پرورش قارچ دکمه ای

تولید و پرورش قارچ دکمه ای

در ابتدا باید براي شروع کار کمپوست تهیه کنید یا سفارش بدید که بهتر هست که از شرکت هاي معتبر و داراي مسولیت فروش تهیه کرد و حتی المقدور از مکان هاي نزدیک تهیه گردد.

روز اول

قبل از تخلیه باید در ابتدا دماي کمپوست را چک کرد اگر دماي کمپوست بالاي 30 درجه سانتیگراد بود از دماي دماسنج که داخل کمپوست هست عکس گرفته و با پیگیري زمان بارگیري و تخلیه حتما به مسول فروش کمپوست اطلاع دهند.

تخلیه کمپوست

اولین کار چیدمان صحیح کمپوست روي قفسه ها است. کمپوست ها معمولا از یک طرف روي پلاستیک برا تنفس مسلیوم سوراخ زده شده است که بهتر است آن طرف سوراخ دار را به سمت پایین چیده و طرف دیگرپلاستیک را روز بعد هنگام تخته کوبی برداشته شود.

بعد از تخلیه کمپوست شروع به نخ کشی دور قفسه ها میکنیم .براي این کار نخ ها را حداقل پنج سانتی متر از سطح کمپوست بالاتر میبندیم.

روز دوم

بعد از اینکه از چیدن کمپوست فارق شدیم اقدام به تخته کوبی میکنیم. به این منظور سطح کمپوست را با تیغ بریده و پلاستیک آن را در صورت لزوم  بین درز ها  و فاصله کمپوست قرار میدهیم و پلاستیک کمپوست هاي کناري را آن طرفی که نخ وجود دارد را نبریده تا روي نخ آویزان می کنیم.این تخته کوبی میتواند روز 12 بعد از ورود کمپوست باشد. در روز اول ورود کمپوست تمام شرایط کمپوست را چک میکنیم اگر ایده آل بود میتوانیم در روز 12 به بعد تخته کوبی انجام بدهیم. بین روز سوم تا 12 اصلا صلاح به تخته کوبی نیست . اگر این شرایط برقرار بود می توان تخته کوبی را عقب انداخت.

• رطوبت کمپوست 67 درصد بود و ایده آل بود.

اگر رطوبت زیاد بود میبایست همان روز اول و دوم کمپوست را افشان کرد تا رطوبت اضافی آن برود اگر رطوبت کم بود بعد از تخته کوبی در روز هاي اول با آبپاشی خیلی کم هر روزه کمی به کمپوست رطوبت می دهیم. آب نباید مستقیم به کمپوست برسد.

• آمونیاك کمپوست در حد صفر بود .

اگر آمونیاك کمپوست بالا بود باید تماما کمپوست را افشان کرد و بوي آمونیاك که بوي شبیه پهن اسب میدهد کمی کاسته شود. بعد از تخلیه کمپوست شروع به نخ کشی دور قفسه ها میکنیم . براي این کار نخ ها را حداقل پنج سانتی متر از سطح کمپوست بالاتر میبندیم.

بعد از اینکه از چیدن کمپوست فارع شدیم اقدام به تخته کوبی میکنیم. به این منظور سطح کمپوست را تیغ بریده پلاستیک آن در صورت لزوم را بین درز هاي و فاصله کمپوست قرار میدهیم و پلاستیک کمپوست هاي کناري را آن طرفی که نخ وجود دارد را نبریده تا روي نخ آویزان کنیم.

شروع به چنگ زدن یک سوم کمپوست کرده و سطح بستر را یکنواخت از کمپوست پر میکنیم براي راحتی کار میتوان چند کمپوست اضافه تر درخواست کرد و بین فاصله هاي بلوك کمپوست پخش کرد اما توجه داشته باشید ارتفاع دادن بیش از حد به کمپوست باعث افزایش گرما بین کمپوست می شود.

استفاده از بذر کمکی

براي تسریع در سفید شدن قارچ میتوان از بذر اضافه (بذر کمکی) بر روي سطح کمپوست پاشید براي این منظور باید دقت لازم را انجام داد که  یکنواخت در سطح کمپوست پاشید تا همزمان کمپوست سفید کند  و  از  خوشه  اي  یا  تجمعي  شدن  قارچ  ها  در  یک  نقطه  بستر  جلوگیري شود این مقدار بذر کمکی نباید بیش از حد مجاز باشد تا به کمپوست فرصت بدهیم تا زمان خاك دهی PH خود را به 6.3 تا 6 برساند . اگر PH کمتراز این باشد باعث تحریک کپک های رقیب خواهد بود واگر بیش از       6.5 باشد رشد مسلیوم در خاك کمتر خواهد بود که کمپوست بی کیفیت خواهد شد .در این شرایط چنانچه برنامه کشت اجازه دهد، طولانی کردن دوره رشد میسلیوم در کمپوست ممکن است مشکل را تا حدي برطرف کند.

تخته کوبی

بعد از هموار کردن و صاف کردن سطح کمپوست شروع به تخته کوبی میکنیم. تخته کوبی باید با یک وسیله غیر چوبی ترجیحا از جنس پلاستیک باشد . براي تخته کوبی باید به آرامی چند بار به سطح کمپوست ضربه زد.

اندازه گیري رطوبت قبل از تخته کوبی

نکته قابل توجه اینجاست قبل از تخته کوبی از رطوبت کمپوست باید اطلاع پیدا کنیم اگر رطوبت بیش از حد باشد بعد از چنگ زدن کمپوست به کمپوست فرصت بدهیم رطوبت اضافی اون تبخیر بشه براي این کار دستگاه رطوبت ساز را بدون آب روشن کرده و کمپوست را در جریان هوا قرار میدهیم و یا اگر رطوبت اون که خیلی کم پیش میاد کمتر از حد نرمال خود باشه با روشن کردن دستگاه رطوبت ساز کمی به بستر رطوبت میدهیم . رطوبت مناسب براي رشد میسلیوم باید بین 70 تا 80 درصد باشه که براي اندازه گیري رطوبت کمپوست یک مقدار کمپوست برداشته و آن را خشک میکنیم که براي تسریع در کار میتوان آن را با فر خشک کرد و نسبت رطوبت را بر اساس وزن از دست داده و وزن اولیه بدست آورد.

پلاستیک کشیدن روي بستر کمپوست

در نهایت بعد از تخته کوبی با استفاده از سفره یک بار مصرف یا پلاستیک نازك و یا کاغذ و روزنامه سطح بستر را میپوشانیم . با توجه به حفظ رطوبت کمپوست توسط پوشش پلاستیکی رطوبت سالن مطرح نیست . اگر کاغذ روزنامه استفاده کردیم روزنامه ها را خیس کرده و یا رطوبت سالن را افزایش میدهیم تا رطوبت کمپوست از دست نرود در روزنامه ها احتمال آلودگی زیاد هست براي همین کار بعد از پهن کردن روزنامه ها با محلول آب و کاربندازیم روي روزنامه ها آبپاشی میکنیم ودر صورت استفاده از پلاستیک یا سفره یک بار مصرف روي پلاستیک ها را به اندازه سوراخ هاي زیر بلوك کمپوست سوراخ میزنیم . براي راحتی کار پلاستیک ها را قبل از پهن کردن با دریل سوراخ کنیم.بهتر است در فصل تابستان براي تبادل بهتر گرما از روزنامه یا پلاستیک نازك استفاده شود.

خلاصه از آنچه گفته شد:

در روز اول چیدن کمپوست و بعد از آن تخته کوبی را انجام میدهیم که تخته کوبی را خیلی از دوستان به روزهاي 10 الی 12 موکول میکنند. تخته کوبی در روزهاي اول داراي چند مزیت نسبت به تخته کوبی به روز 12 است .موقع حمل نقل کمپوست از کارخانه به سالن پرورش کمپوست هاي زیرین بخاطر فشار وزن فشرده شده که بعد باعث افزایش دما و نسبت به کمپوست هاي رویی شده که با چنگ زدن وتخته کوبی روز هاي اول و یک دست کردن ارتفاع کمپوست ها میتوان تا حدودي باعث رفع مشکل اختلاف دما شد. ودر صورتی که رطوبت کمپوست زیاد بود میتوان با باز کردن پلاستیک روي کمپوست وچنگ زدن کمپوست و تبخیر رطوبت اضافی با قرار در جریان هوا .رطوبت کمپوست را به حد نرمال خود رساند.

در روزهاي اول با اضافه کردن مقدار کمی بذر کمکی در سطح کمپوست میتوان  سفید کردن کمپوست را تسریع بخشید که اضافه کردن بذر کمکی در روزهاي 12 تاثیر چندانی ندارد.اگر کمپوست آمونیاك بالایی داشت باید کل کمپوست را افشان کرد. اگر رطوبت زیاد داشت حداقل نصف کمپوست را باید افشان کرد.

