همه چیز درباره تربچه ( کاشت تربچه ، خواص تربچه )

همه چیز درباره تربچه ( کاشت تربچه ، خواص تربچه )   ( Radish  )

كليات گياه شناسي تربچه

تربچه يکى از سبزى‌هاى غده‌اى با نام علمى Raphanus sativus متعلق به خانواده چليپائيان (Cruciferae) مى‌باشد. تربچه از جمله سبزیجاتی می باشد که دارای ریشه خوراکی همچون شلغم ، کلم قمری و ترب ژایونی است . قسمت خوراکی شامل ریشه و بافت ساق است که از لحاظ رنگ اندازه ، شکل و بافت گوشتی متفاوت است. رنگ آن نیز از سفید تا سیاه متغیر است. اندازه و شکل تربچه متمایزترین خصوصیت آن است. طبق بررسی های ایستگاه تحقیقات کشاورزی نبراسکا، سیستم ریشه ای تربچه بسیار گسترده نیست.
 تشکيل غده در تربچه که يک گياه يک‌ساله است، با متورم شدن غده تربچه هيپوکوتيل صورت مى‌گيرد و فقط پائين‌ترين قسمت غده از قسمت بالائى ريشه به‌وجود مى‌آيد. پوست غده تربچه از يک قشر نازک تشکيل شده و به‌علت داشتن ماده آنتوسيانين اغلب به رنگ قرمز مى‌باشد . اين گياه داراي انواع و اقسام فراواني بوده برگ هاي آن بيضي شكل و كشيده هستند و اطراف برگ داراي بريدگي و شكاف بوده و زبر(کرک دار) ميباشد . برگ ها مستقيم از ريشه خارج مي شوند . قسمت اصلي و خوراكي تربچه برجستگي انتهايي برگ ها است كه به رنگ هاي مختلف ، سفيد ، قرمز ، و دورنگ ديده مي شود اندامهاي مورد استفاده اين گياه ؛ برگ ، دانه و ريشه غده اي آن مي باشند  ريشه اين گياه داراي يك گلوكوزيد گوگرد دار و چندين مادهُ معدني مي باشد كه داراي مواد غذايي زيادي است .  
   تربچه ، يكي از سبزيهاي اشتها آور است كه در اكثر خانواده ها آن را مصرف مي كنند . عده زيادي از مردم تربچه را در منزل مي كارند و در سر سفره اغلب خانواده ها ديده ميشود . اين گياه محرك و داراي خواص اكسپكتورانت و ضد اسكوربوت ، وضد كم خوني ، محرك كبد و كيسه صفرا و تقويت كننده دستگاه تنفسي ، اشتها آور ، هضم كننده ، و آرامبخش مي باشد .
تربچه به‌عنوان يگ گياه يک‌ساله تحت‌تأثير شرايط روز بلند، نسبتاً سريع به گل مى‌رود، از غده ساقه گل دهنده‌اى به‌طول ۵۰ تا ۸۰ سانتى‌متر به‌وجود مى‌آيد .

تاریخچه کوتاه

    تربچه از قدیمیترین گیاهان زراعتی است که هزاران سال سابقه ی کشت دارد. این گیاهان از قدیم در مدیترانه و خاور دور کشت می شد. سوابق نیز نشان می دهد که بطور وسیعی در زمان فراعنه در مصر کشت می شده است. خصوصاً یونانیها علاقه به تربچه داشتند. تربچه حدود اوایل قرن شانزدهم به انگلستان و فرانسه وارد گردید. و در سال 1806 یازده نوع آن در آمریکا شناخته شده بود .
مرکز اوليه پرورش آن کشور فرانسه بوده و از آنجا به ساير کشورهاى اروپائى راه يافته و امروزه در تمام دنيا پرورش داده مى‌شود. علت گسترش سريع تربچه را در دنيا مى‌توان نتيجه رشد سريع دوره رشد کوتاه، کم توقع بودن، کم نيازي، مصرف به‌صورت خام و قابليت کشت و برداشت آن در تمام طول سال ذکر کرد. تربچه از قرن هيجدهم همانند کاهو ابتدا در فرانسه و بعدها در ساير کشورها در گلخانه و يا زير پوشش‌ها کاشته شد.

تنوع ( Variety )
   شکل غده در ارقام مختلف متفاوت است. ارقامى با غده گرد (نقلي) کشيده يا دوکى وجود دارند ، اصولا اين گياه را به دو نوع تقسيم مي كنند و كليه انواع اين گياه را در اين دو دسته قرار مي دهند .
1- تربچه نقلي يا تربچه چهار فصل
2-  ترب يا تربچه درشتپ

تربچه نقلي يا تربچه چهار فصل
    

اين قسم تربچه خيلي زود سبز شده و محصول آن در مدت زمان كوتاهي بدست مي آيد . تربچه به شكل و رنگ هاي گرد قرمز ، گرد ارغواني ، گرد سفيد ، گرد بنفش ، گرد قرمز نوك سفيد ، تربچه نيمه بلند قرمز ، نيمه بلند قرمز نوك سفيد ، نيمه بلند ارغواني ، نيمه بلند سفيد ، تربچه بلند قرمز ، تربچه بلند سفيد و بلند بنفش وجود دارد .

ترب يا تربچه درشت
  

براي بدست آوردن محصول ترب ، مدت زمان بيشتري لازم است . بوته هاي ترب ، بزرگتر از تربچه مي باشد .  لذا بايستي فاصله بوته ها از يكديگر بيشتر باشد تا فضاي لازم براي رشد گياه وجود داشته باشد . ترب ، به دو رنگ ، سفيد و سياه وجود دارد كه به نامهاي : ترب سفيد و ترب سياه ناميده مي شوند .

ترکیبات شیمیایی

   طعم تند تربچه مربوط به ماده ای است بنام سنوول Senovol و رنگ قرمز بنفش آن در اثر وجود ماده ای بنام کلراید Malvin Chloride است .در صد گرم تربچه خام مواد زیر موجود است .

