د.د.ت D.D.T

مهمترين تركيب گروه سموم كلره مي‌باشد. اين تركيب اولين بار در سال 1874 توسط زيلر ساخته شد ولي خاصيت حشره‌كشي آن به وسيله پال مولر سوئيسي در هنگام بررسي براي به دست آوردن يك حشره‌كش پايدار جهت مبارزه عليه بيد لباس در سال 1939 كشف گرديد به خاطر اين كشف مهم مولر در سال 1948 برنده جايز نوبل شد.

در دهه 1950 ميزان توليد د.د.ت بالغ بر يكصد هزار تن در سال بود ولي بعدها پس از مشخص شدن اثرات جانبي آن توليد و مصرف آن در اكثر نقاط جهان ممنوع شد.

د.د.ت صنعتي پودر مومي سفيد يا كرم رنگي است كه از تركيب كلرال هيدراته و يا كلروبنزن در مجاورت اسيد سولفوريك يا اسيد كلروسولفوريك به دست مي‌ايد. د.د.ت خالص به صورت پودر كريستاله است نقطه ذوب آن 109 درجه سانتيگراد و فشار بخار آن فوق‌العاده ناچيز و در دماي 20 درجه سانتيگراد برابر 7ـ10/*1.5 ميلي‌بار است و اين مسأله دليل دوم فوق‌العاده زياد اين سم است. د.د.ت قدرت حشره‌كشي خود را در سطوح صاف مي‌تواند تا 18ماه حفظ كند.

د.د.ت داراي ايزومرهاي مختلفي است و تقريباً 14 ايزومر دارد كه اين ايزومرها از نظر خاصيت حشره‌كشي با همديگر متفاوت هستند. د.د.ت در محيطهاي قليايي بي‌ثبات بوده و به يك ماده غير سمي براي حشرات به نام DDE تبديل مي‌شود.

فرم جامد آن در برابر نور خورشيد و پرتو فرابنفش تجزيه مي‌شود. تقريباً در آب نامحلول است. اين سم از طريق پوست بدن هم جذب نمي‌شود مگر اينكه در حلالهاي آلي حل شده باشد. د.د.ت سمي است كه اصولاً از طريق تماسي براي انسان كم خطر مي‌باشد. خطر مهم آن خاصيت تجمعي است كه با ورود به زنجيره غذايي ايجاد مي‌شود.

براي پستاندارد 118ـ113=LD50 ميلي‌گر بر كيلوگرم وزن بدن براي موش صحرايي مي‌باشد. اين تركيب يك حشره‌كش تماسي و گوارشي است و به آساني از پوست بدن حشرات عبور مي‌كند. محل تذثير آن سيستم عصبي است و با عبور از غلاف سلولهاي عصبي، موزنه يون‌هاي سديم و پتاسيم را بهم مي‌ريزد و انتقال پيام عصبي را مختل مي‌كند. اين عمل انقباض ماهيچه‌اي و مرگ را به دنبال دارد. د.د.ت شبيه بعضي از حشره‌كشها همبستگي حرارتي منفي دارد. در انسان مسموميت حاد كمتر توليد مي‌كند به طور كلي علائم مسموميت با د.د.ت به قرار زير هستند:

گلودرد، تهوع، درد مفاصل، سردرد، لرزشهاي خفيف و بروز زردي از علائم مسموميت اين حشره‌كش مي‌باشد. پادزهر اختصاصي ندارد. براي درمان آن از بارپيتوراتها مي‌توان استفاده كرد.

حلاليت د.د.ت در آب خيلي كم و در حدود 6ppb است. بنابراين در برابر متابوليسم مقاوم بوده و به آساني در بافتهاي چربي ذخيره مي‌شود. حلاليت در بافت چربي باعث شده كه اگر به گاو علوفه آلوده به د.د.ت داده شود مقدار زيادي از آن در چربي شير يافت شود چون در چربي بدن ذخيره مي‌گردد، چربي آلوده به د.د.ت در مسير زنجيره غذايي وارد و سبب آلودگي مي‌شود بنابراين د.د.ت از نظر محيطي يك تركيب نامناسب مي‌باشد. به علت نشان دادن علائم سرطانزايي در موجودات آزمايشگاهي، مصرف و توليد آن ممنوع شده است.

د.د.ت روي انواع حشرات مؤثر بوده و در ايران بيشتر عليه آفات پنبه از جمله كرم غوزه و كرم سرخ مصرف شده است. اين حشره‌كش سميت چنداني روي كنه‌هاي گياهخوار ندارد. مصرف آن اغلب طغيان كنه‌هاي گياهخوار به ويژه كنه‌هاي تارتن را به دنبال داشته است همچنين برخي از گياهان نظير كدوئيان به اين حشره‌كش حساس بوده و مصرف اين تركيب سبب گياهسوزي در آنها مي‌شود. د.د.ت براي زنبور عسل آثار زيانباري دارد