البرز ۱ رقم جدید شبدر لاکی

دستورالعمل کاشت،داشت و برداشت البرز ۱ رقم جدید شبدر لاکی


 

مقدمه

شبدر لاکی (clover Crimson (گیاهی یکساله ، دگرگشن و دارای فرم ایستاده است کـه بیشـترین  رشدش در اوایل بهار می باشد. نام علمـی آن.L incarnatum Trifolium و از خـانواده لگومینـوز ، بومی جنوب غربی آسیای صغیر تا نواحی اروپا است . در حال حاضربه عنوان کود سبز و یک گیاه علوفه ای در فرانسه، اسپانیا، مجارستان، ایتالیا، جنوب انگلستان ، امریکا و اروپا مطرح است  . از  مهمترین اهداف معرفی این رقم در کشـور  می توان به افزایش تنوع ارقام شبدر در کشور ، جایگزین مطمئن برای شبدر برسیم در تناوب با بـرنج در  سال هایی که سرما مانع کشت شبدر برسیم می شود  ، دستیابی به ارقام زودرس ، تولید علوفه تازه در اوایل فصل بهار در زمانی که هنوز هیچ علوفه تازه ای وجود ندار د اشاره نمود .

بطور کلی در مورد جایگاه و اهمیت گونه جدید شبدر لاکی در نظام زراعی کشور مـی تـوان بـه مـوارد ذیل اشاره نمود :

•    افزایش تنوع گونه های زراعی شبدر در کشور ( با توجه به اینکه در حال حاضر فقط دو گونه شبدر  در کشور کشت می شود ).
•    یکی از معیار های قبول یک گیاه علوفه ای داشتن فرم ایستاده جهت برداشت و درو و امکان انتقال به محل دامداری ها است . این رقم با دا شتن رشد ایستاده ( همین خصوصیات باعث سهولت در تـرویج آن در شرایط زارعین می شود ، ) براحتی می تواند در نظام زراعی تولید علوفه قرار گیرد .
•    برای اولین بار در کشور شبدر لاکی به عنوان یک گونه جدید شبدر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اسـت و با توجه به تنوع شرایط مختلف آب هوایی در کشور و افزایش تنوع ارقام شبدر ، می توان از این رقـم در  جهت افزایش تولیـد علوفـه در کشـور ، نقـش بـه سـزایی خواهـد داشـت . در حـال حاضـر ایـن رقـم در  استان هایی که در امر تولید بذر و مزارع نمایشی – ترویجی فعالیت دارند ، کشت می شود . ولی آمار و  ارقام بدست آمده ، حکایت از گسترش کشت آن در آینده در نظام زراعی کشور دارد.
•    متحمل به سرما ( در مناطقی که سرما باعث محدودیت کشت می شود مثل شالیزار های شمال ،مناطق میان بند ، کشت سه گانه در گیلان و کشت های بهاره در استان های غربی)
•    شبدر لاکی در بین انواع شبدر تنها شبدری است که بعلت نیمه خشبی بودن ساقه هایش می تواند به عنوان علوفه  خشک وسیلویی مورد استفاده قرار بگیرد.
•    متحمل به کم آبی و فرار از خشکی ( به علت زود رسی   ۱۵- ۱۰ روز نسبت به زود رس ترین و  ۲۵-۲۰ روز نسبت به دیر رس ترین رقم شبدر یا ایرانی کشت می شود .در نهایت نیاز به تعداد دفعات کمتر  آبیاری در یک فصل زراعی دارد ).
•    امکان استفاده شبدر لاکی در کشت های دو گانه و سه گانه ( مثل کشت شبدر – باقلا در گیلان ) .
•    تولید علوفه تازه در اوایل فصل بها ر و در زمانی که هنوز هیچ علوفه تازه ای وجود ندارد (یکی از معضلات کشور کمبود علوفه تازه در اوایل فصل بهار است . )
•    مناسب کشت مخلوط بویژه با تریتیکاله .
•    آزاد کردن زمین زراعی در اولین فرصت ( به علت زود رسی .) همیشه یکی از دغدغه هـای  بخش کشاورزی داشتن ارقام زراعی است که بتواند فواصل بین دو کشت متـوالی کـه کوتـاه مـدت هـم است ، و یا بعلت دیر رسی محصول اصلی به علل مختلف ، از جملـه سـرما نمـی تـوان کشـت پـاییزه ای داشت ، به علت داشتن مجموعه شرایط مناسب می توان از این رقم برای این فواصل استفاده نمود .
•    پایداری و افزایش تولید در واحد سطح و کاهش مسایل زیست محیطی ( بـه علـت مصـرف کمتـر کود های شیمیایی و آفت کش ها ).