• آب 90 گرم
• پروتئين 1 گرم
• چربي 0.1 گرم
• مواد نشاسته اي 3.5 گرم
• كلسيم 30 ميلي گرم
• فسفر 30 ميلي گرم
• پتاسيم 330 ميلي گرم
• آهن 1 ميلي گرم
• سديم 18 ميلي گرم
• ويتامين آ 10 واحد
• ويتامين ب 1 0.03 ميلي گرم
• ويتامين ب 2 0.03 ميلي گرم
• ويتامين ب 3  0.03 ميلي گرم
• ويتامين ث 25 ميلي گرم
   

شرایط اقلیمی و خاکی
  

اگرچه تربچه را در مکان‌هاى مختلف از جمله زير پوشش‌هاى نايلونى و غيره مى‌توان پرورش داد، ولى براى توليد دائمى مخصوصاً در ماه‌هاى زمستان کاشت آن در گلخانه ضرورت پيدا مى‌کند. البته چون طبيعتاً نيازهاى حرارتى تربچه کم است و تا ۳- درجه سانتى‌گرداد را نيز تحمل مى‌کند، بنابراين فقط در ماه‌هاى خيلى سرد يعنى آذر، دى و بهمن درجه حرارت‌هاى ۱۵ تا ۲۰ و يا ۱۰ تا ۱۵ را بايد تأمين کرد از اواخر اسفند و فروردين مى‌توان آن را در زير پوشش نايلونى و يا گلخانه‌ سرد هم کشت کرد. به‌طور کلى حداکثر درجه حرارت مورد نياز به تابعيت از شدت نور تعيين مى‌گردد.جدول (درجه حرارت مورد نياز تربچه ) اگرچه تربچه در شرايط شدت نور تابستانى درجه حرارت‌هائى تا ۳۵ درجه سانتى‌گرادرا تحمل خواهد کرد ولى در ماه‌هاى زمستان چون شدت نور کم است درجه حرارت‌هاى حدود ۲۰ درجه سانتى‌گراد حتى باعث عدم رشد غده خواهد شد. ضمناً تربچه نسبت به افزايش درجه حرارت اپتيمم بيشتر حساسيت نشان مى‌دهد تا کاهش آن از حد مذکور. در صورت اول تربچه به‌وسيله توليد برگ زياد به‌جاى غده عکس‌العمل نشان مى‌دهد.   
 تربچه نسبت به درجه حرارت خاک حساسيت چندانى ندارد و درجه حرارت خاک که بين ۱۰ تا ۱۳ درجه سانتى‌گراد باشد رشد خوبى خواهد داشت.
تربچه یک محصول فصل خنک و مقاوم بر سرما است. که درجه حرارتهای زیر صفر را تحمل می کند . ارقام معینی خصوصاً ارقام بهاره در هوای داغ پوک می شوند. درجه حرارت مناسب برای رشد بذر تربچه 5 و حداکثر 35 درجه می باشد1.
تربچه در هر آب و هوا و خاكي مي رويد ، لكن در هواي گرم زود خَشَبي ( خشك و چوبي ) و پوك شده از مرغوبيت آن كاسته ميشود . از نظر خاك ، زمان كشت را بايد در نظر داشت ، باين معني كه براي كشت بهاره ، زمين شني و سست بهتر از زمين رسي و شني سخت مي باشد .  بعكس براي كشت انواع تابستانه در زمين هاي رسي و شني و نمدار بهترين محصول بدست مي آيد .

قابل ذکر است با توجه به شرايط محيطى منطقه توليد ارقام فوق در ماه‌هاى مختلف تغيير خواهند کرد.

تقسیم بندی تربچه
    اگر چه بعضی از ریشه ها گستردگی جانبی آنها به 3 تا 40 cm میرسد،لیکن غالب ریشه ها 5 تا 20 cm طول دارند. تربچه را می توان تا عمق 5 سانتی متری در حالیکه خسارت کمتری به ریشه های آنها وارد می شود، کولتیواتور زد. ساقه طوقه ی کوتاهی است که هنگام تولید بذر طویل گشته ، بر روی آن گل های کامل که توسط حشرات گرده افشانی می گردد، ظاهر گردیده است که نهایتاً میوه های غلاف دار می دهد. بعضی از ارقام در سال اول تولید گل و بذر می نمایند درحالیکه سایرین در سال دوم بذر تولید می کنند بنابرین تربچه گیاهی یک ساله یا دوساله است. در ارقام یکساله ظاهراً به گل رفتن توسط طول روز کنترل می شود، رقم های مختلفی دارد که می توان در سه گروه کلی جای داد :
•    تربچه بهاره
•    ترب تابستانه
•    ترب زمستانه

که بر اساس طول زمان مورد احتیاج و شکل ریشه طبقه بندی می شوند.
 ارقام بهاره سریعاً رشد کرده ، در یک زمان کوتاهی رسیده (20 تا 30 روزه ) و ریشه ها به طور قابل مصرف فقط برای یک زمان کوتاهی باقی می مانند. حساسیت آن به سرما بیش از ارقام زمستانه است.
ارقام تابستانه با سرعت کمتری رشد نموده و در یک زمان نسبتاً بلندتری می رسند ( 35 تا 40 روز ) و ریشه ها در شرایط قابل مصرف طولانی تری باقی می مانند.
ارقام زمستانه به کندی رشد کرده ( 50 تا 60 روز ) اندازه بزرگتری پیدا نموده و به آسانی می توان آنها را انبار کرد.
متدوالترین ارقام بهاره دارای شکل کروی و رنگ قرمز درخشان هستند. بعضی از بهترین آنها ارلی اسکارلت گلوب (Early Scarlet Globe) چری بل (Cherry Belle) وکامت کاوالیر (Comet Cavalier) و همچنین تربچه سفید گرد که از 1 تا 2.5 cm  قابل برداشت است و در مدت 35 روز پس از کاشت قابل بهره برداری است و تربچه گرد صورتی که تا قطر 5 سانتی متر هم ممکنه برسد بدون اینکه پوک شود. و تربچه گرد زنگوله ای از ارقام بهاره می باشند.

نمونه ارقام تابستانه : وایت استرابسورک (White Strasburg)  و وایت وینا(White Vienna)  که از انواع طویل است می باشند.

