بلوط و خواص آن

خواص بلوط

مقدمه

کلمه بلوط را می‌توان به صورت عمومی در مورد صدها گونه درخت از رده Quercus بکار برد. این رده ، بومی نیمکره شمالی است که شامل گونه‌های برگریز و همیشه سبز می‌باشد که از نواحی سردسیر تا گرمسیری آسیا و آمریکا گسترش دارند. این درخت ، درختی آشنا و تنومند است که برگ‌هایش در زمستان می‌ریزد و طول آن تا چهل متر می‌رسد و شاخ و برگ‌های آن دورا دور تنه‌ درخت را که پوستی صاف و خاکستری رنگ دارد و با گذشت سالیان شکافهایی بر می‌دارد، می‌پوشانند. برگ‌های دوک مانند آن در هر طرف ۳ تا ۷ لوب دارند و گل‌های شاتوتی در کنار آنها ظاهر می‌شوند. در فصل پاییز گل‌های بارور درخت ماده ، میوه‌های بلوط به رنگ قهوه‌ای مایل به سبز را تولید می‌کنند.
بلوطها درختانی هستند دارای شکل توپر ، حجیم و گسترده با تاجی گنبدی شکل و برگهای موج‌دار در لبه و همچنین میوه‌هایی ایجاد می‌کنند که درون یک محفظه فنجان مانند قرار دارند. این درخت یک بخش اساسی از نواحی روستایی ما در غرب کشور است که به صورت درخت و درختچه وجود دارد. برگهای کنگره‌دار آن ممکن است بیضی شکل یا کشیده و باریک باشند و یا در پاییز به ارغوانی روشن بگرایند. این درختان دارای تنه‌ای بزرگ و برگهایی که برای تصفیه هوا و سایه افکنی ارزش بسیاری دارند و البته مناسب برای خاکهای کم عمق نیستند.

واریته‌ها

Quercus.robur درختی بلند ، دارای برگهایی با برندگی دندانه‌ای نوک تیز یا بریدگی عمیق کنگره‌دار. این درخت به علت رشد زیاد برای فضاهای کوچک و متوسط مناسب نمی‌باشد. دارای یک واریته ستون مانند است که برای فضاهای کوچک مناسب است. برای خاکهای گچ‌دار Quercus.petraea که خیلی شبیه نوع معمولی است مناسب می‌باشد. نوع سریع‌الرشد ترکی (Quercus.corris) دارای رشد سریع و جوانه‌های زمستانه با ریشک بلند است. بلوط قرمز (Quercus.rubra) نیز به سرعت رشد می‌کند و به صورت یک درخت بزرگ تا ارتفاع ۲۴ متر می‌رسد و اگر در خاک اسیدی کاشته شود برگها در پایان فصل به ارغوانی می‌گرایند. بلوط دائم سبز (Quercus.ilex) بابرگهای کشیده بدون دندانه که می‌توان آن را به صورت درختچه نیز تربیت نمود و از آن به عنوان پرچین استفاده کرد چون هرس شدید را به خوبی تحمل می‌کند.

گونه‌های بومی

Quercus.castaneifera درجنگلهای شمال ،
Quercus.sessilifolia گونه کوهی مخصوص نواحی مرتفع جنگل ،
 Quercus.macranthera گونه آذری مخصوص نقاط بسیار بلند ،
Quercus.atropatana گز و مازو ، گونه جنگلی در نقاط نیمه مرطوب.
Quercus.persica مازوی گزانگبین در نقاط خشک.

زیستگاه طبیعی

درخت بلوط در خاک پر رس مرطوب رشد می‌کند، ولی خاک‌های شنی را نیز تحمل می‌نماید. این درخت در مناطق جنگلی و پست یافت می‌شود. بلوط سفید یک گیاه بومی آمریکای شمالی است که از آن استفاده‌های دارویی می‌شود.

هرس

هرس گونه‌های خزان کننده در آذر ماه و گونه‌های همیشه سبز در فروردین انجام می‌گیرد.

