مگس خزانه برنج ( Ephydra afghanica Dahl )

خانواده  ( Ephydridae. , Dip )

شکل شناسی

الف- حشره بالغ

اندازه حشره بالغ مگس خزانه برنج به طول 4 میلیمتر و با سر عریض چشمهـاي کوچـک و بـه رنگ قهوه اي تیره می باشـد. روي بـدن آن کمـی گـرد و خاکـستري رنـگ، میـان گـرده و سپرچه در امتداد محور میانی دو نوار سبز متمایل به آبی متالیک مشاهده میگـردد. پیـشانی براق و شاخکها با موهاي کرکدار میباشد

ب- تخم

تخمهاي تاره به رنگ مایل به سفید کشیده و بـه شـکل مـوز(بیـضی کـشیده) بـا پوسـته سفت اندازه یک عدد تخم 0.65 میلیمتر طول و عرض آن تا 0.2 میلیمتر میرسد.

ج- لارو

لاروها به شکل استوانه اي، بدون پا، لاروهاي نوزاد (تازه تفـریخ شـده) روشـن تـا کـرم روشن و اندازه آنها تا یـک میلـیمتـر قابـل مـشاهده هـستند. لاروهـاي کامـل مایـل بـه زرد می باشند. قسمت انتهاي بدن لاروها بعد از سوراخ مخرج به لوله هوا منتهی میگردد کـه دو لوله تنفسی به آن متصل است. اندازه لاروهاي کامل تا 12 میلیمتر میرسد

د- شفیره

شفیره Ephydra afghanica به رنگ قهوه اي و صفحه پشتی قفس سـینه داراي زائـده مشخـصی اسـت کـه در موقع خروج حشره بالغ پاره شده و باز میشود. شفیره این حشره بوسیله قلاب انتهاي شکم به ریشه هاي جوان برنج در خزانه چـسبیده و شـناور مـی ماننـد. شـفیره گـی 5 تـا 10 روز طـول میکشد.

زیست شناسی

مگس خزانه ( Ephydra afghanica ) زمستان را به صورت تخم و داخل خاک بسر مـیبـرد. زمـان ظهـور حـشره کامل در مناطق مختلف فرق میکند. در شالیزارهاي شمال ایران فعالیت لاروها در خزانه از اوائل تا اواسط اردیبهشت ماه شروع می شود و پس ازانتقال نشا در زمین اصلی نیز به فعالیت خود ادامه میدهد. باتوجه به نحوه زندگی در شمال ایـران یـک نـسل در خزانـه و در سـایر مناطق برنج خیز 1 تا 2 نسل را در خزانه میگذرانـد. ایـن مگـس نیمـه آبـزي مـی باشـد و در مزارع که آبیاري میشود زندگی کرده و در مرحله رویشی از برگهاي مرکزي گیاه برنج تغذیه میکند. حشرات کامل در طی روز فعال بـوده و روي بـرگهـاي بـرنج نزدیـک آب قابل مشاهده هستند. این مگس در آبهاي راکـد اطـراف و داخـل خزانـه زنـدگی مـیکنـد.

ماده ها تا 20 عدد تخم به طور انفرادی و در قسمت سطح روئـی بـرگ بـرنج قـرار مـیدهنـد. دوره جنینی تخم 2 تا 6 روز میباشد. لاروهاي نئونـات ایـن مگـس از بـرگهـاي مرکـزي تغذیه میکند. این حشره در منطقـه اصـفهان چهـار نـسل در سـال دارد. نـسل اول در اوایـل خرداد ماه، نسل دوم اواخر خرداد، نسل سوم اواخر تیر و چهارمین نـسل اواسـط مـرداد مـاه ظاهر میشوند.

میزبان

میزبان اولیه Ephydra afghanica گیـاه بـرنج اسـت و روی گرامینـه هـاي دیگـر از قبیـل گونـه هـاي مختلـف سوروف نیزفعالیت میکند.

خسارت و اهمیت اقتصادي

لاروهاي این حشره به ریشه گیاهچه ها (نشاء) حمله مـیکننـد و بـا تغذیـه از آنهـا باعـث زردي و پژمردگی آنها گردیده و پـس از رشـد در همـان جـا بـه شـفیره تبـدیل مـیشـوند. هنگامی که جمعیت این آفت زیاد باشد تمام گیاهچه هاي داخـل خزانـه زرد شـده و از بـین میرود

مدیریت

• براي تهیه نشا از خزانه زیر پلاستیکی استفاده نمایید.
• از خزانه سنتی که عامل جلب و خسارت به گیاهچه هاي برنج میباشد استفاده ننمایید.
• در صورت آلودگی خزانـه تهیـه نـشا ، بـه مگس خزانه برنج ابتـدا بـا خـشکاندن آب خزانـه به مدت 24 ساعت و سپس خشکاندن آب خزانـه در شـب و آبیـاري ملایـم کمتـر از یـک سانتی متر در روز به مدت 2 روز می توان باعث مرگ تعداد زیادي از لاروهـاي مگس خزانه برنج در خزانه شد.
• چنانچه این روش موثر واقع نشد با استفاده از حشره کش دیپتـرکس بـه صـورت محلـول پاشی با فشار ملایم در خزانه سمپاشی شود. همچنین حشره کش فسفره دیازینون 60 درصد به نسبت 1 تا 5 در هزار قابل سمپاشی می باشد.
• در سالهاي که براي تهیه خزانه از پوشش پلاستیکی استفاده گردد، آلـودگی خزانـه بـه مگس خزانه برنج بسیار نادر بوده و نیاز به مبارزه شیمیایی نمیباشد.

توجـه : از مـصرف سـموم کلـره داخل خزانه جداً خود داري گردد.

همچنین میتوانید در پستهای زیر سایر آفات برنج را نیز بررسی نمایید

کرم ساقه خوار برنج

زنجره سبز برنج

سرخرطومی ریشه برنج