نمونه ارقام زمستانه : شامل ترب دشتی ، ترب سیاه ، ترب قرمز زمستانه ، ترب سفید بلند که به طول 30 سانتی متر می رسد و پس از 65 روز قابل بهره برداری است . همچنین از ارقام زمستانه می توانه به چینیز وایت وینتر(Chiness White Winter)  ( سلستیال (Celestial)، کالیفرنیا (California)، ماموت وایت (Mom Moth White) )، چینیز رز وینتر(Chiness Rose Winter) ( اسکارلت چینا) (Scarlet China)، راند بلاک اسپانیش(Round Black Spanish) . لانگ بلاک اسپانیش ( Long Block Spanish )  می باشند.

بعد از اینکه با میزان دمای مورد نیاز آشنا شدیم نوبت به کاشت محصول می رسد ولی قبل از کاشت از لحاظ علمی بهتر است ابتدا خاک مورد نظر برای کشت گیاه مورد آزمایش قرار گیرد تا قابلیتهای خاک بهتر نمایان شود و از حاصلخیزی خاک اطمینان حاصل شود. در مورد آزمایش خاک متخصصین حاصلخیزی خاک دانشگاه کلمسون مقاله ای ارایه داده اند که در ذیل به آن اشاره می کنیم .

خاک (Soil)
    قشر نازکی است که بر سطح زمین گسترده شده است و معمولاً کمتر از یک متر ضخامت دارد . برای تشکیل یک سانتی متر خاک ، بیش از 1000 سال زمان لازم است. خاک برای هر کسی بویژه برای کشت و زرع ما مهم است . خاک بصورت مستقیم یا غیر مستقیم مورد استفاده قرار می گیرد برای : پرورش غذاهایی حاصله که برای بقا انسان ضروری می باشد1.
  از آنجا که تربچه دارای رشد سریع می باشد ، یک خاک غنی و حاصلخیز ضروری می باشد. برای رسیدن هر چه زودتر به محصول ، خاک ماسه ای یا ماسه ای – لومی پیشنهاد شده است. خاک باید عاری از سنگ و سنگ ریزه ، کلوخ ، توده های انباشته ی خاکی باشد. محل تخم ریزی باید بصورت یکنواخت باشد تا یک محصول خوب را بتوان تضمین نمود2

PH  مناسب
     PHمحيط يا محلول غذايي براي رشد گياه بسيار مهم است. هر گياهي محدوده  PH خاصي دارد که خارج شدن از اين محدوده باعث کم شدن رشد يا حتي مرگ گياه مي شود. PH  کمتر از 4.5 يا بيشتر از 9 صدمات سختي به ريشه گياه وارد مي کند و اثرات زيان آوري روي رشد گياه دارد.
چنانچه سطح PH تغيير کند تاثير مستقيمي در دسترسي گياه به مواد غذايي مي گذارد. اکثر مواد مغذي در 6 تا 7.5 PH در دسترس گياه مي باشند. وقتي که سطح PH خيلي زياد يا کم شود مواد مغذي در محلول قفل شده و از دسترس گياه خارج مي شوند.  بايد PH محلول غذايي را هنگام ترکيب و استفاده و نيز هر چند روز يکبار اندازه گيري کرد و آن را در حد مطلوب نگهداري نمود.

احتیاجات خاکی
   به طور کلی تربچه روی خاکهای لوم شنی ، لوم و لوم رسی که به میزان متوسط تا کمی اسیدی هستند و دارای زهکشی خوبی می باشند محصول رضایت بخشی تولید می نماید؛ که نوع لوم بستگی به نوع تربچه مورد کشت دارد. خاکهای آلی پوسیده در بعضی نواحی مورد استفاده قرار می گیرد. خاکهای لوم شنی برای محصول بهاره جهت بازار ترجیح داده می شود. در حالیکه لوم رسی و سیلت که به خوبی زهکشی شده باشد ، برای انواع تابستانه و زمستانه ارجح است.  خاک باید کاملاً آماده  گردیده و سطح آن نرم گردد تا بتوان به یک عمق کاشت یکنواخت دست یافت .

بذر
   به قسمتي از گياه که داراي پوسته، مواد ذخيره اي و نطفه است، بذر يا دانه گويند. بذر يا دانه اگر در شرايط مساعدي از نظر حرارت، رطوبت و هوا قرار گيرد، جوانه مي زند و گياه جديدي به وجود مي آيد.
1 – بذر بايد خالص باشد.
2 – بذر بايد رسيده باشد تا بتواند جوانه بزند.
3 – بذر نبايد پوک يا ضعيف باشد.
4 – بذر بايد داراي قدرت رويش (قوّه ي ناميه) باشد.

بذر تربچه
   تكثير تربچه به  وسيله بذر مي باشد. بذر تربچه ، قرمز رنگ ، كروي شكل و نسبتا ريز است. قوه ناميه بذر تربچه ( قدرت سبز شدن بذر ) در حدود ۵ سال است . به اين معني كه بذر تهيه شده از تربچه براي كاشت بعدي حد اكثر تا ۵ سال قابل استفاده ميباشد . ولي بهترين محصول از بذرهاي جوان كه حد اكثر ۳ ساله باشند بدست مي آيد . بذر تربچه ۴ تا ۷ روز بعد از كاشت سبز مي شود . بذر مورد نياز براي ۱۰۰ متر مربع زمين از انواع تربچه نقلي يا ريز ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم و براي انواع درشت ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم مي باشد .
معمولا تربچه نقلي را به صورت نوبر مي كارند . به اين منظور از آبانماه به بعد تربچه را در زير نايلون ، يا شاسي ، يا گلخانه كاشته ، در زمستان برداشت مي نمايند .
تربچه را در هواي آزاد و فضاي باز مي توان بجز در طول زمستان در همه فصول كاشت .كشت تربچه ، به دو طريق خطي ( رديف كاري ) ، دستپاش ( كرتي ) انجام مي شود .
زمان كاشت تربچه ، در فضاي باز بنا به سردي هوا از اول اسفند ماه تا اول آبانماه توصيه ميشود و مي توان پياپي آن را كاشت و برداشت نمود . ميزان مصرف بذر در زمان كاشت بستگي مستقيم به دقت و توجه فردي دارد كه بذر را      مي كارد . اگر به صورت فشرده كاشته شود ، مقدار بذر مورد نياز بيشتر و اگر تُنُك و كم پُشت كاشته شود ، ميزان بذر مورد مصرف كم خواهد بود .
*- آنچه در مورد نحوه كشت و مراقبت تربچه بيان شد شامل ترب، نيز مي شود . فقط فاصله بين بوته هاي ترب ، بيشتر از تربچه خواهد بود .  همچنين مقدار بذر مصرفي ترب ، كمتر از تربچه بوده و مدت زمان سبز شدن ترب طولاني تر از تربچه خواهد بود .

