بیماریهای نخود

بیماریهای نخود

 

ترجمه و گردآوری:

 

مهندس رضا قادری – مهندس محمد قاسمی – مهندس هانا پرهیزگار

 

دانلود نرم افزار افت کش ها

 

مقدمه

 

نخود با نام نخود بنگالی و حدود ۳۰ اسم رایج دیگر، یکی از گیاهان خانواده حبوبات میباشـد کـه دو تیپ اصلی آن به طور عمده پرورش داده میشوند . تیپ کابلی دارای دانه های سفیدرنگ بزرگی بـوده کـه غذای مردم جهان را در بسیاری از کشورها به ویژه مناطق مدیترانه ای تأمین میکند. تیپ دسی نیز دارای دانه های کوچکتر رنگی (زرد، قهوه ای، سبز، سیاه) بوده و در بسیاری از کشورها بخصوص هند و مکزیک غذای اصلی مـردم را تشکیل میدهد. از این تیپ هم به عنوان علوفه و هم به عنوان غذای انسان استفاده میشود. در ایران، نخود در مقایسه با سایر گیاهان خانواده حبوبات بیشترین سطح کشت را دارا مـیباشـد؛ اسـتانهـای کرمانشاه، لرستان و آذربایجان غربی عمده ترین تولیدکنندگان نخود سفید و استان کردستان مهمترین تولیدکننـده نخود سیاه میباشند. بنابراین با توجه به اهمیت کشت نخود در ایران لازم است که عوامـل و فاکتورهـای مـوثر بـر تولید آن مورد توجه قرار بگیرد. یکی از این عوامل مهم بیماریهای نخود میباشـند کـه در صـورت عـدم مبـارزه صحیح با آنها، اثرات بسیار زیانباری دارند. تاکنون بیش از ۵۰ بیماری گزارش شده اند که قادر به آلوده کـردن ایـن محصول میباشند و تعدادی از بیماریهای نخود هر ساله خسارات زیادی به محصول نخـود وارد مـی آورنـد. در ایـران عـلاوه بـر بیماریهای اندامهای هوایی مانند بیماری برقزدگی، تعدادی از بیماریهای ریشه باعث آسـیب بـه گیـاه و کـاهش قابل توجه محصول میشوند. این نشریه به منظور آشنایی بیشتر خوانندگان با بیماریهای نخود و روشهـای مبارزه با آنها تهیه شده است.

 

کاشت نخود

 

 بیماریهای قارچی که بر روی بخشهای هوایی گیاه اثر میگذارند

 

 برقزدگی

 

برقزدگی (بلایت ناشی از آسکوکیتا) از مهمترین بیماریهای نخود در بسیاری از مناطق کشت این محصول میباشد. بیماری معمولاً در دوره گلدهی و تشکیل غلاف، به صورت لکه هایی از گیاهان سوخته در سطح مزرعه دیده میشود . علائم بر روی تمام اندامهای هوایی گیاه مشاهده میشود. بیماری ابتدا به صورت چندین لکه نکروزه کوچک روی برگهای جوانتر شاخه ها ظاهر میشود. اگر شرایط برای توسعه بیماری مساعد باشد (آب و هوای خنک، ابری و مرطوب)، این لکه ها به سرعت بزرگ و با هم ادغام شده و برگها و جوانه ها دچار سوختگی میشوند. اگر شرایط برای توسعه بیماری مساعد نباشد (آب و هوای گرم و خشک)، گیاه نمیمیرد و آلودگی به فرم زخمهای مجزا روی برگها، دمبرگها، ساقه ها و غلافها باقی میماند . علائم روی برگچه ها به صورت لکه های مدور با حاشیه قهوه ای و مرکز خاکستری میباشد. ساختارهای قارچ به صورت دوایر متحدالمرکز در این لکه ها قرار گرفته اند. روی ساقه ها و دمبرگها، زخمها به صورت تخم مرغی وارونه یا کشیده بوده و حاوی ساختارهای قارچی میباشند  . اندازه زخمها بسیار متغیر بوده، برخی از آنها ممکن است ۳ الی ۴ سانتیمتر طول داشته و بخش آلوده را در بر بگیرند ؛ ساقه ها و دمبرگها معمولاً در محل تشکیل حلقه آلودگی میشکنند. زخمهای بزرگ روی غلافها معمولاً گرد و به قطر حداکثر ۰٫۵ سانتیمتر بوده و اغلب دارای دوایـر متحـدالمرکز حاوی ساختارهای قارچ به صورت نقاط سیاه رنگ میباشند. قارچ به داخل غلاف نفوذ کرده و دانه های در حال رشد را آلـوده مـینمایـد.  علائم روی دانه ها اغلب به صورت تغییررنگ قهوه ای ظاهر میشوند و معمولاً به صورت فرورفتگیهای عمیق، کـروی یا نامنظم درمی آیند که گاهی نیز ساختارهای قارچ با چشم غیرمسلح روی آنها دیده میشوند  .  زمانی که دما در شب حدود ۱۰ درجه سانتیگراد و در روز حدود ۲۰ درجه سانتیگراد باشد و بارندگی با روزهای ابری توأم شود، بیماری شروع شده و گسترش می یابد. رشد بیش از حد شاخ و بـرگ نیـز منجـر بـه ایجـاد شـرایط مناسب برای توسعه بلایت میشود.

