کشاورزی بیولوژیک  لازمه  کشاورزی پایدار

آینده جوامع بشری نقطه مبهمی است که بدون تردید با دو قضیه  1- فن آوری  و2- تجدد ،مواجه است و این دو قضیه بی شک تبعات مهم خود را به بشر عرضه داشته ودارند  یکی از مهم ترین مشکلات امروز بشر ،عدم انتخاب صحیح بین زوال یا پیشرفت است ،به عبارت ساده تر ما مجبوریم که پیشرفت را با تمام زوایای آن (حتی منفی ) انتخاب کنیم غافل از اینکه این زوایای منفی  اگر امروز دامن مارا نگیرد به طور حتم فردا یا فرداهای دیگر سرانجام بتدریج  نه تنها نسل بشر بلکه تمام موجودات زنده بالاخص گیاهان سبز را که سر منشاء حیات هستند ،تحت خفقان شدید قرار می دهند که از ره آورد های شوم بشر امروز بویژه جوامع پیشرفته مسئله آلودگی است که آمار منتشره ،ابعاد وسیع آن رادر تمام زمینه ها ، سرسام آور و در سالهای اخیر تبعات آلاینده های محیطی  در تمام گیاهان زراعی حساس و مقاوم به شزایط محیطی ، به طور روز افزون مشاهده می شود که زنگ خطری جدی است کشور ما  نیز با داشتن دومین شهر آلوده دنیا (تهران) از این امر جدا نیست .

با توسعه و پیشرفت صنعت کشاورزی ، کود ها و سموم شیمیائی بطور چشمگیری مورد استفاده قرار گرفته است که اثرات نامطلوب آنها در حفظ تعادل محیط زیست و اکوسیتم های طبیعی و کیفیت محصولات کشاورزی ،بسیاری از دانشمندان رادر مورد وضعیت آینده جهان نگران کرده است . گر چه استفاده از مواد شیمیائی و کود ها در بسیاری از موارد تحول زیادی در تولیدات کشاورزی بوجود آورده است اما هزینه زیاد و تاثیر نامطلوب آنها منجر به توجه بیشتر به استفاده از روش هایی گردیده که در آنها نیازی به مصرف مواد شیمیایی نبوده یا کم باشد و این هدف موجب شده که بحث پایداری و کشاورزی بیو لوژیک مورد توجه قرار گیرد .

کشاورزی بیولوژیک یا کشاورزی جایگزین :

ساده و روان می توان به کشاورزی اطلاق کرد که بیشتر از راه پروسه های طبیعی استفاده شده و کاربرد و استفاده از نهاده های مصنوعی و شیمیائی را منع می کند و با استفاده از مواد آلی وبیو لوژیک در شرایط طبیعی ،کشاورزی را در بعد زمان پایدار نگه می دارد .

متاسفانه کشاورزی بیولوژیک در دهه های گذشته جایگاهی در بین کشاورزان نداشت و همین امر باعث شده بود که این دارو ودرمان درد،آلودگی محیط زیست تاثیر آن خفته باقی بماند که خوشبختانه با انجام یکسری تحقیقات و چاره اندیشی ها و چاره ای برای جلوگیری از افزایش الودگی محیط زیست ، استفاده از این علم و فن گرانبها ، جایگاهی در بین علوم کشاورزی پیدا کرده و می تواند به عنوان یکی از راه حل ها،در تولید محصولات کشاورزی و یکی از راهکارهای اشتغال زایی بکار رود که برای اجرای کشاورزی بیولوژیک یا جایگزین می توان موارد زیر را بکار گرفت :

1- با توجه به اینکه کود کلید امنیت غذائی ، نام برده شده ، ولی تولید و توزیع و ترویج کود های بیولوژیک که دوستدار طبیعت می باشند و از آلودگی شیمیائی آب ،خاک،گیاه، و حیوان به نحو چشمگیری جلوگیری می کنند ،جایگزین مناسبی برای بسیاری از کود های شیمیائی و سمی می باشد .

2- استفاده از الگو مبارزه بیولوژیک و سموم آلی گیاهی بجای مواد و سموم شیمیائی بر علیه آفات و امراض گیاهی .

3- استفاده از سیستم های حداقل ،کشت وزرع ، برای خاکورزی با ماشین های چندکاره مرکب .

4- اجرای کشت های چندگانه و مخلوط بجای کشت های تک محصولی ومتوالی در یک زمین .

5- اجرای تناوب صحیح جهت غلبه بر مسمومیت خاک و کنترل علف های هرز وآفات و امراض گیاهی (تعادل در فرایند های فیزیکی ،شیمیائی و بیولوژیکی خاک ).