آماده سازي زمين
    براي کاشت بذر يا گياه ، ابتدا بايد خاک را آماده کرد. به اين کار آماده سازي مي گويند. براي آماده سازي زمين ابتدا آن را شخم مي زنند.
شخم: عبارت است از برگرداندن خاک و نرم کردن کلوخها، به طوري که نفوذ پذيري خاک نسبت به آب و هوا بيشتر شود و فعاليت موجودات ذره بيني خاک افزايش يابد.

کاشت  ( Planting )
    به طور کلی تربچه روی خاکهای لوم شنی ، لوم و لوم رسی که به میزان متوسط تا کمی اسیدی هستند و دارای زهکشی خوبی می باشند محصول رضایت بخشی تولید می نماید؛ که نوع لوم بستگی به نوع تربچه مورد کشت دارد. خاکهای آلی پوسیده در بعضی نواحی مورد استفاده قرار می گیرد. خاکهای لوم شنی برای محصول بهاره جهت بازار ترجیح داده می شود. در حالیکه لوم رسی و سیلت که به خوبی زهکشی شده باشد ، برای انواع تابستانه و زمستانه ارجح است.  خاک باید کاملاً آماده  گردیده و سطح آن نرم گردد تا بتوان به یک عمق کاشت یکنواخت دست یافت..
    پس از مناسب نمود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک برای سبز شدن و رشد گیاهان لازم است زمین فرم داده شود تا شرایط مناسبی برای رشد ریشه بوجود آمده و برای انجام عملیات کاشت، داشت و برداشت آماده گردد. شرایط محیطی و فرم مطلوب زمین برای محصولات مختلف مشابه نیست. بدین لحاظ روش کاشت محصولات نیز با یکدیگر تفاوت دارد. انتخاب دقیق روش کاشت برای هر محصول به شرایط فیزیکی – شیمیایی خاک، وضعیت تسطیح زمین، میزان نزولات آسمانی و بالاخره روش آبیاری بستگی زیادی دارد. به عبارت دیگر هیچ نوع گروه بندی گیاهان براساس روش کاشت وجود ندارد این شرایط کار (آب و هوا، ماشین آلات، خاک و آبیاری) است که تعیین کننده بهترین روش کاشت برای هر گیاه در هر مزرعه می باشد. روشهای کاشت محصولات زراعی را ممکن است در چهار گروه عمومی جوی و پشته، شیاری ، درون جوی و مسطح قرارداد.
    کاشت تربچه به‌طور مستقيم انجام مى‌گيرد. بذر مورد نياز براي ۱۰۰ متر مربع زمين از انواع تربچه نقلي يا ريز ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم و براي انواع درشت ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم مي باشد . و در هر متر مربع حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ بوته مى‌توان داشت بذرپاشى به‌وسيله ماشين‌هاى بذرپاشى به‌خصوص يا به‌وسيله دست صورت مى‌گيرد. در صورت کاشت با ماشين لازم است که اندازه بذرها يکسان باشد در اين رابطه دو امکان وجود دارد يکى اينکه بذرها را قبلاً به‌صورت قرص درآورده و سپس کشت کرد و يا اينکه بذرها را به‌وسيله يک الک به‌اندازه معين غربال کرده و بذرهائى با اندازه‌هاى يکسان به‌دست آورد. يک راه جديد ديگر اينکه آنها را در نوارهاى کاغذى پرس نموده و نوارها را کاشت.  

روشهای کاشت

روش خطي ( رديفكاري )
 در روش خطي ، بهتر است به ترتيبي بذرها را در شيارها قرار داد كه فاصله بذرها از يكديگر ۱ تا ۲ سانتيمتر ، فاصله شيارها از هم ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتر باشند سپس خاك اطراف شيارها را بروي بذرها بخوابانند .

روش كرتي ( دستپاش )
  در روش كرتي ، بايستي دقت شود بذرها بطور يكنواخت در زمين پخش شوند . به اين منظور مي توان مقدار بذر مورد نياز براي كاشت را با ۲ تا۳ برابر خاك نرم و يا ماسه مخلوط نموده ، توامآ در زمين پاشيد . سپس با ماله چوبي يا شن كش روي آنها را پوشانيد تا بذرها زير خاك رفته و در معرض تابش مستقيم آفتاب و هواي آزاد قرار نگيرند . همچنين در دسترس پرندگان نباشند .
چون تربچه معمولا پس از ۱۸ تا ۲۵ روز از تاريخ كاشت بذر ، قابل برداشت خواهد بود ، توصيه مي شود كه بذر آن را با ساير سبزيها بكارند تا زمين بخاطر كشت تربچه معطل نماند . به اين منظور مي توان تربچه را با سبزيهايي مانند : هويج درر يك زمان و يك محل كاشت .  زيرا در حالي كه تربچه برداشت مي شود ، هويج شروع به رشد ميكند و از زمين حد اكثر استفاده خواهد شد.

عمق کاشت  
   عوامل موثر و تعیین کننده عمق کاشت را می توان در رابطه با دو عامل خاک و گیاه مورد بررسی قرار داد.