تکثیر

بوسیله کشت بذر بطور معمول انجام می‌پذیرد. دو گروه بلوط موجود است: گروه بلوطهای سیاه (که میوه‌ها در سال دوم می‌رسند) و گروه بلوطهای سفید (که میوه‌ها در همان سال اول می‌رسند). بذر گروه بلوطهای سفید یا بدون دوره استراحت یا دوره استراحت کوتاه بوده و به جز چند اسثتناء به محض رسیدن در پاییز قابل کشت هستند. بذر گروه بلوطهای سیاه دارای دوره رشد جنینی بوده و نیاز به استراتیفیه شدن (۰ تا ۲ درجه سانتیگراد) برای یک تا سه ماه دارند. میوه‌ها اغلب مورد حمله سر خرطومی (مخصوصا در انبار) قرار می‌گیرند. فرو بردن میوه ها در آب ْ۴۹ درجه سانتیگراد به مدت ۳۰ دقیقه از میزان خسارت آفت بسیار خواهد کاست.
در موقع کاشت ابتدا بذرها را درون ظرف آب فرو برده و آنهایی که شناور می‌مانند غیر قابل کاشت هستند. جهت  جلوگیری از رشد طولی ریشه به خاطر اینکه بتوان نهال بذری را به راحتی جابجا کرد بهتر است در زیر محل بذرکاری از صفحات سیمی مشبک مسی استفاده نمود. نوک ریشه اصلی به این صفحه برخورد کرده و از رشد باز می‌ماند. روشهای مختلف پیوند با موفقیت بر روی بلوطها انجام می‌پذیرد فقط پیوند بلوطهای گروه سفید روی پایه‌های این گروه و پیوند بلوطهای گروه سیاه بر روی پایه‌های این گروه امکان پذیر است. تکثیر این درخت از راه قلمه یا خوابانیدن معمولا با عدم موفقیت همراه بوده است.

خواص چوب بلوط

چوب بلوط فشره و محکم است و نماد قدرت و استقامت می‌باشد و از گذشته‌ خیلی دور یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی در اروپای شرقی بوده است. در گذشته علاوه بر مصرف انبوه الوار بلوط در ساختمان‌سازی ، از چوب بلوط برای ساختن کشتی‌های بازرگانی و جنگی استفاده گسترده می‌شده است .
درخت بلوط در میان مردم کشور‌های اسکاندیناوی ، یونان و روم محل سکونت الهه‌ باروری و نشان دهنده‌ قدرت و باروری بوده است. روزگاری از تمام قسمت‌های درخت، استفاده‌های پزشکی به عمل می‌آمده است.

 
در افسانه‌های عامیانه قرون وسطا آمده که تماس یک میخ با قسمت صدمه‌ دیده‌ی بدن و سپس فرو کردن همان میخ در درخت بلوط سبب می‌شده است که بیمار شفا یابد. زمانی برگ‌های بلوط را بر روی زخم و بریدگی‌های بدن می‌گذاشتند تا زخم التیام پیدا کند، اما امروزه گیاه پزشکان تنها از پوست درخت بلوط استفاده دارویی می‌کنند. خاصیت قابض‌کنندگی پوست بلوط ، عامل قطعی درمان اسهال‌های شدید می‌باشد و خاصیت گندزدایی و ضد میکروبی آن برای مداوای عفونت‌های گلو تجویز می‌شود. چای پوست بلوط یک تقویت‌کننده است و مخلوط پوست و میوه‌ی درخت بلوط یک پادزهر را بوجود می‌آورد. میوه‌ درخت بلوط معمولا برشته و آسیاب می‌شود و از آن قهوه تهیه می‌نمایند .

خواص درمانی بلوط ( خواص بلوط )

درختی است جنگلی که بیشتر در مناطق کوهستانی و همچنین نقاط گرمسیری می روید و از برگ و پوست آن استفاده می کنند . از پیوند زدن با بلوط معمولی شاه بلوط به دست می آید که از لحاظ ظاهری فرق با بلوط های معمولی ندارد این درخت خیلی زود مورد حمله کرم ها قرار می گیرد و میوه آن شبیه بادام است و در بعضی مناطق از آرد آن نان درست می کنند.

خواص درمانی:

از جمله خواص بلوط درمان بواسیر و واریس است زیرا دارای تانن است اگر میوه بلوط را ساییده و به صورت پودر در آورید و با مقداری کمی آب مخلوط کنید برای درمان اسهال مفید است . از دیگر خواص بلوط میتوان به کاربرد ان در درمان انواع ناراحتی ها مثل انژین و ورم لوزه احتقان پروستات و گرفتگی صدا اشاره کرد ،  هسته ان برای درمان بواسیر و واریس مفید می باشد بلوط بسیار مقوی و نیرو بخش است.
بلوط هندی یا شاه بلوط در طب استفاده های زیادی دارد شاه بلوط هندی برای درمان سیاتیک و دردهای سیاتیکی موثر و تسکین دهنده است پماد آن در بیماری های پوستی و ضد سرما زدگی بکار میرود بلوط خیلی زود کرم می زند وبرای جلوگیری از این عارضه می توانید آن را در آب نمک بگذارید.

