بیماریهای سبزی و صیفی جات ( قسمت اول )

بخش اول بیماریهای سبزی و صیفی جات

بیماریهاي قارچی

بوته میري سبزي – جالیز

عامل بیماري :

 Phytophthora SPP

علایم بیماري :

بارزترین نشانه بیماري، فرورفتگی بافت گیاه درمحل حمله قارچ عامل بیماري و مهمترین عضو مورد حمله ریشه و طوقه گیاه می باشد. محل این فرورفتگی در ابتدا سفت ونمدي بوده و به تدریج نرم و له می گردد. اولین علائم روي میوه به صورت یک لکه کوچک گرد فرورفته آبکی و به رنگ تیره با قطر حدود 1 cm قابل مشاهده می باشد. با پیشرفت آلودگی نواحی مذکور به صورت منطقه وسیع آبکی به رنگ قهوه اي متمایل به قرمز با بوي نامطبوع دیده شده و بوته ها بدون کمترین عارضه اي از قبیل زردي و پژمردگی، سبز خشک می شوند.

زیست شناسی :

این بیماري درتمام مراحل رشدي گیاه امکان بروز و ظهور دارد. شدت حملـه بیمـاري بـه حالـت رویشـی گیاه، قوي یا ضعیف بودن بوته ها و به ویژه فراهم بودن شرایط محیطی به خصـوص درجـه حـرارت و رطوبـت وابسـته اسـت. بهترین زمان براي مشاهدة علایم بیماري زمانی است که میوه ها تشکیل شده وکم و بیش در شرف رسیدن می باشند کـه ایـن مرحله در نواحی معتدل و گرم مصادف بـا حـدود اواخـر خـرداد، درنـواحی شـمالی کمـی دیرتـر و درمنـاطق گرمسـیر جنوب، اردیبهشت ماه می باشد و به طور کلی کشتهاي بهاره شدت آلودگی به مراتب بیشتري دارند.

مبارزه :

زراعی :

کشت جالیز درخاکهاي سبک، تناوب با غلات، حذف علفهاي هرز و نـابودي بقایـاي گیـاهی آلـوده، جلـوگیري از تماس مستقیم آب با بوته ها، حتی الامکان کاهش مقدار آب آبیاري و افزایش دفعات آبیاري.

شیمیایی :

 1 – 2 نوبت سمپاشی، نوبت اول همزمان با کاشت، نوبت دوم پاي بوته ها.

• استفاده از محلـول ٢٠gr درهـزار ( درهکتار ) مانکوزب wp 80% به محض رویت اولین علائم ( پژمردگی خفیف برگهاي انتهایی ) و gr 20 درهرگودال
• استفاده از متالاکسیل G 5% به میزان 20-25 kg درهکتار.

سفیدك سطحی سبزي – جالیز

عامل بیماري : 

در بادمجان و فلفل   taurica  Leveillula

در خربزه، کاهو، کدو  Erysiphe Cichoracearum Sphaerotheca foliginea

علائم بیماري :

اولین علایم به صورت لکه هاي کوچک سفید آرد آلود روي برگها و ساقه ها می باشد که با توسـعه بیمـاري درطی مدت کوتاهی هردوسطح برگ را فرامی گیرد. این علایم معمولاً زمانی ظاهر می شوند کـه اولـین گلهـا بازشـده و بوتـه هنوز ساقه خزنده خود را ایجاد نکرده است. برگهاي مبتلا سفید، خشک و شکننده می شـوند و مخصوصـاٌ در هندوانـه بـه زودي رنگ قهوه اي می گیرند. در بوته هاي آلوده میوه ها زودتر از موعد مقرر رسیده، پوست آنها خوب تشکیل نشده و بافتشان نـرم می شود. گوشت میوه بی مزه و مواد جامد محصول در آنها به میزان قابل ملاحظه اي کم می شود. ممکن اسـت میـوه هـا بـه مرحله برداشت نرسیده و کوچک و نامنظم و همراه باعلائم آفتاب سوختگی بافی بمانند.

زیست شناسی :

قارچ مذکور ارتباط چندانی با میزان رطوبت نسبی ندارد ولی دردرجه حـرارت 20-24 بـه بهتـرین وجهـی توسعه می یابد. درنقاطی که درجه حرارت خیلی به سرعت ازاین حد بالاتر رود بیماري خسارت چندانی ندارد. تـابش مسـتقیم نورخورشید به خصوص دراوایل ظهور بیماري برروي قارچ اثر نامطلوبی داشته و از پیشرفت آن جلـوگیري مـی کنـد، بنـابراین اولین علایم درسطح زیرین برگها و مناطقی که در سایه قراردارند و یا با تراکم کاشت مواجهند شروع می شود.