– عامل خاک   
    خاکهای دارای بافت ریز سخت تر و مقاوم تر از خاکهای دارای بافت درشت بوده و مقاومت فیزیکی بیشتری در مقابل خروج جوانه نشان می دهند. در نتیجه بایستی عمق کاشت بذر را در خاکهای سنگین کمتر از خاکهای سبک انتخاب کرد. بعلاوه خاکهای سبک مقدار زیادی آب در خود نگه نداشته و سطح آنها به سرعت خشک می شود. از این نظر عمق کاشت را در خاکهای شنی بیشتر می گیرند. بطورکلی، عمق کاشت بذر را در خاکهائی که سطح آنها به سرعت خشک می شود بیشتر می گیرند تا از رطوبت خاک عمقی استفاده بهتری هنگام سبز شدن بذر به عمل آید. در شرایط دیم نیز که رطوبت خاک کم و غالباً لایه سطحی خاک خشک است، عمق کاشت بذر را کمی (1 تا 2 سانتیمتر) بیشتر از شرایط کشت آبی انتخاب می کنند. سرعت جوانه زدن و سبز شدن بذر تابع حرارت خاک نیز می باشد. عمق کاشت بذر را در خاکهای سرد کمتر می گیرند تا طول زمان لازم برای طی مسیر و سبز شدن را کاهش دهند و از شدت تاثیر سرما بکاهند.
روش کاشت نیز بر انتخاب عمق کاشت اثر می گذارد. در خاکهای نیمه سنگین تا سنگین که در اثر آبیاری غرقابی به شدت سله می بندند، می بایستی سطحی تر کاشت تا بذر در جریان سبز شدن با مقاومت کمتری روبرو باشد. اما در این خاکها، سطح خاک به سرعت خشک می شود و آبیاری مداوم زمین در فواصل کوتاهی ضرورت می یابد.
آبیاری مکرر زمین به نوبه خود موجب سرد ماندن خاک می گردد. نتیجه عوامل فوق تاخیر در سبز شدن محصول است. در چنین شرایطی می توان بعد از آبیاری اول و پس از مساعد شدن رطوبت خاک با یک تراکتور سبک وارد زمین شد و خاک رابا دندانه سبک یا چنگک گردان بطور سطحی سله شکنی نمود. اما اگر هوا گرم است، بهره گیری از آبیاری های سبک با فواصل کم برای مرطوب و نرم نگهداشتن لایه سطحی خاک مناسب می باشد. چنانچه کاشت بر روی پشته انجام میشود، مسئله مقاومت سله وجود نخواهد داشت و می توان بذر را عمیق تر کاشت در این شرایط آبیاری مکرر ضرورت ندارد. در نتیجه خاک بهتر گرم می شود و بذر از رطوبت خاک عمقی وتهویه مناسب استفاده نموده و به سرعت سبز می گردد. تفاوت مدت زمان لازم برای سبز شدن کامل بذرها در دو وضعیت آبیاری غرقابی و نشتی گاهی به دو هفته می رسد.

– عامل گیاه  
    بذرها را از نظر خروج لپه از خاک طی جریان سبز شدن به انواع اپی جیل و هیپوجیل تقسیم می کنند. بطورکلی، بذرهائی که به طریق اپی جیل سبز می شوند می بایستی در عمق کمتری نسبت به بذرهائی که بصورت هیپوجیل سبز می شوند کاشته گردند تا خروج لپه ها از خاک با مقاومت کمتری روبرو باشد. اندازه بذر نیز در عمق کاشت موثر است . هر چه بذر بزرگتر باشد ذخیره غذائی زیادتر و گیاهچه بزرگتری داشته و می تواند از اعماق بیشتری سبز شود. در بعضی از گیاهان رابطه نزدیکی بین ارتفاع گیاه و عمقی که بذر می تواند از آن سبز شود مشاهده می گردد.
    در شکل غده تربچه عمق کاشت تأثير زيادى دارد. در صورت کاشت عميق هيپوکوتيپل يعنى آن قسمتى که غده را به‌جود مى‌آورد کشيده شده و به‌جاى غده‌هاى گرد و نقلى تربچه کشيده و دوکى شکل تشکيل مى‌گردد. به‌علاوه چون غدهٔ کشيده زمان بيشترى براى تکامل مى‌خواهد، برداشت محصول نيز به تأخير افتاد. هرچه عمق کاشت بيشتر باشد درصد غده‌هاى گرد که مشخص کننده نيست و رقم مورد کاشت مى‌باشند کمتر مى‌شود. بنابراين حداکثر عمق بايد ۱ سانتى‌متر باشد. در بعضى از مراکز توليد در ماه‌هاى دسامبر و ژانويه تربچه را نشاءکارى مى‌کنند. کاشت بذر در جعبه نشاء صورت مى‌گردد. در اين‌جا نيز بايد توجه داشت که طول هيپوکوتيل از ۳ سانتى‌متر بيشتر نشود. مدت پرورش نشاء تا برداشت محصول در مقايسه با کاشت مستقيم ۵ تا ۶ روز کوتاه‌تر خواهد شد.  

کود (Fertilization )
    اصلاح خاک و افزودن کود به آن: کود يکي از موادي است که نيازهاي غذايي گياه را تأمين مي کند و همراه با اصلاح خاک، حاصلخيزي آن را افزايش مي دهد. کود را به صورت مايع يا جامد به خاک اضافه مي کنند. کودها به دو دسته ي اصلي تقسيم مي شوند: کود شيميايي که در کارخانه هاي شيميايي ساخته مي شود و حاوي ازت، فسفر و پتاس است. کود طبيعي يا آلي که از پوشيده شدن کودهاي حيواني و بقاياي گياهان مانند برگ، شاخه و ريشه به دست مي آيد. گاهي براي اصلاح خاک از موادي چون ماسه، آهک و … نيز استفاده مي کنند.
رشد مطلوب گیاه و حصول حداکثر کیفیت و کمیت محصول مستلزم وجود مقدار کافی و متعادلی از عناصر پرمصرف و کم مصرف در خاک است. در صورتی که کمبود عنصر یا عناصر غذائی در خاک جود داشته باشد، می بایستی بصورت کود به خاک اضافه گردد. به عبارت دیگر کود ماده ای است که برای تامین متعادل عنصر یا عناصر مورد نیاز گیاه بطور مستقیم به خاک اضافه می شود در مواردی عنصر مورد نظر به مقدار زیادی در خاک یافت می شود، اما به فرم غیر قابل استفاده بوده و یا جذب آن به دلیل وجود مقدار زیادی از یک عنصر دیگر به خوبی انجام نمیشود در این موارد ممکن است از طریق تغییر در وضعیت شیمیائی خاک به رفع مشکل پرداخت و یا کود را بصورت مایع با غلظت مناسب روی گیاه محلول پاشی کرد. این گونه عملیات را نیز کوددهی گویند.
تمامی کودی که به خاک اضافه می شود جذب گیاه نمی گردد، بلکه قسمت قابل توجهی از آن به طرق مختلف از دسترس گیاه خارج می شود. بخشی از کود داده شده از خاک شسته شده وارد آب زهکش و سرانجام آبهای زیرزمینی می گردد و آن را آلوده می سازد. بخشی دیگر از کود توسط خاک،مواد آلی و میکروبها تثبیت می شود. قسمتی نیز تجزیه گشته و بصورت گاز وارد جو می گردد. باقی مانده کودبتدریج جذب گیاه می شود انتخاب و مصرف کود می بایستی با توجه به موجودی و سرنوشت عناصر در خاک، اثر متقابل عناصر با یکدیگر و نیاز گیاه به عناصر انجام گیرد.