بعد از ورود کمپوست به سالن قبل از هوادهی، دما کمپوست را بین 22 تا 27 نگه میداریم با یک دماسنج دقیق نقاط مختلف کمپوست روي قفسه ها دما را اندازه گیري کرده و جاي که بیشترین دما را دارد را به عنوان نقطه حساس دما در نظر میگیریم و نمیگذاریم دما در اون نقطه از 27 بالاتر برود و یک دما سنج با دقت بالا در یک نقطه ثابت تا آخر دوره در همان نقطه قرار میدهیم و دما را همیشه چک میکنیم تا با کوچکترین نوسان دما متوجه بشویم و سعی میکنیم دما را یاداشت کنیم . براي یک دست کردن هواي سالن و جلوگیري از تجمع کردن هواي گرم در بالاي سالن هواي سالن را مخلوط کرده وآن را سیلکوله میکنیم. بهترین دستگاه براي سیلکوله دستگاه رطوبت ساز هست که هوا سالن را از طریق کانال به پشت دستگاه رطوبت ساز برده و با روشن کردن دستگاه رطوبت ساز هوا سالن به گردش در میاوریم هواي سالن تهویه نمیشود .با حبس هواي سالن ،  سرعت اسپان ران افزایش می یابد . نیازي به نور نیست . نور باعث کاهش سرعت اسپان ران میشود.

پنج الی سه روز قبل از خاك دهی باید خاك پوششی را سفارش داده و داخل سالن باشد و شروع به آماده سازي خاك شود .خاك بهتر است از جایی مطمعن خریداري شود. خاك هاي خریداري شده قبلا در کارخانه خاك سازي ضد عفونی شده است که ما براي اطمینان بیشتراز قارچ کش تماما تماسی مانند کاربندازیم استفاده میکنیم که روشی شایع در بیشتر تولید کننده ها است .خاك خریداري شده در ابتدا ظرفیت آبگیري آن پایین است و اگر بخواهیم این خاك را بدون آماده سازي روي بستر قرار بدهیم بعد با خشکی خاك مواجه خواهیم شد و ذرات ریز خاك آب را را فقط در پوسته خود نگه میدارند و مغذ ذرات خاك خشک میباشد . سه الی پنج روز جلوتر از خاك دهی درون کیسه هاي خاك را آب و کاربندازیم به نسبت 150 گرم کاربندازیم و 100 لیتر آب حل کرده و به هر کیسه خاك 21 کیلویی یک و نیم لیتر محلول میریزیم و اگر کیسه ها آب را از خود عبور میدن آنهارا در کیسه هاي پلاستیکی ذباله قرار داده و درب کیسه هارا میبندیم .  24 ساعت فرصت میدهیم تا محلول کاربندازیون در تمام خاك کیسه نفوذ کرده روز بعد هر کیسه یک تا دو لیتر آب بدون محلول اضافه میکنیم که مقدار آن بر اساس نوع خاك متفاوت است که میتوان چند کیسه را با مقدار هاي متفاوت آب امتخان کرد و الگویی برا سایر کیسه ها در نظر گرفت .با قرار گرفتن آب در مدت سه روز درون کیسه ها به ذرات ریز خاك فرصت میدهیم تا آب را درون مغذ بافت خود جذب کنن . روز سوم رطوبت این خاك را چک کرده و در صورت کم بودن با اضافه کردن آب مقدار رطوبت آن را به حد نرمال رسانده و خاك ها را درون ظرف ریخته و با دست بافت خاك را از هم متلاشی مکنیم و کلوخه بزرگ خاك نرم و به کلوخه هاي حداکثر به قطر 2 سانتی متر خرد شود این خاك آماده ریختن روي بستر میباشد.

روز چهاردهم کمپوست

پس از 14 روز اسپان ران در کمپوست و زمانی که با کنار زدن پلاستیک سطح کمپوست از مسلیوم کاملا سفید شد اسپان ران در کمپوست تمام است. ممکنه این 14 روز براي برخی از کمپوست ها حتی به 20 روز یا بیشتر هم برسد. وجود قطرات آب طلایي (عسلک ) در سطح کمپوست نیازبودن کمپوست به خاك را به سادگی بیان میکند .چند ساعت قبل از خاك دهی پلاستیک روي کمپوست ها را برداشته و صبر میکنیم سطح کمپوست خیس است خشک شود و جاهاي مخصوصا کناره هاي کمپوست که در اثر عدم رطوبت خشک شده یا سفید نکرده را از سطح کمپوست جدا کرده تا به سفیدي کمپوست برسیم.

پنجه دوانی قارچ

قبل از اضافه کردن خاك پوششی باید از وجود رطوبت کافی و مناسب در آن مطمئن شوید. با احتیاط کامل بر روي خاك پوششی آب پاشی کنید تا شرایط لازم براي رشد قارچ فراهم شود معمولاً براي اندازه گیري مقدار رطوبت خاك پوششی قبل از مصرف آن را با دست آزمایش کنید به این صورت که مقداري خاك را بین دو انگشت شصت و سبابه فشار دهید، اگر خاك در اثر فشار دو انگشت به هم چسبید و هیچ گونه آبی از آن خارج نشد، رطوبت مناسب است.

آزمایش میزان رطوبت خاک پوششی

در این مرحله با آماده شدن خاك پوششی استریل شده، پوك و منفذدار با رطوبت مناسب، سطح کشت را به وسیله یک لایه 3 تا 5سانتی متري خاك (خاك پوششی) پوشانده و کاملاً آن را مسطح و یکنواخت کنید. چنانچه رطوبت محیط را نمی توانید در حد لازم تأمین نمایید، قطر خاك پوششی را ضخیم تر در نظر بگیرید. براي یکسانی قطر خاك پوششی در تمام سطح بستر ضروري است قبل از مصرف خاك پوششی سطح بستر کاملاً صاف و فشرده شود.

هنگام پوشاندن سطح بستر با خاك پوششی دقت کنید به هیچ وجه بستر کشت تکان نخورد و جابجا نشود خصوصاً اگر تخته کف و طبقات شکم داده و یا قدرت نگهداري بستر خاك را نداشته باشد میسلیوم قارچ ها پاره شده و تمام محصول از بین می رود. قبل از خاك دهی سطح کمپوست را چنگ میزنیم.

چنگ زدن کمپوست قبل از خاك دهی باعث پارگی رشته هاي مسلیوم شده و رشد آنها را به داخل خاك تحریک میکند و این کار باعث میشود خاك پوششی سریعتر سفید شود . سپس به ارتفاع 3 الی 5 سانتی متر روي کمپوست خاك پوششی که قبلا آماده کردیم میریزیم.

اگر بخواهید موقع ریختن خاك پوششی رویه بستر یک سطح یک نواخت خاك داشته باشید می توانید از یک الگو به ابعاد مشخص و یا چهار چوب استفاده کنید. چهار چوب را بر رویه بستر قرار داده و تا  ارتفاع مورد نظر خاک میریزید و رویه آن را صاف می کنید و چهار چوب برداشته و جاي دیگر قرار میدهیم و به همان میزانی که قبلا خاك در چهار چوب ریختیم دوباره خاك میریزم براي راحتی کار ابعاد چهار چوب را به اندازه حجم کیسه هاي خاکی که بر رویه بستر قرار میگیرد می سازیم ( معمولا به ابعاد 120*80سانتی متر به اندازه سطح 4 بلوك کمپوست براي یک کیسه خاك و یا براي نصف کیسه خاك به ابعاد 80*60 سانتی متر) این روش بهترین روش دستی براي دقیق و یک نواخت بودن بستر خاك بر رویه بستر هست و با خیال راحت میتوان کار را به کارگر سپرد.

استفاده از کمپوست سفید شده مسلیوم براي تسریع بخشیدن به سفید کردن خاك

بعد از اینکه خاك را روي بستر کمپوست ریختین میتوانید براي سرعت دادن به فرایند سفید شدن خاك از مقداري کمی کمپوست سفید شده روي بستر خاك پاشید این مقدار کمپوست باید در حدي باشه که فقط خاك پوششی را سفید کند و نیازي نیست بیشتر از این باشد براي یک سالن با ظرفیت 500 بلوکی یک بلوك سفید شده از مسلیوم که بافت کلش آن را با دست از هم جدا کردیم کافی است و بعد از سفید شدن خاك دیگر این کلش کمپوست که در سطح خاك استفاده کردیم فاقد منبع غذاي شده. باید اینجا دقت شود که کمپوستی که براي این کار انتخاب میکنیم بدون هیچ گونه آلودگی باشد در غیر این صورت کل بستر آلوده میشود.

کلوخه ها حداقل سی درصد باید با سطح خاك تماس داشته باشند اگر کمتر از این باشد در دسترس میسلیوم کمتر قرار میگیرد و دیرتر سفید میکند و اگر کلوخه اي کمتر از این تماس داشت باشد میتوان با با انگشتان کمی کلوخه. فشار میدهیم تا با بستر بیشتر تماس داشته باشد. فشار دادن خیلی کلوخه ها جایز نیست دربهترین ترکیب بندي کلوخه اي 25 درصد در اندازه کمتر از ماش و 25 درصد اندازه بین ماش و نخود و 25 درصد اندازه نخود تا قطر یک سانتی متر و 25 درصد مابقی حداکثر به اندازه قطر 3 سانتی متر باشد. در نهایت روي کل بستر خاك پوششی پلاستیک و یا روزنامه کشیده تا باعث حفظ CO2  شود وتا زمان قبل از هوادهی دما کمپوست بین 23 تا 27 درجه میباشد.

