نحوه نمونه برداری خاک ، آب و گیاه و توصیه صحیح کودی
مقدمه
استفاده علمی و اصولی از منابع آب و خاك، مستلزم افزایش شناخت و آگاهی نسبت به آنهاست. از طرفی با توجه به این که از مهمترین اهداف فعالیتهاي کشاورزي دستیابی به تولید حداکثر محصول در واحد سطح میباشد، استفاده صحیح و اصولی از کودهاي شیمیایی در جهت نیل به این هدف امري ضروري به نظر میرسد. توصیه اصولی کودهاي شیمیایی مورد نیاز میسر نخواهد بود مگر با شناخت وضعیت گیاه، خاك و آب. بنابراین در اولین گام کشاورزان و باغداران باید اطلاعات کاملی از کیفیت آب و خاك و نیز وضعیت سبز گیاه از نظر میزان عناصر غذایی موجود داشته باشند تا بتوانند برنامه کودي مناسبی را جهت استفاده اصولی از این منابع اجرا نمایند . انجام نمونه برداری از برگ، خاك و آب و تجزیه آزمایشگاهی آنها اطلاعات لازم را در اختیار کشاورزان و باغداران قرار خواهد داد. همچنین مسئله حائز اهمیت این است که نحوه نمونه برداری در نتایج حاصله جهت ارائه توصیه هاي کارشناسی اثرگذار میباشد.
1 – اهمیت آزمون خاك
عوامل متعددي نظیر یکپارچه سازي اراضی، اصلاح روش آبیاري، استفاده از بذرهاي اصلاح شده، کنترل آفات، بیماري و مکانیزاسیون کشاورزي هر یک سهم قابل توجهی در افزایش تولید دارا میباشد مصرف بهینه کود در این مجموعه از مهمترین عوامل افزایش عملکرد و ارتقاء سطح سلامت جامعه است و آزمون خاك یکی از ساده ترین راههاي ارزیابی حاصلخیزي خاك میباشد.
2 – اهداف آزمون خاك
- تشخیص کمبود عناصر غذایی در خاكها و توصیه کودي لازم براساس آزمون خاك (مصرف کود با آزمون خاك)
- تناسب اراضی و تغییرکاربري
- تعیین سرنوشت کودهاي افزوده شده به خاك و پیگیري تغییرات حاصله در قابلیت استفاده عناصر غذایی در این کودها
- تعیین نقاطی که در اثر مصرف بیرویه کود شیمیایی، فاضلاب و فضولات در خاك مسمومیت عناصر در گیاه حیوان و یا انسان به وجود می آورد.
- تعیین نقاطی که خاك آنها از نظر برخی عناصر به حد سمیت رسیده باشند و باید از مصرف بیشتر عناصر در آنها خودداري شود.
3 – دلایل مصرف کود با آزمون خاك
- مصرف بیش از حد کود بدون آزمون خاك باعث میشود هزینه تولید افزایش یافته و اثرات سوء باقیمانده آن در گیاه و خاك را به دنبال خواهد داشت.
- ممکن است کود مصرفی بدون آزمون خاك کمتر از حد نیاز گیاه بوده و در این حالت موجب افت عملکرد خواهد شد.
- اشتباه در انتخاب نوع کود، سبب افت محصول خواهد شد. در این صورت هم زارع و هم اقتصاد مملکت زیان خواهد دید.
- اشتباه در مصرف به موقع کود و نحوه کودپاشی، در این صورت انتظاري که از کود داریم بدست نخواهد آمد . روي این اصل زارع حتماً بایستی با استفاده از نتایج تجزیه خاك و توصیه هاي مربوطه عمل کند.