مزایا عمده کشاورزی بیولوژیک یا جایگزین :

1- افزایش تنوع زیستی ،2- افزایش حاصلخیزی و پایداری خاک ، 3- افزایش ثبات وپایداری تولید ،4- کاهش هزینه های تولید محصولات ، 5- ایجاد محیط زیست سالم و متعادل ، 6- عدم آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی ، 7- چرخش سریع مجدد بقایای گیاهی و جانوری ، 8- افزایش عملکرد کمّی و کیفی محصولات ،9- افزایش میکرواورگانیسم های خاک وغیره …

کشاورزی پایدار (کم نهاده و بهینه عملکرداقتصادی )

دارای تعریف چندان دقیقی نیست و به مجموعه ای از خط مشی ها جهت مقابله با مشکلات موجود بر سر راه توسعه کشاورزی اطلاق می شود و واژه پایدار تلویحا ُمبین بعد زمانی است و توانایی یک نظام کشاورزی از نظر ادامه حیات در دراز مدت را در بر دارد امروزه یکی از اساسی ترین نیازهای بشر برای رسیدن به خود کفایی دستیابی به کشاوزی پایدار است که سه هدف عمده را با هم تلفیق می کند که تنوعی از فلسفه ها ، سیاست ها و تجارب در این اهداف سهیم بوده اند :

1- بهداشت محیط ( Environmental Health ) 2- سود دهی اقتصادی ( Economical Profitability)،3- عدالت اجتماعی و اقتصادی ( Social and Economic Equality).

کشاورزی پایدار:

1- کشت مضاعف ، 2- تناوب 3- آگروفارستری ، 4- کنترل بیو لوژیک ، 5- جنگل –مرتع ، 6- کود سبز ، 7- سیتم های حداقل کشت وزرع ، 8- مدیریت جامع در دفع آفات و بیماریها .

توسعه

توسعه پایدار توسعه ای است که تامین نیازهای کنونی را بدون لطمه زدن به توانائی نسل های آینده در پاسخگویی به نیازهایشان ممکن می کند ویا سود مندی سرانه بدون کاهش خواهد بود .

توسعه اگرواکوسیتم به مثابه موازنه های بین چهار خصوصیت 1- بهره وری ، 2- ثبات ، 3- پایداری ، 4- یکنواختی ، مشاهده می شود که هدف از تحقیقات آگرواکوسیتم آن است که در تشخیص نظام ها به روشی ، توضیح دهد که آیا این موازنه ها بدون از دست دادن پایداری بهره وری را حفظ می کنند یا بهبود می بخشند که چنین نظام هایی بصورت سیستم های دفع آفات جامع ، کشت چند گونه ای ، تلفیق توام زراعت و دامداری ،کاربرد اشتراکی منابع بیولوژیک و غیره …

یکی از دلایل اینکه بین بعضی از متفکران از نظر عملی، فاصله بسیاری بین طرفداران پایداری و آنها که خواهان توسعه اند این است که چنین فاصله ای نحوه پیوند دو مقوله پایداری و توسعه به گونه ای است که هم پایداری زمین و هم فرآیند توسعه بتواند پاسخگوی نیاز های رشد جمعیتی باشد که شتاب رشد کمی وکیفی آن بر کسی پوشیده نیست و بیشتر بحث ها و گفتگوها بر سر نحوه پیوند این دو مقوله می باشد اما آنچه طی این سالها به عنوان مشکل اساسی بر سر راه موفقیت و نیل به این هدف و به دفعات چهره می نموده است ،ضعف مبانی نظری از یک سو و نبود راهبرد های عملی جامع برای توسعه پایدار کشاورزی بوده است .

نتیجه

پایداری کشور وابسته به پایداری کشاورزی و این پایداری وابسته به کشاورزی بیولوژیک یا جایگزین می باشد ،زیرا امنیت غذائی ،امنیت زیست محیطی و تامیت اقتصادی از پایداری کشاورزی بدست می آید یعنی بقاء وحیات کشور از بخش کشاورزی سرچشمه می گیرد .

آنچه امروزه کشور های توسعه یافته راتشویق به استفاده از کشاورزی بیولوژیک یا جایگزین می نماید توجه جدی آنها به عوارض زیست محیطی ناشی از بکارگیری بی رویه ونامتعادل کودهای شیمیائی است ،امّا انگیزه اصلی کشاورزی بیولوژیک یا جایگزین در کشورهای در حال توسعه قیمت زیاد و رو به افزایش کود های شیمیائی و سموم در بازارجهانی می باشد .

اگر کاربرد کشاورزی بیولوژیک در کشورهای در حال توسعه مانند ایران ،بتواند جایگاه خود را پیدا کند ،عملیات کشاورزی بیولوژیک به عملیات مرسوم به کشاورزی آینده (فردا) تبدیل شده که سود آوری آشکار برای کشاورزان ،اقتصاد و محیط زیست را به همراه دارد البته نباید فراموش کرد که بسیاری از هزینه های حفظ زیست محیطی نیز از این راه کاهش یافته و می توان به کشاورزی فردا با توجه به حفظ منابع آب وخاک امیدوار بود که لازم است که سیاست های کشاورزی در ایران نیز برای حفظ منابع طبیعی و پایه کشاورزی در راه توسعه کشاورزی بیولوژیک یا جایگزین راهبرد های لازم را مد نظر قرار دهد .