بلوط ((داروئی))

کلیات گیاه شناسی

بلوط درخت بومی در مناطق معتدله است و در ایران در جنگهای کردستان ،لرستان و کهکلویه می روید . ارتفاع این درخت در بعضی نواحی تا ۵۰ متر و قطر تنه آن به ۳ متر نیز می رسد . برگهای درخت بلوط پنجه ای و مانند انگشتان دست می باشد . میوه درخت بلوط که به نام بلوط معروف است مانند فندق بوده و در پیاله ای جای می گیرد .
 
ترکیبات شیمیایی

پوست و برگ درخت بلوط دارای تانن ، قند ، اسید گالیک ، اسید مالیک ، کوئرسین Quercine ، موسیلاژ ، پکتین ،رزین و روغن است .

خواص دارویی بلوط :

بلوط از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است .

خواص میوه بلوط : میوه بلوط از قدیم الایام مورد مصرف بوده و از آن به عنوان غذا استفاده می کرده اند . حتی اگر آنرا خشک و در کرده و با در گندم مخلوط می کنند و از آن نان تهیه می نمایند . می توان بلوط را بوداده و سپس آنرا در کرده و از آن چائی تهیه کرد . مقدار مصرف آن یک قاشق چایخوری در یک لیوان آب جوش می باشد . این دم کرده را می توان برای مورد زیر بکار برد .
۱٫    بواسیر را برطرف می کند .
۲٫    اسهال ساده و اسهال خونی را رفع می کند .
۳٫    درد معده و گاز معده را برطرف می کند .
۴٫    برای رفع کم خونی موثر است .
۵٫    نرمی استخوان را درمان می کند .
۶٫    برای تقویت عمومی بدن موثر است .
۷٫    برای معالجه اسهال اطفال ،در بلوط را با کاکائو مخلوط کرده و دم کرده آنرا به اطفال می دهند .

خواص پوست درخت : برای استفاده از پوست درخت می توان آنرا دم کرده و با عسل مخلوط کنید و یا اینکه یک قاشق در آنرا در یک لیوان آبجوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید.

۱٫    خونریزیها را متوقف می سازد .
۲٫    درمان کننده بواسیر خونی است .
۳٫    خاصیت ضد عفونی درد .
۴٫    ادرار را زیاد می کند .
۵٫    ترشحات زنانه را از بین می برد .

مصارف خارجی پوست درخت : برای استفاده خارجی از جوشانده پوست درخت استفاده می شود . بدین منظور باید ۱۵ گرم پوست درخت را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد تا حجم آن به دو سوم تقلیل یابد .  از این جوشانده می توان بعنوان کمپرس استفاده کرد و یا آنرا در وان حمام ریخته ودر آن استراحت نمود .

۱٫    خون مردگی را درمان می کند .
۲٫    اگزما را از بین می برد.
۳٫    برای درمان بیماریهای پوستی در وان حمام که در آن جوشانده پوست درخت بلوط را ریخته اید به مدت یکربع ساعت استراحت کنید .
۴٫    اگر واریس درید این قسمتها را با جوشانده پوست بلوط کمپرس کنید .

گز علفی در اثر نیش زدن حشره ای مخصوص به برگ و یا شاخه های درخت ماده ای به بیرون تراوش می کند که در اثر مجاورت با هوا سفت شده و به صورت دانه هایی به قطر ۲ سانتیمتر بر روی ساقه و یا برگ ظاهر می شود . برای استفاده از گز شاخه های درخت را تکان می دهند تا دانه های گز به زمین بریزد . البته این دانه ها مخلوط با برگ و پوسته درخت است که باید تمیز شود . گز علفی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است . برای استفاده طبی از گز علفی می توان آنرا با عسل مخلوط کرد و یا جوشانده آنرا تهیه نمود .( ۵۰ گرم در یک لیتر آب جوش )

خواص گز علفی :

۱٫    قابض است .
۲٫    خونریزیها را متوقف می سازد .
۳٫    مقوی معده است .
۴٫    تقویت کننده دستگاه تنفسی است .
۵٫    سینه را نرم و صدا را صاف می کند .
۶٫    سرفه ها را برطرف می کند .
۷٫    تنگی نفس را درمان می کند.
۸٫    برای معالجه بواسیر گز علفی را با عسل مخلوط کرده و بر روی بواسیر بگذارید .