4 – نمونه برداری از خاك
شناخت همه جانبه خاك از مهمترین عواملی است که ما را در رسیدن به هدف افزایش عملکرد در واحد سطح یاري میکند. جهت آگاهی از وضعیت خاك از نظر بافت، حاصلخیزي، میزان عناصر غذایی مورد نیاز (نیاز کودي)، روش مناسب آبیاري و غیره، باید با انجام نمونه برداری، خاك را در آزمایشگاه تجزیه نموده و با استفاده از نتایج آن برنامه مدیریتی مناسبی را براي آن در نظر گرفت. نتایج تجزیه خاك میتواند در زمینه شرایط خاك از نظر pH، ظرفیت تبادل کاتیونی (توانایی خاك در حفظ و آزادسازي مجدد کاتیونها در محلول خاك) و شوري که ممکن است جهت تعیین علت کمبود عناصر غذایی مفید باشد، اطلاعاتی در اختیار ما قرار دهد. طرز صحیح نمونه برداری از خاك میتواند به عنوان پایه شناخت وضعیت خاك مزرعه و باغ مورد توجه قرار گیرد. چنانچه به طرز صحیح نمونه برداری دقت نشود نمیتوان به نتایج واقعی در خصوص خاك مورد نظر رسید.
5 – اهمیت نمونه برداری
اولین گام در حاصلخیزي خاك و ارایه توصیه کودي نمونه برداری از خاك است دقت در نمونه برداری از مهمترین و اصلیترین مباحث آزمون خاك میباشد. به عبارت دیگر بایستی نمونه اي خوب و واقعی گرفت تا بتوان توصیه اي مطلوب ارائه کرد در منابع علمی اهمیت این مرحله آزمون خاك آنگونه جلوه داده شده است که حتی آن را مهمتر از نتایج تجزیه خاك و انتخاب عصاره گیر میدانند چون در صورت تهیه نمونه هاي نامناسب انجام بقیه مراحل کاري بیهوده است بنابراین رعایت مبانی نمونه برداری ضروري است.
6 – طرز نمونه برداری
- زمین مورد نظر براي نمونه برداری به قطعات یکنواخت از لحاظ بافت، رنگ، شیب، میزان فرسایش، کشت سالهاي قبل، تناوب، نوع محصول و غیره تقسیم بندي میشود.
- هر نمونه آزمایشگاهی با توجه به وضعیت زمین و تناوب زراعی حداکثر از یک مساحت 10 -15 هکتاري تهیه میشود و براي مساحتهاي بیشتر به همان نسبت تعداد نمونه ها بیشتر میگردند.
- عمق نمونه برداری بستگی به نوع محصول، میزان رشد و عمق ریشه محصول دارد. در محصولات صیفی و شتوي از عمق 0-30 سانتیمتري و در باغات میوه از عمقهاي 0-30، 30-60 و 60 -90 سانتیمتري نمونه گیري میگردد. در موارد ضروري میتوان پروفیل خاك را تا عمق 1.5 متر مطالعه و برحسب طبقات خاك نمونه برداي نمود.
- در قطعه مورد نمونه برداری میتوان به حالتهاي زیگزاگ نقاطی را انتخاب و از آنها نمونه برداری نمود.
در برداشت نمونه براساس عمقی که مورد نظر میباشد میتوان طبق شکل زیر نمونه گرفت.
نکاتی که باید در موقع نمونه برداری از خاك مزرعه رعایت شود:
- به منظور حصول نتیجه بهتر سطح نمونه برداری باید عاري از خرده سنگ، آشغال، تکه هاي چوب، علفهاي هرز و یا ریشه محصولات مختلف در زمین باشد.
- وسایل نمونه برداری نباید آغشته به کودهاي آلی و شیمیایی باشند.
- قبل از نمونه برداری باید کاملاً اطمینان حاصل شود که سطح خاك آغشته به کودهاي حیوانی و یا شیمیایی و یا بقایاي گیاهی نباشد.
- حتی الامکان باید از برداشت نمونه از قطعاتی نظیر راه آبها، توده هاي قدیمی و پوسیده کاه، کناره دیوار و یا پرچینها خودداري شود.
- در موقعی که زمین خیلی مرطوب است باید از نمونه برداری اجتناب کرد. بهترین موقع نمونه برداری وقتی است که زمین گاورو باشد.
- به طور کلی بهترین موقع نمونه برداری از خاك در مورد نباتات زراعی، قبل از کشت نبات است.
