خواص و عوارض مصرف گل گاوزبان (Borago officinalis)
گاوزبان گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد ساقه آن شیاردار و خاردار می‌باشد. برگ‌های این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است. گلهای آن به رنگ آبی، سفید و بنفش می‌باشد.معروف ترین اسم محلی این گیاه گل گاو زبان است. از نام‌های معروف دیگر محلی می‌توان از نام‌هایی مانند برنجاس و گانیل. نام برد که این اسم‌ها بیشتر در میان عشایر قشقایی جنوب استان فارس و حاشیه خلیج فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد.در منطقه اشکورات رودسر گیلان که این گیاه به صورت متراکم کشت و برداشت می شود به نام “ول” می شناسند و رنگ گلبرگ های آن قرمز می باشد.گاوزبان گیاهی مقاوم به شوری است که قادر به جذب یون‌های سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم از خاک می‌باشد و می‌توان از این گیاه برای خارج ساختن این یون‌ها از خاک و اصلاح خاک‌های شور و قلیا استفاده کرد. در ویکی‌پدیای زبان‌های دیگر به ترکیبات سمی و آلکالوئیدی این گیاه هم اشاره شده.
دم‌کرده گل گاوزبان، دمنوشی برای سرماخوردگی
گاهی اوقات سرفه‌های فصل سرما را هیچ قرص و شربتی درمان نمی‌کند اما تجویز یک جوشانده سنتی مانند گل گاوزبان به صورت مرهمی قوی عمل خواهد کرد. دم‌کرده گل گاوزبان را به همراه کمی لیمو عمانی، یک دمنوش مناسب برای مقابله با سرماخوردگی است. این دمنوش به شرط ترش نبودن به خصوص در ابتدای شروع علائم سرماخوردگی، یک نوشیدنی مناسب برای بهبود حال بیمار است.گل گاوزبان در درمان سرفه‌های مزمن، وقفه‌های تنفسی و آسم‌های خفیف نیز موثر است. در درمان سرفه‌های خشک می‌توان گیاه گل گاوزبان را با بابونه، سنبل‌الطیب، شقایق مخلوط نموده و دم کرده حاصل از این چند گیاه را روزی 3-2 بار بنوشید.
فواید گل گاو زبان برای پوست ، مو و ناخن
جوشانده گل گاو زبان برای بهبود وضعیت مو، ناخن و پوست تاثیر فراوانی دارد.عُصاره برگ گل گاوزبان به عنوان ترکیبی نرم کننده برای پوست خشک و برطرف نمودن خارش های پوستی به کار می رود.افشره برگ گل گاوزبان را می توان با مقدار مساوی آب رقیق نمود و برای خشکی و یا خارش پوست و همینطور جوش های عصبی روی پوست مالید.
مصرف گل گاو زبان در بارداری، شیردهی و در کودکان
زنان باردار بایستی از مصرف گل گاو زبان در ایام حاملگی خودداری نمایند.چرا که به علت داشتن آلکالوئیدها ممکن است باعث آسیب به جنین شود.بسیاری تصور می کنند مصرف داروهای گیاهی برخلاف داروهای شیمیایی کاملاً بی ضرر و بدون عوارض است؛ در حالی که امروزه ثابت شده عوارض داروهای گیاهی دست کمی از داروهای شیمیایی ندارد. این مسئله به خصوص در دوران بارداری اهمیت بیشتری دارد و زنان حامله بایستی از هرگونه مصرف خودسرانه انواع جوشانده ها یا دم کرده های گیاهی در بارداری خودداری کنند.همچنین گل گاوزبان به علت داشتن آلکالوئید برای زنان شیرده و کودکان نیز مضر است، مصرف بیش از پنج روز متوالی این گیاه ممکن است باعث عادت ماهانه در زنان شود؛ بنابراین پس از پنج روز استفاده از آن در صورت نیاز، سه روز فاصله انداخته، سپس دوباره مصرف کنید.
مراقب باشید: گل گاوزبان فشارخون را بالا می‌برد
داروهای گیاهی مانند داروهای شیمیایی دارای عوارض هستند، به طور مثال گل گاوزبان فشارخون را افزایش می دهد و نباید مبتلایان فشارخون از آن استفاده کنند. اگر مبتلایان به فشارخون می خواهند گل گاوزبان مصرف کنند باید از مصلح آن یعنی لیمو هم استفاده کنند. مصلح به ماده غذایی یا گیاه دارویی اطلاق می‌شود که عوارض گیاهان دارویی را از بین می‌برد و آن را تعدیل می‌کند. همان طور که می‌دانید به اغلب مبتلایان به فشارخون که دچار ناراحتی اعصاب می‌شوند توصیه می‌شود گل گاوزبان مصرف کنند درحالی‌که این بیماران با خوردن آن دچار عوارض می‌شوند. پس داروهای گیاهی حتماً باید از سوی متخصصان مربوطه تجویز شوند.
نکته‌ی دیگری که باید متذکر شد این است که معمولاً با گل گاوزبان، سنبل‌الطیب نیز مصرف می‌شود باید بدانید که مصرف زیاد سنبل‌الطیب، در کنار خاصیت آرام بخشی، می‌تواند باعث مسمومیت شود. مقدار زیاد این داروی گیاهی، علائمی مثل خستگی، احساس سبکی سر، گشاد شدن مردمک چشم و مسمومیت کبدی به دنبال دارد و مصرف آن همراه با داروهای سیستم عصبی مرکزی مثل ضد افسردگی‌ها، ضد اضطراب‌ها، آرام‌بخش‌ها، خواب‌آورها و آنتی‌هیستامین‌ها می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