مبارزه :

زراعی :

کاشت در مناطقی که هوا جریان داشته باشد، رطوبـت کـم و خشـکی زمـین در فاصـله بـین دو آبیـاري و انهـدام علفهاي هرز.

شیمیایی :

1 – 2 نوبت سم پاشی به محض دیدن اولین علایم بیماري با سـولفور 90 80 wp% بـه میـزان 2-3 درهـزار ( در هکتار )، دینوکاپ wp 18.85% به میزان 1-2 kg درهکتار ویا کل گوگرد میکرونیزه و آسیایی به میزان 15-20 کیلـو در هکتـار در هرنوبت.

سفیدك داخلی سبزي – جالیز

عامل بیماري : 

درکاهو Bremia lactuca

در کلم Peronospora  brassicae

در کدو، خربزه، خیار  Pseudoperonospora cubensis

علایم بیماري :

درسطح فوقانی برگ لکه هاي زاویه داري به رنگ قهوه اي کمرنگ تشکیل شده و درسـطح زیـرین بـرگ در مقابل همین لکه ها پوشش خاکستري مایل به بنفش قابل مشاهده می شود. با افزایش بیماري تعداد لکه هـا افـزایش یافتـه و قسمت اعظم برگ را می پوشانند ودر نهایت به علت خشک شدن لکه ها برگها نیز خشک شـده و بوتـه منظـره سـوختگی بـه خود می گیرد.

زیست شناسی :

این بیماري درمناطق مرطوب کشور و کشتهاي زیر پلاستیکی مشاهده می شود.

مبارزه :

زراعی :

تناوب زراعی، زهکشی و نابود کردن کدوئیان وحشی

شیمیایی :

شروع سم پاشی به محض دیدن علایم بیماري انجام شده و به فاصله 15 روز تکرار شوند. درصـورت بـروز بارنـدگی سمپاشی باید مجدداً انجام گیرد. براي سم پاشی می توان از اکسی کلـرور مـس % wp 35 بـه میـزان 1-2 kg درهکتـار، مانـب wp 80%، 1-2 kg درهکتار ، مانکوذب wp 80% محلول 1-2 درهزار و یا متالاکسـیل % G 5 بـه میـزان 20-25 kg درهکتـار استفاده نمود.

آنتراکتوز سبزي – جالیز

عامل بیماري : 

در کدوئیان  Colletotrichun oligochaetum = C.Lagenarium

درگوجه فرنگی  Gloesporium  Lycopersici

در فلفل  G.piperatum

علایم بیماري :

بر روي تمام گیاهان خانوادة کدوئیان از قبیل خیار، هندوانه، کدو، خربزه فعالیت داشته و آنها را از مرحله گیاهچه تا زمانی که گیاه به میوه می نشیند مورد حمله قرار می دهد. در مرحله گیاهچه برروي ساقه زخمهاي قهوه اي رنگ مایل به سـیاه بـــــه وجـــــود مـــــی آینـــــد کـــــه بـــــه ســـــرعت شـــــکاف برداشـــــته و باعـــــث مـــــرگ گیاهچـــــه می شوند. علایم برگی به صورت لکه هاي گردي است که در ابتدا سبز روشن و رنگ پریده با ظـاهري روغنـی بـوده و بتـدریج در وسط رنگ قرمز وسپس قهوه اي به خود می گیرند. برگهاي آلوده خشک و شکننده شـده و اگرمقـدار لکـه هـا زیـاد باشـد سـطح پهنک برگ کاملاً پژمرده می شود. برروي ساقه گیاه رشد یافته نیز بریدگیهاي عمیقی دیده می شـود. بـرروي میـوه بـه خصـوص در مناطق مجاور رطوبت لکه هاي سطحی به رنگ مایل به سبز ظاهر می شوند که بتدریج به عمق گوشت میوه نیز نفوذ می کننـد و در نهایت درصورت وجود رطوبت میوه پوسیدگی نرم و در غیر اینصورت خشک پیدا می کند. در میـوة گوجـه فرنگـی لکـه هـاي دایره مانند کمی فرورفته به رنگ تیره و در اطراف بافتهاي سالم به صورت جدا یا درهم قابل مشاهده است. درفلفل این لکه ها برروي ساقه، برگ و میوه به صورت گرد به قطر 1- 2 cm و در ابتدا به رنگ زرد و سپس قهوه اي قابـل مشـاهده می باشند که باعث پوسیدگی در میوة رسیده می شوند.

زیسـت شناسـی :

ایـن قـارچ دربقایـاي گیاهـان آلـوده، خـاك و بـذرهاي آلـوده حاصـل از گیـاه بیمـار زمسـتانگذرانی می کند. پیشرفت این بیماري در رطوبت بالا و دماي مناسب 24 cº شدت می یابد.