- نمونه مرکب خاك میبایست قبل از انتقال به آزمایشگاه در داخل یک کیسه پلاستیکی، کاغذي، قوطی، جعبه مقوایی و یا بطري سرگشاد ریخته شده و مشخصات آن روي دو اتیکت نوشته شود. یک اتیکت در داخل ظرف قرار گرفته دیگري روي ظرف چسبانده میشود. بر روي اتیکت زمان نمونه برداری، محل نمونه برداری، نام نمونه بردار، عمق نمونه برداری و کشت قبلی نوشته می-شود.
7 – وسایل مورد نیاز نمونه برداری خاك
- مته نمونه برداری چرخشی( در صورت در دسترس نبودن بیل و یا بیلچه ترجیحاً از جنس ضدزنگ)
- سطل پلاستیکی بزرگ
- پاکت پلاستیکی نمونه برداری
- برچسب بزرگ
8 – نحوه آماده نمودن خاك جهت ارسال به آزمایشگاه
- پس از نمونه گیري حدود 1.5 – 1 کیلوگرم از نمونه خاك مرکب انتخاب و در هواي آزاد بر روي سطح تمیز خشک گردد (در خشک کردن نمونه نباید از حرارت استفاده نمود).
- پس از خشک نمودن، خاك در داخل یک کیسه پلاستیکی تمیز و خشک و یا جعبه مقوایی و یا در یک شیشه سرگشاده ریخته و با نصب بر چسبی بر روي آن که مشخصات نمونه را نشان دهد به آزمایشگاه ارسال گردد.
- همراه نمونه خاك مشخصات کامل آن که شامل عمق، تاریخ، محل، شماره، نام صاحب نمونه، کشت سال قبل و … میباشد مشخص شود.
- نمونه با یک برگ درخواست به نزدیکترین آزمایشگاه و یا با راهنمایی مراکز خدمات کشاورزي به آزمایشگاه مورد نظر ارسال گردد.
9 – روش نمونه برداری از خاك باغ
نمونه برداری از باغ کاري بسیار مهم و تعیین کننده درجه دقت و صحت نتایج بدست آمده خواهد بود نمونه برداشت شده از یک قطعه باغ بایستی به گونه اي باشد تا بتوان آن را نماینده کل خاك آن باغ دانست. که به ترتیب مراحل زیر باید انجام گیرد.
1 – 9 – قطعه بندي باغ مورد مطالعه
اگر مساحت باغ بیش از 2 هکتار و یا خاك باغ یکنواخت نمیباشد ابتدا باغ را به قطعات کمتر از 2 هکتار و قطعات یکنواخت تقسیم کنید. عواملی که باعث عدم یکنواختی قطعات میشود عبارتند از رنگ خاك، سبکی و سنگینی خاك، نوع درخت، سن درخت، شیب زیاد و… سپس از هر قطعه به طور جداگانه به روش ذیل نمونه برداری میشود.
2 – 9 – تعیین محل نمونه هاي فرعی
در هر قطعه حداقل6 عدد درخت را در شش نقطه مختلف باغ انتخاب نمایید. درختان انتخاب شده از نظر رشد و سایر شرایط ظاهري باید نماینده بیش از80 درصد درختان باشد. (از انتخاب درختان خشک شده یا داراي رشد ظاهري غیرعادي خودداري نمایید مگر این که منظور از نمونه برداری پیدا کردن دلیل خشکیدگی درختان باشد در این صورت فقط از پاي درختان خشک شده نمونه برداری شود).
3 – 9 – نمونه برداری از نقاط فرعی انتخاب شده
- در ناحیه وسط نصف بیرونی سایه انداز درختان انتخاب شده چاله اي به عمق 90 سانتیمتر کنده شود. براي نمونه برداری خاك وسیله اي مانند خاك انداز یا بیل دسته کوتاه را در روي خط نشانه 30 سانتیمتر قرار دهید سپس از دیواره چاله یک لایه خاك به عرض 8-10 سانتیمتر و به ضخامت 2-3 سانتیمتر به وسیله بیلچه یا تیشه بنائی به داخل خاك انداز بتراشید و خاك داخل خاك انداز را به سطل شماره 1 انتقال دهید.
