تبدیل کندوهای بومی به مدرن
همانطورکه در فصول گذشته توضیح داده شد امروزه نگهداری کندوهای بومی مقرون به صرفه نبوده و با توجه به مشکلاتی که در کار کردن با این کندوها وجود دارد، لازم است آنها را تبدیل به کندوی جعبه ای کرد.
اقداماتی که قبل از تعویض باید انجام داد:
الف – تهیه وسایل لازم : این وسایل شامل:
- کندوی جدید (جعبه ای) همراه با تعدادی قاب ساخته شده با صفحه موم آجدار.
- چند عدد کادر را که دور آنها با حدود یک متر کش از چند طرف کشیده ایم، آماده میکنیم (مطابق شکل پایین).
- سایر لوازم شامل: دودی، کلاه، اهرم، دستکش، برس، چکش، انبردست، چاقو، قابلمه دردار برای برداشت عسل، کارد برای بریدن شانها از کندوی بومی، پایه برای استقرار کندو و خلاصه آب گرم برای شستشو.
ب – انتخاب فصل و یا روز مساعد برای تعویض: تعیین فصل و روز مناسب برای تبدیل کندوهای بومی اهمیت زیادی دارد، زیرا فصل و یا روز نامناسب میتواند باعث شکست زنبوردار در عملیات تبدیل شود. تنها فصل تبدیل کندو بهار هر منطقه است (منظور زمانی است که طبیعت دارای گل بسیار است). در این فصل به علت وجود گرده و شهد در طبیعت تعداد زیادی از زنبوران کارگر مشغول فعالیت در صحرا بوده و ازدحام جمعیت در داخل کندو کم و در نتیجه شخص عامل راحتتر میتواند کار تبدیل را انجام دهد. البته بهتر است در ابتدای فصل عمل تبدیل انجام گیرد تا کندو بتواند ترمیم شانهای بریده شده و ساختن شانهای جدید را انجام دهد تا بتواند از دوره عسل استفاده کند.
روز مناسب: برای تبدیل میتوان، یک روز آفتابی حوالی ساعت ٩ صبح الی ٢ بعدازظهر را که دمای حدود ٢٦ــ٢٢ درجه سانتیگراد را داشته باشد انتخاب کرد، بهتر است در روزهای بارانی و سرد و یا روزهای ابری که زنبور کارگر نتوانسته به صحرا برود عمل تبدیل انجام نگیرد. انتخاب فصل و روز مناسب با بهترین چراگاه برای جلوگیری از غارت کندوی تبدیل شده نقش بزرگی را ایفا میکند.
چگونگی انتقال جمعیت کندوی بومی به کندوی جعبه ای :
ابتدا کندوی جعبه ای را در جای کندوی بومی گذاشته و کندوی بومی را در کنار آن برروی پایه قرار میدهیم: دریچه پرواز کندوی جعبه ای را باز کرده و در فوقانی آن را هم بر میداریم. در عقب کندوی بومی را برداشته و با دودی چند پف دود به آن میدهیم تا زنبوران به قسمت جلوی کندو هدایت شوند. سعی شود از دودی به اندازه متناسب استفاده شود. معمولاً در کندوهای بومی نسل در قسمتهای میانی و نزدیکی دهانه خروجی قرار دارد. لذا در عقب کندو شانهای عسل قرار داشته که با احتیاط هرچه بیشتر آنها را از کندو جدا کرده و پس از دور ساختن زنبور از روی آن در قابلمه گذاشته و در قابلمه را میبندیم. سپس شانهایی که حاوی نسل هستند، با احتیاط به وسیله کارد از کندو جدا کرده و سعی شود که قبل از افتادنشان در کف کندوی لوله ای به وسیله دست آن را گرفته و در کادر آماده شده مخصوص به همان صورتی که در کندو قرار داشت، مستقر کنیم، به طوری که شانها به صورت واژگون قرار نگیرند. پس از تکمیل شدن آن را در کندوی جعبه ای مستقر میکنیم. معمولاً کندوی بومی در حدود ٣٠ــ٢٠ سانتیمتر به طرف سوراخ پرواز به حالت شیب به طرف بالا قرار میگیرد و سوراخ پرواز را تا حدامکان گشادتر میکنیم و با عمل دود دادن در قسمت عقبی کندو جمعیت از راه سوراخ پرواز خارج شده و شانها تا حدود زیادی از زنبور خالی میشوند که شخص حامل میتواند عملیات را راحتتر انجام دهد و همچنین زنبوران و خصوصاً ملکه آسیب کمتری ببینند. اگر طول کندو زیاد باشد و از عقب کندو قادر به گرفتن شانها نباشیم، کندو را باّ اره از وسط نصف میکنیم. کندوهایی که به این ترتیب تبدیل میشوند، به زودی هسته مرکزی تجمع کلنی را در کندوی جدید تشکیل داده و با نظم مجدد داخلی سبب میشوند که سایر زنبوران کندو که در اطراف پراکنده میشوند و یا از مزرعه مراجعت میکنند، به زودی به داخل کندو هدایت و جذب شوند.