 

برقزدگی نخود

 

روشهای مبارزه:

 

کشت بذور سالم و یا ضدعفونی بذور با قارچکشهای مناسب بهترین و اولین قـدم در مبـارزه بـا این بیماری است. بدین منظور بذور را در محلول  ۰٫۲  درصد تیرام به مدت ۲۴ ساعت خیس نموده و سپس اقدام بـه کشت میشود. جهت ضدعفونی میتوان از سموم دیگری مانند بنومیل، مانکوزب، تیابندازول، کالکسینام و یا کاپتان نیز استفاده کرد. در صورت بروز بیماری در مزرعه، سمپاشی در چهار نوبت بعد از هر بارندگی بـه فاصـله ۱۴ روز بـا سموم زینب و یا مانکوزب به نسبت دو در هزار توصیه میشود. فربام، مانب و کلروتالونیل از دیگر سموم مـوثر علیـه این بیماری بوده که روی شاخ و برگ پاشیده میشوند. در مزارعی که نخود دیر کشت شده است، میزان خسارت معمولاً کمتر است. اگر بذرها عمیق کشـت شـوند (۱۵ سانتیمتر یا بیشتر)، میزان وقوع بیماری کمتر خواهد بود. شخم بقایای گیاهی به عمق ۱۰ سانتیمتـر یـا بیشـتر در خاک، باعث از بین رفتن اندامهای قارچ و در نتیجه کاهش خسارت در سال بعد خواهد شد. رعایت تنـاوب زراعـی و همچنین کشت مخلوط نخود با گیاهانی مانند گندم و جو از اقدامات موثر دیگر هستند. ارقام مقاوم و حساس علیـه این بیماری معرفی شدهاند که با توجه به نتایج تحقیقات و مشاوره از مراکز تحقیقاتی، میتوان ارقـام دارای مقاومـت بیشتر را در اولویت کشت قرار داد.

 

برق زدگی نخود

 

کپک خاکستری ناشی از بوتریتیس

 

یکی از بیماریهای نخود که معمولاً در زمان گلدهی و هنگامی که شـاخ و برگ کاملاً رشد نموده است، دیده میشود. عدم تشکیل غلاف، اولین نشانه بیماری است . برگها و ساقه ها ممکـن است هیچگونه علائمـی نشـان ندهنـد ولـی در شـرایط کـاملاً مساعد برای بیماری، شاخ و برگ بوته ها علائم مشخصی نشان داده و گیاهـان بـه صـورت لکـه ای در سـطح مزرعـه از بـین میروند.  بیماری بر روی بخشهایی از گیاه که در زیر شاخ و بـرگ مخفی است شدیدتر بوده که در این حالت با کنار زدن شاخ و برگ و مشاهده دقیق آن آشکار است. برگها و گلهای ریخته که با تـوده ای از اسـپورها پوشـیده شـده انـد، در زیـر بوتـه هـا روی سـطح زمـین دیـده میشوند. هنگامی که رطوبت بسیار بـالا باشد، علائم به صـورت زخـمهـای قهوه ای تیـره یـا خاکسـتری روی ساقه ها، برگها، گلها و غـلافهـا دیده میشوند، کـه بـا اسـپورهای کپکی شکل قارچ پوشیده شده انـد.