بعد ازاین باید مراقب افزایش دما باشیم . در این مرحله میسلیوم هاي کمپوست تحریک شده و وارد خاك میشود . میسلوم ها با وارد شدن در خاك رطوبت خاك را جذب میکنند باعث کمی خشکی خاك میشوند این خشکی به ظاهر پیدا نیست و سطح ذرات ریز خاك رطوبت دارن درحالی که مغذ خاك خشک شده و اگر رطوبت خاك تامین نشود بعد توانایی جذب آب را نخواهد داشت و قارچ هاي که در آن تولید میشود نرم و اسفنجی خواهد بود و در صورتی که مقدار آب در خاك بیش از اندازه باشد رشد میسلیوم ها کند یا متوقف خواهد شد که نتیجه اون تاخیر در تولید و یا مرگ میسلیوم خواهد بود . بعد از خاك دهی تا مرحله رافلینگ حدود 6 روز طول میکشد که بین این روزها باید یک الی دو بار رطوبت خاك را با آبیاري کاملا پودري تامین کرد.

آبیاري باید به اندازه اي باشد که از بالا تا پایین خاك که خاك با کمپوست تماس پیدا میکند مرطوب باشد چراکه میسلیوم از سطح پایین خاك وارد خاك می شود وسریعتر از جا هاي دیگر خشک میشود این مقدار آبیاري بر اساس ظرفیت نگهداري آب در سطح خاك متفاوت است بین 300 سی سی تا نیم لیتر براي هر متر مربع از سطح خاك بر اساس ارتفاع خاك نیاز است و این مقدار آب قبل از رافلینگ باید داده شود.

نکاتی درتکمیل ادامه مطالب خاك دهی و آبیاري قبل از رافلینگ

سایز قارچ هایی که میخواهید برداشت کنید. اگر می خواهد قارچ هاي ریزتري برداشت کنید، خاك باید خشک تر باشد. بنابراین آبیاري کمتري را طلب میکند ولی اگر قارچ هاي درشت تري میخواهید، نیازمند آبیاري بیشتري است.

میزان فعالیت کمپوست:

هر چه فعالیت کمپوست بیشتر باشد، تبخیر از سطح بستر بیشتر است و آبیاري بیشتري نیاز دارد. هرچه بافت خاك درشت تر باشد، میسیلیوم قويتري خواهیم داشت، هر چه میسیلیوم قويتر باشد، و رشته هاي محکم و ضخیم تري داشته باشد، به بهترین نحو مواد غذایی را از عمق بستر به سطح، جهت مصرف قارچ می آورند، و هر چه میسیسلیوم قويتر باشد، به آب بیشتري نیاز دارد، آبیاري بیشتر، باردهی و برداشت بیشتر را تضمین می کند. هر چه بافت خاك ریز تر باشد چون قابلیت نگهداري آب کمی را دارد، خیلی سریع نیز خشک میشود اصولاً میسیلیوم درخاك با بافت ریز، به سرعت رشد میکند و تمام ذرات خاك را میپوشاند، وبه زودي بافت خاك در اثر رشد میسیلیومی فراوان بسته می شود و اگر کمی از این خاك را در دست بگیرید حتی صداي ترك وشکستن توده خاك را در دست خود خواهید شنید. بنابراین خاك باید نسبت به وزن خود، مقداري آب جذب کند که این درخاك با بافت ریز امکان پذیر نیست واگر به اجبارآبیاري بیشتري صورت گیرد، خاك لجنی و غیر هوازي خواهد شد و خاك غیر هوازي قابلیت انتقال مواد غذایی را ندارد. اگر سطح بسترکمپوستی قبل ازخاك دهی بسیار مرطوب و لجنی باشد و خاك پوششی که میخواهیم براي خاك دهی استفاده کنیم رطوبت کافی ولازم را نداشته باشد، میسیلیوم هیچ تمایلی به ورود به خاك پوششی را نخواهد داشت و پس از چند روزمشاهده خواهیم کرد که زیر سطح خاك پوششی حالت لجنی به وجود آمده و فقط در بعضی نقاط محدود میسیلیوم وارد خاك شده است. بنابراین باید در هنگام خاك دهی رطوبت خاك پوششی بیش از رطوبت سطح بستر کمپوستی باشد تا میسیلیوم تمایل لازم جهت ورود به خاك پوششی را داشته باشد .پس از خاك دهی، میسیلیوم به تدریج شروع به ورود درون خاك پوششی میکند و این از کناره هاي بستر قابل مشاهده است که میسیلیوم به سطح بستر به تدریج می چسبد.

آبیاري قبل از رافلینگ

2 الی 3 روز بعد از خاك دهی آبیاري باعث میشود که میسیلیوم هاي ضعیف و ناتوان دیگر توان ورود به خاك پوششی را نداشته باشند. ولی ریشه هاي قوي و پرتوان، مجدداً بخواهند وارد خاك پوششی شوند و به این ترتیب ما میسیلیوم ضعیف را از قوي تمیز داده ایم و فقط میسیلیوم قوي را جهت رشد بعدي و ریشه دوانی در خاك پوششی انتخاب کرده ایم. این کار را 3-2 باردردوره قبل از رافیلینگ می توانیم انجام دهیم، یعنی مجدداً در روز 4-5اگر میسیلیوم مجدداً وارد خاك پوششی شد و بیشتر رشد کرد با آبیاري بعدي میسیلیوم را عقب میرانیم و تا روز 6-7، بار سوم نیز آبیاري را انجام میدهیم تا وقتی که میسیلیوم تقریبا خاك پوششی را پر کرد دیگر نوبت ترمیم بستر میرسد.

مزایاي آبیاري قبل از رافلینگ

• این کار باعث می شود که رطوبت خاك پوششی را به حد کافی تأمین کنیم. چرا که با وجود اضافه کردن خاك مرطوب به سطح بستر درطول ریشه دوانی درخاك، کمی از این رطوبت تبخیر شده است، با این روش ما به تأمین رطوبت خاك پوششی براي حفظ این رطوبت تا دوره هوادهی کمک کرده ایم.
• با این روش میسیلیوم ضعیف را از میسیلیوم قوي غربال کرده ایم و با این عمل میسیلیومهاي قوي را براي دورهي ورود به فاز زایشی گلچین کرده ایم.
• این روش به ویژه در تابستان بسیار مؤثر است و به تعدیل دماي هوا و کمپوست کمک شایانی میکند.
• امتیاز دیگر این روش رشد یکنواخت میسیلیوم در خاك پوششی است، وقتی یک فشار از سطح به صورت یکنواخت برمیسیلیوم ورودي به خاك وارد می شود این فشار موجب یکنواخت شدن رشد میسیلیوم و ورود هم زمان میسیلیوم ها به خاك پوششی خواهد شد و این از کناره سطح بستر به خوبی مشهود است.

شاید ایراد کوچک این روش فرسایش خاك و کمی نیز از بین رفتن ماکروکلایماها (برجستگی ها و فرو رفتگی هاي) موجود در سطح بستر باشد که این هم، در زمان رافیلینگ جبران خواهد شد چرا که با ترمیم ، مجدداً این ناهمواري ها را در سطح بستر ایجاد خواهیم کرد.

روز پنجم خاك دهی و یک روز قبل از ترمیم خاك (رافلینگ یا اسکراچ)

روز پنجم بافت خاك را با انگشت کنار زده و از مقدار رشد میسیلیوم در خاك بازدید میکنیم و اگر مقدار رشد میسیلوم به حدي رسیده باشد که بتوان در روز ششم ترمیم بستر ( رافلینگ یا اسکراچ ) را انجام داد دست از آبیاري میکشیم یعنی 24 ساعت قبل از اینکه رافلینگ را انجام بدهیم بستر را آبیاري نمیکنیم زیرا که رطوبت خاك را در روز هاي قبل تامین کرده ایم در غیر این صورت باید در روز ترمیم بستر یا رافلینگ آبیاري شود . رافلینگ یا اسکراچ (رافلینگ نیمه عمقی ) ممکن است حتی به روز هشتم هم بکشد.

انتخاب نوع ترمیم بستر خاك

• خراش سطحی خاك یا اسکراچ
• خراش عمقی خاك یا رافلینگ

ترمیم بستر:

ترمیم بستر، همان طور که از نام آن پیداست یعنی ترمیم کردن و رفع نواقص سطح بستر قبل از هوادهی و فراهم کردن شرایط و بهینه سازي بستر از جهت پخش یکنواخت میسیلیوم در کل سطح بستر و از بین بردن ریشه هاي ضعیف و ناتوان قبل ازورود به فاز زایشی.