- خاك انداز را در عمق 60 سانتیمتر دیواره چاله قرار دهید و عینا طبق روش فوق الذکر یک لایه از30 تا60 سانتیمتر خاك را به داخل خاك انداز تراشیده و در سطل شماره 2 بریزید.
- خاك انداز را در عمق 90 سانتیمتر دیواره چاله قرار دهید و عینا طبق روش فوق الذکر یک لایه از 90 تا60 سانتیمتر خاك را به داخل خاك انداز تراشیده و در سطل شماره 3 بریزید.
- در 5 چاله کنده شده دیگر عینا مثل روش بالا از لایه 0 تا30 سانتیمتر را در داخل سطل شماره 1 و خاك لایه 30 تا60 سانتیمتر را در داخل سطل شماره 2 و خاك لایه 90 تا60 سانتیمتر را در داخل سطل شماره 3 بریزید.
- خاك داخل سطلهاي شماره 1 و 2 و3 را به طور جداگانه در روي یک سطح تمیزي ریخته و خاك را کاملا مخلوط کرده و از خاك هر عمق 2 کیلوگرم در داخل کیسه ریخته و سپس مشخصات نمونه را که شامل شهر و روستا و نام باغدار شماره قطعه و عمق نمونه میباشد در روي کارت نوشته داخل کیسه قرار میدهیم.
10 – تجزیه گیاه
تجزیه گیاه یکی از راههاي شناخت کمبود و توصیه مصرف عناصر غذایی محسوب میشود. اگر کمبود عناصر غذایی در ابتداي رشد تشخیص داده شود امکان اصلاح وجود داشته و عملکرد و کیفیت محصولات از دست نخواهد رفت. تجزیه گیاه تنها کمبود و یا بیشبود عناصر غذایی را نشان میدهد. هنگامی که کمبود یک عنصر در تجزیه گیاه مشخص شد اعمال روشهاي رفع کمبود از جمله مصرف عنصر غذایی همیشه نمیتواند موثر واقع شود. بنابراین این نتایج بیشتر براي تصمیم گیري درکشت بعدي و یا براي سال بعد میتواند اثرگذار باشد. تجزیه گیاه نمیتواند جانشین آزمون خاك شود ولی هنگامی که در کنار آزمون خاك انجام گیرد میتواند در جهت تکمیل توصیه کودي مؤثر واقع شود. تجزیه گیاه پس از توصیه و مصرف کود میتواند نشان دهدکه تا چه حد مصرف کود موثر واقع شده است.
11 – وسایل مورد نیاز نمونه برداری گیاه
- قیچی
- کیسه پلاستیکی نمونه برداری
- برچسب بزرگ
1 – 11 – طرز نمونه برداری
ابتدا مسیر نمونه برداری به شکل فرضی «w» (همانند مسیر نمونه برداری خاك مزارع) انتخاب میشود. در هر نقطه انتخاب شده براي نمونه برداری چندین برگ که هم سن و از لحاظ مرحله رشدي مشابه هستند، انتخاب میشودمعمولاًبرگ.هایی که به اندازه واقعی خود رشد کرده باشند و دور از نقطه رشد گیاه باشند ترجیح داده میشود (تنها از برگ نمونه گرفته شود نه از ساقه و ریشه). از برگهاي له و یا پاره شده، آلوده به آفات، بیماريها و یا سایر عوارض استفاده نگردد. براي نمونه برداری از برگهاي گل آلوده و یا آغشته به خاك استفده نشود. پس از انتخاب نمونه ها، برگهارا کاملاً با هم مخلوط نموده و از آنها به اندازه اي که یک پاکت پلاستیکی را پر کند انتخاب می گردد. اگر برگها خیس هستند آنها را با یک پارچه یا آب خشک کن خشک نمایید. سپس روي کیسه اتیکت بزنید و مشخصات مزرعه، تاریخ و سایر اطلاعات لازم را ثبت کنید. نمونه هاي مختلف را جدا از یکدیگر نگه دارید.