زخمهای روی ساقه ۱۰ تا۳۰ میلیمتر طول داشته و دور ساقه را بطـور کامـل می گیرند . شاخه ها در نقطه ای که کپک خاکستری باعث پوسیدگی شده، میشکنند و برگها و گلهای آلوده تبدیل به یک تـوده پوسـیده میشوند. روی غلاف زخمهایی آبسوخته و نامنظم ایجاد میشـوند. در بوته ها آلـوده، غـلافهـا دارای دانه های چروکیده و کوچک بوده و یـا اینکـه اصـلاً دانـه بـه وجـود نمی آید . رشد رویشی بیش از حد در نتیجه آبیاری یا بارندگی و همچنین کشت متراکم و کشت ارقـامی کـه شـاخ و بـرگ گسـترده دارنـد، شـرایط را بـرای توسـعه بیمـاری فـراهم میکنند. دماهای بین ۲۰ و ۲۵ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی بالا در زمان گلدهی و تشکیل غلاف نیز باعث بـروز شرایط مساعد بیماری میگردند. دمای مناسب برای کپـک خاکستری کمـی بیشـتر از دمـای مناسـب بـرای بیمـاری برقزدگی است، بنابراین این بیماری ممکن است بلافاصله بعد از برقزدگی ظاهر شود.

 

روشهای مبارزه:

از بین بردن بقایای آلوده بعد از برداشت توصیه میشـود. ضـدعفونی بـذور بـا سـمومی از قبیـل کاربندازیم، کاربندازیم + تیرام، مانب، تیابندازول، ایپرودیون و تیرام در جلـوگیری از وقـوع بیمـاری مـوثر اسـت. در هنگام بروز بیماری میتوان مزارع آلوده را با سمومی مانند کاربندازیم و یا مخلوط کاربندازیم و تیرام سمپاشی نمود.  کاهش تراکم بذر و افزایش فاصله بین بوته ها میزان بیماری را کاهش میدهد. در مزارع آبی، اجتناب از آبیاری زیاد و رشد رویشی بیش از حد بوته ها، میزان خسارت را به حداقل میرساند. کشـت دیرهنگـام نیـز باعـث کـاهش شـدت بیماری میشود.

 

کپک خاکستری ناشی از بوتریتیس

 

بلایت (سوختگی)ناشی از فوما

 

یکی دیگر از بیماریهای نخود میباشد که معمولاً در فاز زایشی روی محصـول اثـر میگذارد. علائم در مزرعه بصورت لکه هایی از بوته ها در حال خشک شدن دیده میشود.  علائم تا حدی مشـابه علائـم بـرقزدگـی مـیباشـد.  زخمهای نامنظم به رنگ قهوه ای روشـن روی بـرگهـا، ساقه ها و غلافها به وجود میآیند که دارای حاشیه تیره هستند .دانه های تشکیل شده در غلافهـای آلوده، چروکیده و تغییر رنگ یافته اند.

 

روشهای مبارزه:

شرایط مساعد بـرای توسـعه بلایـت ناشی از فوما شبیه برقزدگی است. بنابراین باید از ایجاد رطوبت بالا و رشد زیاده از حد شاخ و برگ جلوگیری نمود.

 

بلایت سوختگی ناشی از فوما

 

بیماریهای قارچی که بر روی ریشه یا ساقه اثر میگذارند

 

پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه

 

این بیماری جز آن دسته از بیماریهای نخود می باشد که قادر است در هر مرحله ای روی محصول اثر بگذارد. بیماری را میتوان از روی ظاهر شدن شاخه ها یا بوته های زرد یا خشکیده در مزرعه شناخت. چنین شاخه ها یا بوته های خشکیده ای در ناحیه طوقـه یـا نقـاطی روی شاخه دچار پوسیدگی میشوند. برگهای بوته های (شاخه های) آلوده، زرد شده و یا به همان رنگ سبز میریزند و در نهایت خشک شده و به رنگ کاهی درمی آیند.  شبکه ای از رشته های سفید قارچ در ناحیه طوقه و قسمتهای بالای آن (تا ۵ سانتیمتـر) ظـاهر شـده و ممکـن است قاعده شاخه ها را دربرگیرند . زخمهای مایل به خاکستری، با پوشش یا بدون پوشـش قـارچ، ممکـن است روی قسمتهای بالایی ساقه ها دیده شوند. سختینه ها (ساختارهای قارچی) مایل به سفید یا قهوه ای بـه شـکل نامنظم، گاهی همراه با رشته های قارچ و یا درون ساقه دیده میشوند  .

