بیماری رگ نواری باکتریایی برگ برنج
Bactreial Leaf Streak
بیماری رگ نواری باکتریایی برگ برنج با عامل باکتریایی Xanthomonas oryzae pv. Oryzicola (Xoc) یکی از بیماريهاي باکتریایی برنج بوده که در نواحی گرمسیري و نیمه گرمسیري آسیا، افریقا و استرالیا گسترش یافته اسـت. ایـن بیمـاري طـی فـصول خیلـی مرطوب وقتیکه میزان نیتروژن مصرفی بالا است اهمیت می یابد و منجر به کاهش عملکـرد میگردد. میزان خسارت این بیماري 30 -5 درصد از هند گـزارش شـده اسـت، در حالیکـه طی فصول خشک در فیلیپین خـسارت قابـل توجـهي مـشاهده نمـیشـود. میـزان پـراکنش جغرافیایی و خسارت بیماري در مقایسه با سوختگی باکتریایی برنج کمتر است هرچنـد کـه شدت وقوع و پراکنش این بیماري در سالهاي اخیر در آسـیا و افریقـا افـزایش یافتـه اسـت ولی علت این امر را میتـوان بـه کـشت واریتـه هـاي حـساس شـامل هیبریـدهـاي جدیـد بـا عملکرد بالا و تغییر شرایط محیطی نسبت داد. علاوه بر برنج میزبانهاي دیگـر ایـن پـاتوژن شـــامل Oryza spp.، Leersia spp.، Leptochloa filiformis، Paspalum orbiculare، Zizania aquatica، Z. palustris و Zoysia japonica می باشند. هیچ نــژادي از ایــن بــاکتري ثبــت نــشده اســت، هرچنــد تفــاوت در بیمــاریزایی در اســترینهــاي کشورهاي مختلف مشاهده شده است.
عامل بیماري بـاکتري Xanthomonas oryzae pv. Oryzicola (Xoc) ، زردرنـگ، لعابی، گرم منفی میله اي شکل با یک تاژك قطبی است. این باکتري در تمامی مراحل رشد از مرحله حداکثر پنجه زنی تا آغاز خوشه دهی گیاه را آلـوده مـیکنـد. امـا بیـشترین شـدت بیماري در مراحل اولیه رشد مشاهده شده اسـت بـا افـزایش سـن گیـاه بـه بیمـاري مقـاومتر میشود. زیرا گیاهان بالغ آلوده با گذشت زمان بهبودي خود را باز می یابند بـه همـین دلیـل میزان خسارت محصول در آنها پایین می آید. باکتري Xoc از طریق اسـتوما یـا زخـمهـاي روي برگ وارد میزبان شده و در بافت پارانشیم برگ تکثیر می یابـد. بـا وجـود اینکـه Xoc پارانشیم سلول برگ را آلوده میکند اما بیماري سیستمیک نیست. اولین علایـم بیمـاري بـه صورت رگه هاي آب سوخته کوچک و شفاف بین رگبرگ ظاهر میشـود کـه بـا گذشـت زمان این رگه ها طویل و تیره میشوند (تصویر 15-9 ) . در این بیماري رگه هاي ایجـاد شـده روي برگ شفاف بوده و از این طریق از لکه هاي غیر شفافی که توسط بـاکتري Xoo روي برگ ایجاد مـیشـوند، متمـایز مـیگردنـد. تراوشـات بـاکتري (اوز) بـه صـورت دانـه هـاي کوچک زرد روي برگ ظاهر میشود. زخمهاي شفاف، طویل و باریـک ممکـن اسـت بـه هم بپیوندند و تشکیل تکه هاي بزرگ را بدهند و مزرعه ظاهري سـوخته بـه خـود گیـرد. در این مرحله برگها قهوه اي شده و سرانجام میمیرند و تشخیص بیماري از بلایت باکتریـایی دشوار میگـردد. گـسترش بیمـاري از طریـق بـذر، تمـاس مکـانیکی، بـاران و آب آبیـاري صورت میگیرد و شرایط آب و هوایی گرم مرطوب براي توسعه بیماري مطلوب میباشـد. نتایج برخی از مطالعات نشان میدهد که انتقال باکتري از طریق بذور از یک فـصل زراعـی به فصل زراعی دیگر صـورت مـیگیـرد. بـاکتري در بـرگهـا، در آب آبیـاري یـا بقایـایی گیاهی بعد از برداشت زمستان گذرانی میکنند. فقدان ارقام مقاوم برنج مدیریت این بیماري را محدود کرده است.
به طور کلی روشهاي کنترل بیماری رگ نواری باکتریایی برگ برنج شامل:
- استفاده از تیمار بذر با آب داغ
- بهداشت مزرعه (نابودي علفهاي هرز اطراف مزرعه، حـذف بقایـا)
- به کاربردن میـزان مناسـب کـود نیتـروژن
- زهکـشی خـاك در مـزارع و خزانـه هـا و آیـش نگهداشتن مزرعه به منظور نابودي بقایاي حاوي عامل بیماري در خاك میباشد.
همچنین میتوانید با مراجعه به پستهای زیر سایر بیماریهای برنج را نیز بررسی نمایید
بیماری سوختگی غلاف برگ برنج یا شیت بلایت
بیماری پوسیدگی طوقه برنج ( ژیبرلا )