پیشگیري :

• ضدعفونی بذر
• استفاده ازارقام مقاوم
• آیش زمین

مبارزه :

• استفاده از داکونیل 2787 به میزان 150 gr در 100 لیترآب بـا مشـاهده اولـین علایـم بیمـاري بـا رعایـت دورة کارنس 7 روز.
• خیساندن بذر در محلول 0.5 درهزار بنومیل به مدت یک دقیقه.

سرکوسپوروز کدوئیان

عامل بیماري : 

Cercospora melonis

علایم بیماري :

عامل بیماریزا دربرگ خانواده کدوئیان ( کدو، خیار، خربزه ) لکه هاي قهوه اي یا خاکستري رنگی به صورت موضعی و نامنظم ایجاد می کند. برگهاي آلوده به قارچ خشک می شوند و گیاه داراي تولید میوه کم و یا فاقد تولید میـوه مـی شود. در کشت گلخانه اي، رشد قارچ در دماي روزانه بالا و شدت نور و نوسان دماي 30 c دورة کمون 4-5 روزه دارد.

مبارزه :

استفاده از ارقام مقاوم

شیمیایی :

در صورت بروز آلودگی محلول یک درهزار بنومیل به محض مشاهدة علایم اولیه و رعایت دورة کارنس 14 روز.

کلادوسپوریوز کدوئیان

عامل بیماري :

Celadosporium  Cucumerinum

درگوجه فرنگی   Cladosporuim  Fulvum

علایم بیماري :

عامل بیماریزا در هر مرحله رشدي در خیار و هندوانه خسارت ایجاد می کنـد ولـی بیشـتر از سـایر اندامها، آلودگی را می توان درمیوه مشاهده نمود. درسطح میوه لکه هاي خاکستري ظاهر می شود که از آنهـا مـایع صـمغی ترشـح شده و بافتهاي زیر محل آسیب دیده پوسیدگی پیدا می کند. درگوجه فرنگی علایم بیماري در روي برگ بیشتر بروز می کند. در پهنک زیرین برگ علایم با رشـد کپکهـاي زیتـونی تیـره رنگ قابل مشاهده می باشند. درصورت شدت آلودگی برگها لوله شده و سپس خشک می شوند و مـی ریزنـد و رشـد قـارچ عامل بیماري در رطوبت زاید و گرماي بین 24-25 cº در شرایط گلخانه اي بسیار سریع انجام می شود.

زیست شناسی :

این قارچ پایداري خود را از سالی به سال دیگر در بقایاي آلوده گیاهان روي خاك حفظ می کند.

پیشگیري :

آیش زمین- بهداشت زراعی – انتخاب واریته هاي مقاوم – ضدعفونی بذر

مبارزه :

شیمیایی

• استفاده از داکونیل 2787 به میزان 150 گرم در 100 لیتر آب بارعایت دورة کارنس 7 روز.
• Dyrensc به مقدار 0.2 – 0.4 % و رعایت دورة کارنس 10 روز جهت سم پاشی خیار
• خیساندن بذر در محلول 0.5 درهزار بنومیل به مدت یک دقیقه.

مبارزه در گوجه فرنگی :

شیمیایی :

سم پاشی با Dyrene Cm به میزان 0.2 – 0.3 % درصورت مشاهدة علایم و رعایت دورة کارنس 10روز

پیشگیري :

رعایت میزان معین آبیاري و استفاده از ارقام مقاوم

لکه برگی کدوئیان

عامل بیماري : 

Mycosphaerella melonis

علایم بیماري :

قارچ عامل بیماري به گیاهان متعددي درخانوادة کدوئیان به خصوص خیار، خربزه و هندوانـه خسـارت وارد می نماید. علایم بیماري را در برگ، ساقه و میوة گیاه می توان مشاهده نمود. در گیاهچه برروي برگهاي اولیه و ساقه چه لکـه هاي قهوه اي یا سیاهی به وجود می آید که غالباً باعث مرگ گیاهچه می شود. آلودگی در روي ساقه گیاه رشد یافتـه، زخمهـا ,  شانکرهاي عمیقی را ایجاد می نماید که ممکن است باعث خشک شدن اندامهاي بالاتر از محل ایجاد زخم شود. در برگ لکه هاي سیاه نامنظم و برروي میوه لکه هاي آبکی و سرانجام پوسیدگی درمحل لکه ها مشاهده می شوند.

زیست شناسی :

عامل بیماریزا در بقایاي گیاهان آلوده روي خاك زمستانگذرانی می کند.

