شته جالیزAphis gossypii
( Homoptera:Aphididae)
مانند دیگر شته ها با مکیدن شیره گیاهی باعث پیچیدن برگها وعدم رشد سر شاخه ها می گردد.به علاوه عسلک فراوان حاصل از ا ن روی گیاهان را می پوشاندکه قارچهای ساپروفیت روی ان رشد کرده و باعث فو ماژین می شوند. ناقل 70 نوع بیماری ویروسی در گیاهان می باشد. در ایران مرحوم افشار ان را جزءافات پنبه وجالیز وسبزی وگیاهان صنعتی و علوفه ای گزارش کرد.دواتچی وتقی زاده ان را به عنوان افات مرکبات و فرح بخش این افت را از روی گوجه فرنگی وخربزه و هندوانه وخیار گزارش کرده است.
زیست شناسی:
در مناطق گرمسیری سیکل زندگی ان Anholocyclic بوده و در مناطق سردسیر به صورت holocyclic می باشد.در شرایط عادی طول عمر یک حشره از بدو تولد تا مرگ یک ماه طول می کشد
کنترل شیمیایی شته جالیز:
اگر شته ها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دمتون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده می شود ولی اگر موجب پیچیدگی نشونداز پریمیکارپ (پریمور) که یک شته کش اختصاصی است استفاده می شود.
برای مبارزه با شته های سبزی و جالیزی از هپتنوفوس(هوستاکوییک)استفاد ه می شود.
1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار
2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار
3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار
4. پی متروزین(چس) WG50%و 0.5 کیلو گرم
———————————————————————————————-
مگس خربزه
Myiopardalis pardalina
(Diptera:Tephritidae)
آفت خربزه و طالبی وخیار وکدو و گرمک و دستنبو وبه طور کلی گیاهان خانواده کدوییان میباشد.
زیست شناسی:
در حشرات این خانواده رگ subcostal همیشه در انتها با یک زاویه قائمه خمیدگی نشان می دهد وقبل از ان که به لبه بال برسد محو می گردد. زمستان را بصورت شفیره در عمق 8 تا 10 سا نتی متری خاک به سر می برد.در اواسط بهار که بوته های خربزه شروع به گل دادن می کنند مگس ها خارج شده و با تخمریز خود میوه هایی را که تازه از گل در امده اند را سوراخ می کنند و از شیره هایی که از ان خارج می گردد تغذیه می نمایند. 7 تا 10 روز پس از خروج و تغذیه و مگس ها جفت گیری کرده و ماده ها تخمهای خود را در داخل پوست میوه می گذارند.تخمریزی انفرادی است و هر مگس ماده حدود 100 عدد تخم می گذارد.بین 3 تا 6 روز بعد لاروهای ریز سفید رنگ از تخمها خارج شده و شروع به تغذیه از قسمتهای گوشتی میوه می نما یند.به این ترتیب گوشت میوه را سخت و قهوه ای رنگ کرده و باعث نا مرغوبی ان می شوند.دوره لاروی در تابستان یک تا دو هفته ولی در پا ییز سه هفته به طول می انجامد. سوراخ خروجی لارو در روی میوه کاملا” نمایان است. لاروها پس از رشد کامل در خاک افتاده تبدیل به شفیره می شوند.در عین حال تعداد زیادی از این لاروها درون میوه های الوده تبدیل به شفیره می گردند.میوه های الوده در اثر فعالیت میکرو ارگانیسم های بیماری زا که اغلب هنگام تخمریزی مگس ها به درون میوه راه یافته اند فاسد می شوند.دوران شفیرگی این مگس 2 تا 3 هفته ولی در پا ییز بیشتر است.این مگس 2 تا 3 نسل دارد و در شیراز 4 نسلی است.
کنترل مگس خربزه:
1- مبارزه زراعی بدین ترتیب صورت می گیرد که میوه کوچک را در برگ گیاه پیچیده و زیر خاک می گذارند تا از حمله مگس محفوظ بماند.این عمل هنگام گل گیری خربزه و طالبی انجام می گیرد.
2- سه تا چهار نوبت سم پاشی بوسیله فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد یا دیازینون 60 درصد به نسبت 1.5 لیتر در هکتار و اولین سم پاشی زمانی است که اکثر میوه ها فندقه باشند. بعد از 6 روز سمپاشی را تکرار می کنند. سایر سموم:
1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5 کیلوگرم
2. دیمتوآت(روکسیون) EC40% و 1.5 لیتر در هکتار
—————————————————————————————————
مگس جالیز
Dacus ciliatus
(Diptera:tephritidae )
این افت خانواده کدوئیان به ترتیب خیارو هندوانه وطا لبی و کدو را برای تغذیه ترجیح میدهد.فعالیت این حشره روی گیاهان غیر زراعی نظیراستبرق و هندوانه ابو جهل نیز گزارش شده است.
