طرح تحقیقاتی مطالعه کنه های برگ گردو ( قسمت دوم )
راسته Hemiptera:
پوره و بالغ سن شكارگر
Orius .minutum L
از خانواده Anthocoridae
در حال تغذيه از كنه هاي اريوفيد مشاهده شد. با توجه به فعاليت طولاني در طول فصل، و نقش آن در كنترل جمعيت كنه هاي اريوفيد بويژه كنه گال زگيلي برگ گردو، مطالعه كارآيي اين شكارگر توصيه ميگردد. اين شكارگر در اواخر ارديبهشت تا اواخر شهريور بطور فعال در روي كنه هاي اريوفيد مشاهده شد. نمونه هاي متعددي از پوره و بالغ اين سن براي نگهداري در آزمايشگاه اطاله شدند
راسته Diptera:
در داخل گالها،
لاروهاي
( Felt )
Feltiella acarivora
در حال تغذيه از كنه گال زگيلي برگ گردو در تابستان 1381 از باغات گردوي روستاي دره مراد بيك جمع آوري شد كه البته تراكم و انتشار قابل توجهي نداشت. لارو آن در داخل الكل و بالغ آن بصورت سوزن زده در آزمايشگاه كنه شناسي دانشگاه بوعلي سينا نگهداري مي شود
راسته Coleoptera:
از خانواده Coccinellidae
كفشدوزك.Stethorus gilvifrons (M
در حال تغذیه از کنه های دئوتروژن موجود در روي برگهاي گردو مشاهده گرديده، ولي در غالب مناطق بصورت موردي ديده شده است. لارو و بالغ اين كفشدوزك از مريوان، در تاریخ 28/5/1381 تویسرکان در تاریخ 14/6/1379و همدان 15/4/1380 جمع آوری شد .
پرينگ و همكاران
Perring)
1996et al)
S.nanus Lecont كفشدوزك
تغذيه از كنه زنگار مركبات مشاهده كرده اند. همچنين اين شكارگر از كنه هائي مثل
urticae Koch نيز تغذيه مي كند (20). بالغ و لارو اين كفشدوزك در شهريور
1382 از روستاي سروآباد 50 كيلومتري مريوان و همچنين در تير ماه 1380 از باغات گردو از روستاي شهرستانه جمع آوري شد .
راسته Thysanoptera:
دو گونه تريپس شكارگر
Thrips albopilosus Uzel.
Taeniothrips inconsequens Uzel
در طول اين مطالعه از روي كنه هاي اريوفيد جمع آوري شد. اين گونه ها در اكثر مناطق گردو كاري استانهاي همدان و كردستان در طول سالهاي 1379
1380 جمع آوري ولي از ميزان كارآيي آنها اطلاعات دقيقي در دسترس نميباشد. در ساير نقاط جهان نيز گزارشات متعددي از گونه هاي اين راسته داده شده است ولي اين گونه ها براي اولين بار بعنوان شكارگر كنه هاي اريوفيد گزارش ميشوند .
قبلاً نيز شليسك(Schliessk
1992 در آلمان
Xylaplothrips fuliginosus Schille.