 

روشهای مبارزه:

رشد رویشی بیش از حد، رطوبت بالای خاک و نیز آب و هوای خنـک (۲۰ درجـه سـانتیگـراد)  باعث توسعه بیماری میشوند. بنابراین اجتناب از آبیاریهای بیرویه (در کشت آبـی) و جلـوگیری از رشـد رویشـی بسیار زیاد بوته ها منجر به کاهش میزان وقوع آلودگی خواهد شد.

 

پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه

 

پژمردگی فوزاریومی

 

از شایعترین بیماریهای نخود که در اغلب کشورهای تولید کننده نخود شایع بوده و جز مهمترین بیماریهای نخود محسـوب مـیشـود. علائـم مزرعهای شامل گیاهچه ها یا گیاهان بالغ مرده بوده که ً معمولا به صورت لکه ای در مزرعه دیده میشوند . بیماری قادر است در هر مرحله ای به محصول خسارت بزند.

 

مرحلـــه گیاهچـــه: بیمـــاری را میتـوان سـه هفتـه بعـد از کاشـت مشاهده نمود. تمـام گیاهچه ها (۳ الی ۵ هفته بعـد از کاشـت) پژمـرده شــده و روی ســطح خــاک پخــش میشوند. این گیاهچه ها رنگ سبز خود را حفـظ کـرده انـد گیاهچه های آلوده روی ساقه یا سطح ریشه خود علائم پوسیدگی نشان نمیدهند. البته، اگر از ناحیه طوقه بطـرف پایین برش عمودی داده شـود و یـا بـرش عرضـی از ایـن قسمت گرفته شـود، نـواحی تغییـر رنـگ یافتـه بـه رنـگ قهوه ای تیره یا سیاه در بافتهای داخلی سـاقه بـه وضـوح قابل تشخیص است  .

 

مرحله بلوغ: بوته های آلوده علائم مشخص پژمردگی از قبیل ریزش دمبرگهـا، محـور گـل و برگچه ها را نشـان میدهند. این حالت ابتدا در بخشهای فوقانی قابل رویـت است ولی در عرض یک تا دو روز کل گیاه حالت وارفته و پژمرده پیدا میکنـد. تغییـر رنگ آوندها همانند مرحله گیاهچه در این مرحله از رشد گیاه نیز دیده میشود.  وقوع پژمردگی زمانی که نخود در اقلـیمهـای گـرم و خشـک (بـیش از ۲۵ درجـه سانتیگراد) کشت شود و تناوب زراعی رعایت نگردد، عموماً بیشتر است.

 

روشهای مبارزه:

ضدعفونی بذور با قارچکش تیابندازول (تکتو) و یا کاپتان به میـزان دو در هزار توصیه میشود. استفاده از سموم دیگری از قبیل کاربندازیم ( ۲٫۵ در هـزار)  و یا مخلوط تیرام و بنومیل ( ۱٫۵ در هزار) نیز موثر است. از کشت بذر زمانی که دمـای خاک بالا است، باید خودداری نمود. استفاده از ارقام مقاوم و بذور سالم جهـت کاشـت توصیه میشود.

 

پژمردگی فوزاریومی

 

پوسیدگی طوقه

 

از دیگر بیماریهای نخود که بسیار شایع میباشد بیماری پوسیدگی طوقه است که قادر است در شـرایطی کـه رطوبت بالا بوده و هنگام کاشت نیز دمـا بـالاتر از ۳۰ درجـه سانتیگراد باشد، خسارت قابل ملاحظه ای به گیـاه وارد آورد.  گیاهان در حال خشک شدن کـه شـاخ و بـرگشـان قبـل از مرگ به رنگ زرد میگراید، در سراسر مزرعـه پراکنـده انـد و نشانه ای برای وقوع آلودگی میباشند  . در اغلـب مـوارد، پوسـیدگی طوقـه در مرحلـه گیاهچـه (حداکثر تا شش هفته بعد از کاشت) روی میدهد، بخصوص اگر خاک مرطوب باشد. اگر گیاهچه ها با ریشه از خاک بیرون آورده شوند، در ناحیه طوقه و پایینتر از آن علائم پوسیدگی نشان میدهند. بخش پوسیده با رشته های متمایل به سفید قارچ پوشیده میشود . یـک پوشـش سـفید روی ریشه اصلی تمام گیاهچه های خشک شده، حتی چند روز بعد از مرگ نیز دیده میشود. اگر گیاهچه های آلوده در مراحل اولیه آلودگی از خاک بیرون آورده شوند، ساختارهایی شبیه بذر کلزا (بـه قطـر یک میلیمتر) در اطراف طوقه دیده میشوند . بافت داخلی بخش غیرآلوده مانند موارد عادی سفید رنـگ است.