نکته : معمولاً براي هر گیاه از اندامهاي مختص آن گیاه توصیه شده است مانند برگ، دمبرگ، ساقه و غیره و برگهاي تازه جوانه زده و یا خیلی پیر برداشت نمیشود. نمونه برداری از برگ بایستی قبل از اولین محلولپاشی و ده روز پس از دومین محلولپاشی از کلیه تیمارها و شاهدها جداگانه صورت گیرد.
12 – نمونه برداي از آب
منابع آب آبیاري را میتوان به دو دسته آبهاي سطحی مانند آب رودخانه، چشمه و یا هر آب روانی و آبهاي زیرزمینی مانند آب چاههاي عمیق و نیمه عمیق تقسیم بندي کرد.
1 – 12 – آبهاي سطحی روان
در نمونه برداری از این آبها باید در فصول مختلف سال با توجه به تغییرات فیزیکی و بارندگیهاي فصل و با در نظر گرفتن سرعت، عمق و برخی مشخصات دیگر نمونه هاي مختلفی را گرفته و مورد آزمایش قرار داد.
2 – 12 – آبهاي زیر زمینی
در این آبها که با استفاده از پمپ به سطح زمین هدایت میگردند میتوان پس از گذشت یک ساعت از کارکرد موتور، اقدام به نمونه برداری نمود. در چاههاي تازه حفر شده حداقل باید پس از 24 ساعت اقدام به نمونه برداری نمود. براي نمونه گیري از آبهاي سطحی و زیرزمینی ابتدا باید یک بطري تمیز را انتخاب نموده و پس از چند بار شستن با آب مورد نظر، اقدام به نمونه گیري نمود. سپس با نصب یک برچسب تمام مشخصات مورد نظر از قبیل نام کشاورز، نام منطقه، تاریخ، نوع کشت و … را مشخص کرده و به آزمایشگاه ارسال نمود.
13 – عناصر غذایی مورد نیاز محصولات زراعی و باغی
تغذیه صحیح یکی از اصول اولیه دستیابی به کشاورزي پایدار است و مواد غذایی داراي نقشهاي ویژه و ضروري در سوخت و ساز گیاه میباشند. بر پایه نیاز گیاهان، عناصر غذایی به دو گروه عناصر پرمصرف (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد، کلسیم و منزیم ) و عناصر کم نیاز ( آهن، روي، منگنز، مس و بور ) تقسیم میشوند . البته این بدان معنی نیست که اهمیت عناصر کم نیاز (کم مصرف و یا ریز مغذي) کمتر از عناصر پرنیاز میباشد، بلکه تنها میزان مصرف آنها متفاوت است.
14 – تفسیر نتایج آزمایشگاهی و توصیه کودي
براساس نتایج آزمایشگاهی بدست آمده میتوان براي هر محصول توصیه کودي مناسب را ارائه نمود. لازمه این کار تعیین حدود بحرانی این عناصر براي هر گیاه میباشد.
14 – 1 – گندم
طی آزمایشهاي چند ساله اخیر حد بحرانی عناصر غذایی در خاكهاي زیر کشت گندم
در صورت عدم امکان آزمون خاك و تعیین میزان کود نیتروژن مصرفی براساس نتایج آزمون خاك با توجه به شرایط اقلیمی، سابقه کشت، میزان آب قابل دسترس تراکم کشت و پتانسیل عملکرد مورد انتظار می توان میزان مصرف کودهاي نیتروژنی را تعیین نمود.