و
(Haplothrips subtilissimus (Halidag
را از روي كنه هاي اريوفيد گزارش كرده است (21 )
همچنين
(Scolothrips sexmaculatus (Pergande
از روي كنه
حنايي گوجه فرنگي
(Aculops lycopersici (Massee
گزارش شده، ولي در مورد خصوصيات شكارگري و ميزان كارآيي آن بحثي نكرده اند (6
بحث
در بين كنه هاي اريوفيد جمع آوري شده از گردو كاري هاي مناطق مختلف غربي ايران، فقط تغيير شكل برگي توسط كنه گال زگيلي برگ گردو بسيار قابل توجه بود. اين كنه در تمام باغات گردوي منطقه يافت مي شود. آلودگي ابتدا در برگهاي قسمت پاييني تاج درختان تشكيل و به تدريج به قسمتهاي مياني و فوقاني تاج نيز سرايت مي كند .درختان جوان حساسيت بيشتري نسبت به درختان مسن به اين كنه نشان مي دهند شکل 4.كنه گال نمدي بيشتر از گردوكاريهاي اسدآباد، خرمرود تويسركان و حاشيه رودخانه سيروان (مسير سنندج- مريوان) جمع آوري شد ، ولي كنه گال كيسه اي بصورت موردي جمعآوري و شناسايي گرديد كه البته علائم خسارت آنها قابل توجه نميباشد. بنظر ميرسد كنه گال نمدي براي فعاليت به رطوبت نسبتاً بالائي نياز دارد و از آنجايي كه در منطقه غرب رطوبت محيط تقريباً پايين است، بنابراين شرايط براي فعاليت آن مهيا نمي باشد و بدين لحاظ از تراكم و دامنه انتشار كمتري برخوردار است اما در مناطق شمالي كشور به خاطر وجود رطوبت لازم، اين كنه شدت و تراكم بيشتري نسبت به مناطق ديگر ايران دارد ( 1 ) به اين ترتيب، با توجه به پايين بودن رطوبت در غرب ايران، شرايط براي فعاليت و گسترش كنه گال نمدي وجود ندارد، مگر اينكه مجموعه اي از شرايط مورد نياز تغيير كند كه در آن صورت ممكن است افزايش جمعيت آنرا بدنبال داشته باشد. در حال حاضر اين گونه و كنه گال كيسه اي تراكم كمتري دارند. ولي كنه گال زگيلي در اكثر مناطق گردوكاري مناطق غربي كشور انتشار داشته و از تراكم بسيار قابل توجهي برخوردار است. بررسيهاي انجام شده در كل مناطق غربي نشان داد كه درختان كهن نسبت به درختان جوان و با تاج كوچك و يا متوسط آلودگي دارند. بنظر ميرسد محتويات بيوشيميايي برگهاي آنها عامل مؤثر و تعيين كننده اي در تغذيه و شدت آلودگي باشد. بنابراين وقتي سن درخت بالا مي رود محتويات بيوشيميايي آن تغيير و شرايط براي تغذيه كنه هاي اريوفيد نامساعد مي شود در اكثر موارد آلودگي روي شاخه هايي كه قطر آنها كمتر از38/3 ميلي متر است، مشاهده مي گردد. در تمام منطقه، ابعاد تاج درختان يكسان نيست و اغلب تاج درختان ابعاد متفاوت دارند، آلودگي فقط در تاج درختان با ابعاد كوچك و متوسط وجود دارد و درختان با تاج بزرگ مجاور درختان آلوده (جوان) تقريباًَ فاقد آلودگي مي باشند.وائوريسالو و همكاران
.(Vuorisalo et al) (1989) اعلام نمودند كه سن بافت گياه براي پراكنش گالهاي
E.levis روي توسكاي قشلاقي مؤثر است بطوريكه بيشترين تراكم در سطوح تحتاني و مياني تاج درختان توسكاي قشلاقي مشاهده مي گردد و آلودگي در درختاني كه به تازگي آلوده ميشوند فقط در برگهاي سطوح تحتاني صورت مي گيرد (22). بنظر مي رسد فرم زمستانگذران موجود در شاخه هاي انتهايي توسط باد منتقل شده و يا توسط عوامل طبيعي نظير سرما از بين مي رود و تنها فرم زمستانگذران موجود در سطح تحتاني شانس زمستان گذراني موفق را پيدا كرده و كنه دوتروژن موجود در لابلاي فلسهاي جوانه هاي برگي تحتاني، پس از استقرار در روي برگهاي تازه باز شده، تغذيه و تخمگذاري ميكند . تغذيه آفت توأم با تغيير شكل برگ است كه در اين موقع، علائم خسارت بصورت لكه هاي تاولي زرد رنگ قابل رؤيت مي باشد.
