لکه سیاه مرکبات (Citrus Black Spot)

لکه سیاه مرکبات (Citrus Black Spot)

بیماری لکه سیاه مرکبات جز بیماریهای مرکبات با منشا قارچی بوده و در مناطق نیمه گرمسیری در سالهایی که بارندگی تابستانه داشته باشیم بروز می کند.

عامل بیماری لکه سیاه مرکبات

عامل بیماری لکه سیاه مرکبات قارچ Guignardia citricarpa از گروه آسکومیست است که شکل غیر جنسی آن قارچ Phyllosticta citricarpa می باشد. فرم غیر جنسی این قارچ از گروه پیکنیدیوم داران قارچهای ناقص می باشد. پریتس (فرم جنسی) و پیکنیدیوم (فرم غیر جنسی) قارچ در روی برگهای ریخته شده پای درخت تشکیل میشوند. آسک و آسکوسپورها به کمک باد و پیکنیدیوسپورها غالبا به کمک باران انتشار می یابند و سبب بیماری می شوند.

سابقه بیماری

بیماری لکه سیاه مرکبات در برزیل ، آرژانتین ، استرالیا ، تایوان و آفریقای جنوبی که دارای بارندگی تابستانه می باشد، اهمیت بالایی دارد و دارای خسارات اقتصادی است. ولی در ایران از اهمیت چندانی برخوردار نیست و مبارزه شیمیایی با آن ضرورت ندارد.

دامنه میزبانی

تمام ارقام مرکبات تجاری به Citrus Black Spot حساس هستند و بیشتر روی درختان مسن و ضعیف مرکبات دیده می شوند. در بین واریته های تجاری مرکبات ، لیمو ، نارنج دیر رس ، ماندرین و گریپ فروت حساسیت بیشتری دارند. خسارت بیماری روی ارقام دیررس مثل پرتقال والنسیا نیز خیلی شدید است.

علایم بیماری

علایم بیماری لکه سیاه مرکبات به صورت لکه های کوچک گرد فرورفته ای بروز می کند که مرکزشان خاکستری است. حلقه ای به رنگ قهوه ای تیره و هاله ای زرد رنگ دور هر یک از لکه ها را فرا می گیرد. وجود هاله زرد رنگ همیشگی نیست. نشانه اصلی بیماری وجود لکه های تیره در برگ و میوه است. لکه های برگی بیشتر روی لیمو و معمولا روی دم میوه ها نیز دیده می شوند. لکه های روی میوه بسته به میزبان و سن آن، اندازه و ویژگی های متفاوتی دارند.

اما بیشتر زخم ها به اندازه ۵-۱ میلیمتر قطر دارند و به طور نامنظم روی پوست میوه پراکنده اند. نوع اول، لکه سخت و غربالی است. این لکه ها کم و بیش گرد، فرورفته و به رنگ قرمز آجری با حاشیه های قهوه ای تا تیره هستند که مرکز آنها حالت مردگی دارد. لکه سخت بارزترین نشانه بیماری لکه سیاه است و در سویی از میوه که بیشتر در معرض آفتاب است، تشکیل می شود. تشخیص این لکه به راحتی بعد از بارندگی قابل شناسایی است. نوع دوم، لکه های ملانوز دروغی یا لکه های نقطه ای است. این لکه ها خیلی زود روی میوه های دروغی تشکیل می شوند و فاقد پیکنید هستند که در اواخر فصل به شکل لکه های نوع اول بروز می کنند. نوع سوم، لکه کک مکی، نشانه ی آلودگی شدید است. این لکه ها نارنجی، گرد، فرورفته و به قطر حدود یک میلیمتر هستند و ممکن است در اواخر فصل یا در خلال انبار داری به لکه های پر آزار تبدیل شوند. نوع چهارم، لکه های پر آزار، وخیم شونده و یا گسترش یابنده، که فرورفته اند و شکل معینی ندارند. در شرایطی که رطوبت بالاست، پیکنیدهای متعددی در متن این لکه ها تشکیل می شوند.

کنترل بیماری Citrus Black Spot

چنانچه درختان در شرایط خوبی رشد نمایند و تقویت شوند به این بیماری مقاوم خواهند بود. استفاده از نهال های عاری از بیماری جهت احداث باغ های جدید در پیشگیری از بیماری لکه سیاه مرکبات مؤثر است. قارچ عامل بیماری از طریق برگهای آلوده منتشر می شود ولی انتشار بیماری از طریق انتقال میوه آلوده نامحتمل است به این دلیل که کنیدیها در پیکنیدهای روی میوه تولید می شوند ولی به مدت طولانی زنده نمی مانند و با باد منتشر نمی شوند. برگ های آلوده نیز زمانی باعث بیماری می شوند که در کشوری باران های تابستانی ببارد. در زمان بحران ایجاد آلودگی، می توان این بیماری را با پوشاندن برگ های آزاد کننده آسکوسپور در سطح باغ کنترل کرد یعنی به صورت مالچ پاشی، برگها را با علف چمنی پوشاند. هر روشی که به خارج شدن برگهای آلوده و خشکیده مرکبات بینجامد، مایه قارچ را کاهش می دهد. در صورت نیاز نیز می توان با ترکیب بردو درختان را سمپاشی نمود.