پیشگیري :

بهداشت زراعی – ضدعفونی بذر

مبارزه :

شیمیایی :

• خیساندن بذر در محلول 0.5 درهزار بنومیل به مدت یک دقیقه.
• کاپتانول به مقدار 200 گرم در 100 لیتر آب و رعایت دورة کارنس 20 روز

لکه موجی گوجه فرنگی

عامل بیماري : 

Alternaria solani

علایم بیماري :

علایم بیماري در ابتدا به صورت نقاط کوچکی به شکل گرد تا زاویه دار به رنگهاي قهوه اي تیره یا سـیاه و در حاشیه رنگ پریده و زرد رنگ برروي برگهاي جوان ظاهر می شود. این لکه ها برروي برگهاي مسن بزرگتر، مـوجی شـکل و بــــــه صــــــورت دوایــــــر متحــــــدالمرکز زرد و قهــــــوه اي بــــــه حالــــــت متنــــــاوب دیــــــده می شوند . معمولاً شروع این لکه ها از حاشیه برگ بوده و کم کم بزرگ می شوند بـه طوریکـه در برخـی اوقـات تمـام پهنـک برگ را فرا می گیرند و باعث خشک شدن آن می گردند. خسارت اصلی این بیماري برروي میوه هاي گوجه فرنگی است که غالباً به صورت لکه هاي درشت و سیاه رنـگ در محـل دم میوه ها و یا قسمتی که گل از میوه جدا می شود انجام می گیرد. نشاهاي جوان و یا ساقه گوجه فرنگی نیز ممکن است مـورد حملــــــه قــــــرار گیرنــــــد کــــــه در اینصــــــورت زخمهــــــاي روي ســــــاقه باعــــــث شکســــــتگی آن می شوند.

زیست شناسی :

زمستان گذرانی قارچ بقایاي گیاهان آلوده و روي بذر گوجه فرنگی آلوده امکان پذیراست.

پیشگیري :

بهداشت زراعی – ضدعفونی خاك – ضدعفونی بذر

مبارزه :

• ضدعفونی خاك خزانه به مقدار یک گرم تیرام براي یک مترمربع یا مانب به مقـدار 2.5 گـرم در متر مربـع خـاك خزانه
• ضدعفونی بذر با محلول 0.5 درهزار بنومیل، به مدت یک دقیقه
• سم پاشی بـا Dyrene Cm بـه مقـدار 0.2 – 0.3 % و رعایت دورة کارنس 10 روز و یا کاپتان به مقدار 250 گرم در 100 لیتر آب و رعایت دورة کارنس 15 روز.

پژمردگی بوته گوجه فرنگی

عامل بیماري :

Fusarium oxysporum

علایم بیماري :

اولین نشانه هاي بیماري به صورت بی رنگ شدن رگبرگهاي برگهاي جوان خارجی و قطـع سـریع دمبـرگ بوده و برگهاي قدیمی به دمبرگها آویزان می شوند. درصورت آلودگی گیاهان در مرحله گیاهچه اي پس از ظهور اولـین علایـم گیاهان فوراً پژمرده شده و می میرند. در بوته هاي رشد یافته، زرد، پژمرده و خشک شدن برگها از علایم بـروز بیمـاري اسـت که در صورت شدت آلودگی و شرایط مناسب جوي ممکن است برگها به طور ناگهانی پژمرده شده و بمیرنـد. برگهـاي پـایینی بوته ها نیز زرد شده و ندرتاً ریشه هاي نابجا تولید می کنند . برگهاي جوانتر هم پژمرده شده و بسیاري می ریزند، برگهاي بـاقی مانده تولید نکروز حاشیه کرده و بالاخره گیاه می میرد.

زیست شناسی :

انتشار بیماري در فواصل کوتاه بوسیله آب و خاك و وسایل کشاورزي و در مسافات طولانی بیشتر همراه بـا نشا و یا خاکی که با آنها برده می شود انجام می گیرد. این قارچ در دماي 28 º c و به خصوص در مناطق گرمسیر و بـا فـزایش اسیدیته، رطوبت و ازت موجود در خاك و کمبود پتاسیم رشد و فعالیت بیشتري دارد.

مبارزه :

• کنترل بیولوژیک با Trichoderma Viridae و یا کشت باکتري subtilis
• شیمیایی: استفاده از مـانکوذب و کاپتـافول بـه میـزان 2.5 گـرم در هر مترمربـع خـاك خزانـه، فولپـت بـه مقـدار 2.5 گـرم در هر متر مربع و یا بنومیل یک در هزار.

سپتوریوز کدو

عامل بیماري :

Septoria  Cucurbitacearum

در گوجه فرنگی   Septoria  lycopersici

علایم بیماري :

این قارچ معمولاً به کدوهاي  Cucurbita maxima  , cucurbita pepo و به ندرت بـه سـایرگیاهان خانوادة کدوئیان خسارت وارد می کند. برروي برگ کدو و گاهی روي ساقه، لکه هاي گردي به قطر 6-10 mm ظاهر مـی شـود که وسط لکه ها خاکستري و حاشیه آنها قهوه اي رنگ است و توسط هاله خاکستري رنگی محاصره مـی شـوند. ایـن لکـه هـا درگوجه فرنگی نسبتاً بزرگ به قطر 2- 3 cm می باشد و دماي 15-28 cº و دماي بهینـه 25 cº و رطوبـت نسـبی بـالا فعالیـت و رشد قارچ را زیاد می کند که توسط باران، باد، حشرات و انسان , عامل بیماریزا منتقل می شود.