مشخصات گیاهشناسی

شبدر لاکی ( .L incarnatum Trifolium ) از گیاهان علوفه ای و از خانواده لگومینوز مـی باشـد .  ابن گیاه بومی آسیای صغیر وجنوب اروپا بوده وعلاوه برآن مکان ها هم اکنون بصورت وسیع درآمریکا نیز کاشت می گردد . گیاهی یکساله ودارای تیپ رشدی پایا، یا ایستاده می باشد . تیپ ظاهری آن شـبیه شبدر قرمز است . با ایـن تفـاوت کـه سـطح بر گهـایش کـرک بیشـتری دارد و انتهـای برگچـه هـای آن گردترمی باشد . گل های آن به بلندی حدود ۳ سانتیمتر و به رنگ لاکی روشن میباشد .

خاک

در خاک های نسبتاً اسیدی ودارای زهکش رشد مناسبی دارد . ولی به خاک های قلیایی ، سبک و حتـی  سنگین سازگار است و به خاک های فقیر و رسی سازگار نیست .

آماده سازی زمین

با توجه به ریز بودن بذر ارقام شبدر و حساسیت آن به سله ، بایسـتی زمـین را در زمـان مناسـب ( گـاورو  شدن ) اقدام به زدن شخم عمیق کرده ، دیسک و تسطیح نموده، تـا بسـتری نـرم و عـاری از کلـوخ جهـت کشت فراهم شود.

میزان کود مصرفی

بطور کلی میزان کود مصرفی بایستی بر اساس آزمون خاک صورت گیرد . برای این رقم به هنگام کاشت کود فسفات آمونیوم ۲۰۰ کیلوگرم و کود اوره ۵۰ کیلوگرم ( به عنوان استارتر ) مصرف می شود .

تاریخ کاشت

بهترین زمان برای کاشت بستگی به منطقـه و هـدف کاشـت دارد. معمـولاً در کشـت پـاییزه از نیمـه دوم  شهریور تا اواخر مهر و در کشت بهاره از اسفند تا نیمه اول اردیبهشت ، می توان آن را کاشت نمود . البته در کشت پاییزه بایستی قبل از یخبندان بوته ها سبز شده و حداقل ارتفاع ۵ سانت ی متر داشته باشند .

میزان بذر مصرفی

میزان بذر مصرفی با توجه به هدف کاشت، نوع خاک، تاریخ کاشت، نحوه تهیـه بسـتر بـذر و قـوه نامیـه متغیر است. به طور کلی برای ایجاد یک مزرعه خوب مقـدار   ۲۰ – ۲۵  کیلـوگرم بـذر در هکتـار توصـیه می شود .

عمق کاشت

با توجه به ریز بودن بذر شبدر، عمق کاشت نباید بیشتر از ۱ – ۲  سانتی متر باشد .

آبیاری

با توجه به ریز بودن بذر شبدر لاکی بایستی ۲ -۳ نوبت آبیاری اول با دقت و آهسته صـورت گیـرد ، تـا از شستن بذور جلوگیری شود . همچنین تا سبز شدن بذور ، توصیه می شود فواصل آبیاری کوتاه (خاک نم دار باشد ) باشد و بعد از آبیاری می توان ۱۰ – ۷ روز یک بار آبیاری صورت گیرد .

نوع کشت

کلاً شبدرها را می توان به دو صورت سنتی ( کرتی ) و مکانیزه ( جوی وپشته ) کشت نمـود . در کشـت مکانیزه می توان با تنظیم دستگاهای خطی کار غلات ، اقدام به کشت یک یا چند ردیف کشت در روی پشته ها نمود . فاصله کشت بین ردیف ها ۶۰ – ۵۰ سانتی متر است .

عملیات داشت

مهمترین عملیات داشت شبدر لاکی مبارزه با علف های هرز است . از علف کشهای ارادیکان و ترفلان به میزان ۵ لیتر در هکتار قبل از کشت و از بازاگران و گالانت به میزان ۲-۳ لیتر در هکتـار بعـد از کشـت مـی تـوان استفاده نمود . علاوه بر علف کش می توان از نیروی کارگری هم در دفع علف های هرز استفاده نمـود . نکته بسیار مهم در این زمینه این است که دفع علف های هرز بایستی در ابتدای رشد ( قبل از ارتفاع شبدر  به ۱۰ – ۱۵ سانتی متر برسد) صورت گیرد . چون بعـد از ایـن مرحلـه شـبدر بعلـت خصوصـیات رشـدی و برداشت های مکرر علوفه بر علف هرز غالب می شود .

زمان برداشت علوفه

بهترین زمان برداشت علوفه شبدر لاکی ، اوایل گلدهی (  ۵ ـ ۱۰ درصد بوته هـا بـه گـل رفتـه باشـند ) بوده که در این مرحله علوفه خشک با کیفیت خوبی تولید خواهد شد. اگر برداشت تا مرحله گلدهی کامل به تاخیر بیافتد ، محصول آن افزایش یافتـه ، ولـی ارزش غـذایی آن کـاهش مـی یابـد . متوسـط عملکرد علوفه خشک بسته به تعداد چـین بـرداری و منطقـه ۳۵ – ۳۰ تـن علوفـه تـر  و   ۵ – ۵٫۵ تـن علوفه خشک است . از نظر کیفی علوفه آن دارای ۱۶ – ۱۷ درصد پروتئین ،  ۴۹٫۸ درصـد NDF ،  ۳۵٫۴ درصد ADF ، ۶۰ در صد قابلیت هضم و ۸۰ – ۷۰ درصد خوشخوراکی می باشد .

بذر

شبدر لاکی گیاهی خودعقیم است .وجود حشره های گرده افشان مانند زنبـور در افـزایش عملکـرد بـذر موثر است و قرار دادن دو عدد کندوی زنبور عسل در هر هکتار برای گرده افشانی بیشتر،توصیه می شود. زمان مناسب برداشت بذر هنگامی است که برگها و ساقه ها به طور کامل رسیده و گل آذین ها بـه رنـگ زرد تا قهوه ای در آمـده باشـند . از یـک مزرعـه خـوب گـرده افشـانی شـده مـی تـوان حـدود ۷۰۰ – ۵۰۰ کیلوگرم بذر در هر هکتار برداشت نمود . نکته مهم در برداشت بـذر آن ایـن اسـت کـه برداشـت بایسـتی موقع صبح یا غروب که هوا خیلی خشک نیست ، صورت گیرد تا ریزش بذر به حداقل برسد .

منابع مورد استفاده :

•    زمانیان، م. ۱۳۸۱ .شبدر لاکی . انتشارات فنی معاونت ترویج ، ۷ صفحه .
•    کوچکی، ع و ح، خیابانی و غ، سرمدنیا. ۱۳۶۶ .تولید محصولات زراعی (ترجمه). انتشارات دانشگاه مشـهد، ۴۲۴-۴۷۰ صفحه
•    مدیر شانه چی، م. ۱۳۶۹ .تولید و مدیریت گیاهان علوفه ای (ترجمه). انتشـارات آسـتان قـدس رضـوی، صـفحه  ۱۳۵٫-۱۴۰