موراليد و همكاران
Muraleedharan et) .(1988) al)
نيز سطوح مختلف بوته هاي چاي را در هندوستان بررسي نموده و علائم خسارت كنه هاي اريوفيد را بيشتر در برگهاي سطح فوقاني بوته ها مشاهده كرده است (در رابطه با چاي، چون بوته ها كوتاه هستند بهمين خاطر در سطح فوقاني بوته ها يافت مي شود). بنظر مي رسد كه براي فعاليت آنها متراكم بودن تاج و همچنين حداقل فاصله از سطح زمين از جمله عوامل تعيين كننده استقرار و تغذيه آنها باشد (19). كنه هاي اريوفيد دشمنان طبيعي متعددي دارند و اين عوامل هستند كه باعث مي شوند جمعيت آنها در اكثر مناطق گردو كاري منطقه در حالت تعادل باشد. اين مطالعه نشان داد كنه هاي اريوفيد گردو كاريهاي منطقه دشمنان طبيعي متعددي از بندپايان مختلف شامل كنه هاي شكارگر و حشرات دارند كه مهمترين آنها كنه هاي خانواده Phytoseiidae و Tydeidae هستند زيرا كنه هاي فيتوزئيد خصوصيات مطلوب يك عامل بيولوژيك را دارند و از لحاظ بيولوژي و زيستگاه زمستانه، هماهنگي كاملي بين شكارگر و آفت وجود داردآنها بلحاظ اينكه در دوره دياپوزي در كنار كنه هاي اريوفيد زمستانگذراني مي كنند و تغذيه آنها از كنه هاي دئوتوژن موجود در لابلاي فلسهاي جوانه هاي برگي و شاتونهاي نر ميباشد. ضمناً زمستانگذراني اين شكارگرها نيز در درون فلسهاي برگي و فلسهاي شاتونهاي نر است و در اواخر زمستان فعاليت شكارگري آنها روي كنه هاي دوتروژن نيز مشاهده شده است (15). آنها با تغذيه از فرم زمستان گذران سبب كاهش جمعيت كنه هاي اريوفيد مي شوند. بعلاوه، آنها از ابتداي فعاليت كنه هاي اريوفيد، فعاليت خود را شروع كرده و كاملاً بيولوژي شكارگر با بيولوژي كنه هاي اريوفيد هماهنگي دارد و بيشترين جمعيت كنه شكارگر مذكور از اوايل مرداد تا اواخر شهريور و بيشتر در روي گالهاي متراكم اطراف رگبرگ اصلي مشاهده مي گردد و فعاليت تغذيه آنها باعث سوراخ شدن و پاكسازي گالهاي مورد حمله از وجود كنه هاي گال زگيلي مي شود و در اين شرايط حدود 14 درصد گالها توسط كنه هاي فيتوزوئيد از وجود كنه هاي اريوفيد پاكسازي مي شود ( نمودار 1 ) . تعدادي از اين كنه ها بهمراه برگهاي خزان شده آلوده به كنه گال زگيلي به زمين مي افتند و از بين مي روند. تحرك آهسته كنه هاي اريوفيد باعث شده كه كنه هاي شكارگر براحتي بر آنها مسلط شده و براحتي از آنها تغذيه نمايند
. مومن(1995) (Momen) معتقد است يك شكارگر وقتي از ميزبان اصلي تغذيه مي نمايد، نرخ توليد مثلي بالاتر از حد مطلوب قرار مي گيرد و اين موضوع در موقع پرورش بايد مورد توجه قرار گيرد (18). اين كنه ها در روي گالهاي برگي گردوي همدان، خصوصيات يك شكارگر مطلوب را دارد ولي نيازمند حفظ و حمايت بوده و ضروري است در آينده بررسي بيشتري روي كارآيي و چگونگي پرورش آنها صورت گيرد .همچنين كنه شكاگر
A. Baccarum
فقط در روي كنه هاي موجود روي برگهاي خزان شده فعاليت دارد، از آنجائيكه شكارچي گري درصد كنه هاي مذكور عامل پايداري آفت در سال بعد محسوب نميباشند، بنابراين شكارگر مذكور نمي تواند نقش مهمي در كاهش جمعيت آفت داشته باشد؛ ولي جمعيت كنه شكارگر T. caryae در موقع خزان برگ درختان در گردوكاريهاي مناطق غربي كشور بالا است. اين شكارگر از كنه هاي دئوتروژين كه قبل از پناه گرفتن در زير فلس هاي جوانه برگي و شاتون نر، در قاعده آنها تجمع مي يابد تغذيه كرده و سبب كاهش جمعيت فرم زمستان گذران مي شود و در نتيجه جمعيت سال آينده را كاهش مي دهد .در بين حشرات شكارگر فقط سن شكارگر
O. minutum نقش مؤثري در كاهش جمعيت كنه هاي اريوفيد در طول فصل زراعي دارد و بالغين اين شكارگر يكي از سنهاي مهم كنه خوار مي باشد لذا جا دارد در آينده خصوصيات شكارگري آن مورد مطالعه قرار گيرد. ساير دشمنان طبيعي جمعيت اندكي داشتند و براي حفظ تنوع زيستي بايد در جهت حفظ آنها اقدام شود .بر اساس بررسيهاي ما در شرايط كنوني با توجه به دشمنان طبيعي موجود در منطقه، در هيچكدام از مناطق گردوكاري غرب ايران مبارزه شيميايي براي كنترل كنه هاي اريوفيد توصيه نمي شود .