مبارزه (در گوجه فرنگی) :

پیشگیري :

بهداشت زراعی- آیش زمین اصلی- تناوب  5 ساله و ضد عفونی بذر به مدت یـک دقیقـه بـا محلـول 0.5 درهـزار بنومیل

شیمیایی :

استفاده از Dyrene Cm به مقدار 0.2 – 0.3 % درصورت بروز اولین علایم بیماري و رعایت دورة کارنس 10 روز.

ورتیسیلیوز سبزي – جالیز

عامل بیماري :

Verticillium alboatrum

علایم بیماري :

این قارچ درگیاهان زیادي از جمله خربزه، هندوانه، گوجه فرنگی، بادمجان و فلفـل ایجـاد بیمـاري آونـدي و پژمردگی گیاه می کند. علایم بیماري به صورت پژمرده شدن و درنتیجه خشک شدن قسمتهاي هوایی گیاه قابل مشاهده مـی باشد. خشک شدن برگها از ناحیه پایین ساقه به طرف بالاي ساقه ایجاد می شود بافتهاي چوبی شده قاعـدة سـاقه و ریشـه بـه رنگ قهوه اي در می آیند. در روي گیاه بادمجان علایم بیشتر با کوتاه ماندن گیاه، میوه دهی بسیار بد و پژمردگی تـدریجی آن همراه است.

پیشگیري :

خاك خزانه هرسال عوض یا ضدعفونی شود – از کودحیوانی کاملاً پوسیده استفاده شود – درخاکهـاي آلـوده آیـش 5 سـاله و درتناوب زراعی، غلات جانشین کاشت این گیاهان شود – استفاده از ارقام مقاوم

مبارزه :

شیمیایی :

• ضدعفونی خاك خزانه با تیرام به مقـدار 1 گـرم در هر مترمربـع و یـا کاپتـافول بـه میـزان 2.5 گـرم درمترمربع خاك خزانه

بیولوژیک :

کنترل بیولوژیک توسط گونه هاي مختلف  Trichoderma

سوختگی سیاه خربزه

عامل بیماري :

  Alternaria brassicae

علایم بیماري :

این بیماري به خربزه و طالبی خسارت می زند. علایم به صورت لکه هایی به رنگ قهوه اي در روي بـرگ کـه باعث خشک شدن پهنک برگ می شود مشاهده می گردد. درنتیجه آلودگی، گیاه قبل از میوه دهی از بین مـی رود. گـاهی در میــــوه هــــاي رشــــد یافتــــه کپــــک زیتــــونی رنگــــی ظــــاهر مــــی شــــود کــــه ارزش میــــوه را کــــاهش می دهد.

زیست شناسی :

این قارچ در بقایاي گیاهی آلوده زمستان گذرانی می کند.

پیشگیري :

آیش زمین – بهداشت زراعی – ضدعفونی بذر با تیرام قبل از کاشت

مبارزه :

سم پاشی با داکونیل 2787 به مقدار 150 گرم در 100 لیتر آب با بروز علایم اولیه و رعایت دورة کارنس 7 روز و یـا Dyrene Sc و با ترکیب آنیلازین % 138.4 به میزان 0.2 – 0.4 % و رعایت دورة کارنس 10 روز.

لکه سیاه برگ گوجه فرنگی

عامل بیماري :

  Stemphylium solani

علایم بیماري :

خسارت این قارچ بر روي گوجه فرنگی قابل توجه است. علایم بیماري درپهنک و دمبرگ با ظاهرشـدن لکـه هاي کوچک گرد یا کشیده اي به رنگ سیاه که در ناحیه مرکز لکه خاکستري است نمایان می شود.

پیشگیري :

بهداشت زراعی – ضدعفونی بذر

مبارزه :

سم پاشی با ترکیب Dyrene Cm به مقدار 0.2 – 0.3 % و رعایت دورة کارنس 10 روز.

پوسیدگی نرم گوجه فرنگی

عامل بیماري :

  Rhizopus nigricans

علایم بیماري :

درگوجه فرنگیهاي انبار شده عامل بیماري به سبب گرماي محیط انبار و رطوبت کافی قادر است بخشـی از گوجـه فرنگیهاي انباري را آلوده نماید. علایم با ظهور اندامهاي رویشی قارچ به طور فشرده و به رنگ سفید ظاهر شده و به سرعت به رنـگ سیاه تبدیل می شود. بافتهاي آلوده استحکام خود را از دست داده و در مواردي میوه هاي گوشتی به پوسیدگی آبکـی تبـدیل مـی شوند. بهترین دما براي رشد قارچ 23-26 cº است و حداقل در 6 cº و حداکثر در 30 cº قارچ فعال است.