انواع کود   ( ازت )
   ازت به صورتهای نیترات ،یون آمونیم و اوره قابل جذب گیاه است. فرم اصلی ازت در خاک بوده و فرمهای ، و پس از مدتی کم و بیش کوتاه بصورت در می آیند. تبدیل این فرمها به موجب آزاد شدن گشته و pH خاک را نقصان می دهد. ازت موجود در کودها را بصورت درصد ازت خالص ذکر می نمایند. نیترات آمونیم 33 درصد ازت داشته و هر دو فرم ازت آن قابل جذب گیاه می باشند. چون دارای بار منفی است جذب کلوئیدهای خاک نشده و در معرض شستشو از خاک است. اما چون دارای بار مثبت است جذب کلوئیدهای خاک می گردد و بتدریج بصورت در می آید. اوره رایج ترین کود ازت در ایران است. اوره از ترکیبات آلی بشمار رفته و به همین فرم قابل جذب گیاه می باشد. از محلول اوره در محلول پاشی برگ گیاهان نیز استفاده میشود. اوره نیترات آمونیم را می توان قبل از کاشت محصول و یا بصورت سرک و بعد از آن که گیاه مقداری رشد نمود به خاک داد. سولفات آمونیم علاوه بر ازت دارای 24 درصد گوگرد است. هیدرات آمونیم را که از حل شدن آمونیاک در آب بدست می آید قبل از کاشت بوسیله سرنگهای مخصوص در زیر لایه ای از خاک قرار می دهند.
آمونیاک مایع دارای درصد زیادی ازت است. آمونیاک مایع را در بشکه های تحت فشار حمل نموده و توسط سرنگهای مخصوصی در خاک تزریق می کنند. محلول آمونیاک و بخصوص آمونیاک مایع را می بایستی در خاک مرطوب تزریق نمود تا در محلول خاک حل شده و در خاک به خوبی توزیع گردد. همچنین تراکم خاک مرطوب امکان پذیر بوده و نتیجتاً از فرار آمونیاک جلوگیری شود. کودهای اوره، هیدرات آمونیم و آمونیاک مایع برای خاکهای دارای pH بیشتر از 8 مناسب نیستند. در این گونه خاکها ازت این کودها بصورت گاز آمونیاک در آمده و از خاک خارج می گردد. نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم درصد ازت کمی داشته وکمتر بعنوان منبع کود ازت در خاک مصرف می شوند. این کودها غالباً در محلولهای غذائی بعنوان منابع کلسیم یا پتاسیم مورد استفاده قرار می گیرند.

کود شیمیایی
      ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر، بسیار متفاوتند. این تفاوتها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثر بخشی کودها تاثیر بسیار مهمی دارند.بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیائی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.
    عناصر ازت، فسفر و پتاسیم بیش از سایر عناصر بعنوان کود مصرف می گردند. گاهی کودهای تجارتی را بصورت مخلوطی از عناصر فوق تهیه می کنند.درصد عناصر این کودها معمولاً پایین است و قسمت اعظم حجم را مواد دیگری به غیر از عناصر فوق تشکیل می دهند. ترکیب این گونه کودها را با درصد ازت (N)، اکسید فسفر و اکسید پتاسیم و به همین ترکیب ذکر می کنند مثلاً کود 10-10-20 دارای 20 درصد ازت، 10 درصد اکسید فسفر و 10 درصد اکسید پتاسیم می باشد گاهی درصد گوگرد (S) را بصورت عدد چهارم ذکر می نمایند مانند 5-10-10-15 که 5 درصد گوگرد دارد. کود مخلوط ممکن است فاقد یکی از سه عنصر اصلی باشد. مانند 44-0-13 که فاقد فسفر است و در حقیقت همان نیترات پتاسیم است و یا فسفات دی آمونیم که می توان آن را بصورت 0-46-18 بیان نمود.

احتیاجات کودی تربچه
   برای رشد سریع ، یک خاک حاصلخیز غنی لازم می باشد. معمولاً 1100 کیلو در هکتار کود شیمیایی 10-10-5 یا یک کود شیمیایی مشابه قبل از بذر کاری پخش می شود . اگر تربچه بعد از محصولی که به میزان زیادی کود شیمیایی دریافت داشته کشت شود ، کود شمیایی کمتری مورد احتیاج است .
قبل از فصل کاشت باید زمین را با کود حیوانی پوسیده تقویت نمود. مقدار تقریبی جذب مواد غذایی ترب در هر هکتار نسبت به سایر سبزیجات بیشتر و مقدار ازت جذب شده حدود 75 کیلو و فسفر 17 کیلو و پتاسیم 180 کیلو می باشد بنابرین کاشت تربچه نیاز به زمین پوک و قوی دارد و لازمست به مقدار مورد نیاز کود شیمیایی در مدت بهره برداری بدین قرار به زمین داده شود : کود ازت 60-40 کیلوگرم ، کود فسفر 170-100 کیلوگرم و کود پتاسیم 150-100 کیلوگرم.