 

روشهای مبارزه:

وجود مواد آلی تجزیه نشده در سطح خاک و رطوبت زیـاد در زمان کاشت و در مرحله گیاهچه، شـرایط را بـرای وقـوع بیمـاری مسـاعد میکند. بنابراین هنگام آمادهسازی بسـتر کاشـت، مـواد آلـی تجزیـه نشـده و بقایای سال قبل را باید از بین برد. همچنین در هنگام کاشت و نیز در مرحلـه گیاهچه باید سعی شود که رطوبت خاک خیلی بالا نباشد و از آبیاریهای بیرویه (در کشتهای آبی) اجتناب گردد.  برای کاهش میزان بروز بیماری، ضدعفونی بذور با سم ویتاواکس توصیه میشود.

 

پوسیدگی طوقه

 

پوسیدگی خشک ریشه

 

یکی از شایعترین بیماریهای نخود که اهمیت زیادی در مزارع نخود داشته و در اغلـب منـاطق تولیدکننـده نخود شایع است ، میباشد . بیماری عموماً در زمان گلدهی و تشـکیل غـلاف، بـه صـورت بوته های خشکیده پراکنده در مزرعه ظاهر میشود.  هنگام درآوردن بوته از خاک، معمولاً بخـش پـایینی ریشـه در خـاک بـاقی میماند. ریشه اصلی تیره رنگ بوده، علائم پوسیدگی نشان میدهد و گیاه بخش اعظم ریشه های جانبی و تغذیـه کننـدهاش را از دسـت داده اسـت . ساختارهای ریز و تیره رنگی را مـیتـوان روی ریشـه یـا درون بافـت چـوبی آن مشاهده نمود.  حداکثر دمای بالای ۳۰ درجه و حداقل دمای بیش از ۲۰ درجه سانتیگـراد و تنش رطوبتی، شرایط را برای بیماری مساعد میسازند.

 

روشهای مبارزه:

استفاده از ارقام مقـاوم بهتـرین روش کنتـرل ایـن بیمـاری است. ضدعفونی بذور قبل از کاشت بـا سـمومی ماننـد کاپتـان و تیـرام توصـیه میگردد. تا حد امکان باید از بروز تنش خشکی جلوگیری نمود و زمان کاشت را نیز طوری در نظر گرفت که محصول به دوره های گرم برخورد نکند.

 

پوسیدگی خشک ریشه

 

پوسیدگی سیاه ریشه

 

یکی از بیماریهای نخود میباشد که قادر است در هر مرحله ای از رشد گیاه روی دهد. بوته های آلوده به صورت پراکنده در مزرعه زرد شده و پژمرده می شوند . سیستم ریشه پوسیده است ، اغلب ریشه های تغذیه کننده از بین رفته اند و بقیه ریشه های باقیمانـده سـیاه شده اند . بوته های آلـوده قبـل از رسـیدن کامـل خشـک میشوند، ولی اگر رطوبت کافی در دسترس باشد، بوتـه ممکـن اسـت قادر به تولید ریشه های جدید باشد.

 

روشهای مبارزه:

رطوبت بیش از حد و دمای نسبتاً بالا (۲۵ تـا ۳۰ درجه سانتیگراد) باعث افزایش توسعه بیماری میشوند، بنـابراین بـا تنظیم دور آبیاری، باید رطوبت خاک را در حد مطلـوبی نگـه داشـت.  ضدعفونی بذور با مخلوط تیرام و بنومیل و یا مخلوط تیـرام و کاپتـان باعث کاهش میزان بروز بیماری میشود. ارقام مقاوم به ایـن بیمـاری شناسایی شده اند و میتوان آنها را در اولویت کاشت قرار داد.