پس از آن که میسیلیوم خاك پوششی را اشغال کرد ولی هنوز به سطح بستر نرسیده است که ممکن است روز ششم تا هشتم دوره ریشه دوانی در خاك باشد اقدام به رافیلینگ یا ترمیم بستر میکنیم.

البته در بعضی نقاط که عمق خاك پوششی خیلی کم است ممکن است، میسیلیوم به سطح خاك آمده باشد ولی به هر حال این نقاط بسیار نیستند و اگر آبیاري یک روز قبل از رافلینگ با میسیلیوم صورت گرفته باشد این نقاط زیاد نیستند چرا که میسیلیوم یکنواخت تر از حالتی که آبیاري انجام نشده است وارد خاك پوششی خواهد شد.

هدف از ترمیم خاك :

• ترمیم بستر فوق العاده لازم و ضروري است چرا که در زمان خاكدهی نتوانسته ایم سطح بستر یکنواختی را جهت رشد میسیلیوم فراهم کنیم در ترمیم بستر این کار را جبران میکنیم. البته یکنواخت کردن سطح بستر به منظور مسطح کردن سطح بستر نیست چرا که برآمدگی ها و فرورفتگی ها سطح بستر فوق العاده جهت تشکیل پین هد ها لازم است. بلکه منظور از یکنواخت کردن سطح بستر، این است که اگر عمق خاك پوششی مثلاً در یک نقطه از سطح بستر 3 سانتیمتر و در جایی دیگر از سطح بستر 5 سانتیمتر است، میسیلیوم مطمئناً در منطقه اي که عمق خاك کمتر است به سطح بستر رسیده و ما ترمیم سطح بستر عمق خاك را با حفظ فرورفتگیها و بر آمدگیهاي آن یکسان کرده و در عین حال میسیلیومی را سریع تر به سطح خاك آمده و در معرض هوا قرار گرفته را با خاك نواحی عمیقتر پوشش میدهیم.
• میسیلیوم را می شکنیم و این خود موجب خواهد شد که میسیلیومهاي ضعیف از بین بروند و از تشکیل پینهد زیاد جلوگیري کنیم و موجب پخش یکنواخت میسیلیوم درسطح بستر میشویم. در اصل با از بین بردن میسیلیومهاي ضعیف، میسیلیوم هاي باقیمانده که قويتر و قدرتمند تر هستند، میتوانند به سرعت پس از ترمیم بستر، سطح بستر را کلونیزه کنند.
• با زخمی کردن سطح بستر و شکستن ریشه ها در سطح بستر و حرکت دادن توده هاي خاك که حاوي میسیلیوم است در سطح بستر، موجب خواهد شد که میسیلیوم به صورت یکنواخت در تمام نقاط سطح بستر پخش شود و از تجمع ریشه ها در یک نقطه و خالی بودن نقطه اي دیگر جلوگیري میکنیم.
• با ترمیم بستر، موجب خواهیم شد کیفیت محصول بالا رود، چرا که تجمع گره ها در یک نقطه و فشرده شدن و خوشه اي شدن قارچ ها و تجمع قارچ ها در یک منطقه، جلوگیري کرده ایم و این موجب افزایش کیفیت فلاش برداشتی خواهد شد.
• با ترمیم بستر، از ضخیم شدن و عقیم شدن ریشه ها قبل از هوادهی جلوگیري میکنیم. چرا که اگر ترمیم بستر صورت نگیرد ممکن است ریشه ها تا زمان هوادهی به دلیل جذب رطوبت و آب زیاد ضخیم شود و تمایلی جهت ورود به فاز زایشی را نداشته باشند؛ به ویژه ریشه هایی که به سبب ناهمگون بودن عمق خاكدهی درنقاطی باعمق کم خاك، زودتر به سطح بستر رسیده اند و مدت طولانی تري قبل از هوادهی در معرض هوا و رطوبت قرار میگیرند.
• از تشکیل گره ها و پینهد هاي زود هنگام جلوگیري میکنیم.
• با رافیلینگ و متعاقب آن دوره ریکاوري یک مقدمه مناسب جهت ورود به دوره شوك و هوا دهی فراهم میکنیم.
• با ترمیم بستر در صورتی که بافت خاك پس از خاك دهی به علت بافت سبک خاك مملو از میسیلیوم شده باشد و یا بافت خاك به هر دلیلی فشرده شده باشد و تهویه آن با مشکل رو به رو باشد، ترمیم بستر موجب باز شدن و شخم زدن بافت خاك خواهد شد که به تهویه و تخلخل آن کمک شایانی میکند.

انتخاب رافلینگ (شخم زدن تا سطح کمپوست ( یا رافلینگ سطحی یا اسکراچ)

رافلینگ :

کارگران با دست و یا یک چنگک سه شاخه، خاك را در قسمتهاي که میسیلیوم زیادي دارد به سمت نواحی که میسیلیوم کمی دارد هدایت میکنند.این فرو رفتن چنگک یا دست درخاك، تا عمق خاك و محل تماس خاك با کمپوست صورت میگیرد و به این ترتیب تمام خاك شخم زده می شود و ریشه ها شکسته و تکه تکه میشوند و به صورت یکنواخت در تمام سطح بستر پخش میشوند. سپس سعی میکنیم همان بستر نا هموار، همراه با پستی و بلنديها را در سطح بستر (میکرو و ماکرو کلایما) ایجاد کنیم و سعی کنیم خاك موجود در لبه هاي کیسه یا بلوك را در منتهی الیه لبه هاي خارجی حفظ کنیم، و لبه ها و حاشیه بستر را خالی نکنیم، تا حداکثر سطح بستر را براي حفظ وسعت سطح بستر حفظ کنیم به صورتی که با نگاه به لبه کیسه یا بلوك بتوانیم عمق و ضخامت خاك پوششی را به درستی ببینیم. به این ترتیب ما موجب تقسیم و پخش میسیلیوم در تمامی سطح بستر به صورت یکنواخت شده ایم.

رافلینگ سطحی ( اسکراچ ):

اگر به هر دلیلی قبل از رافیلینگ متوجه شدیم میسیلیوم بیش از حد به سطح بستر نزدیک شده و بیش از خاك بالا آمده مجبور به رافیلینگ سطحی هستیم. چرا که میسیلیوم به حد کافی رشد کرده و شکستن آن به صورت عمیق تا نزدیک سطح کمپوست به روشی که قبلا توضیح داده شده صلاح نیست و میسیلیوم بیش از حد آسیب می بیند و شاید بازسازي مجدد آن سخت و زمان گیر باشد.بنابراین در این حالت به یک رافیلینگ سطحی بسنده میکنیم.

نتیجتاً باید بگوییم که ترمیم بستر عمیق با مقدماتی که قبل از آن صورت می گیرد و ذکر شد بهترین عکس العمل وعملکرد در قبال میسیلیوم است وضامن کیفیت بهتر است. و اگر زمان آن بگذرد اثرمطلوب گفته شده را نخواهد داشت .

با توجه به بستر خاك که ما داریم و با توضیحاتی که داده شد حال باید رافلینگ یا اسکراچ یکی را انتخاب کرد این خاك را از قبل به یک اندازه در تمام سطح پخش کرده ایم و عکس ارسالی آن مشخصص هست به یک اندازه همه جاي آن ازمیسیلیوم سفید شده نیاز به جابجاي خاك نداریم و با توجه به توضیحاتی که از قبل داده شد میسیلیوم ها بیش از حد به سطح بستر نزدیک شده و بیش از خاك بالا آمده مجبور به رافیلینگ سطحی هستیم.

خلاصه اي از شروع خاك دهی بستر تا روز رافلینگ

با توجه به توضیحات داده شده هرچی از رافلینگ و آبیاري بستر بگم کم گفتم. به طور خلاصه در روز 15 ورود کمپوست شروع به خاك دهی کردیم و از روز دوم خاك دهی شروع به آبیاري بستر خاك کردیم و تا یک روز قبل از رافلینگ بستر دست از آبیاري کشیدیم و روز 21 ورود کمپوست و 6 روز بعد از خاك دهی شروع به رافلینگ سطحی بستر کردیم.

در روز چهارم خاك دهی باید دقت کرد که هواي تازه وارد سالن نشود و زیرا که احتمال اینکه پین هد ها زود هنگام زیر خاك تشکیل شود وجود دارد و اگر براي خنک کردن سالن یا گرم کردن سالن از هواي بیرون استفاده میکنیم با سیلکوله کردن هواي سالن موجب خنک کردن یا گرم کردن سالن پرورش شد . در ترمیم بستر سطح بستر همانطور با دست یکنواخت خاك را جابجا میکنیم و صاف میکنیم سعی میکنیم خاك حالت کلوخه اي خود را حفظ کند و از نرم شدن خاك جلوگیري میکنیم و اگر بافت خاك نرم شده با انگشتان دست بین خاك شیار هاي ایجاد میکنیم هرچه بافت خاك کلوخه اي باشد محصول بیشر و با کیفیت تري میتوان داشت که علت آن قبلا توضیح داده شد.

خاك بستر شماره یک بیشتر به صورت کلوخه اي و خاك شماره 2 کمی صاف تر ، حال به تفاوت این دو خاك میپردازیم. خاك شماره یک بیشتر به صورت کلوخه اي و کمی سطح ناهموار نسبت به خاك شماره دو دارد اگر دقت کنیم خاك شماره یک با سطح مقطع بیشتر نسبت به خاك شماره دو دارد . که در خاك شماره یک سطح مقطع آن را با رنگ آبی نشان داده ایم . که این افزایش سطح مقطع باعث میشود که در معرض رطوبت بیشتری در سالن قرار گیرد و رطوبت بیشتري جذب کند کمتر نسبت به خاك شماره دو دچار خشکی شود و باعث افزایش تولید با کیفیت خواهیم بود.

 یکی از دلایلی که بیشترین اختلاف بازده تولید قارچ را نسبت به کشورهاي دیگر داریم و کمتر از آنها تولید میکنیم بیشتر در اختلاف کیفیت خاکی هست که ما نسبت به آنها داریم.

آیا بعد از رافلینگ نیاز به آبیاري هست یا نه

بلافاصله پس از رافیلینگ اگر رطوبت خاك رضایتبخش نبود، میتوانیم یک آبیاري نیز انجام دهیم چرا که بهترین فرصت جهت تأمین و جبران رطوبت ازدست رفته تا زمان نخودي شدن پین هاست. بنابراین بهترین زمان جهت تامین رطوبت خاك در صورتی که رطوبت آن کم باشد، یکی قبل از رافیلینگ است که قبلا شرح آن داده شده و دیگري بلافاصله بعد از رافیلینگ است چرا که میسیلیوم ها شکسته هستند و این آبیاري به میسیلیوم ضربه نخواهد زد، یعنی میسیلیوم هنوز قدرت جذب آب اضافی و احیاناً ضخیم شدن وعقیم شدن را ندارد، پس آبیاري نمیتواند خطر آفرین باشد و حتی میتواند موجب قوي شدن میسیلیوم نیز شود. ولی بر عکس کمبود رطوبت و خشکی خاك، اگر در این زمان رطوبت خاك را تأمین نکنیم خطر آفرین است و موجب خواهد شد به ناچار در دوره هوادهی مجبور به استفاده بیش ازحد از مه پاش و یا حتی آبیاري زود هنگام شویم که ضرر این آبیاري در این مرحله بدتر و بیشتر خواهد بود در مقایسه با زمانی که بخواهیم پس از ترمیم بستر این کمبود آب را جبران کنیم. ولی اگر پس از رافیلینگ، میزان میسیلوم کم بود، آبیاري میتواند موجب عقب افتادن هوا دهی شود، چرا که موجب کمتر شدن میسیلیوم خواهد شد. همان طور که میدانیم قبل از پین زایی و نخودي شدن پین ها، آبیاري میتواند خطرناك باشد و میزان باردهی را تحت تأثیر قراردهد. بلافاصله پس از ترمیم بستر وارد دوره زمانی می شویم که دراین دوره، آمادگی لازم جهت هوادهی را پیدا میکنیم ممکن است 2 روز به طول بیانجامد ولی فوق العاده مهم و اساسی و حساس است چرا که مقدمه اي است جهت هوادهی و ورود به فاز زایشی به این دوره، اصطلاحاً دوره ریکاوري گفته میشود و در اصل مرحله ي گذر از فاز رویشی به فاز زایشی است و هر چقدر کنترل ما و عملکرد ما در این دوره صحیح و حساب شده باشد همان قدر باردهی بیشتر و با کیفیتتر خواهد بود. بعد از رافلینگ ، دوباره روي بستر پلاستیک کشیده یا روزنامه ها را پهن کرده و تا روز هوادهی بیشتر مراقب افزایش دما خواهیم بود

یک روز بعد از رافلینگ یا ترمیم خاك پوششی

بعد از رافلینگ باید با کشیدن دوباره سفره یا پلاستیک روي بستر خاك به مسلیوم ها اجازه دهیم که دوباره خود را ترمیم کنند و بافت میسلیوم ها به سطح خاك بیایند و با این کار از تشکیل پین هد ها زیر خاك و در آخر از داشتن قارچ هاي گلی و کثیف جلوگیري کرده ایم. اما این رشد میسلیوم ها در خاك به اندازه اي نباشد که کل بستر را از میسلوم تشکیل شود و حالت استرما براي خاك پوششی ایجاد شود استروما به حالتی گفته می شود که میسلیومهاي قارچ خوراکی به صورت توده پنبه اي در می آیند و در صورتی که استروما در سطح خاك پوششی ظاهر شود (که غالبا چنین است) کلوخه هاي و سطح خاك پوششی توسط میسلیوم های قارچ کاملا سفید شده و به صورت یک نمد مانع از نفوذ آب به داخل خاك پوششی و تبادل هوا بین کمپوست و فضاي سالن می شود و انرژي کمپوست صرف حالت استرما میشود و باعث کاهش شدید بازده اي تولید میشود. یک اصل کلی براي تمام پرورش دهندگان قارچ دکمه ای هرگاه شک کردید که امروز کمپوست سفید کرده و موقع خاك دهی اون است یا فردا صبر کنید مشکل خاصی پیش نمیاید ، اما هرگاه شک کردید که امروز موقع هوادهی است یا فردا حتما امروز هوادهی کنید که اگر ممکن است هوادهی به فردا موکول شود شاید با افت بازده و یا عدم کیفیت قارچ مواجه شود . معمولا 48 ساعت بعد از رافلینگ وقتی که 60 تا 70 درصد بستر را از میسلیوم تشکیل داد باید هوادهی و شک دهی را شروع کرد و دماي کمپوست را به تدریج از روز قبل به 24 درجه سانتیگراد رسانده تا زمان شک دهی ظرف سه روز بتوان با کاهش تدریجی به دماي 16 درجه سانتیگراد برسد و یک دفعه کاهش شدید پیدا نکند.

با جمع کردن پلاستیک و روزنامه ها از روي بستر اعمال زیر را انجام میدهیم

• آبیاري بستر زمان هوادهی
• تخلیه هواي سالن و وارد کردن هواي تازه به سالن
• کاهش دما

آبیاري بستر بعد از رافلینگ و زمان هوادهی

آبیاري بستر باید به صورت کاملا پودري و با فشار کم صورت بگیرد و بر اساس رطوبت قبلی خاك که قبلا آبیاري کرده ایم مقدار آن متفاوت است به طور کلی تا حد اشباع خاك میباشد و تا زمانی که پین هد ها به اندازه نخودي نشده اند مجاز به آبیاري بستر نیستیم و رطوبت لازم را با رطوبت ساز باید تامین گردد مگر اینکه بخاطر خشکی خاك مجبور بشویم قبل از پین هد نخودي آبیاري انجام بدهیم و نباید آب به بستر کمپوست ها برسد و آبیاري بهتر است به صورت چند مرحله ب فاصله چند ساعت از هم در یک روز انجام شود تا به خاك فرصت جذب آب را داده باشیم .نازل آبپاش را یکنواخت و به یک سرعت روي بستر جابجا میکنیم و از آبیاري با قطرات درشت یا به اصتلاح دوشی جدا خوداري کنید که مرور باعث شستن کلوخه هاي خاك میشود و درنتیجا گرفتن روزنه هاي تنفس کمپوست شود. بهترین وسیله براي آبیاري سمپاش موتوري با فشار کاري یک بار است.

سم پاش موتوري این قابلیت را دارد که ظرف یک ربع ساعت صد لیتر آب را کاملا به صورت پودري دربیاورد که برخلاف کسانی که فکر میکنند آبیاري پودري با این سم پاش ها زمان بیشتري میبرد.

تخلیه دي اکسید کربن و وارد کردن هواي تازه به سالن

مقدار پین هدها با وارد کردن مقدار هواي روز هاي اولیه و میزان شدت کاهش دما کمپوست و سالن و رطوبت نسبی سالن رابطه مستقیم دارد . نکته ای که توضیح آن ضروری میباشد این است که در زمان تولید مقدار پین هدها روي بستر خیلی حائز اهمیت است و مقدار پین هدها را بر اساس توان کمپوست باید کنترل کرد یعنی اگر بیش از حد توان کمپوست بخواهیم روي بستر قارچ داشته باشیم بعد از مقداري رشد قارچ ،کمپوست نمیتواند مواد غذاي قارچ را تأمین کند و در نتیجه زودتر از هنگام به بلوغ میرسد و چتر خود را باز میکنند . و از آنجایی که ما هرچی در فلش یک بتوانیم بیشتر برداشت کنیم در سایر فلش ها برداشت کم میشود و در صورتی که تراکم قارچ ها خیلی زیاد بود تامین کردن رطوبت و اکسیژن سالن خیلی سخت میشود و هرلحظه با کوچکترین نوسانی در سالن قارچ ها درجه دو میشود و باید خیلی مراقب بود.