در تمام مدت انتقال جمعیت باید سعی شود که به ملکه صدمه نرسد. چون در ابتدا به کندوی بومی دود داده ایم تعداد زیادی از زنبوران به سمت دهانه کندو رانده شده اند و در داخل و خارج اطراف سوراخ پرواز تجمع کرده اند و ملکه نیز احتمالاً در این اجتماع وجود خواهد داشت. باید در آخر کار، ابتدا کندوی بومی را به آرامی وارونه کرده تا خرده موم و قطعات خارجی داخل آن ریخته و سپس زنبوران آن را بر روی کندوی جعبه ای تکان بدهیم. اگر با تمام احتیاطات لازم در حین تبدیل، ملکه از بین رفت، میتوان ملکه ای دیگر به کندو معرفی کرد و یا اینکه یک قاب محتوی تخم روز و نوزاد (لارو) جوان به کندو داد تا امکان پرورش ملکه ای جدید برای آنها وجود داشته باشد. اگر در هنگام تبدیل، ملکه به عسل آغشته گردید و خیس شد به آرامی آن را در بین دو لایه توری قرار داده و با آب ولرم به وسیله آبفشان دستی با نهایت دقت شستشو میدهیم و بهتر است بلافاصله به وسیله قفس آن را به کندو داد. پس از عملیات فوق ضروری است فضای داخل کندو را به وسیله نئوپان یا سه لایی کم کرد تا زنبوران سریعتر فضای تقسیم شده را گرم و حرارت آن را محفوظ نگهدارند سپس پوشش داخلی و خارجی کندو را به طور متقاطع بر روی بدنه قرار داده و از آن حوالی دور می شویم. با این عمل کلیه زنبوران پراکنده در اطراف کندو وارد کندو شده و پس از٤ الی ٥ دقیقه آرامش برقرار میشود. لازم است دریچه پرواز را تنگ کرده تا از غارت جلوگیری شود.
مراقبتهای بعد از تبدیل کندوهای بومی به مدرن
دو یا سه روز بعد از تبدیل، کندو را بازدید کرده تا از وجود ملکه مطمئن شویم، خرده موم و مواد زاید داخل کندو را تمیز کرده و وضع ذخیره غذایی آن را بررسی میکنیم در صورت کم بودن ذخیره غذایی با شربت شکر آن را تغذیه میکنیم. به تدریج دیواره های بافته شده را به قسمت وسطی کندو نزدیک کرده و شانهای کندوی بومی را در صورت نداشتن تخم و شفیره از کندو خارج میکنیم تا تمامی کندو از شانهای جدید پرشود. همچنین آنها را به مرور به کناره های داخل کندو کشانده و به جای آن از صفحات موم آجدار استفاده کنیم. با این روش روزانه، یک تیم سه نفره میتواند حدود سه تا چهار کندو را تبدیل کند.
یکی از مهمترین مشکلی که در تبدیل کندوی بومی به کندوی مدرن وجود دارد، احتمال غارت کردن آن است باز متذکر میشویم که غارت کندوهای تبدیل شده به خصوص چنانچه در طبیعت شهد کم باشد، بسیار زیاد است. مخصوصاً چنانچه به هنگام تبدیل شانهای عسل زخمی شده و عسل در کندو جاری شود. به هنگام غارت زنبوران کارگر زنبورستان به کندوی اخیر حمله کرده و پس از نابود کردن سیستم دفاعی و منظم داخلی کندو شروع به استخراج و انتقال عسل آن میکنند.
دانلود فایل PDF مقاله تبدیل کندوهای بومی به مدرن
همچنین مطالعه پست زیر نیز پیشنهاد میگردد:
کنه واروا مهمترین آفت زنبور عسل
ساکنین کندو زنبور عسل و خصوصیات ملکه
ساختمان کندو و لوازم مورد نیاز زنبورداری
عوامل مهم در پرورش و نگهداری زنبور عسل
مهاجرت و استقرار کندوها ( انتقال کندو )