 

پوسیدگی سیاه ریشه

 

پوسیدگی فیتوفتورایی ریشه

 

یکی از شایعترین بیماریهای نخود میباشد که در اثر آن لکه هایی از بوته های مرده در سطح مزرعه دیده میشوند. علائم روی بوته ها شـامل زردی و خشـکیدگی شـاخ و برگ، پوسیدگی ریشه های جانبی و بخشهای پایینی ریشه اصلی میباشند . در بخش بالایی ریشه اصلی، زخمهایی به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه دیده میشوند که در برخی موارد به سمت قاعـده سـاقه گسـترش مـییابنـد  . حاشیه های پیشرونده این زخمها اغلب قهوه ای مایل به قرمز هستند.

 

روشهای مبارزه:

این بیماری در قسمتهای پست که در آنجا آب جمع شده است، وقـوع بیشـتری دارد، بنـابراین باید تا حد امکان از جمع شدن آب در پای بوته ها جلوگیری نمود.

 

پوسیدگی فیتوفترایی ریشه

 

پوسیدگی پیتیومی ریشه و بذر

 

از دیگر بیماریهای نخود است که در آن سبز شدن به کندی صورت میگیرد زیرا بذرها دچار پوسیدگی میشـوند  . گیاهچه های آلوده کوتاه هستند. ریشه های بزرگتر دچار نکروز و تغییر رنگ شده و عاری از ریشه های کوچک میباشند. بوته های کم رشد اغلب قبل از گلدهی میمیرند.

 

روشهای مبارزه:

ضدعفونی بذور با سم ریدومیل به میزان ۰٫۰۷۵ گرم مـاده مـوثر بـه ازای هـر کیلـوگرم بـذر در کاهش این بیماری موثراست. کاپتان نیز قارچکش موثری برای ضدعفونی بذر میباشد.

 

پوسیدگی پیتیومی ریشه و بذر

 

کوتولگی ویروسی

 

از دیگر بیماریهای نخود که مهمترین بیماری ویروسی نخود محسوب میشود بیماری کوتولگی ویروسی است کـه در اغلـب کشـورهای تولیـد کننـده نخـود شـیوع دارد. کوتـولگی در آلودگیهای اول فصل بیشتر مشهود است که نتیجه کوتاه شدن میانگره ها است. در آلودگیهای بعدی، ممکن است کوتولگی آشکار نباشد، ولی تغییر رنگ بوته و قهوه ای شدن بافت آبکش دیده میشود. بوته های آلوده به خاطر رنـگ زرد، نارنجی یا قهوه ای و همچنین رشد کم به راحتی در مزرعه قابل تشخیص هستند . نوک و حاشیه برگها اغلب ابتدا زرد و سپس قهوه ای مایل به قرمز مـیشـود. در کـل، تغییـر رنـگ بـرگهـا در تیپهای دسی (مایل به قرمز) واضحتر از تیپهای کابلی (زرد) است. ساقه ها و برگهای بوته های بیمـار راسـتتـر و ضخیمتر از حالت عادی هستند. مشخصترین علامت بیماری، قهوه ای شدن بافت آبکش است. این حالت با برداشتن پوست ناحیه طوقه از طریق بریدن طولی قطعات نازکی از پوست آشکار است . در برش عرضی یا طولی، قهوه ای شـدن بافـت آبکـش نمایان است . چوب داخلی ریشه همانند حالت عادی سفید است و تغییر رنگی در بافـت چـوبی مشـاهده نمیشود. اگر گیاه تا مرحله تشکیل غلاف زنده بماند، تشکیل غلاف بسـیار بـه نـدرت و بـه شـکل پراکنـده صـورت میگیرد ولی در اغلب موارد گیاه قبل از رشد کامل از بین میرود.  خسارت مکانیکی به بافت آبکش توسط حشرات جونده که ناحیه طوقه گیاه را مورد حمله قرار میدهند، میتواند باعث تغییر رنگ برگها و کوتولگی مشابه کوتولگی ویروسی گردد، ولی در این مورد قهوه ای شدن بافت آبکش دیده نمیشود.

 

روشهای مبارزه:

کشت زودهنگام (اواخر تابستان و اوایل مهر) و ایجاد فاصله زیاد بین بوته ها، باعث افـزایش وقـوع کوتولگی میشوند. فعالیت شته های ناقل بیماری نیز بر روی میزان بروز بیماری تأثیر میگذارند، بنابراین مبارزه با ناقلین در کاهش میزان خسارت موثر خواهد بود. کاشت باید زمانی صورت گیرد که فعالیت شته هـای ناقـل کم باشد، که بسته به منطقه و نتایج تحقیقات انجام شده، میتوان کشت زودهنگام یا دیرهنگام را مدنظر قرار داد.