تنظیم مقدار هواي ورودي سالن

تامین هواي سالن بیشتر برعهده دستگاه رطوبت ساز است که از طریق کانال هاي پلاستیکی رطوبت به طور یکنواخت در تمام سالن پخش میشود . سالان هاي تولید معمولا داراي یک یا سه کانال پلاستیکی براي پخش یکنواخی رطوبت و هوا می باشد. سالن اگر داراي یک کانال باشد، کانال در بین قفسه ها در وسط سالن قرار میگیرد و هوا و رطوبت از طریق سوراخ هاي زیر کانال به کف سالن برخورد و از زیر قفسه ها عبور کرده و از سمت دیگر قفسه ها به سمت بالا به جریان در می اید.

اگر در داراي سه کانال باشد کانال هاي کناري سمت دیوار . سوراخ هاي آن کمی به سمت دیوار است که هوا و رطوبت به دیواره های سالن برخورد کرده  و به سمت پایین زیر قفسه ها هدایت میشود . سوراخ هاي کانال هواي رطوبت ساز        نباید بطور مستقیم با بستر قارچ برخورد داشته باشد . مقدار هواي ورودي سالن بر اساس بستر کشت و رشد و تراکم قارچ متفاوت است که دي اکسید کربن مناسب در سالن 400 تا 800 پی پی ام است و خیلی از سالنها فاقد سنسور براي اندازه گیري است اصولا بر اساس تجربه قبلی مقدار و زمان هوادهی را تنطیم میکنند و در مرحله رشد پین هد ها به شکل ظاهري پین هد ها باید توجه کرد اما از زمان تشکیل ته سنجاقی ها تا برداشت آخر، چنانچه اکسیژن مورد نیاز قارچ به خوبی تامین نشود، ساقه قارچ طویل شده و کلاهک کوچک می ماند. از طرف دیگر با تهویه هواي سالن درجه حرارت و رطوبت نیز تغییر می کند و از میزان مورد نیاز خارج می شود. بنابراین تهویه زیاد از حد، در زمان رشد قارچ در سالن، مشکلی براي تنفس قارچ ایجاد نمی کند ،اما باعث تغییر دماي سالن و هدررفت رطوبت ویا پوست ماري شدن سطح قارچ ها می شود.

براي کسانی که آشنایي زیاد از سالن ندارند و بخواهند سالن را هوادهی کنند باید به صورت تجربی البته بر اساس متراژ سطح کشت و یا حجم سالن و مقدار تراکم قارچ روي بستر و زمان خاموش و روشن شدن یا تغییر دور موتور ،دستگاه هاي ورودي و خروجی مقدار هواي ورودي سالن را تنظیم کنند.

به طور مثال براي یک سالن 18 تنی موقع فلش یک با بیشترین تراکم قارچ یک دستگاه هوا ساز با مقدار هوا دهی3600 متر مکعب بر ساعت که بطور دائم روشن باشد کافی است ، البته این بصورت تجربه است و براي تنظیم دقیق بهتر است از سنسور دي اکسید کربن استفاده بشود.

افزایش رطوبت سالن

یکی از مرحله هاي روز شک دهی هوادهی همراه با افزایش رطوبت 90 تا 95 درصد تا زمان نخودي شدن قارچ است . برای تنظیم رطوبت سالن بدون اینکه به هواي ورودي سالن که بر اساس نیاز سالن تنظیم کرده ایم دست بزنیم و آن را کم وزیاد کنیم میبایست با باز و بسته کردن شیر آب کنار رطوبت ساز رطوبت سالن را تنظیم کنیم براي اندازه گیري رطوبت از یک رطوبت سنج آنالوگ استفاده میکنیم و به صورت مجزا در سالن قرار میدهیم . رطوبت سنج آنالوگ چند مزیت نسبت به رطوبت سنج دیجیتالی دارد..سنسورهاي رطوبت سنج دیجیتالی رطوبت بالایی 70 درصد خطا زیادي دارد و مناسب براي اندازه گیري هاي کمتر از 60 درصد است , و تنظیم دستی رطوبت با شیر آب رطوبت ساز رطوبت وقتی تنظیم کرده ایم در تمام زمانهاي که دستگاه رطوبت ساز روشن است ، رطوبت خروجی آن تغییر نمیکند ولی با تنظیم رطوبت با رطوبت سنج دیجیتال و وصل آن به دستگاه رطوبت سنج . دستگاه بر اساس رطوبت سالن خاموش و رشن می شود و تنظیم هواي ورودي سالن را انجام نخواهد داد .در سالن هاي استاندارد دستگاه رطوب ساز دائم روشن است و و تنظیم ورودي هوا با کم و زیاد کردن دور موتور به وسیله دستگاه اینورتر انجام میگیرد . با این روش در تمام دور زمانی هواي ورودي سالن و رطوبت ثابت و بدون نوسان براي قارچ است.

شوك دمایی

سرعت کاهش دما رابطه مستقیم با تعداد به وجود آمدن پین در فلش اول دارد . هرچه دما سریعتر کاهش یابد پین بیشتري خواهیم داشت .همیشه داشتن پین هد زیاد روي بستر به منزله بازده اي بالا نخواهد بود قارچ ها در اثر تراکم زیاد نمی تواند به رشد مطلوب خود برسد و مجبور میشویم قارچ ها را زودتر از هنگام برداشت کنیم . یک روش کلی براي کاهش دما که برای بیشتر کمپوست ها با بازده متوسط 25 درصد جواب داده است . کاهش تدریجی دما بین سه الی چهار روز به دماي 16 درجه سانتی گراد است . براي داشتن کاهش تدریجی دما دما را از روز قبل در صورت بالا بودن به 24 درجه سانتی گراد میرسانیم . براي کاهش دماي کمپوست از 24 درجه شروع و روزي دو درجه دما را کاهش میدهیم تا به دماي کمپوست به 16و یا 15 درجه برسد 12 تا 24 ساعت در این دما نگه میداریم و بعد به دماي 18 درجه میرسانیم بر اساس نوع قارچ متفاوت است و تا آخر دوره به همین دما نگه میداریم و هیچ نیاز نیست دما را تا آخر دوره تغییر بدهیم .

خروج دي اکسید کربن از سالن

همزمان با شروع هوادهی باید دي اکسید کربن نیز خارج شود. دي اکسید کربن از اکسیژن سنگین تر و در کف سالن جمع میشود . اصولا به منظور خروج دي اکسید کربن یک یا دو خروجی در دیواره هاي عرضی سالن مقابل کانال رطوبت ساز در ارتفاع 30 سانتیمتر از کف سالن قرار میدهیم .برخی از افراد قرار گرفتن خروجی هواي سالن را از یک متري از کف سالن توصیه میکنند که این خود باعث عدم خروج دي اکسید کربن از یک متري کف سالن میشود. اگر خروجی در بالا دیوار قرار دارد به وسیله کانال ( معمولا از کارتن با جنس پلاستیک یا همان کارتن پلاس ) ، هواي کف سالن را به خروجی هدایت میکنیم این کانال را به صورت T وارون که در شکل پایین رسم شده است نصب میکنیم و چندین سوراخ روي قسمت پایین آن در میاوریم تا دي اکسید کربن از تمام نقاط کف سالن به طور یکنواحت خارج شود این خروجی ها باید داراي دمپر باشد تا هواي بیرون به داخل سالن وارد نشود . این خروجی دي اکسید کربن در اثر فشار هواي رطوبت ساز در داخل سالن خود به خود بدون نیاز به فن هوا کار میکند اما در صورت ایده آل نبودن سالن تولید و عدم فشار هوا در سالن از یک فن در خروجی براي خروج هوا و دي اکسید کربن کمک میگیریم.

بطور خلاصه زمان هوادهی و روز 23 کمپوست

• برداشتن پلاستیک و یا روزنامه روي بستر
• تخلیه دي اکسید کربن سالن و وارد کردن هواي تازه
• افزایش رطوبت به بالاي 90 درصد
• کاهش دما از 24 درجه به 16 درجه ظرف سه الی چهارروز و آوردن به دماي 18 درجه سانتیگراد تا روز آخر

روز 23 تا روز 30 ورود کمپوست

یک هفته بعد از هوادهی شاهد ظهور پین هد روي بستر خواهیم بود. طی این چند روز سر کشی هاي زیر را انجام میدهیم :

1. رطوبت ساز مخصوصا پمپ آب رطوبت ساز
2. دماي کمپوست
3. رطوبت سالن
4. بستر زیر کمپوست
5. رطوبت بستر خاك
6. مشاهده همیشگی روي بستر با نور کافی یا چراغ قوه براي وجود احتمال آلودگی مایکاگون وکپک ها
7. دماي هواي خروجی از رطوبت ساز و اختلاف آن با دماي هواي سالن و به حد صفر رساندن این اختلاف دما
8. برسی جریان هوا از خروجی سالن
9. تشکیل روند رشد پین هد ها
10. خیس و تمیز بودن همیشگی کف سالن

اثر درجه حرارت روي روند رشد زایشی قارچ

• هرچی درجه حرارت زیاد باشد به همان اندازه تعداد قارچ کمتري رشد میکنند.
• هرچه حرارت زیاد باشد به همان نسبت هر قارچ بزرگتر است.
• هرچه حرارت بیشتر باشد به همان نسبت فلش بعدي زودتر ظاهر میشود تا اینکه روند مشخصی مشهود نیست.