کوددهی تربچه 
     تربچه از لحاظ احتياج به مواد غذايي و كود خيلي قانع است به نحوي كه در زميني با حداقل مواد غذايي مي توان دو نوبت متوالي در سال تربچه را كاشت . لكن براي برداشت محصول خوب و مرغوب تقويت زمين و توجه به تغذیه تربچه ضرورت دارد .
توصیه کودی برای تربچه به این صورت می باشد : نسبتهای نیترژون 50 (N) ،  فسفر 100 (P2O5) ، و پتاسیم 100 (K2O) در هر 4047 متر مربع‌ قبل از کاشت .
به‌ علت دوره کوتاه رشد کوددادن به‌طور مستقيم ضرورت ندارد، و تربچه مى‌تواند با استفاده از مواد غذائى محصول قبلى به‌خوبى رشد نمايد. در عين حال تذکر اين نکته ضرورى است که تربچه در مقابل کلر حساس است و بنابراين از دادن کودهاى کلردار حتى به محصول قبلى نيز بايد خوددارى شود.

کمبود عناصر غذایی در تربچه
   بسیاری از علایم کمبود شناخته شده در گیاهان ، ابتدا در سبزیجات تشخیص داده شده اند. سبزیجات بعلت رشد سریع ، نیاز فراوان به مواد غذایی و تولید آنها به صورت متراکم بیشتر در معرض کمبودند. سبزیجات مختلف از 30 روز در تربچه تا 90 روز در گوجه فرنگی فرق می کند و کیفیت بازار پسندی آنها بیشتر از محصولات زراعی به تغذیه آنها بستگی دارد. چون مقدار نیاز به مواد غذایی بستگی به میزان جذب آنها و سایر عوامل مختلف دارد. علایم بیماری حاصل از کمبود ها در همه محصولات و در همه خاکها با هم فرق دارد اغلب علایم در روش کشت در خاکهای شنی یا کشت در آب مشخص بوده و با علایم ایجاد شده در مزرعه فرق دارد.

• کمبود ازت در تربچه : در تربچه این کمبود به صورت تاخیر در رشد یا برگهایی که باریک ، نازک و بالاخره رنگ زرد دارند مشخص میشود. ریشه ها کوچک و نامنظم هستند و در مقایسه با ریشه های بزرک نباتات سالم با ازت کافی رنگ قرمز روشنی دارند.
• کمبود فسفر : در تربچه برگها رنگ قرمز مایل به ارغوانی روی سطح زیری خون نشان می دهند.
• کمبود پتاسیم : تربچه رنگ سبز تیره ای را در مرکز برگهایش نشان می دهد. حاشیه ی آنها به طرف پایین پیچیده و زرد روشن تا قهوه ای می شود.
• کمبود منیزیم : به صورت کلروز دیده می شود.
• کمبود بور :  ابتدا به صورت لکه های تیره رنگ در ریشه ها ( معمولاً روی ضخیم ترین قسمت های آنها ) ظاهر می شود؛ رشد گیاه به تدریج متوقف می شود و کوتاه می ماند و برگها کوچکتر از حالت طبیعی و تعدادشان کمتر می شود و به تدریج ظاهر رنگارنگی به خود می گیرند .

آبيارى  
    به‌دليل حجم و شاخ و برگ کم تربچه اين گياه به آب زيادى نياز ندارد و نگهدارى ظرفيت مزرعه بين ۶۰ تا ۷۰ درصد کفايت مى‌کند.   
 مهم‌تر از آن يکنواختى در آبيارى است، زيرا نوسانات شديد در آبيارى باعث ترکيدن غده‌ها خواهد شد. آبيارى نامرتب و خشکى هوا در پوک شدن غده‌ها نيز اثر دارد. همچنين آبيارى و رطوبت زياد هم باعث بروز بيمارى مختلف خواهد شد. بنابراين در کشت زمستانه دادن ۳۰ تا ۵۰ ليتر در متر مربع آب ضرورى است. تهيه در کشت‌هاى بعد از اسفند به مقدار بيشترى تا ۸۰ ليتر در متر مربع آب احتياج خواهد بود.

داشت
     به مراقبتهايي که از زمان کاشت بذر تا زمان برداشت محصول براي گياه به عمل آيد، عمليات   ”داشت “  گفته مي شود. عمده ترين اين عمليات عبارت است از: آبياري، سله شکني، وجين کردن، تُنُک کردن، کود دادن، سمپاشي و خاک دادن پاي بوته ها.

برداشت  
    آخرين مرحله، برداشت به موقع محصول است. برداشت به موقع محصول موجب کاهش ضايعات و جلب مشتري مي گردد.
  به علت رشد سريع تربچه، لازم است در فصل بهار و تابستان هر 6 روز يك مرتبه زمين را آبياري كرد و در پاييز بايستي مرتباً فاصله رديف‌ها را وجين نمود، در غيراين صورت تربچه ‌ها شروع به پوك شدن مي‌كنند و غيرقابل مصرف مي‌شوند
     تربچه را در دفعات مکرر برداشت مى‌کنند. در اين‌صورت کيفيت محصول بهتر خواهد بود، و ضايعات يعنى درصد غده‌هاى غيرقابل عرضه کاهش خواهد يافت.اگر تربچه به موقع برداشت نشود، اغلب پوک مى‌شود يعنى بافت گوشت غده حالت پنبه‌اى به‌خود گرفته ومزه خوبى ندارد، علت اين است که فضاى بين سلولى غده بيش از حد گسترش مى‌يابدو نرم مى‌شود و همان‌طورى‌که اشاره شد کيفيت آن نيز به‌طور نامطلوب تغيير مى‌يابد .پس از برداشت محصول عملياتي مانند دسته بندي، بسته بندي، نگهداري و عرضه به بازار انجام مي گيرد. هريک از اين عمليات داراي مراحل و کارهاي فني ويژه خود مي باشد.