 

کوتولگی ویروسی نخود

کوتولگی ویروسی

 

ریشه گرهی

 

نماتودها موجودات بسیار ریزی هستند که درون خاک به سر میبرند. تعدادی از آنها به عنوان نماتودهای انگل گیاهی مطرح بوده که موجب بروز آسیب به بافت ریشه و سایر اندامهای گیاه میشوند. خسارت ناشی از نماتودها بـه صورت مستقیم در اثر تغذیه و به صورت غیرمستقیم در اثر تشدید سایر بیماریهای نخود بخصـوص پژمردگـیهـا و پوسیدگیهای ریشه میباشد.  گروهی از نماتودها تحت عنوان نماتودهای مولد غده یا ریشه گرهی باعث ایجاد این بیماری میشـوند. نماتودهـا وارد بافت ریشه شده و پـس از پیـدا کـردن محـل مناسب، شروع به تغذیه مینمایند . در اثر تغذیـه و متورم شدن نماتود، یکسری تـورمهـا و گـالهـایی روی بافت ریشه به وجود میآیند. گالهـا مطمئنـاً مشخصترین و واضحترین علامت آلودگی گیاه بـه نماتودهای مولد غده هستند. گالها را میتوان بـه آسانی بعد از بیرون کشـیدن ریشـه هـا از خـاک و تمیز کردن ذرات خاک چسبیده به ریشه، با چشـم غیر مسلح مشاهده نمود .درون گالهـا نماتودهای ماده متورم وجود داشـته و روی سـطح گالها نیز کیسه های تخم ممکن است با ذره بین قابل مشاهده باشند. با پیشرفت آلودگی قسمت بیشتر ریشـه مبـتلا به گالهای نماتودی شده و گره زایی ریبوزومها به شدت کاهش می یابد. علائم بیماری روی چنین گیاهانی به صورت کوتولگی، زردی، کاهش تعداد گل و اندازه غلاف است که این علائم مخصوصاً در دوره گلدهـی مشـخصتـر اسـت.  خسارت نماتودها معمولاً در سطح مزرعه به صورت لکه ای است، ولی گاهی کل مزرعه آلوده میشود.

 

روشهای مبارزه:

ضدعفونی خاک آلوده علیه این نماتودها بسیار موثر است، ولی به دلیل هزینه زیاد، نیاز به ادوات مخصوص و همچنین پرخطر بودن، زیاد از آن استفاده نمـیشـود. اسـتفاده از نمـاتودکشهـای غیرتـدخینی ماننـد فنامیفوس، اکسامیل یا اتوپروفوس در دو نوبت، هنگام کاشت و دوره استقرار گیاه، معمولاً کنتـرل مناسـبی را ایجـاد مینماید. تناوب زراعی نیز به دلیل دامنه میزبانی وسیع این نماتودها چنـدان موفقیـت آمیـز نیسـت، بـا ایـن وجـود گیاهانی از قبیل سیبزمینی، گوجه فرنگی، هویج، پیاز، کاهو، اسپرس و چاودار گیاهان نسـبتاً مقـاومی بـوده و بـرای تناوب با نخود مناسب هستند. تأخیر در کشت نخود باعث کاهش آسیب ناشی از این نماتودها میشـود، زیـرا درجـه حرارت پایینتر آمده و این پایین آمدن دما برای نماتود نامناسب است.

 

ریشه گرهی

 

منابع مورد استفاده:

 

  • باقری، ع.، نظامی، ا.، گنجعلی، ع. و پارسا، م. (مترجمین). ۱۳۷۶ .زراعت و اصلاح نخود. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۴۴۴ صفحه.
  • بنائی، ت. ۱۳۷۶ .نخود، از کاشت تا برداشت. چاپ اول. نشر آموزش کشاورزی. ۵۴ صفحه.
  • Nene, Y. L., Reddy, M. V., Haware, M. P., Ghanekar, A. M. and Amin, K. S. 1991. Field diagnosis of chickpea diseases and their control. Information Bulletin no. 28. Patancheru, Andhra Pradesh 502 324: India. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics. 52 pp.

 


توضیحات

  • نویسندگان : مهندس رضا قادری ، مهندس محمد قاسمی ، مهندس هانا پرهیزگار
  • تهیه شده در : مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی جهاد کشاورزی کردستان

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۴ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها