میوه خشک ناشکوفا (Indehiscent) : در این حالت میوه در زمان رسیدن شکافته و باز نمی شود و در نتیجه دانه آزاد نمی گردد.
2. میوه خشک شکوفا (Dehiscent) : در این حالت میوه در زمان رسیدن شکافته و باز شده و در نتیجه دانه آزاد می گردد.

انواع میوه خشک ناشکوفا (Indehiscent)

• فندقه بال دار (Samara)
• فندقه (Nut)
• گندمه (Caryopsis)
• کافشه (Achene)

فندقه بال دار (Samara) : دارای یک یا دو بال مانند زبان گنجشک ، افرا ، نارون

فندقه (Nut) : بدون بال بوده و دارای پوسته ایی سخت و استخوانی می باشد. مانند بلوط ، گردو ، فندق

گندمه (Caryopsis) : بدون بال با مادگی ساده می باشد. پوست میوه نازک و غیر استخوانی و پوسته تخمدان (فرابر) متصل به دانه است. مانند گندم ، برنج ، ذرت

کافشه (Achene) : بدون بال با مادگی ساده است. پوست میوه نازک و غیر استخوانی بوده و پوسته تخمدان (فرابر) از دانه جدا می باشد. مانند آفتابگردان، درمنه در خانواده کاسنی گاهی تاجی از کرک بر روی دانه قرار می گیرد که کاکل (Pappus) نامیده می شود.

انواع میوه خشک شکوفا (Dehiscent)

• نیام (Legume)
• نیام دانه تسبیحی (Loment)
• برگه (Follicle)
• شیزوکارپ (Schizocarp)
• خورجین (Silique)
• خورجینک (Silicule)
• کپسول (Capsule)

نیام (Legume) : دارای مادگی ساده و یک برچه ایی می باشد. شکافتن میوه در آن با دو شکاف طولی انجام می گردد. مانند نخود ، لوبیا ، سویا ، یونجه

نیام دانه تسبیحی (Loment) : دارای مادگی ساده و یک برچه ایی بوده و شکافتن میوه از دو درز صورت میگیرد . در میوه رسیده در فواصل بین دانه ها فرورفتگی مشاهده می شود (میوه بند بند است) . مانند خارشتر ، آکاسیا

برگه (Follicle) : دارای مادگی ساده و یک برچه ایی می باشد و شکافتن میوه از یک درز انجام میگیرد. مانند زبان در قفا

شیزو کارپ (Schizocarp) : مادگی آن دو یا چند بر چه ایی و پیوسته می باشد. برچه ها از یکدیگر جدا می شوند و هر یک دانه خود را در بر می گیرند مانند هویج ، گلپر ، هویج فرنگی ، اکثر گیاهان خانواده پنیرک و چتریان

خورجینک (Silicule) : مادگی مرکب و دو برچه بهم پیوسته و دارای یک جداره نازک بین دو برچه می باشد. شکافتن میوه با چهار شکاف طولی و میوه آن کوتاه و پهن (طول کمتر از ۳ برابر عرض) است. مانند کیسه کشیش

خورجین (Silique) : دارای مادگی مرکب و دو برچه بهم پیوسته و دارای یک جداره نازک بین دو برچه می باشد. شکافتن میوه با چهار شکاف طولی انجام میگردد. میوه آن بلند و طویل (طول از ۳ برابر عرض بیشتر) است. مانند خاکشیر ، شب بو ، اکثر گیاهان خانواده شب بو

کپسول _ پوشینه (Capsule) : دارای مادگی مرکب و چند برچه بهم پیوسته می باشد. شکافتن میوه به اشکال مختلف (درپوش، منفذ، شیار، طولی یا عرضی)

انواع کپسول

• مجری (Pyxis)
• اوتریکل (Utricle)
• منفذی (Poricidal)
• قاچی (Septicidal)
• شیاری (Loculicidal)
• جداری (Septifragal)

مجری (Pyxis) (Circumscissile capsule) : شکاف کپسول عرضی ، میوه با سرپوش باز می شود و حاوی دانه های متعدد می باشد. مانند خرفه ، بارهنگ ، گل ناز

دریچه ایی (Utricle) : شکاف کپسول عرضی ، میوه با سرپوش باز می شود . میوه آن کیسه مانند و حاوی یک دانه می باشد. مانند تاج خروس

منفذی (Poricidal) : کپسول با منافذ یا سوراخ های نزدیک راس (در زیر کلاله) باز می شود .مانند خشخاش

قاچی (Septicidal) : شکاف کپسول از بالا به پایین (طولی) و در محل دیواره بین هر برچه می باشد. مانند زراوند

شیاری (Loculicidal) : شکاف کپسول از بالا به پایین (طولی) و در محل رگبرگ میانی هر برچه می باشد. مانند لاله ، سوسن ، زنبق

جداری (Septifragal) : شکاف کپسول از بالا به پایین (طولی) و در محل دیواره بین هر برچه و جدار مشترک برچه ها به صورت یک ستون مرکزی باقی می ماند مانند داتوره