پیشگیري :

در انبار کردن گوجه فرنگی از زخم شدن میوه جلوگیري شود. انبار خشک و مجهز بـه تهویـه بـوده و میـوه هـا در دماي پایین نگهداري شوند.

بخش دوم بیماریهای سبزی و صیفی جات

بیماریهاي باکتریایی و ویروسی

پژمردگی باکتریایی کدوئیان

عامل بیماري :

  Erwinia tracheiphila

علایم بیماري :

این باکتري درخیار، خربزه و کدو بیماري آوندي ایجاد می کند، علایم اولیه بیماري در روي برگ به صـورت نقاط سبزرنگ تیره اي می باشد که به سرعت گسترش پیداکرده و بیشتر سطح برگ را دربر می گیرد. در ابتدا ایـن علایـم کاملاً قابل مشاهده نیستند و درنتیجه عامل بیماري خیلی سریع تغییراتی مثل پژمردگی برگها و خشـک شـدن آنهـا را ایجـاد می کند. ساقه ها نیز بتدریج چروکیده می شوند. اگر ساقه ها به صورت عرضی شکسته شوند مایع شیري رنگ چسبناك و لزجی مشاهده می شود که سرشار از باکتري اسـت. در کدو حلوایی علایم پوسیدگی در میوه به صورت لکه هاي تیره است که پس از ریزش کدو مایع لزج لعابداري نمایـان مـی شـود. ناقلین این باکتري سوسک خط دار و نقطه اي خیار می باشند.

پیشگیري :

بهداشت زراعی – تناوب زراعی – کاشت ارقام مقاوم – از بین بردن ناقلین

لکه زاویه اي برگ کدوئیان

عامل بیماري :

  Pseudomonas Lacrymans

علایم بیماري :

این بیماري به برگ، دمبرگ، ساقه و میوه کدوئیان ( خیار، هندوانه، خربزه و کدو ) حمله   می کند. لکـه ها برروي برگ ابتدا به شکل نقاط ریزي ظاهر می شوند که دراطراف آنها هاله اي به رنگ سبز کمرنگ وجود دارد. این لکه هـا بتدریج بزرگ شده به رگبرگها می رسند و چون حالت زاویه دار پیدا می کنند این بیماري به این نام خوانده می شود. لکه ها به رنـگ زرد مایل به قهوه اي در می آیند که در وسط بافت مرده می گردد. در نواحی لکه هاي زاویه اي در روي برگ ترشحات زیادي به صورت قطرات بی رنگ و براق مشاهده می شود که با خشک شـدن هوا و کاهش رطوبت خشک شده و به رنگ سفید در می آیند. برروي میوه نیز نواحی آبکی کوچکی به قطـر 2-3 mm بـه شـکل گرد و فرورفته دیده می شوند که درزیر به نظر می رسد خیار آب پز شده است. درصورت پیشرفت بیماري لکه ها بزرگتـر نشـده، شکاف می خورند و ترشحات صمغی به رنگ زرد کهربایی از آنها خارج می شود که باعث پوسیدگی میـوه مـی شـوند , درصـورت نارس بودن میوه ها می ریزند. در روي دمبرگ و ساقه هم لکه هاي سفید کمی تولید می شود که سطح ناهمواري دارند.

زیست شناسی :

عامل بیماري زمستان را برروي بقایاي گیاهی آلوده یا برروي بذور می گذراند.

پیشگیري :

کشت بذر سالم و غیرآلوده، استفاده از ارقام مقاوم و رعایت بهداشت زراعی

مبارزه :

ضدعفونی بذر به مدت 30 دقیقه در آب گرم 50 cº ، استفاده از آنتی بیوتیک استرپتومایسین بـه میـزان 200 ppm جهت پیشگیري درنوبت اول و به میزان 400 ppm جهت درمان نهایی .

در اوایـل بهـار و در حـین دورة بارنـدگی بـاکتري از روي خاك برروي ساقه و برگها و میوه ها می افتد و توسط دست و لباس زارعین میوه چین و یا احتمالاً حشرات ناقـل منتقـل مـیشود.