سپاسگزاري:
اين مقاله بخشي از نتايج طرح مطالعه كنه هاي درختان ميوه و دشمنان طبيعي آن در غرب ايران مي باشد. بدين وسيله از حوزه معاونت پژوهشي دانشگاه بوعلي سينا به خاطر تأمين منابع مالي انجام اين پروژه و از خانم دكتر
Charni Cramer
محقق كنه هاي اريوفيد از بخش بيوسيستماتيك عنكبوت مانندها
(Arachnida)
مؤسسه حفاظت گياهان
(ARC)
كه در مشخص و تأييد نمونه ها و بررسي تصاوير ميكروسكوپ الكتروني و همچنين اسلايد كردن نمونه هاي ميكروسكوپي به روش صحيح، ياري نمودند تشكر و قدرداني مي نماييم .
منابع
اربابي، م.، آقاجانزاده، س، و ناصري، م. (1377). مطالعه تغييرات جمعيت كنه هاي اريوفيد گردو و تعيين ميزان شدت آلودگي آنها در شرايط مختلف اقليمي. سيزدهمين كنگره گياهپزشكي ايران،كرج، صفحه 107
خانجاني، م. (1383). مطالعه كنه هاي گياه خوار درختان ميوه و دشمن طبيعي آنها در غرب ايران. معاونت پژوهشي دانشگاه بوعلي سينا (منتشر نشده)، 42 صفحه.
خانجاني، م. (1383). بررسي بيولوژي كنه گالزاي برگ گردو و امكان كنترل آن در استان همدان. مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان، گزارش نهايي طرح پژوهشي، 34 صفحه
خانجاني، م. و رجبي مظهر، ن. ع. (1380). بررسي بيولوژي كنه گال زگيلي برگ گردو. پژوهش و سازندگي، 96-90 : 53
طباطبايي، م، دهلوي، ا. و احمدي. ع. (1371). گردو (هيكوري و پكان). انتشارات بخش فرهنگي جهاد دانشگاهي تهران، تهران
Abou-Awad, B. A. (1979). The tomato russet mite, Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophyidae) in Egypt. Anzeiger fuschad lingskunde, Pflanzenchutz, Umweltchatz, 52: 153-156
Amrine, J. W. (1996). Keys to the world genera of the Eriophyoidea (Acari: Prostigmata). Division of plant and sci. USA. 87 PP.
Bie-Bienko, G, Ya. (1967). Keys to the insects of the European USSR. (Apterygota, Palaeoptera, Hemimetabola). Academy of Science of the USSR. Zoological Institute, Moskva Leningrad (translated by Salkind Israel program for Scientific Tranlations LTD IPST). 1213 pp.
Boczek, J. H., Shevtchenko, V. G. and Davis, R. (1989). Genetic Key to world fauna of Eriophyid mites (Acari: Eriophyoidea). Warsaw Agricultural uni. Poland Press. 192 PP.
Childers, C. C. (1994). Effect of different copper formulations tank-mixed with fenbutatinoxide for contral of citrus mites (Acari, Eriophyidae) on florida citrus, Flo. Enotomol. 47: 349-365.
Childers, C. C., Easterbrook M. A. and Solomon, M. G. (1996). Chemical control of Eriophyoid Mites. In: Lindquist, E. E., Sabelis, M. W. and Bruin, J. (editors), Eriophyoid mites, Their biology enemies and control, Elsevier. Science B. V. pp. 695-720.
Easterbrook, M.A. and Fuller, M.M. (1986). Russeting of apple rust mite Aculus schlechtendali (Acarian: Eriophyidae). Ann. Appl. Biol. 109: 1-9. 13- Hall, D.G., Childers. C.C. and Eger. J.E., (1991). Estimating citrus rust mite (Acari: Eripohyidae) levels on fruit in individual citrus trees. Environ. Entomol. 20: 383-390.
