بیماریهای باکتریایی برنج و نماتد برگ خوار برنج

بیماریهای باکتریایی

بیماریهای باکتریایی برنج در سه گروه اصلی به نام بیماری های گیاهچه ،غلاف و دانه ،بیماریهای برگ و ریشه و ساقه طبقه بندی می شوند.

بیماری های گیاهچه به وسیله گونه از جنسPseudomonasو بیماریهای برگ به وسیله دو جنس Xanthomonasو یبماریهای ریشه و ساقه به وسیله گونه از جنس Erwiniaایجاد می شود.

بیماریهای گیاهچه ،غلاف و دانه

این بیماریها توسط پنج گونه از جنس Pseudomonasبه نامP.plantarii،P.fuscovaginae ،p.avene ، P.syringa ،P.glumae که این گونه ها اصولآ بذرزاد هستند و سبب پوسیدگی یا نکروزه بخش آسیب گیاه می شوند.

بیماریهای گیاهچه

بیماریهای گیاهچه شامل سوختگی گیاهچه ناشی ازP.plantariiولکه نواری باکتریایی ناشی از P.avenae،P.syringaeاست.این باکتریها دمای بالا و رطوبت دوست است .

کنترل بیماری باکتریایی در خزانه

        ضد غفونی بذر

        استفاده از کاسوگامایسین برای خیساندن بذر یا افزودن آن به خاک خزانه قبل از کاشت موثر ترین روش است.

        روش های زراعی شامل حذف بذر آلوده به کمک محلول آب نمک دارای وزن مخصوص 18/1 شناور می شوند.

        اجتناب از آبیاری بیش از حد

        تامین بستر خاک هموار و زهکش مناسب به گونه ای که از از جمع شدن آب جلوگیری کنند

        نگهداشتن دما بین 15C-30c

        باکتری P.fuscovaginaeرا می توان با استفاده از 6 روز گرماي خشک65c از بذر ریشه کن کرد.

سوختگی گیاهچه

عامل بیماریP.plantarii azegami

باکتری میله ای ،گرم منفی و بدون اسپور و كپسول،دارای 3-1 تاژک قطبی است.

باکتری رنگدانهای ضعیف به رنگ قرمزفام تا قهوه ای تولید کرده و حد اکثر دمای بهینه برای رشد38Cاست. باکتری تولید ماده ای به نام تروپولون می کنند که باعث تاخیر در رشد ریشه و کلروز برگ گیاهچه می شود.

علائم

علائم اولیه با نکروزه قاعده ي برگ وپژمردگی برگهای دوم و سوم گیاهچه مشخص می شود سپس گیاه آلوده قهوه ای و خشک شده در الودگی های شدید رشد ریشه کند شده و گیاه به اسانی می افتد.

کنترل

کاربرد ترکیبات آهن دار سوختگی گیاهچه را متوقف کرده زیرا مانع تولید تروپولون می شود.

نوار قهوه ای باکتریایی

نوار قهوه ای باکتریایی که نواری شدن باکتریایی نیز نام دارد در خزانه تا لابی و زمین های مرتفع و همچنین جعبه نشاء رخ می دهد که عامل آنP.avene وP.syringaeکه P.avenae گسترش جهانی دارد و یک باکتری میله ای شکل ،گرم منفی ،بدون اسپور و کپسول و دارای یک یا دو تاژک قطبی است، این باکتری ها بذر زاد هستند.

بیماری دانه، غلاف

عامل این بیماری ها P.fuscovaginae،P.glumae ،P.syringae، Pavenaeهستند که به غلاف برگ،پرچم و دانه برنج حمله می کنند و این بیماری انتشار جهانی دارد.

P.syringae،P.fuscovgina به طور مشخص سبب پوسیدگی شدید غلاف وعقیم شدن وسيع سنبلک و تغیر رنگ دانه می شود.

P.glumaeوP.avenae باعث عقیم شدن سنبلک و تغیر رنگ دانه می شود و علائم این چهار گونه روی دانه برنج مشابه هم است.

پوسیدگی قهوه ای غلاف

توسط گونه ای از P.fuscovaginae ایجاد شده که در آسیا ،آمریکای لاتین،آمریکای جنوبی،آفریقای مرکزی و ماداگااسکا دیده شده،

عامل آن باکتری گرم منفی ،بدون اسپور ،میله ای شکل و دارای 4-1تاژک قطبی است

میزان اندکی روی بذر به صورت اپی فیت است و روی علف های هرز خانواده گندمیان بیماری زا است که این گیاهان به عنوان منبع اینو کولوم اولیه در بهار است که ابن باکتری روی گندم ،جو ،برنج،یولاف،تریتکال و ذرت تولید بیماری مي كنند

کنترل

        استفاده از بذر سالم یا گرما دادن بذر در دمای خشک 65cبه مدت 6 روز

        استفاده از انتی بیوتیک ها نظیر استرپتومایسین یه تنهای یا به همراه اکسی تتراسیکلین در مرحله خروج خوشه یا چند روز قبل از آنبرای کنترل این بیماری مواثر است

پوسیدگی دانه

این بیماری در ژاپن ،کره ،تایلند دیده شده و به صورت پوسیدگی دانه روی گیاه بالغ و پوسیدگی گیاهچه ظاهر می شود

این بیمار توسط P,glumae ایجاد شده که باکتری میله ای ،گرم منفی با 3-1 تاژک قطبی است