بهترین درجه حرارت 18 درجه سانتی گراد داخل کمپوست و 15 تا 18 درجه سطح کمپوست است دقت کنید که در مرحله هوادهی اگر هواي گرم از طریق دستگاه رطوبت ساز وارد سالن شود . هواي گرم یک دفعه در سالن سرد میشود و رطوبت هوا در اثر سرد شدن به شبنم تبدیل شده و در صورت داشتن قارچ روي بستر ، قارچ ها خیس میشوند و ممکن است بیماري لکه باکتریایی بگیرند .

یک هفته بعد از هوادهی شاهد ظهور پین هد خواهیم بود بعد زمانی که اکثر پین هد ها به اندازه نخود و درصورت وجود رطوبت کافی خاك به اندازه فندق رسید بهتر است آبیاري را شروع کنیم قبل از پین هد ها به آبیاري خیلی حساس هستند و اگر زودتراز آن آبیاري کنید پین هد ها می میرند حتی قبل از اندازه نخودي شدن رطوبت نباید به صورت شبنم یا قطرات آب روي پین هد ها بنشیند که باعث بوجود آمدن لکه باکتریاي میشود . حالا اینجا سوال پیش می آید بهترین زمان آبیاري و و به چه مقدار باید آبیاري کرد ؟ در این زمان رطوبت نسبی سالن را از 95 درصد به حدود 80 الی 85 درصد رسانده بر اساس تراکم پین هد ها و رطوبت خاك باید آبیاري را انجام داد قبل از جواب به سوال به پاره اي از توضیحات می پردازم. پین هد ها روي بستر نباید بیش از اندازه روي بستر باشد که قبلا هم علت آن توضیح داده شده است که اگر در زمان هوادهی شوك دماي سریع انجام شود و یا وارد کردن هواي تازه و یا اکسیژن در روز اول سریع انجام شود شاهد تشکیل پین هد هاي زیادي روي بستر خواهیم بود و  زمان رشد قارچ در اثر تراکم زیاد باعث میشود که کمپوست نتواند به خوبی غذاي قارچ ها را تامین کند و از طرف دیگر به دلیل تراکم کم اکسیژن در سطح بستر ، قارچ ها براي دسترسی به اکسیژن بیشتر و غلبه بر قارچ هاي دیگر قد میکشن تا به اکسیژن بیشتري برسند و خاك آب بیشتري از دست میدهد و نمیتواند رطوبت کافی را در اختیار قارچ قرار بدهد و ممکن است بعد از آبیاري سریعتر خشک شود

• عدم دسترسی قارچ به غذاي کافی = زود بالغ میشود و چتر خود را زود باز میکند .
• کمبود اکسیژن = طویل شدن قارچ ها
• کمبود رطوبت خاك = سبک بودن قارچ ها

اینها برخی از معایب تراکم بیش از اندازه قارچ روي بستر است که اگر آبیاري زودتر از هنگام 12 الی 24 ساعت قبل از زمانی که پین هد ها به اندازه نخودي شوند شروع شوند باعث مرگ تعدادي از پین هد هاي کوچکتر خواهد شد و تا حدودي با ریسک بالا باعث رفع تراکم بیش از حد پین ها مبشود . این مرحله خیلی حساس هست با کوچکترین اشتباه یا آبیاري بیشتر از حد باعث از بین رفتن کامل پین هد هاي بستر میشود و اینجا است که قارچ کار حرفه اي مشخص می شود زیرا که با چند ساعت زودتر آبیاري کردن برخی پین هد ها از بین میرود در صورت نرمال بودن تعداد پین هد هاي بستر بهتر است زمانی که به اندازه فندق شدن آبیاري انجام شود آبیاري باید به صورت کاملا پودري و با فشار کم و بهترین وسیله براي آبیاري سم پاش هاي برقی و موتوري است . این آبیاري زمانی که قارچ ها کوچک هستن به مقدارکمتر و هرچه بزرگتر شوند مقدار بیشتر آبیاري میشود . در روز اول آبیاري زمان نخودي بودن قارچ ها بهتر است آبیاري در حد کم انجام شود و زمانی که کلاهک قارچ ها به قطر 1.5 سانتی متر رسید دیگر آبیاري قارچ ها را تهدید نمی کند در این زمان باید آبیاري به اندازه اي باشد که خاك کاملا خیس شود و  از آن عبور نکند ودر زمانی که مشاهده کنیم که کف کیسه ها آب جم شده است متوجه میشویم آبیاري بیش از اندازه بوده است . پس از هر بار آبیاري ، شیر آب رطوبت ساز را بسته به صورت خشک روشن کرده و فن تهویه نیز روشن میکنیم و هنگامی که سطح روي کلاهک ها خشک شد رطوبت ساز را به حالت قبلی برمیگردانیم .

علت پین مردگی

• شوك دهی یکباره، میزان بالاي پین هد در فلش یک، عدم توان تغذیه تمامی پین هدها توسط کمپوست
• شوك دهی یکباره، کاهش شدید رطوبت نسبی محیط، موجب خشکی خاك و تشدید پین مردگی.
• آبیاري سنگین(نوع آبیاري براي افراد مبتدي بصورت آبیاري سبک و به تعداد دفعات بیشتر.
• کاهش رطوبت نسبی سالن به کمتر از % .80

نکاتی از مساله آب و آبیاري قارچ دکمه ای

اگر آبیاري بیش اندازه باشد یک لجن روي سطح بستر ظاهر میشود . بذرهاي کشت شده از بین میرود و حتی میسلیوم ها لایه هاي پایینی نمیتواند خود را بالا بکشد و از بین میرود برعکس اگر آب بستر کم باشد قارچ هاي سر سنجاقی قهوه اي شده و از بین میروند و ممکنه زیر خاك تشکیل شوند که بعد قارچ ها سیاه وکثیف هستند و یا ممکن است قبل از رشد زیر خاك از بین برند بهترین زمان آبیاري براي قارچ دکمه ای بعد از برداشت و 12 ساعت قبل از برداشت قارچ است بعد از آبیاري فن رطوبت ساز را بدون رطوبت روشن کرده و فن تهویه را روشن میکنیم زمانی که رطوبت روي کلاهک هاي قارچ دکمه ای خشک شد ممکن است حتی یک ساعت هم طول بکشد رطوبت ساز را به حالت قبلی خود برمیگردانیم.

نکاتی از تهویه هواي سالن قارچ دکمه ای

مقدار تهویه و هواي ورودي در سالن هاي صنعتی بر عهده سنسور دي اکسید کربن است که در سالن هاي فاقد سنسور میتوانند بر اساس شکل ظاهري قارچ ها مقدار هواي ورودي سالن ها را تنظیم کنند . هرگاه کلاهک قارچ دکمه ای کوچک و پایه ضخیم بود بالا بودن دي اکسید کربن و یا در جاهاي که قارچ با تراکم زیاد باشد نیز به دلیل زیاد بودن دي اکسید کربن پایه قارچ براي دست یابی به اکسیژن بیشتر بلند شده لذا زمان روشن شدن دستگاه رطوبت ساز را بیشتر کرده و تا هواي بیشتري وارد سالن شود و با کم کردن شیرآب رطوبت ساز رطوبت سالن را به حد مطلوب خود می رسانیم.

نکاتی در زمان برداشت قارچ دکمه ای

• بعد از برداشت گودال هاي که در اثر برداشت به وجود آمده با خاك پوششی که از قبل کنار گذاشته ایم پر میکنیم.
• بعد از برداشت قارچ ها را به سرعت خنک میکنیم و 3 الی 5 ساعت در دماي 2 تا 4 درجه نگه میداریم .
• براي برداشت قارچ دکمه ای ابتدا رطوبت سالن را حدود 20 درصد کاهش داده تا کمی سطح روي قارچ ها خشک شوند در صورت داشتن رطوبت ، سطح قارچ با کمی ضربه به رنگ صورتی در می آید
• 12 ساعت قبل از برداشت بستر هاي کشت آبیاري نشود.
• در مرحله برداشت در صورتی که درجه حرارت کمپوست از حد استانداد آن بیشتر باشد یک دفعه قارچ دهی متوقف میشود .
• در مرحله برداشت در صورتی که رطوبت سالن کشت خیلی بالا باشد قارچ ها آبکی و و درون ساقه قهوه اي و تو خالی میشود.
• اگر رطوبت خاك در اثر آبیاري بیش از حد زیاد باشد کلاهک قارچ دکمه ای با کمی تکان در هنگام برداشت از پایه آن جدا میشود.

