کپک خاکستری سیب زمینی
کپک خاکستری سیب زمینی
Gray Mold
كپك خاكستري سیب زمینی ناشي از Botrytis cinerea يكي از بيماري هاي سيب زميني و بسياري از سبزيجات ديگر و گياهان زينتي در آمريكاي شمالي و ساير مناطق جهان است. به طور كلي، اين بيماري داراي اهميت اقتصادي زيادي روي سيب زميني نيست. هر چند كه كپك خاكستري مي تواند در كند شدن رشد محصول، استقرار ساير بيماري ها و مشكلات استراتژي هاي مناسب مديريت بيماري ها دخالت داشته باشد زيرا نشانه هاي آن مشابه نشانه هاي بسياري از بيماري هاي ديگر مي باشد .
نشانه هاي بيماري Botrytis cinerea
كپك خاكستري سيب زميني غالباً ابتدا گل ها را آلوده مي كند. در اين حالت گل ها با رشد كركي و خاكستري رنگ بيمارگر پوشيده مي شوند. گل هاي آلوده به درون شاخ و برگ گياه ريزش و مي تواند عامل شروع آلودگي شوند. در شرايط آب و هواي خنك و مرطوب يا شرجي و مزارع آبياري شده، Botrytis cinerea مي تواند برگ هاي خسارت ديده يا بالغ را آلوده نمايد. زخم هاي برگي در ابتدا قهوه اي متمايل به زرد، غالباً گوه اي شكل و به رگبرگ هاي اصلي محدود مي شوند (تصوير 41 ). زماني كه ساقه ها آلوده مي شوند، معمولاً بعد از خسارت يا در نتيجه پيشرفت بيماري از دمبرگ ها، پوسيدگي لعابي و قهوه اي رنگ مي تواند توسعه يابد. آلودگي غده ها به ندرت اتفاق مي افتد اما ممكن است در صورت زخمي شدن غده ها در مراحل برداشت، جابه جايي و درجه بندي رخ دهد. پوست غده هاي آلوده چروكيده شده و بافت هاي زيرين آن نرم و آبكي مي شود. بافت آلوده تيره شده و در صورت عدم حضور پوسيدگي نرم ثانويه، به پوسيدگي خشك غده ها منتهي مي شود (شكلهاي 22 و 23).
همزمان با توسعه آلودگي در برگ ها، ساقه ها و غده ها، بافت بيمار شده به ويژه تحت شرايط مرطوب، اغلب به صورت رشد كركي و قهوه اي تا خاكستري رنگ توسعه مي يابد. اين به دليل رشد ميسيليوم و توليد مقدار خيلي زيادي از كنيدي ها و كنيديوفورها مي باشد (تصوير 42).
عامل بيماري کپک خاکستری سیب زمینی
کپک خاکستری سیب زمینی ناشي از قارچ . Botrytis cinerea Pers : Fr مي باشد. مرحله جنسي آن قارچ Botryotinia fuckeliana (de Bary) Whetzel {مترادف Sclerotinia fuckeliana (de Bary) Fuckel } مي باشد. كنيدي ها در خوشه هاي شبه انگوري روي كنيديوفورها تشكيل مي شوند (شكل 24) كه كم و بيش راست، منشعب و قهوه اي هستند. كنيدي های تك ياخته اي تخم مرغي وارونه يا بيضي شكل (به ابعاد 15-9 * 10-6.5 ميكرومتر) و شفاف تا قهوهاي يا توده آنها به رنگ قهوه اي خاكستري مي باشد (شكل 25). كنيدي ها روي بافت هاي پوسيده و سختينه ها سخت و سياهِ توليد شده توسط قارچ (داراي اندازه هاي مختلف) تشكيل مي شوند. مرحله جنسي در درون مزرعه رخ مي دهد اما يك دوره با دماي پائين براي تشكيل آپوتسيوم ها نياز است. ساقه آپوتسيوم ها بيش از سه سانتيمتر طول و 1 -2 ميلي متر ضخامت دارد. ديسك آپوتسيوم مقعر، قهوه اي متمايل به زرد و بيش از 8 ميلي متر قطر دارد. آسك ها سيلندري و آسكوسپورها بيضي تا سوسيسي شكل ( 15-9 * 7-4 ميكرومتر) و تك هسته اي هستند .