زیست شناسی:
زمستان را بصورت شفیره در خاک بسر می برد .حشرات کامل در دهه سوم خرداد ماه از شفیره های زمستان گذران خارج و یک تا سه روز بعد جفت گیری و دو تا سه روز بعد از جفت گیری در عمق 1.5میلیمتر زیر پو ست میوه های جوان در دستجات 20 تا 30 عددی تخمریزی می نمایند .تخمها پس از 2 تا 3 روز تفریخ شده و لاروها به طرف داخل میوه حرکت میکنند.محل تخمریزی بعد از مدتی به رنگ قهوه ای تیره در می اید و تغییر شکل میدهد. این تغییر شکل در نهایت بصورت خمیدگی در میوه خودنمایی میکند. لاروها ی کامل از میوه ها خارج شده و غالبا”در عمق کمتر از 5 سانتی متری خا ک تبدیل به شفیره می شوند.طول دوره لاروی 7 تا 11 روز و شفیرگی 9 تا 12 روز و طول یک نسل 25 تا 45 روز می باشد .و درشرایط مشهد 4 نسل در سال دارد.
کنترل مگس جالیز:
1- مبارزه زراعی بدین ترتیب صورت می گیرد که میوه کوچک را در برگ گیاه پیچیده و زیر خاک می گذارند تا از حمله مگس محفوظ بماند.این عمل هنگام گل گیری خربزه و طالبی انجام می گیرد.
2- سه تا چهار نوبت سم پاشی بوسیله فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد یا دیازینون 60 درصد به نسبت 1.5 لیتر در هکتار و اولین سم پاشی زمانی است که اکثر میوه ها فندقه باشند. بعد از 6 روز سمپاشی را تکرار می کنند. سایر سموم:
1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5 کیلوگرم
2. دیمتوآت(روکسیون) EC40% و 1.5 لیتر در هکتار
—————————————————————————————-
کفشدوزک خربزه
Epilachna elaterii
Coleoptera:Coccinellidae
کفشدوزک نسبتا” بزرگی است که رنگ عمومی آن قرمز اجری بوده و روی هر یک از بالپوشها 6 عدد لکه سیاه دیده می شود. حشره کامل و لارو از برگ بوته های جا لیز نظیر خربزه و گرمک و طا لبی و خیار و…. تغذیه نموده و برگها را به صورت توری در می اورند .گاهی حشرات کامل به تخمدان گلهای گیاه میزبان نیز حمله میکنند وانها را از بین می برند.یکی از میز بانهای این حشره هندوانه ابوجهل با نام Citrulus colocyntus می باشد.
زیست شناسی:
به صورت حشره کامل در شکافهای زمین و زیر کلوخه ها و یا زیر علفهای هرز به سر یبرد.در بهار با مساعد شدن شرایط اب و هواییاز محلهای زمستان گذران خارج شده و از گیاهان وحشی خانواده کدوئیان تغذ یه می کند. پس از مدتی به جالیز کاریها خسارت می زند.حشره ماده تخمهای خود را به صورت دسته های 10 تا 40 تایی در سطح زیرین برگ می گذارد.دوره جنینی 3 تا 13 روز و دوره لاروی یک ماه به طول میانجامد.لاروها 3 مرتبه تغییر جلد داده و در روی برگ تبدیل به شفیره می شوند.دوره شفیرگی 10 روز می باشد.ممکن است 3 تا 5 نسل در سال داشته باشد.
کنترل :
1- سم پاشی اول فصل بر روی هندوانه ابوجهل
2- مبارزه شیمیایی در صورت بالا بودن تراکم جمعیت افت با استفاده از یکی از سموم فسفره آلی مانند اکامت یا زولون
———————————————————————————————–
عروسک خربزه
Aulacophora foveicollis
Coleoptera: Chrysomelidae
در درجه اول به خیار و خربزه و در درجه دوم به هندوانه و کدو خسارت می زند.حشره کهمل برگهای گیاه میزبان را سوراخ سوراخ می کند ولی خسارت اصلی مربوط به لارو افت می باشد که طوقه و ریشه گیاه حمله میکند و باعث خشک شدن بوته می شود.