زمان برداشت قارچ دکمه ای

حدود 11 روز بعد از هوادهی ، پین هد ها فرم قارچ دکمه ای را به خود می گیرنند معمولا 5 تا 7 هفته بعد از ورود کمپوست طول میکشد تا قارچ هاي دکمه اي قابل برداشت باشد. برداشت قارچ زمانی طول می کشد که قارچ در حد مطلوب رشد کرده باشد ولی چتر کلاهک اون باز نشده باشد معمولا قطر کلاهک 2.5 تا 8 سانتی متر میرسد ( بهترین اندازه براي برداشت 5 تا 6 سانتی متر است ( قارچ هاي که پایه آنها طولانی و باریک هستند باید حتما برداشت شوند زیرا که این قارچ ها به سرعت چتر خود را باز میکنند قارچ هاي که روي سطح قارچ ترك خوردگی و یا شبیه پوست ماري شده نیز باید برداشت شود زیرا که قارچ ها در اثر نوسان رطوبت و جریان زیاد هوا دچار استرس شده و چتر خود را زود باز میکنند جاهاي که قارچ با تراکم زیاد رشد کرده باید برداشت یا خلوت شوند. زمان برداشت باید دقت کرد که خیلی طولانی نشود زیراکه زمان طولانی باعث نوسان رطوبت میشود و درنتیجه چتر کلاهک در چین هاي بعدي زودتر باز شود و در محصول هاي بعدي باعث پایین آمدن کیفیت محصول می شود.

نحوه برداشت قارچ دکمه ای

برداشت قارچ دکمه ای معمولا به دو صورت انجام میشود:

1. کلاهک قارچ دکمه ای را کاملا گرفته و کمی به سمت بستر فشار می آوریم و سپس به آرامی پیچانده و به طرف بالا میکشیم تا خارج شود وسپس قسمت انتهاي آن که حاوي خاك پوششی و کثیف و سیاه است با چاقوي تیز بریده شود.
2. روش دوم برداشت این است که با تیغ تیز قسمت پایه قارچ را برش داده و کلاهک را برداشت میکنیم و در این صورت بعد پایه باقی مانده را باید خارج کرد در صورتی که پایه قارچ خارج نشود بستر کپک تار عنکبوتی میگیرد .

قارچ هاي که سطح زیر کلاهک آنها نازك شده اند و به صورت کاغذ نازکی در آمده و با کمی فشار زیر کلاهک به راحتی پاره میشود قارچی ضعیف محسوب میشود و با کمترین زمان از رطوبت ساقه قارچ استفاده کرده و سریع چتر خود را باز میکند و درجه دو خواهد شد که بهتر است براي دیرتر باز کردن چتر این قارچ ها پایه قارچ را بیشتر کوتاه کرده.

بسته بندي قارچ دکمه ای به صورت فله اي درون جعبه یا کارتون

معمولا براي بسته بندي فله اي قارچ دکمه ای از جعبه هاي میوه یا کارتن هاي پنج لایه استفاده میکنند .جعبه هاي کوچکتر با ظرفیتت کمتر از پنج کیلو بازار پسندي بهتر نسبت به جعبه هاي بزرگتر دارد و بهتر است از جعبه هاي نو ویک دست استفاده بشود در غیر این صورت قبل از ورود جعبه ها به سالن براي برداشت ضدعفونی شود تا از احتمال انتقال آلودگی به سالن جلوگیري شود. و هنگام برداشت قارچ ها مستقیم درون جعبه قرار میدهیم تا کمترین لطمه را بخورد و قارچ ها را بر اساس درجه بندي در جعبه هاي جداگانه قرار میدهیم و بهتر است هنگام چیدن درون جعبه کلاهک قارچ به سمت بالا باشد و هنگامی که جعبه ها پر شد 30 دقیقه یا بیشتر روي جعبه را باز نگه میداریم تا رطوبت احتمالی سطح قارچ دکمه ای خشک شود و بعد روي جعبه ها را با روزنامه یا کاغذ میپوشانیم تا کمتر در معرض هوا قرارگیرد و سپس این قارچ ها را به جاي خنک انتقال میدهیم.

تمیز کاري بستر بعد از برداشت قارچ دکمه ای

برداشت قارچ دکمه ای در هر مرحله یا فلش سه الی چهار روز طول میکشد بعد برداشت بستر قارچ باید تمیز کاري شود ، بدین صورت تمام پین مردگی هاي در اثر آبیاري زیاد و بیماري لکه باکتریائی و یا رطوبت کم خاك و … را که از بین رفته اند را برداشته و ریشه هاي باقیمانده درون خاك را از بستر جدا کرده و و جاهايی که نیاز به ترمیم خاك وجود دارد ترمیم و از خاك پوششی خشک ، چاله های به وجود آمده در اثر برداشت را پر میکنیم و در صورت نداشتن قارچ روي بستر نیاز به آبیاري نیست مگر اینکه رطوبت خاك کم باشد و رطوبت سالن را کمی افزایش داده از 80 درصد به حدود 90 درصد رسانده و تا مرحله برداشت فلش بعدي که معمولا یک هفته طول میکشد رطوبت سالن را همین مقدار نگه میداریم تا زمان به اندازه فندق یا نخودي شدن پین هد ها آبیاری را طبق مراحل قبل شروع کرده و رطوبت سالن را به 85-80 درصد رسانده . این روند تا مرحله یا فلش هاي بعد هم ادامه دارد.

نکاتی درمورد خاك و آبیاري بعد از اندازه نخودي شدن قارچ دکمه ای

امروزه روش هاي مختلفی جهت نیاز قارچ به آبیاري وجود دارد که به بهترین آنها اشاره خواهم کرد .

• آزمایش آب و خاك

 اگر از قسمت هاي مختلف بستر تکه هاي کوچک برداشته و بین دو انگشتان شصت و سبابه فشار دهید در صورت نمایان شدن آب بستر نیاز به آبیاري نداشته و در صورت خشک بودن آبیاري بستر انجام میگیرد.

• مشاهده شکل ظاهري قارچ ها و چگونگی رشد آن

اگر پین هد هاي قارچ به سرعت رشد نماییند رنگ آنها سفید و وزن سنگین میباشد . که یکی از نشانه هاي تامین بودن آب بستر کشت است در صورت قهوه اي شدن قارچ ها یا چروکیدگی و سبک بودن و کوچیک ماندن پین ها نیاز به آبیاري بستر میباشد میزان آبیاري بستر به میزان جمعیت و اندازه و نخودي یا فندقی یا گردویی بودن آن میباشد.

نکات مهم در زمان برداشت قارچ دکمه ای

• زمان چیدن قارچ ها . دست ها کمترین تماس را با قارچ ها داشته باشد .
• سعی شود از پرتاب کردن قارچ ها داخل سبد بسته بندي جلوگیري شود . چراکه این عمل باعث ذخمی شدن قارچ ها میشود.
• از انباشته شدن قارچ ها روي هم جلوگیري شود
• بلافاصله بعد از برداشت قارچ ها را به داخل سردخانه منتقل شود .
• قارچ هاي دکمه اي تو پر در دماي 4 درجه سانتی گرادبه مدت یک هفته قابل نگهداري است.
• قبل از برداشت محصول از آبیاري خوداري شود چراکه این عمل باعث تغییر رنگ و یا ذخمی شدن و یا کثیف شدن قارچ ها میشود.

درزمان چیدن قارچ ها در جابجایی آنها دقت لازم صورت گیرد چراکه در صورت رعایت نکردن اصول برداشت قارچ ها زخمی ولکه دار شده و ماندگاري خود را از دست میدهد .و در اثر خراش و پارگی و زخمی شدن قارچ ها پس از مدتی رنگ آنها قهوه اي میشود که این به دلیل وجود آنزیم پلی فنل اکسید است.

تخلیه کمپوست

بعد از برداشت کامل قارچ معمولا در سه فلش زمان تخلیه کمپوست رسیده . براي جلوگیري از انتشار بیماري ها موجود در کمپوست و خاك قبل از تخلیه اقدام به از بین بردن این بیماري ها به دو روش زیر می کنیم:

• سالن ها را با بخار آب یا حرارت به دماي بالاي 70 درجه به مدت 2 تا 8 ساعت رسانده و بعد اقدام به تخلیه نمایید (کوك اوت).
• سالن و بستر را با فرمالین محلول پاشی و ضدعفونی میکنیم و تا 24 ساعت تمام ورودي ها و خروجی هاي سالن را بسته و بعد اقدام به تخلیه میکنیم .

براي تخلیه کمپوست ها را مستقیم به داخل ماشین حمل ریخته و تا حده امکان از پراکنده شدن کمپوست به اطراف جلوگیري شود.

گرد آورنده : محمد شریفی

همچنین شما میتوانید با مراجعه به پست پرورش قارچ صدفی نکاتی مفید را در آن مورد مشاهده نمایید .