علل پوک شدن غده

• حرارت بالا وطول روز بلند
• گذر از مرحله رویشی به زایشی
• آبیاری نامرتب و خشکی هوا
• راه‌هاى پيشگيرى از پوک شدن غده‌هاى تربچه  
• انتخاب ارقام مناسب  
• برداشت به‌موقع  
• جلوگيرى از هر گونه توقف در رشد11  

بذرگیری
     براي آن كه شخصا بتوان بذر خوب تهيه نمود و بذر مورد نياز سال بعد را تامين كرد ، از آخرين محصول پاييزه تربچه هاي سالمتر و خوش فرم تر را جدا كرده ، جمع آوري مي نمايند و در زير خاك خشك كنار هم به صورت رديف مي خوابانند . در طول زمستان آنها را به همين شكل نگهداري نموده در اسفند تا فروردين ماه بتدريج آنها را از زير خاك خشك خارج كرده ، به فواصل ۴۰ تا ۵۰ سانتيمتر از يكديگر مي كارند . پس از مدتي شاخه  گل آنها از خاك خارج شده گل مي دهد . در تيرماه و مرداد ماه بذرآنها مي رسد . پس از رسيدن بذرها ، شاخه هاي حامل بذرها را كه در غلاف ( غلاف بذرها را در داخل خود نگهداري مي كند ) قرار دارد قطع نموده و دسته مي كنند و در محل خشكي كه هواگير باشد خشك مي كنند .
پس از آنكه غلاف ها خشك شدند آنها را با ملايمت و به آهستگي به زمين مي زنند ( مي كوبند ) تا بذرها از داخل غلاف ها خارج شوند آنگاه بذرها را از خاشاك جدا ساخته و در قوطي ، جعبه و يا پاكت در محل مناسبي نگهداري مي كنند .
در مورد تربچه هاي زمستانه بايستي از بذر تربچه هاي پائيزه بذر تهيه نمود .

خواص تربچه
     تربچه به سبب سرشار بودن از ويتامين ث يك داروى ضد اسكوربوت و به مناسبت دارا بودن مقدار زيادى يد ماده ضد راشيتيسم محسوب مى گردد. تربچه داراى مواد املاح معدنى ديگرى بخصوص ‍ گوگرد و منيزيم و يك اسانس گوگردى ارزشمندى است كه داراى خاصيت ضد عفونى بوده اشتها آور، پاك كننده مجارى تنفسى مى باشد. تربچه بر طرف كننده مسموميت كبد و تصفيه كننده كليه ها بوده در درمان يرقان ، ورم مفاصل مزمن ، ورم اعصاب و سياتيك ، انسداد مجارى تنفسى و حالات احتقانى بسيار مفيد و مؤ ثر است . اين خواص در ترب هاى قرمز و سياه هر دو ديده مى شود.

از دیگر خواص تربچه که برای آن بر شمرده شده است :

• ترکیبات آن عبارت است از: آب – مواد قندی – مواد ازته – پروتیین – مواد معدنی – آهن – کلسیم – فسفر- منیزیم – ویتامین های A , B1, B2, C, PP و …..
• طبیعت ترب گرم است . 
• این گیاه به عنوان هضم کننده با غذا خورده می شود
• خوردن ترب با نمک و کره قبل از غذا اشتها آور است
• جریان خون را به سوی مو می کشاند و باعث تقویت پیاز مو می شود و از این رو برای تقویت و روییدن مویی که ریخته شده مفید می باشد
• اگر عصاره ترب را بر موضعی که موی آن ریخته قرار دهند دوباره موی آن قسمت میروید
• خوردن ترب رنگ رخسار را باز و نیکو می کند
• ضماد ترب با عسل برای از بین بردن آثار کبودی زیر چشم ، آثار ضربه و جای زخم و کک و مک بسیار مفید است
• مرهم ترب برای زخمهای بد و جوشهای آبدار مفید است
• مالیدن آب ترب بر بدن مانع از گزیدن حشرات می شود
• ترب سموم جمع شده در کلیه و کبد را دفع می کند
• نوشیدن آب ترب سیاه به افراد چاق و پرخور و همچنین کسانی که چربی و تخم مرغ میخورند و احساس سنگینی می کنند توصیه می شود
• برای معده های تنبل مفید بوده و آن را به کار وامیدارد 
• در جهت رفع بیخوابی مؤثر است
• در درمان سیاتیک ، نقرس ، ضعف اعصاب ، روماتیسم ، سنگ کلیه ، انسداد مجاری تنفس و آنژین ، اسکوربوت ( بیماری کمبود ویتامین ث ) و بیماری راشیتیسم ( نرمی استخوانها ) مصرف آن توصیه شده
• نوشیدن آب ترب ناشتا سنگ مثانه و کلیه را آب می کند
• به منظور رفع سنگهای صفراوی و یرقان و و اختلال ترشح صفرا ،300 گرم آب ترب را صبح و 300 گرم را ظهر و 300 گرم را در شب توضیه می نمایند
• مقدار کم آن ملیّن و مقدار زیاد آن مسهل است
• ترشحات غدۀ تیرویید را زیاد می کند به همین خاطر ضد گواتر می باشد
• اگر ضماد تخم ترب را بر روی محل نیش حشرات و رتیل و عقرب بگذارند سم آنها را خواهد کشید
• خوردن تخم ترب به اندازه 2 گرم در شبانه روز باعث افزایش شیر ، ادرار و عرق بدن می گردد ؛ برای ورم طحال و درد کبد نیز مفید است
• استفاده از ضماد تخم ترب و عسل درد مفاصل را تسکین می دهد
• برگ ترب سیاه پخته شده جهت سرفه های کهنه و مزمن مفید است
• جویدن برگ سبز ترب سیاه لثه های دندان را تقویت کرده و بوی بد دهان را از بین میبرد
• خوردن تربچه قرمز در صبح ناشتا به کسانی که مبتلا به یرقان ، کهیر و سیاه سرفه هستند توصیه می شود
• تربچه دارای اسانس سولفوره بوده و اشتها آور قوی می باشد
• کلسیم موجود در تربچه قدرت دفاعی گلبول های سفید را زیاد می کند
• منیزیم موجود در تربچه فشار خون را تنظیم کرده و در رشد و نمو بدن مؤثر است همچنین برای فعالیتهای سلولهای مغز و تیموس و غدد فوق کلیوی لازم می باشد

دد