آشنایی با روش کشت هیدروپونیک

آشنایی با کشاورزی به روش کشت هیدروپونیک

کانال تلگرام شرکت

مقدمه :

هیدروپونیک واژه ای یونانی است که از “Hydro” به معنی آب و “ponos” به معنی کار گرفته شده است. از نظر لغوی به معنی کار با آب است. هیدروپونیک علم محصولات بدون خاک است.در سالهای اخیر استفاده از روش کشت هیدروپونیک در گلخانه های کشور بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. با استفاده از روش کشت هیدروپونیک و با توجه به هزینه اولیه آن که معادل سایر روشهای بسترسازی معمول است، میتوان راندمان تولید محصول در گلخانه یا زمین مورد نظر را تا ۳۰ درصد افزایش داد و با توجه به ثابت ماندن هزینه های مربوط به گرمایش و سرمایش و همچنین هزینه های بسترسازی، میزان تولید خالص نیز افزایش مییابد.از روش کشت هیدروپونیک به دلیل کاهش چشمگیر مصرف آب میتوان در مناطق کم آب کشور نیز استفاده کرد. همچنین این روش کشت، قابلیت انطباق با روش کشت آکوپونیک و سیستمهای هیدروپونیک را نیز داراست.
در واقع هیدروپونیک (آبکشت) علم و فن کاشت گیاهان بدون خاک است. ریشه ها در هوا که باید بسیار مرطوب نگه داشته شوند یا در آب که باید خوب تهویه شود یا در برخی مواد جامد غیر از خاک که رطوبت را در خود نگه می دارد رشد می کند. آب موجود در اطراف ریشه ها که غذا و اکسیژن مورد نیاز گیاه را تامین می کند حاوی ترکیبات متعادلی از مواد غذایی است.

روش کشت هیدروپونیک

مزایای روش کشت هیدروپونیک :

 

  • امکان پرورش گیاهان به روش هیدروپونیک، در تمام نقاط وجود دارد. محصولات هیدروپونیک را میتوان در مناطقی که دارای خاکهای نامناسب و یا خاکهای آلوده به بیماری هستند، نیز پرورش داد.
  • تراکم در واحد سطح کشت هیدروپونیک بالا است. در کشت هیدروپونیک میتوان برخی از محصولات را در مکانی کوچک در مدت کوتاهی، پرورش داد. همچنین این امکان وجود دارد که بتوان محصولات را در چند سطح یا طبقه بر روی یکدیگر، کشت کرد. با توجه به این که هزینه های حمل محصولات به بازار هزینه بالایی را شامل میشود، میتوان با احداث گلخانه در مرکز شهر، مقدار بعد مسافت و هزینه حمل را کاهش داد. مزارع هایدروپونیک خود صرف نظر از با ارزشمندی زمین، دارای ارزش افزوده است.
  • میزان کار سنگین کاهش مییابد. در کشت هیدروپونیک، کارها و تلاشهایی مانند شخم زدن خاک، انجام کشت، ضدعفونی کردن بذر و آبیاری و دیگر فعالیتهای مرسوم و رایج بعضاً وجود ندارد.
  • حفظ و نگهداری بهتر آب، امکانپذیر میشود. در یک طرح مناسب هیدروپونیک، آب مورد استفاده در مقایسه با کشت محصولات باغی در خاک به مراتب کاهش مییابد.
  • مشکلات ناشی از وجود آفات و بیماریها کاهش مییابد. در کشت هیدروپونیک، نیاز به ضد عفونی کاهش مییابد. در سیستمهای کشت در محلول غذایی میتوان بیماریهای خاکزی گیاه را به آسانی ریشه کن کرد. همچنین در سیستمهای کشت هایدروپونیک احتمال مبارزه با بیماریهای خاکزی انسانی، کاهش مییابد. این امکان وجود دارد که بیماریها از فضولات حیوانات یا میکروارگانیسم های خاک به گیاهان سرایت کرده و منجر به بیمار شدن آنها شود که البته وقوع این مسئله در کشورهای توسعه یافته نادر است.
  • مشکل علفهای هرز، ریشه کن میشود. به علت خالص بودن بسترهای کشت و امکان ضدعفونی کردن آسان آن، بذر علفهای هرز در آن وجود ندارند.
  • میزان تولید محصول افزایش مییابد. تولید در کشت هایدروپونیک بالا بوده و این مسئله از نظر اقتصادی حتی استفاده از زمینهای گران قیمت را توجیه پذیر میسازد.
  • حفظ و نگهداری مواد غذایی آسان میشود. با ایجاد سیستمهای بازیافتی یا چرخشی همواره میتوان محلولهای غذایی هیدروپونیک مورد استفاده مجدد قرار گیرد و امکان آلودگی زمین و آب رودخانه ها را به حداقل رساند.
  • به کنترل شرایط محیطی کمک میشود چون درگلخانه هیدروپونیک عواملی چون نور،حرارت، رطوبت و ترکیب گازهای گلخانه و حتی محلول دهی طی یک برنامه زمانبندی شده است سریعاً میتوان شرایط محیطی را کنترل کرد.
  • کنترل شیمیایی منطقه رشد ریشه آسان است. مسمومیتهای ناشی از وجود نمکهای معدنی محلول غذایی را میتوان با شستشو از محیط ریشه، خارج کرد. همچنین مقادیر pH و EC (قابلیت هدایت الکتریکی) را میتوان تنظیم نمود. علاوه بر این در سیستم هیدروپونیک، میتوان از بروز مشکلات ناشی از تجمع نمکهای معدنی در منطقه رشد ریشه که در کشتهای خاکی اتفاق میافتد جلوگیری نمود، به خصوص اگر از محلول غذایی با کیفیت خوب استفاده شود.
  • استقرار گیاهان جدید آسانتر است. لطمات ناشی از جابجایی گیاهان در سیستم هیدروپونیک، کاهش مییابد.
  • آیش در برنامه تناوب کشت محصولات، وجود ندارد. از تمامی سطح کشت موجود در همه زمانها میتوان استفاده کرد.