زمان و نحوه مصرف کودهاي نیتروژن
تنظیم و تطبیق برنامه کودپاشی نیتروژن (سرك دهی) براساس مراحل رشد گندم، اهمیت علمی و عملی زیادي دارد. جذب نیتروژن از مرحله نشایی آغاز شده و در مرحله گلدهی به حداکثر میرسد. چهار مرحله اساسی در رشد گندم شامل
1 – پنجه دهی،
2 – ساقه دهی،
3 – خوشه دهی
4 – پرشدن دانه
میباشد که تأمین نیتروژن مورد نیاز در این مراحل از اهمیت ویژه اي برخواردار است . در خاكهاي با بافت ریز و سنگین (رسی و لومی رسی) و متوسط (لوم) یک سوم ( 30 درصد) تا 40 درصد نیتروژن در مرحله آب دوم (شروع پنجه زنی قبل از شروع سرماي زمستانی )، یک سوم در مرحله تکمیل پنجه زنی و پس از گذراندن سرماي زمستانی و یک سوم در مرحله ساقه دهی ( ظهور اولین گره در ساقه) و یا تشکیل خوشه (متورم شدن ساقه و یا شکم خوش) مصرف میشود. در خاكهایی با بافت درشت و سبک (شنی) بهتر است نیتروژن در چهار مرحله، همزمان با آب دوم و شروع پنجه زنی، تکمیل پنجه زنی، ساقه دهی و گلدهی مصرف شود. در صورت امکان و به ویژه در خاكهاي نسبتاً سبک بهتر آن است که 25 درصد نیتروژن کل در مرحله شکم خوش (متورم شدن ساقه) و 15 درصد بعد از گلدهی و شروع پرشدن دانه ها مصرف گردد. در زراعت گندم دیم، دو سوم مقدار کود نیتروژنی توصیه شده میبایست در پاییز ترجیحاً( از منبع نیترات آمونیوم) همزمان با کشت به صورت جایگذاري، زیر بستر بذر در فاصله 7 تا 9 سانتیمتري بذر مصرف شود. یک سوم باقیمانده نیز در صورت وجود بارندگی هاي بهاره به صورت سرك در فاصله زمانی نیمه دوم اسفند تا نیمه اول فروردین ماه به صورت سرك توصیه میشود.
در زراعت گندم دیم متنوسط حد بحرانی فسفر 9 میلیگرم در کیلوگرم تعیین شده است که بر این اساس می توان متوسط نیاز به فسفر مزرعه را براساس آزمون خاك از طریق جدول ( 13 ) محاسبه نمود.
توصیه بر این است که تمام کود فسفري قبل از کاشت گندم و یا همزمان با کاشت بذر مصرف گردد.
تمام کود پتاسیمی قبل از کاشت و با دیسک یا دندانه زیر خاك قرار داده میشود.
در جدول زیر دسته بندي غلظت عناصر غذایی در خاك براي دستیابی به تولید مطلوب گندم آورده شده است. این جدول نشان میدهد که هر چه غلظت عنصر غذایی در خاك پایینتر باشد احتمال اینکه با مصرف کود عملکرد گندم افزایش یابد بیشتر خواهد بود.
عملکرد گندم در اثر مصرف عنصر غذایی نسبت به پتانسیل عملکرد در نظر گرفته شده است.
14 – 1 – 2 – توصیه عمومی مصرف کودهاي شیمیایی (بدون آزمون خاك)
در صورت عدم امکان آزمون خاك براي عناصر پرمصرف و کم مصرف مقادیر کودي زیر براي گندم آبی توصیه میشود.
- 250 – 300 کیلوگرم در هکتار اوره یا معادل آن نیترات آمونیوم به صورت تقسیط (هنگام کشت، پنجه زنی، ساقه رفتن، تشکیل سنبله)
- 100 – 150 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم یا کلرور پتاسیم هنگام کشت بهتر است از کود کلرور پتاسیم در کنار سرك ازت استفاده شود.
- مصرف کودهاي فسفاته با آزمون خاك صورت گیرد.
- براي تأمین عناصر کم مصرف (ریزمغذيها) میتوان از کودهاي زیر استفاده نمود. لازم به ذکر است به ازاي یک بار مصرف حداقل تا سه سال استفاده نشود.
- سولفات روي 20 کیلوگرم در هکتار
- سکسترین آهن 138 به میزان 10-15 کیلوگرم در هکتار
- سولفات مس 25 کیلوگرم در هکتار
- اسیدبوریک 20 کیلوگرم در هکتار
- سولفات منگنز 40 کیلوگرم در هکتار
شما عزیزان میتوانید با مراجعه به پستهای تفذیه گندم ( قسمت اول ) ، تغذیه گندم ( قسمت دوم ) و تغذیه گندم ( قسمت سوم ) نکات تکمیلی در این رابطه به دست آورید .
14 – 2 – جو
در صورت عدم امکان آزمون خاك و تعیین میزان کود نیتروژن مصرفی بر اساس نتایج آزمون خاك با توجه به شرایط اقلیمی، سابقه کشت، میزان آب قابل دسترس تراکم کشت و پتانسیل عملکرد مورد انتظار می توان میزان مصرف کودهاي نیتروژنی را تعیین نمود.
زمان و نحوه مصرف کودهاي نیتروژن
همانند گندم مصرف میشود که میتوانید به بالا مراجعه نمایید .
در زراعت جو دیم متوسط حد بحرانی فسفر 9 میلیگرم در کیلوگرم تعیین شده است که بر این اساس می توان متوسط نیاز به فسفر مزرعه را بر اساس آزمون خاك از طریق جدول 29 محاسبه نمود.
توصیه بر این است که تمام کود فسفري قبل از کاشت جو و یا همزمان با کاشت بذر مصرف گردد.
تمام کود پتاسیمی قبل از کاشت و با دیسک زیر خاك قرار داده میشود.
14 – 3 – ذرت
ذرت از محصولات پرتوقع بوده که معمولاً نیاز غذایی بالایی دارد. میزان برداشت عناصر غذایی براي تولید 9 تن ذرت دانه اي در هکتار براي ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم و گوگرد به ترتیب 135، 30، 100، 20 و 25 کیلوگرم میباشد.
براساس حدود بحرانی به دست آمده براي ذرت دانه اي، توصیه کودي زیر پیشنهاد میشود.
- مصرف کود ازته قبل از کاشت را میتوان به یک چهارم تقلیل داده، بقیه را بر مبناي مقدار نیترات پاي بوته به صورت سرك مصرف نمود.
- مصرف اوره یا نیترات آمونیوم در خاكهاي سنگین طی سه نوبت و در خاكهاي سبک در چهار نوبت انجام گیرد.
- کودهاي سوپرفسفات تریپل، سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم قبل از کاشت مصرف و با خاك مخلوط شود.
- مصرف حداقل 5 تن کمپوست ، 200 کیلوگرم سولفات یا اکسید روي و 250 کیلوگرم گوگرد در هر هکتار قبل از کاشت توصیه میشود.
14 – 4 – چغندرقند
توصیه فوق در خاك هاي با بافت رسی، مواد آلی کمتر از یک درصد و pH بیش از 7.5 معتبر است در صورت کاهش pH و یا افزایش مواد آلی و تغییر بافت خاك به لومی و متوسط، حدود 100 کیلوگرم از توصیه فوق کاهش مییابد.
در پست میزان و زمان مصرف کود نیتروژن در زراعت چغندرقند نکات تکمیلی را مشاهده نمایید .
14 – 5 – سیب زمینی
با مراجعه به پست عدم تعادل عناصر غذایی در سیب زمینی میتوانید نکات تکمیلی تری را جهت تغذیه سیب زمینی فرا گیرید .
14 – 6 – حبوبات
در مورد حبوبات نکته اي حایز اهمیت است امکان همزیستی آنها با باکتري ریزبیوم است که این باکتريها قادر به تثبیت بیولوژیکی ازت میباشند. بنابراین با تلقیح بذر این گیاهان با باکتريهاي ریزوبیوم در کوددهی ازته آنها صرفه جویی کرد. بنابراین در توصیه کودي آنها بیشتر به فسفر و پتاسیم، گوگرد و عناصر ریزمغذي توجه میگردد.
براساس جدول حد بحرانی بدست آمده براي حبوبات میتوان توصیه کودي نمود.