شانکر باکتریایی گوجه فرنگی

عامل بیماري :

Corynebacterium michiganensis sub. Sp michiganensis

علایم بیماري :

قبل از گلدهی، برگها از یک قسمت پهنک پژمرده می شوند و اغلب پژمردگیها به طور قرینـه در یـک بـرگ مشاهده می شوند و در هر مورد رگبرگ میانی برگ به طرف قسمت آلوده برگ خم می شود در سـاقه ابتـدا از ناحیـه خـارجی خطوط طولی و وسیعی به رنگ زرد روشن یا قهوه اي و سرانجام شکافهایی در بخشهاي زیرین ناحیه آلوده ظاهر می شود. ایـن نواحی زرد و یا قهوه اي ساقه به داخل گسترش یافته و مواد مخاطی براق به رنگ زرد تیره در شکافهاي ساقه دیده مـی شـود . با قطع عرض ساقه آلوده آوندها به رنگ زرد و بخش مغزي به حالت اسفنجی مشاهده می شوند. جـام گـل قهـوه اي و خشـک شده ، شکاف برمی دارد. همین تغییرات در میوه زمانی که آلودگی از طریق آوندها انتشار یابد دیده می شود. امـا اگـر آلـودگی میوه موضعی باشد علایم روي میوه فقط به صورت زخمهاي سطحی قابل مشاهده است.

زیست شناسی :

باکتري عامل بیماري اگر زمستان سرد نباشد تا فصل بعد پایداري خود را حفـظ مـی کنـد ولـی آلـودگی غالبا” از طریق استقرار در بذر به وجود می آید. در بذرهاي آلوده در صورتی که در خزانه کاشته شوند حتـی قادرنـد منجـر بـه رشد گیاهچه هاي سالم شوند ولی درصورت شرایط مناسب آلـودگی ظـاهر شـود. شـرایط آب و هـوایی و مخصوصـا” گرمـاي نزدیک به 28 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی خاك در فعالیت باکتري موثر می باشند.

پیشگیري :

آیش در زمینهاي آلوده به مدت 4-5 سال – بهداشت زراعی- کشت بذر سالم – ضدعفونی بذر (خیساندن بـذر به مدت 24 ساعت در محل اسید کلریدریک %6 و یا در آب گرم 55 درجه سانتی گراد به مدت 20-25 دقیقه قبل از کشت.

لکه گرد گوجه فرنگی

عامل بیماري :

  Pseudomonas syringae pv. Tomato

علایم بیماري :

آلودگی باکتري در برگ گوجه فرنگی با لکه هاي گرد کوچک و قهوه اي مایل به سیاه ظاهر می شود. ایـن لکه ها در وسط بافت مرده شده و حداکثر قطر آنها 1mm می باشد. که پس از مدتی هاله اي رنگ پریـده در اطـراف لکـه هـا مشـــاهده مـــی شـــود. در ســـاقه، بـــرگ و شـــکل و جـــام گـــل نیـــز لکـــه هـــایی مشـــابه بـــرگ تشـــکیل می شوند. در روي میوه لکه هاي گرد سیاهرنگی به وجود می آید که در میوه هاي رسیده بـا هالـه اي زرد رنـگ احاطـه شـده است. در برخی موارد در اطراف هاله هاي بافت مرده جوشهایی تشکیل می شود که رنـگ پریـده بـوده و در اثـر پـاره شـدن جوشها مایع چسبنده اي از آنها خارج می شود.

زیست شناسی :

عامل بیماري از طریق آلودگی بذر و نیز خاك قدرت حیاتی خود را حفظ می کند و توسط بـذر و بقایـاي گیاهی آلوده و با فراهم شدن شرایط مناسب در سال بعد آلودگی جدید را به وجود می آورند.

پیشگیري :

بهداشت زراعی – استفاده از بذر سالم و فاقد آلودگی باکتریایی.

لکه باکتریایی گوجه فرنگی و فلفل

عامل بیماري :

  Xanthomonas vesicatoria

علایم بیماري :

این باکتري در تمام مراحل رشد برگ ایجاد آلودگی می نماید. در ابتدا لکه هاي کوچـک بافـت مـرده قهـوه اي مایل به سیاه که اغلب توسط هاله اي زرد رنگ به طور نامنظم و پراکنده محاصره شده اند. به وجود مـی آینـد. علایـم روي برگ مشابه برگ است. روي میوه سبز لکه هاي کوچک آبکی مانند که گاهی هاله اي به رنگ سبز تیره دارد دیده می شود کـه سپس در ناحیه سطحی میوه قهوه اي و بافت مرده می شوند. همزمان با رشد میوه لکه هاي روي میوه چـوب پنبـه اي شـده و قطر آنها به 3-4 mm می رسد و حاشیه لکه ها با هاله سبز مایل به زرد روي میوه قابل مشاهده می ماند.

زیست شناسی :

باکتري از سالی به سال دیگر روي بذر باقی می ماند.