14- Jeppson, L.R., Keifer, H.H. and Baker, E. W. (1975). Mites injurious to economic plants. University of California press, Barkeley, California, USA 614 pp.
15- Khanjani, M. and Ueckermann, A. E. (2003). Four new Tydeid species from Iran (Acari: Prostigmata). Zootaxa, Magnolia Press, 182: 1- 11.
16- Khanjani, M. and Mirab-balou. M. (2005). Some natural enemies of Eriophyid mites from western Iran. International Organisation for Biological and Integrated Control of Noxius Animal and Plants, Finland, Bulten, 28 (1): 147-150.
17- Keifer, H. H., Baker, E. W., Kono, T., Delfinado, M. and Styer, W. E. (1982). An Illustrated Guide to Plant Abnormalities Caused by Eriophyid Mites in North America. United States Department of Agriculture, Agricaltural Research Service, Agriculture Handbook Number 573, 178 pp.
18- Momen, F.M. (1995). Feeding development and reproduction of Amblyseius barkeri (Acarina: Phytoseiidae) on various kinds of food substances. Acarologia, 36(1):101-105.
19- Muraleedharan, N., Rodhakrishnan, B. and Devadas, V. (1988). Vertical distribution of three specics of eriophyid mites on tea in south India, Exp. Appl. Acarol. 4: 359-364.
20- Perring, T. M., Farrar, C.A and Oldfield, O. N. (1996). Sampling techniques. In: Linquist, E.E. Sabelis, M.W. and Bruin, J. (Eeitors). Eriophyoid mites, their biology, natural enemies and control, Elsevier, Science Amesterdam, pp. 367-376.
21- Schliessk, J. (1992). The free-living gall mite species (Acari: Eriophyoidea) on pomes and stone fruits and their natural enemies in northern Germany. Acta. Phytopath. Entomol. Hungarica, 27: 583-586.
22- Vuorisalo, T., Walls, M., Niemela, P. and Kuitunen, H., (1989). Factors affecting mosaic distribution of gall of an Eriophid mite, Eriophyes levis in alder Alnus glotinosa Oikos, 55: 370-374.
23- Waite, G. K. and McAlpine, J. D. (1992). Honeybee as of Lychee erinose mite Eriophyes litchii. Experimental and Applied Acarology. 15 (4): 299-302
Study on eriophyoid mites of walnut trees and their natural enemies in west of Iran Khanjani, M.1 and Mirab-balou, M.2
1 Plant Protection Dept., Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
2 Plant Protection Dept., Faculty of Agriculture, Tehran University, Tehran, Iran.
Abstract
Walnut is endemic to flora of the western part of Iran. Different insects and mites cause leaf deformation on walnut trees. In this study, three Eriophyeid mites were collected and determined, namely Eriophyes tristriatus (Nalepa), E. erineus Nalepa, and E. brachytarsus Keifer. This study showed that the E. tristriatus was dominant species in this area. Although, their damages have not economical importance. But in some locations, they cause considerable deformations of the leaves of walnut. The above mentioned mites have numerous natural enemies, such as Typhlodermus (Amblyseius) ketanehi (Dose), Kuzinellus kuzini (Wainestein), Paraseiueus jirofticus Daneshvar, Tydeus caryae Khanjani & Ueckermann, Anystis baccarum (L.), Orius minutum L., larvae of Feltiella acarivora (Felt), larvae and adult Stethorus gilvifrons (M.), Taeniothrips inconesquens Uzel., Thrips albapilosus Uzel. Amongst them Phytoseiid mites and T. carya have high population in this area and their efficiency were estimated to be about 14%. Their population reach to it’s highest intesity in September each year. Key word: Eriophyoid mites, natural enemies, walnut and Iran.
مطالعه كنه هاي اريوفيد گردو و دشمنان طبيعي آنها در غرب ايران
محمد خانجاني همدان، دانشگاه بوعلي سينا، دانشكده كشاورزي، گروه
گياهپزشكي
مجيد ميراب بالو كرج، دانشگاه تهران، ، دانشكده كشاورزي، گروه حشره شناسي كشاورزي
84/10/17 :دريافت تاريخ
85/04/12 :پذيرش تاريخ