14 – 7 – دانه هاي روغنی
دانه هاي روغنی که مهمترین آنها سویا، کنجد، آفتابگردان و پنبه هستند.
14 – 7 – 1 – سویا
سویا با همزیستی ریزوبیوم میتواند ازت را تثبیت کند بنابراین نیاز به کود ازتی زیادي ندارد حد بحرانی براي آن در جدول45 آمده است.
14 – 7 – 2 – کنجد و پنبه
- مصرف اوره یا نیترات آمونیوم در خاكهاي سنگین طی سه نوبت و در خاكهاي سبک در چهار نوبت انجام گیرد.
- کودهاي سوپرفسفات تریپل، سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم قبل از کاشت مصرف و با خاك مخلوط شود.
- مصرف حداقل 5 تن کمپوست، 40 کیلوگرم سولفات یا اکسید روي و 350 کیلوگرم گوگرد در هر هکتار قبل از کاشت توصیه میشود.
14 – 7 – 3 – آفتابگردان
- مصرف اوره یا نیترات آمونیوم در خاكهاي سنگین طی سه نوبت و در خاكهاي سبک در چهار نوبت انجام گیرد.
- کودهاي سوپرفسفات تریپل، سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم قبل از کاشت مصرف و با خاك مخلوط شود.
- مصرف حداقل 10 تن کمپوست، 40 کیلوگرم سولفات یا اکسید روي و 350 کیلوگرم گوگرد در هر هکتار قبل از کاشت توصیه میشود.
14 – 8 – سبزيها و جالیز
نکته: توصیه کودي جداول فوق کلی بوده و با توجه به شرایط آب و هوایی و متوسط عملکرد محصولات زراعی منطقه مورد نظر و نیز خصوصیات خاك به ویژه بافت خاك تغییر میکند.
منابع مورد استفاده
- بی نام. .1393 دستورالعمل تغذیه گندم آبی و دیم . موسسـه تحقیقـات خـاك و آب، دفتر محصولات اساسی غلات، حبوبات و نباتات علوفه اي.
- بینام. .1393 دستورالعمل مدیریت تلفیقـی حاصـلخیزي خـاك و تغذیـه گیـاه گندم، موسسه تحقیقات خاك و آب.
- بینام. .1393 دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزي خاك و تغذیه گیاه جـو، موسسه تحقیقات خاك و آب.
- بینام. .1393 دستورالعمل مدیریت تلفیقـی حاصـلخیزي خـاك و تغذیـه گیـاه چغندرقند، موسسه تحقیقات خاك و آب.
- صداقتی، ن. و ح. حکیم آبادي. .1391 نمونه برداري برگ، خاك و آب به زبـان
- فیضــــی زاده. .1392 نحــــوه نمونــــه بــــرداري خــــاك، آب و گیــــاه،
- ملکوتی، م.ج.، ف. مشیري، و م. نبی غیبی. .1384 حد مطلوب عناصـر غـذایی در خاك و برخی از محصـولات زراعـی و بـاغی، موسسـه تحقیقـات خـاك و آب. نشریه فنی شماره .405
- ملکــوتی، م.ج. و م . نبــی غیبــی. .1376 تعیــین حــد بحرانــی عناصــر غــذایی محصولات استراتژیک و توصیه صحیح کودي در کشور. موسسه تحقیقات خـاك و آب.
نگارندگان : تهمینه بهرامپور و کرامت اخوان
همچنین پستهای زیر در زمینه تغذیه گیاهی میتواند برای شما مفید واقع گردد.
دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج ( قسمت اول )
دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج ( قسمت دوم )
دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج ( قسمت سوم )
دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج ( قسمت چهارم )
دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه برنج ( قسمت پنجم )
تغذیه گوجه فرنگی گلخانه ای ( قسمت اول )
تغذیه گوجه فرنگی گلخانه ای ( قسمت دوم )
مدیریت تغذیه خیار ( قسمت اول )
مدیریت تغذیه خیار ( قسمت دوم )
بسیار مفید و کامل بود