زنبور مینوز برگ نارون
Fenusa ulmi Sundevall
(Hym.,Tenthredinidae)
مقدمه
زنبور مینوز برگ نارون در اوایل سال 1373 ار روي برگهاي درختان اوجا Ulmus carpinifolia در محوطه باغ 15 هکتاري موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور جمع آوري و مورد شناسائی قرار گرفت. فعالیت و آثار خسارت این آفت در یکی دو سال قبل از این تعیین نام، روي درختان اوجا (بیشتر) و نارون دیده شده بود ولی به علت عدم شناسائی و کم اهمیت بودن آفت ، کمتر مورد توجه قرار گرفت. در همایش سال (1373) بخاطر خسارت زیاد آن در شمال شهر با همکاري یکی از همکاران سازمان مورد بررسی قرار گرفت، که نتیجه به شرح زیر است.
شکل شناسی
حشره کامل این آفت زنبوري است از خانواده Tenthredinidae که گونه هاي مختلف آن عموماً گیاه خوار بوده و در جنگل و فضاي سبز شهري از اهمیت ویژه اي برخوردارند . طول بدن حشره حدود 3.5 تا 4 میلمتر، رنگ عمومی بدن سیاهرنگ که این رنگ در تمام بالها و قسمتی از پاها عمومیت دارد.زنبور مینوز برگ نارون از طریق پاراتنوژنز (Parthenogenesis) تولید مثل می نماید . حشره ماده، با تخم ریز داسی شکل خود که برروي آن موهاي کوتاه سیاهرنگ پراکنده وجود دارد مشخص می شود . تخم هاي کوچک شیري رنگ خود را در داخل شکاف ، بیشتر در کنار رگ برگ اصلی و گاهی اوقات رگ برگهاي فرعی گذاشته می شوند. لارو در ابتدا داراي رنگ سبز تیره داراي بدنی کوتاه و سرمثلثی شکل، در زیر بدن و در هر مفصل دو لکه سیاه وجود دارد. لاروها پنج بار جلد عوض می کنند و در پایان به رنگ سبززیتونی در میآیند.
زیست شناسی
تابستان و زمستان گذرانی Fenusa ulmi Sundevall در خاك و سطح آن و در داخل یک پیله کاغذي شکل ، سپري می شود، شفیره در اواخر اسفندماه تشکیل می گردد. هر حشره ماده در هر برگ بین 1 تا 26 عدد تخم که بطور متوسط بین 8 تا 12 عدد می باشد قرار می دهد. خسارت آفت در پاره اي مواقع شدید می باشد و از دور خسارت آن شبیه برگخوار نارون میباشد لاروهاي تازه از تخم در آمده از پارانشیم بین دو اپیدرم برگ تغذیه می کنند.
آثار تغذیه لاروها ي جوان به صورت لکه هاي زرد رنگ در متن سبز رنگ به خوبی مشاهده می شود لاروها با رشد خود رفته رفته تمامی سبزینه برگ را تغذیه نموده و در پایان دوره لاروي از برگهاي آلوده فقط اپیدرم زیري و روي برگ باقی میماند که سپس برگ خشک شده و می ریزد .
لاروها پس از کامل شدن و قبل از خارج شدن از برگ ، اپیدرم را سوراخ کرده و خود را پاي درختان آلوده می اندازند. همانگونه که اشاره شد در اواخر بهمن ماه یا اوایل اسفند به تدریج به پیش شفیره تبدیل می شوند و در اوایل فروردین ماه نیز به شفیره تبدیل شده و پس از طی دوره شفیرگی که حدود 2هفته به طول می انجامند به تدریج حشرات کامل ظاهرمی شوند . ظهور حشرات کامل همزمان با باز شدن جوانه ها و ظاهر شدن برگها ي درختان نارون می باشد . زنبورهاي ماده بیشتر در روزهاي آفتابی و در ساعتهاي اوایل روز فعالیت می کنند Fenusa ulmi Sundevall در سال داراي 1 نسل میباشد. اما بعضی از حشره شناسان از جمله بنسون ظهور حشرات کامل را در ماههاي تیر و مرداد در انگلستان گزارش نموده است . در بررسی هاي بعمل آمده از دشمنان طبیعی آن چه به صورت شکارگر و چه به صورت پارازیتوئید تاکنون موردي دیده نشده است خسارت این آفت در خارج از کشور بسیار گزارش شده است در شهر تهران نیز در چند سال اخیر به ویژه در شمال شهر دیده شده است ، درختان آلوده سبزینه خود را به کلی از دست می دهند و از دور زرد رنگ به نظر میرسند و از آنجائیکه مدتی این برگها ، تا پاییز برروي درخت باقی می مانند، بنابراین منظر ناخوشایندي به درختان آلوده می دهند. علاوه بر این درختان آلوده آمادگی زیادي به حمله پوسخواران و چوبخواران پیدا می کنند .
کنترل آفت زنبور مینوز برگ نارون :
همانگونه که در زیست شناسی Fenusa ulmi Sundevall آمد ، حشره بیشتر مرحله لاروي کامل ، پیش شفیره و شفیره خود را در پاي درختان آلوده می گذارند . بنابراین پاك سازي زیر درختان و بیل زدن زیر تاج درخت درپاییز و قرار گرفتن پیله ها در سطح خاك موجب می شود اثر سرما، در زمستان در روي لاروهاي داخل پیله ها زیاد شده و در نتیجه باعث از بین رفتن آنها شود ، اینکار اگر در چندین سال به مورد اجرا گذاشته شود ، نتایج کاملا رضایت بخشی خواهد داشت . جمع آوري حشرات کامل به علت کم فعالیت بودن آفت با زدن ضربه روي شاخه هاي درختان آلوده و جمع آوري آنها در روي یک پارچه ، اثر بسیار خوبی بهمراه دارد . در پایان باید اضافه نماید بر خلاف بر گخوار نارون که تا کنون بررسیهاي زیادي در سطح کشور در مورد آن صورت گرفته است، در مورد زیست شناسی و کنترل زنبور مینوز برگ نارون مطالعاتی صورت نگرفته است و لازم است طرح هاي مطالعاتی در این زمینه تهیه و اجرا گردد.
همچنین میتوانید پستهای زیر را نیز مطالعه کنید