زیست شناسی:
زمستان را بصورت حشره کامل در زیر توده های برگهای ریخته وخشک شده علفهای هرز به خصوص گرامینه های وحشی و دائمی و در شکاف درختان یا شکاف زمین و یا در زیر کلو خه ها به سر می برد. در بهار در اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت ظا هر و در ساعات گرم روز پرواز می نماید و از برگ گیاهان تغذیه می کند . مدت تغذیه حدود یک ماه است.اولین تخمریزی در اوایل خرداد ماه صورت می گیرد .هر حشره ماده تا 300 عدد تخم می گذارد.تخم ها به صورت انفرادی در روی بوته خربزه یا در داخل خاک گذاشته می شود . دوران تکاملی تخم حدود دو هفته می باشد. لاروها پس از خروج وارد خاک میشوندو از ریشه تغذیه و در دخل ساقه تونل ایجاد میکنند.دوره لاروی 30 تا 40 روز و قبل از این که لاروها تبدیل به شفیره شوند سه بار جلد عوض می کنند. شفیره در خاک و در لانه گلی تشکیل می شود و بعد از 10 روز حشرات کامل نسل دوم ظاهر می گر دند.خسارت نسل دوم اهمیت اقتصادی ندارد و حشرات برای زمستان گذرانی به پناهگاههای مختلف می روند. در برخی از نواحی گرمسیری تا 5 نسل در سال دارد.
کنترل عروسک خربزه :
1- کاهش رطوبت خاک یکی از عوامل محدود کننده تفریخ تخم و فعالیت لارو می باشد و بنابراین در مزارعی که کمتر ابیاری میشوند یا از روش پشته کاری و ابیاری نشتی استفاده میشود خسارت افت کمتر می باشد .
2- در صورت لزوم مبارزه شیمیایی استفاده از کاربارین (سوین) یا یکی از سموم فسفره الی و چون لارو افت ریشه خوار است و در زمان کشت از گرانول کلرپیریفوس به میزان 20 کیلو در هکتار علیه لارو استفاده می شود.
( Homoptera:Aphididae)
کنترل مگس خربزه:
کنترل مگس جالیز:
کفشدوزک نسبتا” بزرگی است که رنگ عمومی آن قرمز اجری بوده و روی هر یک از بالپوشها 6 عدد لکه سیاه دیده می شود. حشره کامل و لارو از برگ بوته های جا لیز نظیر خربزه و گرمک و طا لبی و خیار و…. تغذیه نموده و برگها را به صورت توری در می اورند .گاهی حشرات کامل به تخمدان گلهای گیاه میزبان نیز حمله میکنند وانها را از بین می برند.یکی از میز بانهای این حشره هندوانه ابوجهل با نام Citrulus colocyntus می باشد.
—————————————————————————————–
سرخرطومی جالیز
Acytopeus curvirostris
Coleoptera: Curculionidae
سه نسل در سال دارد و زمستان را به صورت حشره کامل در داخل میوه خشک شده می گذراند.حشرات کامل همزمان با تشکیل میوه ها ی هندوانه ابوجهل یا جالیز (هندوانه و خربزه و طالبی و خیار و کدو ) در مناطق جالیز کاری ظاهر می شوند. ابتدا حشره از میوه تغذیه کرده سپس درسمت سایه میوه تخمگذاری می کند .تخم معمولا” در کنار سوراخی که بوسیله خرطوم در پوست میوه ایجاد شده می گذارد. وقتی لارو از تخم خارج شد با یک نوبت خزیدن در حفره افتاده و رو به طرف میوه شروع به تغذیه می کند . حفره تخم ریزی پس از چند روز مسدود شده ولی چون سلولهای اطراف اسیب دیده و رشد نکرده و با توجه به رشد طبیعی سایر سلولهای ان خمیدگی وپیچشی در میوه ایجاد شده و شکل اولیه خود را از دست می دهد. در یک کانون تخمریزی 38 تخم شمارش شده است.میوه انتخاب شده جهت تخم گذاری باید پوستی نازک و شاداب داشته و قطر ان نباید از 5 تا 8 سانتیمتر تجاوز کند. در صورتیکه پوست سخت شود حشره قادر نیست در ان ایجاد کند.برخی اوقات حشره نر محل دم میوه و یا ساقه فرعی را قطع می کند لذا میوه شادابی خود را از دست داده و چروکیده می شود.لاروها محتویات درون میوه را خورده و سپس در درون همان میوه های خشکیده تبدیل به شفیره می شوند. در این میوه ها انبوهی از لانه های شفیرگی مشاهده می شود.دوره جنینی 2 تا 4 روز و دوره لاروی 11 تا 14 روز و دوره شفیرگی 3 تا 10 روز میباشد. در شرایط مساعد حشره کامل از شفیره خارج شده و دوباره فعالیت می کند و در شرایط نامساعد درون حفره شفیرگی زمستان گذرانی می کند.
کنترل سرخرطومی جالیز:
- سم پاشی توصیه نمی شود.
- جمع آوری وانهدام میوه های آلوده
- شخم عمیق بعد از برداشت محصول
- از بین بردن بقایای گیاهی
- مبارزه با هندوانه ابوجهل
- شخم و یخ آب زمستانه
- معلق نگه داشتن میوه های کوچک