سوسك طوقه خوار سياه

Capnodis tenebrionis

(Col.: Buprestidae)

در تمام مناطق ايران انتشار دارد. روي طوقه هسته‌دارها و بندرت روي گلابي، سيب و زالزالك ديده مي‌شود.

زيست‌شناسي

اين حشره يك نسل در دو سال دارد. حشره كامل پس از خروج از خاك كه در تابستان و اوايل پاييز اتفاق مي‌افتد بدون تخمريزي و به همان صورت در پناهگاههاي مختلف در زير علف‌ها، زير برگهاي خشكيده، داخل شكاف‌هاي سطحي زمين و زير كلوخه‌ها، زمستان گذراني نموده و در بهار سال بعد پس از تغذيه، جفت‌گيري و تخمريزي مي‌كند.

لاروهاي حاصله از اين تخم‌ها زمستان را در زير پوست قسمت‌هاي مختلف پايين درخت شامل ريشه طوقه و قسمت‌هاي انتهايي تنه گذرانده و در تابستان و پاييز سال بعد به حشره كامل تبديل مي‌گردند. از ظهور حشرات كامل نسلي تا ظهور حشرات كامل نسل بعد 2 سال طول مي‌كشد. در برخي از ارتفاعات طول يك نسل 3 سال طول مي‌كشد. در چنين مواردي يا طول لاروهاي زمستان گذران يا حشرات كامل زمستان گذران دو سال طول مي‌كشد. سوسكهاي زمستان گذران پس از اين كه متوسط درجه حرارت روزانه به 15 درجه سانتيگراد رسيد خارج مي‌شوند. حشرات كامل پروازهاي كوتاه نموده و به نظر نمي‌رسد كه انتشار اين آفت توسط پروز باشد بلكه بدليل انتقال نهالهاي آلوده اتفاق مي‌افتد. حشرات كامل آفتاب دوست بوده، پس از مختصري تغذيه از برگها و گاهي پوست شاخه‌هاي جوان، جفت‌گيري، بر روي سطح خاك و يا در مواردي در كنار طوقه تخم مي‌گذراند. تعداد تخم از 272 تا 1236 عدد گزارش شده است.

تخم‌ها در عمق صفر تا 5 سانتي‌متري زير خاك و اغلب به صورت انفرادي گذاشته مي‌شود. تخم‌ريزي در روز صورت مي‌گيرد. لاروسن اول نسبت به آبياري بسيار حساس است. اگر در زمان تخم‌گذاري و خروج لاروهاي سن اول آبياري صورت گيرد درصد زيادي از لاروهاي سن اول از بين رفته و مي‌ميرند. لاروهاي سن اول در خاكهاي خشك و فاقد رطوبت نمي‌توانند خود را به تنه درخت برسانند و خواهند مرد. لاروسن اول پس از رسيدن به گياه پوست محل مورد نظر را پاره كرده وارد شده و از لايه زير پوستي و كامبيوم تغذيه مي‌كند. لارو با بوجود آوردن دالانهايي در ناحيه طوقه، قسمت‌هاي فوقاني و ضخيم ريشه، قسمتهاي انتهايي تنه درخت را به سرعت به نابودي مي‌كشاند. برخي اوقات به چوب نيز حمله مي‌كند. منشاء عمده دالان‌ها طوقه درختان است و اكثر دالان‌هاي بالا رونده و پايين رونده از آنجا شروع مي‌گردد. دالان‌هايي كه به طرف بالا مي‌روند (به علت اختلاف ساختماني در بافت) در محل پيوند متوقف مي‌گردند. لاروها معمولاً از محل انشعاب ريشه‌هاي اصلي پايين‌تر نمي‌روند. چهارسن لاروي دارد. دوره زندگي لاروسن آخر طولاني‌ترين آن است. در اين سن تغذيه شديد مي‌باشد. لاروها هر كجا از مسير فعاليت خود كه باشند براي شفيره شدن به ناحيه طوقه برمي‌گردند. دوره پيش شفيرگي 10 تا 14 روز و دوره شفيرگي 23 تا 27 روز است.