این باکتری بذر زاد است که تا زمان خروج خوشه به صورت اپی فیت رشد کرده و گرما بالای28cو رطوبت زیاد را می پسندد کنترل آن همانند پوسیدگی غلاف است

بیماری برگی

سوختگی باکتریایی

یکی از خطرناک ترین بیماری های برنج در سرتاسر دنیا است که در نواهی گرمسیر و معتدل رخ می دهد

عامل بیمادی باکتری به نام Xanthhomonas oryzae که باکتری کرم منفی ،بدون اسپور است

علائم

سوختگی باکتریایی دو نشانه دارد

        سوختگی برگ

        پژمردگی یا کرسک

سوختگی برگ از شایعترین است در هرحله پنجه زنی یه بعد اتفاق می افتد که به شکل نوارهای آبسوخته روی پهنک برک شروع شده که این لکه ها رشد یافته و ابتدا زرد و سپس سفید شده که ممکن است تمام سطح پهنک را آلوده کنند. خطرناکترین عارضه این بیماری در مناطق گرمسیر و در مرحله گیاهچه ای تا اوایل پنجه زنی ظاهر می شود که برگ ها پیچیده و به رنگ سبز خاکستری می شود که زردی یکی دیگر از علائم آن است

کنترل

        ارقام مقاوم

        کنترل زراعی همانند: اجتناب از مصرف بیش از حد کود نیتروژن،پایین نگهداشتن سطح آب در خزانه، زهکش مناسب در مدت غرقاب شدید،شخم زدن پس از برداشت

        ازبین بردن میزبان ثانویه

        کنترل بیماری با استفاده از ترکیبات مس ،انتی بیوتیکها و مواد شیمیایی موثر نیست

نوار باکتریایی برگ

این بیماری در مناطق گرمسیر آسیا و غرب آفریقا در مزارع برنج و خزانه انتشار دارد

عامل بیماری گونه ای از Xanthomonas oryzaeاست که باکتری میله ای شکل ،گرم منفی ، بدون اسپور و دارای 1 تاژک قطبی است که در بافت پارانشیم برنج وجود دارد

علائم

بیماری در دو مرحله از رشد می تواند زخ دهد ابتدا به شکل نوار کوچک و آبسوخته بین رگبرگ ها که این نوارهای سبز تیره بوده سپس با پیشرفت بیماری نیمه شفاف شده که این نوارها به هم پیوسته و به رنگ قهوه ای روشن در مي ایند سر انجام تمام برگ قهوه ای و سپس خاکستری شده و برگ می میرد

کنترل

ساده ترین راه کنترل بیماری استفاده از ارقام مقاوم و تیمار بذر است

Aphelenchoides besseyi Christie برنج نماتد برگی

که در بیشتر کشورهای دارای کاشت برنج گذارش شده و برنج های غرقابی و فرابوم را پارازیته کرده و زمستانگذرانی به مقدارکمی د ر میزبانهای همانند علف های هرز و جوانه های کشت قبل و بقایای کشت قبلی برنج،بذر آلوده انجام می شود و قادر است 3 سال در بذر زنده می ماند،نماتد جوان به طرف جوانه های اولیه جذب شده و از آن تغذیه می کنند و بعد به طرف طرف ساقه و برگ حرکت کرده و به شکل انگل خارجی تغذیه کرده و سپس با نفوذ باعث مسدود شده آوند چوبی و از هم پاشیدن سلولهای آوند آبکش می شوند و در انجا به فراوانی تکثیر می شوند و سرانجام به درون گلچه ها نفوذ کرده و از انها تغذیه م كنند و سرانجام به خوشه و گل اذین مهاجرت کرده و از تریق گلچه انتهای به درون گلچه ها نفوذ کرده و از انها تغذیه کرده و تولید مثل می کنند و در دانه های بالغ و خشک شده نماتد به خواب می رود و این نماتد تولید مثل دو جنثی و بکرزایی دارد و چندین نسل دارد

علائم

سفید شدن 3-5cmاز نوک برگ که سر انجام نکروزی و خرد می شود و قسمت مرکزی وپایه برک آلوده گاهآ سبز تیره تر از حالت عادی دارد برگهای بالایی بیشترین آسیب را می بینند و برگ پرچم اغلب پیچیدگی پیدا کرده و مانع خروج خوشه می شود و علائم دیگر شامل کاهش طول خوشه،کاهش تعداد دانه گلهای عقیم،دانه های بد شکلي،پاکوتاهی گیاه،تولید پنجه از محل گره های بالایی و دیر بالغ شدن و رسیدن گیاه است تمام گیاهان الوده علائم ویژه برگ و خوشه را نشان نمی دهند و گاهای علائم شبیه نوک سفید ممکن است در اثر خسارت حشره باشد

کنترل

1.تیمار بذر با آب داغ بهترین روش است که بذر را در آب55-61c به مدت 10-15دقیقه غوطه ور کرده و یا به مدت 24 ساعت در آب خنک و سپس به مدت 15 دقیقه در آب51-53cقرار داده

2.ضد عفونی بذر

3.از بین بردن پناهگاه زمستانگذران

4.افزودن نماتد کشها به آب شالیزار در هنگام نشاء کاری و فرو بردن ریشه نشاءدر نماتد کشها

5. ارقام مقاوم

تهیه کنندگان : خانمها بابایی و افرند

منابع

رابرت کی،وبستر،پاملا اس،گانل، بیماری های برنج- ترجمه احد صحراگرد،اکبر خداپرست-تهران:مرکز نشر دانشگاهی،1383

پایان