 

 

معایب روش کشت هیدروپونیک:

 

  • مهمترین عیب این روش این است که به سرمایه گذاری بالایی نیاز دارد زیرا تمام سیستمها باید اتوماتیک باشد .
  • برای کشت گیاهان با این روش به افرادی نیاز است که در این زمینه تخصص و آگاهی داشته باشند .
  • آلودگی آبهای زیر زمینی هم در اثر مخلوط شدن با محلول های غذایی مشکلی دیگر است .
  • دفع ضایعاتی مثل پشم سنگ که به عنوان محیط رشد هستند هم مشکل است .

سه روش اصلی و مناسب برای کشت هیدروپونیک عبارتند از:
الف ـ کشت در مواد دانه بندی شده: مواد دانه بندی شده شامل ذراتی کوچک با خاصیت شیمیایی خنثی است.
ب ـ کشت در پشم شیشه: پشم شیشه الیاف اسفنج مانندی است که منشاء مواد آن سنگ های آتشفشانی است.
ج  ـ کشت در آب: در این روش ریشه ها در ترکیب آب با هوا و در داخل آب رشد می کنند.

محیط های کشت هیدروپونیک:

از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ معمولا از ماسه استفاده می کردند. در واحدهای کوچک هیدروپونیک به طور کلی از گراول، پشم سنگ استفاده می شود. در سیستم های تجاری پریلیت و پشم سنگ بیشتر بکار برده می شود. محیط های کشت آلی که امروزه بکار می روند عبارتند از پیت موس – پوست کاج- مخلوط پیت موس، پین بارک و مواد آلی از قبیل ورمی کولایت و پریلیت .

چهار روش برای کشت هیدروپونیک:

سیستمهای جذر و مد (Ebb and Flow )

قرار دادن گیاهان در یک محیط کشت محلول غذایی در دوره زمانی معینی از مخزن به محیط کشت پمپ می شود، گیاهان بوسیله محیط کشت محلول غذایی را جذب می کنند، و سپس آب با زهکشی به بیرون می رود.

سیستم قطره چکانی ( DripSystem )

مکعب های راک وول محلول غذایی بر اساس یک برنامه زمانی روی محیط کشت چکانده می شود.مشروط بر اینکه آب تازه، مواد غذایی و اکسیژن فراهم باشد.

تکنیک فیلم غذایی ( NFT )

ریشه گیاهان در کانالها رشد می کنند. نوک ریشه ها در معرض هوا و ته آنها در معرض محلول غذایی است .

سیستم ایستا (Passive System )

در این روش گیاه به صورت آزاد در محلول غذایی قرار دارد. اکسیژن باید در پایین ریشه موجود باشد، که اغلب به وسیله یک پمپ انجام می شود. تلفات آب باید روزانه جبران شود.

سیستم های مختلف دیگری از جمله آئروپونیک نیز وجود دارد که در آن ریشه گیاه در محیط معلق است و محلول غذایی بوسیله اسپری بر روی آن پاشیده می شود. به طور کلی در سیستم هیدروپونیک آنچه مهم است ، اکسیژن ، آب، شرایط محیطی و مهمترین آنها محلول غذایی است. که در یک سیستم موفق همه این موارد باید رعایت شود. سیستم های فوق آزمایش شده اند و موفقیت آنها به اثبات رسیده است.شما نیز با رعایت این موارد می توانید یک سیستم کشت اختصاصی طراحی کنید.

به طور کلی کشت بدون خاک از دو سیستم پیروی می کند :

سیستم باز : محلول غذایی مجدد استفاده نشده مثل کشت در پشم سنگ و کشت کیسه ای و کشت در سنگریزه
سیستم بسته : محلول غذایی مجدد مورد استفاده قرار می گیرد و به عبارت دیگر محلول در یک چرخه قرار دارد و به آن فقط مواد غذایی که کاهش می یابند و آب اضافه می شود.

احتیاجات گیاه

برای موفقیت در کشت هیدروپونیک باید موارد زیر را در نظر داشته باشیم

PH مناسب برای محلول غذایی مقدار آب مورد نیاز گیاه دما و نور مطلوب برای گیاه هوای تازه پناهگاه و تکیه گاه
کنترل آفات و بیماریها حل کردن مواد معدنی مورد نیاز گیاه در آب(استفاده از محلول غذایی مناسب )

منابع:

ارزانی ،ا، شکاری. .۱۳۸۶ کشت بدون خاک (هیدروپونیک) تجاری و خانگی. انتشارات دانشگاه اصفهان.
رضایی زاده، س. .۱۳۸۹ کتاب مدیریت کشت بدون خاک. انتشارات دانشگاه تبریز.

گردآورندگان:
سپیده مشکین فام  ، محمد باقر سلیمی

همچنین میتوانید مطلب سیستمهای کشت هیدروپونیک را نیز مطالعه نمایید

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها