پرورش کرم ابریشم
علیرغم چاپ و انتشار کتب متعدد و با ارزش علمي در مورد رشته هاي مختلف نوغانداري و صنعت ابریشم ، لزوم تهیه نشریه آموزشی که بتواند بصورت کاربردي وعلمي مورد استفاده علاقمندان واقع شود احساس مي گردید به همین منظور بر آن شدیم تا مجموعه اي کلی و مختصر به زبان ساده تحت عنوان آموزش نوغانداري تهیه و در اختیار علاقمندان قرار دهیم مطلبی که از نظر خوانندگان عزیز مي گذرد مشتمل بر اطلاعات مورد نیاز تفریخ تخم نوغان – کرم ابریشم و بیماریهای رایج در مورد نوغانداری مي باشد.
تفریخ تخم نوغان ( خارج شدن کرمها از تخم )
هدف از تفریخ فقط بیرون آمدن کرم ابریشم از تخم به هر شکل نمي باشد ، بلکه هدف ایجاد شرایط مناسبي است که بوسیله آن تقریباً همه کرمها به طور همزمان ، یکنواخت و با قدرت کافي از تخمها خارج گردند و زمان مناسب این کار حدود 13-12 روز از زمان خروج تخم نوغانها از سردخانه مي باشد.
لازم به ذکر است که جهت هماهنگی بیشتر تا مرحله قبل از تغییر رنگ کامل تخم نوغان نور طبیعي (یا 18 ساعت نور و6 ساعت تاريکي ) مورد استفاده قرار گرفته و پس از تغییر رنگ تخم نوغانها 2روز تاريکي کامل مورد استفاده قرار گیرد و پس از طي مراحل فوق بمنظور در آمدن یکنواخت لاروها از تخم لازم است بمدت 2 الي 4 ساعت تخم ها را در معرض نور قرار داده تا کاملا تفریخ شود.
نکات مهم در پرورش کرم جوان :
کرمهای تازه تفریخ شده تا پایان خواب سدوم اصطلاحاً کرم جوان و به کرمهاي سنین چهارم و پنجم اصطلاحاً کرم بالغ گفته مي شود .
ورودیهاي محل پرورش را با مخلوط آهک و کلر گرد پاشي نموده و جهت ضدعفوني دستها محلول 1% کلر در نظر گرفته شود. افراد می بایست قبل از شروع کار دستها را ضدعفوني کرده و کف دمپائي ها را آغشته به مخلوط آهک و کلر نمایند.
در روز تفریخ پس از گذراندن مرحله تاریکي، تخم نوغانها مي بایست در معرض نور بمدت 2 الي 4 ساعت قرار بگیرد تا با این روش 90 تا 95 درصد تخم نوغانها تفریخ گردند.
براي تغذیه از برگهاي مناسب به اندازه 2 سانتي متر مربع استفاده شده و از اندازه هاي خیلی کوچک و نازک و بلند خودداري کنید .
برداشت برگ از روز قبل تهیه و آماده شود.
هرگز کرمهاي جوان را با دست لمس نکرده و حتی الامکان غیر از مواد نظافت از 2 عدد پر تمیز براي اضافه کردن بستر استفاده گردد.
افزایش سطح بستنر ( باز کردن جای کرمها ) مي بایست که بصورت تدریجي در زمان هر مرحله برگدهي صورت گرفته، برگدهي نازک انجام شود. از تراکم بیش از حد کرمها و یا برگدهی اضافی خودداري گردد.
قبل از خواب ، برگدهي به صورت نازک با قطعات برگ به طول و عرض یک سانتي متر در خواب اول و 2 سانتی متر در خواب دوم صورت پذیرد.
یسترهای پرورش در معرض نور شدید و مستقیم قرار نگیرند.
به جز در موارد انجام کار مانند برگدهي ، نظافت یا تعویض بستر از حضور افراد در سالن پرورش جلوگیري شود.