چرخه بيماري و همه گيرشناسي
منبع اوليه مايه تلقيح نامشخص است اما ممكن است آسكوسپورها يا كنيدي هاي حاصل از اسكلروت هاي باردهنده روي بقايا محصول باشد. باد و باران كنيدي ها يا آسكوسپورها را به روي گياهان ميزبان حمل مي كنند، جايي كه آلودگي آغاز مي شود. قارچ يك ساپروفيت و بيمارگر ضعيف است و براي تسهيل در شروع آلودگي و توسعه آن، نيازمند شرايط مناسب مي باشد. اوسپورها مي توانند به طور مستقيم بافت گياه را سوراخ كنند. شرايط خنك و مرطوب آلودگي را به شدت تشديد مي كند. بافت هاي زخمي يا آلوده شده، اندام هاي ضعيف يا مسن گياه و دوره هاي رطوبتي طولاني امكان وقوع بيماري را افزايش مي دهد. وجود دوره هاي ممتد رطوبت (باران، شبنم يا مه)، سايه، آبياري سنگين در آب و هواي خنك و كانوپي متراكم يا افتاده، بويژه همزمان به آغاز رسيدگي گياه، براي وقوع كپك خاكستري مناسب است. شروع آلودگي و توسعه آن تحت شرايط آب و هوايي گرم و خشك ممانعت مي شود. كنيدي های Botrytis cinerea به فراواني در بافت هاي آلوده به ويژه در طول دوره هاي خنك و مرطوب توليد مي شوند. باد و باران آنها را به گياهان ميزبان جديد حمل مي كند، جايي كه آلودگي ثانويه آغاز مي شود. غده ها ممكن است در درون مزرعه يا عمليات برداشت و درجه بندي آلوده شوند، به ويژه زماني كه آن ها زخمي شده باشند يا در معرض شرايط مرطوب قرار گرفته باشند .
مديريت کپک خاکستری سیب زمینی
كنترل فاصله كشت نقش مهمي در كنترل کپک خاکستری سیب زمینی بازي مي كند. خودداري از كوددهي و آبياري بيش از حد محصول مي تواند از طريق كاهش رشد گسترده شاخ و برگ محصول، وقوع بيماري را كاهش دهد زيرا شاخ و برگ گسترده باعث باقي مانده رطوبت و دوره هاي رطوبتي بعد از آبياري در محصول مي شود.
سم پاشي با قارچ كش ها ( به خصوص قارچ کش های مسی ) نيز نقش مهمي در كنترل کپک خاکستری سیب زمینی بازي مي كند. اغلب قارچ كش هاي محافظت كننده، در صورتي كه قبل از حضور اسپورها تمام شاخ و برگ گياه را پوشش دهند، مي توانند كنترل قابل قبولي را باعث شوند. هيچ كدام از قارچ كش هاي پيشنهادي تا كنون موفق به درمان بيماري استقرار يافته نشده اند. توانايي قارچ كش ها در كنترل بيماري تاحدودي متغييراست. مقاومت به قارچ كش ها در بعضي از استرين هاي بيمارگر روي ميزبان هاي ديگر، كه در ابتدا با قارچ كش ها كنترل مي شدند، مشاهده شده است .
تاثير عوامل بيوكنترلي مختلف از جمله باكتري ها، مخمرها و قارچ ها (از قبيلharzianum Trichoderma ) در كنترل كپك خاكستري ( Botrytis cinerea ) روي محصولات جاليزي مختلف به اثبات رسيده است اما سودمندي آن ها در سيستم هاي توليد سيب زميني نيازمند تحقيق و بررسي مي باشد . تلفيق روش هاي كنترلي مختلف و مدل هاي آب و هوايي ممكن است در آينده سودمند باشد . برداشت محصول در زماني كه شاخ و برگ كاملاً از بين رفته و خشك شده اند آلودگي غده ها را كاهش مي دهد. كاهش آسيبب وارده به غده ها در مراحل برداشت، جابجايي و درجه بندي باعث كاهش وقوع كپك خاكستري و ساير بيماري هاي ناشي از بيمارگرهاي خاكزاد مي شود. كاربرد قارچ كش ها روي شاخ و برگ گياهان در زمان رشد محصول ممكن است منجر به كاهش پوسيدگي غده ها در انبار شود. ترميم دقيق غده هاي آسيب ديده نيز آلودگي غده ها را محدود مي كند.
همچنین شما میتوانید با مراجعه به پستهای زیر مطالبه مفید دیگری در مورد بیماریهای سیب زمینی را مطالعه نمایید .
شانکر ساقه زیر زمینی و شوره سیاه سیب زمینی