در طول سنین اول و دوم ، حرارت بین 25 – 26 درجه و رطوبت بین 85-80 درصد و در طول سن سوم حرارت 25-24 درجه و رطوبت 80-75 درصد تامین گردد.
برگدهي را بین ساعات 8-7، 13 و 30/19 انجام دهید.
برای یرگدهی صبح و شب ، برگها را ساعت 6 بعد از ظهر و براي برگدهي ظهر برگها را 8 صبح برداشت کنید .
برگها را در محل خنک و سایه با پوشاندن پارچه مرطوب تازه نگه داشته و مراقب باشید تا برگها بصورت انباشته و گرمازده نشوند.
پس از برگدهي بمنظور حفظ رطوبت برگهاي خرد شده روي بستر پرورش را با یک تکه کاغذ تمیز به طور کامل پوشانده و روي کاغذ را بصورت آبپاشي با دست کمي مرطوب نمائید، کاغذهاي پوشانده را نیم ساعت قبل از هر برگدهي از روي بسترها بردارید.
در زمان خواب رطوبت محیط را کاهش داده و براي خشک نگه داشتن بستر پرورشي از پاشیدن پودر آهک شسته (آبدیده ) بصورت گرد پاشي استفاده نمائید.
بمنظور ایجاد یکنواختي در پرورش تا زمانیکه 95-90 درصد کرمها به خواب نرفته اند برگدهي را بصورت پراکنده ادامه داده و تا زمانیکه 95-90 درصد کرمها بیدار نشده اند برگدهي جدید را شروع نکنید.
نکات مهم در پرورش کرم بالغ :
جهت ادامه عملیات پرورش کرمها پس از خواب سن سوم از محل پرورش کرم جوان به تلمبارهاي پرورش کرم بالغ منتقل مي شوند . علاوه بر نکات ذکر شده در قبل موارد زیر مي بایست مورد توجه قرار گیرند :
حرارت مناسب براي پرورش کرم بالغ 24-23 درجه سانتیگراد و رطوبت مناسب 75-70 درصد است .
در تامین شرایط فوق مي بایست که از نوسانات شدید حرارت در طول روز و شب جلوگیری بعمل آید.
تغذیه در مرحله کرم بالغ با شاخه صورت گرفته و نیازي به قطعه قطعه کردن برگها نیست .
برگهاي مورد استفاده مي بایست که به اندازه کافي رشد کرده و داراي رنگ سبز تیره باشند. استفاده از برگهاي خیس ، خاک آلود ، بیمار و پژمرده ، برگهاي سایه و جوانه هاي بالائي شاخه ها موجب بروز بیماری در کرم ابریشم خواهد شد.
به منظور کاهش رطوبت در محیط پرورش ، ایجاد تهویه هوا به کمک جریان ملایم باد در تلمبار الزامي است .
به علت حجم زیاد برگ مصرفي در کرم بالغ ، برگهاي برداشت شده مي بایست در شرایط خنک و سایه نگهداري شده و در صورت خشک بودن بیش از حد برگها با مرطوب کردن برگها آنها را تازه نگه داشت ولي برگ مورد مصرف هیچگاه نباید خیس باشد.
از رفت و آمدهاي بي مورد به تلمبارهاي مجاور که احتمال وجود بیماري دارند پرهیز گردد .
حتي المقدور برداشت برگ در ساعات خنک روز انجام شده و در صورت تهیه برگ از توتستانهاي دیگر، مقداری از برگ براي اطمینان از عدم آلودگي به سموم شیمیایي توسط تعداد معدودي از کرمها مورد آزمایش قرار گیرد.
در روزهاي آخر سن پنجم و زمان تنیدن پیله به کاهش رطوبت محیط بوسیله تهویه هوا توجه خاص گردد.
در صورت مشاهده کرمهاي بیمار، آنها را از بستر پرورش جمع آوري نموده و به طریقه بهداشتي در چاله آهک دفن ویا بسوزانید تا از گسترش بیشتر بیماري جلوگیري شود ، سپس دستها را با محلول آب و کلر ضد عفوني نمائيد .
در زمان خواب استفاده از پودر آهک کشته را فراموش نکنید.
از تراکم بیش از حد کرمها جلوگیری کرده و براي هر جعبه تخم نوغان (حاوي 20000 عدد تخم ) حدود 20 متر مربع بستر در نظر بگیرید.
بیماریهای رایج در پرورش کرم ابریشم
با توجه به اینکه بیماریهاي کرم ابریشم درمان شدني نبوده و استفاده از دارو عملي نمي باشد. بنابراین مهمترین اصل در جلوگيري از شیوع بیماریها رعایت اصول بهداشت و عملیات پیشگیري مي باشد. به این منظور کلیه اماکن و وسائل پرورشي را مي بایست قبل از شروع هر مرحله پرورش و پس از پایان پرورش ضدعفونی نمود . براي ضد عفوني از موارد زیر مي توان استفاده نمود :
محلول 2 درصد فرمالین
زمان استفاده از محلول فرمالین 4 روز قبل از پرورش مي باشد. محلولی شامل یک لیتر فرمالین (37 درصد) و 17 لیتر آب مي باشد. براي تاثیر بهتر این محلول مي بایست محیط گرم بوده و کلیه منافذ ورود و خروج هوا گرفته شده باشند. 48 ساعت قبل از شروع پرورش ، مي بایست که کلیه دربها و پنجره ها را باز نمود تا گاز حاصل از فرمالین از محیط پرورش کاملاً خارج گردد. از این محلول براي هر متر مربع به میزان یک لیتر استفاده می شود.
محلول 1 درصد کلر
زمان استفاده یک روز قبل از شروع پرورش است محلول شامل 20 گرم کلر تجارتي و یک لیتر آب مي باشد. در تلمبارهاي سنتي این محلول کاربرد راحت تري دارد. براي ضد عفوني بستر یک جعبه و وسائل مربوطه مجموعا 10 لیتر از این محلول کافی است .
پودر کلر و آهک
این پودر به صورت روزانه در محل ورودیهای سالن پرورش استفاده میشود و مخلوط شامل 950 گرم آهک کشته و 50 گرم کلر است .
حال تعدادي از بیماریهای رایج نوغانداري و روشهاي کنترل آنها ذکر مي گردند.
کراسري (با نام محلي زرد میر، مخوس)
علایم بیماری :
ایجاد بر آمدگی در محل اتصال بندهای بدن کرم ، نازک ، درخشنده و شکننده شدن پوست بدن کرمها ، تحرک بیش از حد و مشاهده تعدادی از کرمهای بیمار در لبه های بستر پرورشی ، خروج مایع شیری رنگ از بدن کرمهای بیمار پس از ترکیدن .
راههای شیوع بیماری :
ضدعفوني ناقص، تغییرات ناگهاني شرایط محیط مانند درجه حرارت ، وجود رطوبت بیش از حد در محیط پرورش و برگها، استفاده از برگهاي با کیفیت نا مطلوب ، تغذیه لاروها با برگهاي مرطوب و لطیف ، تراکم بیش از حد لاروها، استفاده از برگهاي تخمیر شده ( گرما زده و ترش شده ) و آلوده ، تهویه نامطلوب .
راههای کنترل و پیشگیری :
انجام ضدعفوني صحیح ، تغذیه کرمها با برگهاي مطلوب ، حفظ و تامین حرارت و رطوبت در حد مناسب ، مدیریت صحیح پرورش در زمان خواب و بیداري و تنیدن پیله ، فراهم نمودن سطح کافي بستر پرورش و ایجاد تهویه ، جمع آوري و انهدام سریع کرمهاي آلوده ، استفاده از مواد ضد عفوني کننده به توصیه کارشناسان شرکت ابریشم ایران .
فلاشری (با نام محلي سیاه میر ، لسه میر)
علائم بیماري :
اشتهاي ضعیف ، کندي رشد و چروکیدگي پوست بدن ، از دست رفتن قابلیت ارتجاعي و کشیدگي پوست ، اسهال و استفراغ ، مشاهده حالت زنجیري در مدفوع ، سفت شدن قسمت سر و سینه کرمها ، سیاه شدن کرمهای مرده .
راههای شیوع بیماری :
ضد عفوني ناقص ، تفریخ نادرست تخم نوغان، نوسان درجه حرارت ، استفاده از برگهاي نامطلوب مانند برگهاي خیس یا گرمازده و پلاسیده و خاک آلود ، عدم تهویه در محیط پرورش ، تعداد بیش از حد کرمها و برگدهي خیلي کم یا خیلي زیاد ، انباشته شدن فضولات در بستر پرورش ، ایجاد ضربه و صدمه در طول عملیات پرورش .
راههای کنترل و پیشگیری:
ضد عفوني صحیح ، جابجائي مناسب تخم نوغان از محل خرید تا محل تفریخ و انجام عملیات صحیح و استاندارد در تفریخ ، تامین و حفظ حرارت و رطوبت مناسب در تمام طول پرورش ، تغذیه با برگهاي مطلوب ، رعایت اصول بهداشت در پرورش ، اجتناب از ایجاد صدمه و زخم در بدن کرم، جمع آوري و انهدام کرمهای بیمار و نگهداری صحیح برگ توت .
موسکاردین ( با نام محلی نقلک ، گچ میر)
علائم بیماری :
از دست رفتن اشتها و سستي و بي حالي در مراحل اولیه ، ظهور خالها و لکه هاي روغني روي سطح بدن ، نرم شدن مدفوع، استفراغ و بدنبال آن مرگ ، بدن لاروهاي مرده سفت شده و توسط قارچ پوشیده شده و بصورت یک تکه گج به رنگ سفید .
راههای شیوع بیماری :
ضدعفوني ناقص، بالا بودن درجه حرارت و رطوبت محلی ، افزایش رطوبت بستر ، ایجاد آلودگي از توتستانهاي آلوده ، عدم رعایت بهداشت در طول پرورش .
راههای کنترل و پیشگیری :
ضد عفوني صحیح اماکن و وسائل پرورشي ، برقراري تهویه مناسب، کاهش تراکم کرمها در سطح بستر و کاهش ضخامت برگدهي در بستر ، سوزاندن کرمهاي آلوده ، استفاده از محلولهاي قارچ کش به توصیه کارشناسان شرکت ابریشم، کاهش حرارت و رطوبت محیط پرورش .
مسمومیت غذایی
علائم :
ظهور حرکات عصبي در سر و سینه کرمهاي مسموم ، اسهال و استفراغ شدید بدن کرمها ، بالا نگه داشتن سر و سینه کرمهاي مسموم.
راههای ایجاد مسمومیت
استفاده از برگهاي ناشناخته و یا آلوده به سموم شیمیائي و حشره کشها، احدات توتستان در مجاورت کارخانجات صنعتي ، معادن و باغات توتون ، سمپاشي باغات و مزارع مجاور در مسیر باد به سمت توتستان .
راههای کنترل و پیشگیري :
اطمینان از عدم آلودگي برگها به سموم از طریق آزمایش آنها با تعداد کمی از کرمها قبل از تغذیه کامل ، برگدهي سریع با برگهای تازه و لطیف پس از مشاهده علائم مسمومیت به منظور کاهش تلفات.
پیام ترویجی
پرورش کرم ابریشم خوشبختانه دارای مزایای متعددی است که دقیقا با توان وسطح فکری و توان اقتصادی و مالی مردم به جهت آسان بودن آن کاملن عملی و قابل اجرا است .
| ||
|