پیشگیري :

استفاده از بذر سالم و فاقد آلودگی – اقدامات زراعی مانند افزایش کود ازت و پتاسیم خاك و کاهش کود فسـفره و در مورد فلفل، حاصلخیزي خاك و افزایش ازت به میزانی که میوه دهی را کاهش ندهد.

مبارزه شیمیایی :

استفاده از ترکیبات مسی ماننـد اکسـی کلـرومس %35 بـه میـزان 50 گـرم در 100 لیتـر آب قبـل از گلدهی و در صورت تشخیص علایم.

ویروس آسپرمی گوجه فرنگی

عامل بیماري : 

Tomato aspermy virus

علایم بیماري :

کاهش رشد مریستم انتهایی گیاه ، تشکیل شدن جوانه هاي جانبی متعدد و بـد شـکل شـدن برگهـا و خـم شدن برگ به طور نامنظم از علایم بیماري می باشد. در پهنک زیرین برگ سلولهاي رنگی رشد می کنند. اگر آلـودگی قبـل از رسیدن میوه و برداشت محصول در گیاه ایجاد شود باعث کوچک ماندن میوه ، بدشکلی و فقدان بذر در میوه هاي گرمسـیري آنها می شود.

زیست شناسی :

این ویروس پایدار نیست و در دماي 40-42 درجه سانتیگراد غیرفعال است. انتقال ویروس به طریقه مکانیکی و توسـط شته هاي هلو امکان پذیر است.

ویروس پژمردگی خالدار گوجه فرنگی

عامل بیماري :

  Tomato spotted wilt virus

علایم بیماري :

رگبرگ برگهاي جوان بزرگ می شود، پهنک برگ به طرف بالا یا پایین خم شـده و در سـطح آن سـلولهاي قهوه اي رنگی با سایه هاي برنزي به وجود می آیند که تقریبا” پهنک برگ را احاطه می کنند. در برخی مواقع بـه دنبـال ایـن علایم لکه هاي کلروتیک و تغییر در شکل پهنک برگ نیز مشاهده می شد. برگهاي آلوده به ویروس بعد از ظهور علایم خشـک شده و در مدت کوتاهی ریزش می کنند. اگر گرماي محیط کم باشد مدت ماندن برگهـاي آلـوده روي گیـاه بیشـتر اسـت. در سطح میوه لکه هاي گرد زردرنگ یا قرمز روشن و یا سفید در زمینه قرمز میوه با حلقه هاي متحدالشکل و یا نامنظم مشـاهده می شود.

زیست شناسی :

انتقال ویروس از طریق تریپس توتون و تریپس پسته می باشد.

از سایر میزبانها می توان به فلفل و بادمجان اشاره نمود.

ویروس لکه حلقوي گوجه فرنگی

عامل بیماري :

 Tomato ringspot virus

علایم بیماري :

آلودگی ویروس باعث بافت مرده شدن تمام قسمتهاي سبز و در حال رشد گیاه می شود و در نهایت موجـب خم شدن نوك ساقه و حاشیه برگها به طرف پهنک زیرین برگ می گردد. روي برگهاي جوان، برگ و ساقه، حلقه و خطوط باریک قهوه اي و بافت مرده به وجود می آید در صورت آلـودگی زودهنگـام و قبل از رشد کامل میوه، لکه هاي قهوه اي رنگ حلقوي روي میوه مشاهده می گردد.

زیست شناسی :

این ویروس از طریق شیره گیاهی و نماتد xiphinema americanum منتقل می شود.

ویروس موزائیک گوجه فرنگی

عامل بیماري : 

Tobacco mosaic virus

علایم بیماري :

یکی از ویروسهاي متداول در همه نقاط کشت گوجه فرنگی است که بازده محصـول را 30 تـا %40 کـاهش می دهد. علایم بیماري ظهور لکه هاي موزاییک ، توام با تورم و پیچیدگی است که در برگهاي جوان مشـهود اسـت و بتـدریج محو می شود و گیاه به طور کلی کمرنگتر و کوتاه تر از حالت عادي است. در صورت گرماي زیاد و شدت نور لکه هاي بزرگ موزاییکی کاملا” مشخص و بد شکلی برگ نامشخص است بـرعکس در منـاطق سردسیر و کم نور لکه هاي بزرگ کمتر محسوس است ولی بدشکلی برگها قابل رویت است. در هر شرایط آلودگی، میـوه بـه طـور طبیعی به رشد ادامه می دهد ولی تغییر رنگ در میوه و حاله هاي مدور به خصـوص در محـل دم میـوه مشـاهده مـی شـود. ایـن ویروس از طریق شیره سلولی و بذر آلوده و آلودگی سطحی بذر انتشار می یابد. شکل خاصی به نام موزائیک aucub وجود دارد که نشانه هاي بیماري به طور محسوسی با موزائیک معمولی گوجـه فرنگـی فـرق دارد. در ایــن حالــت برگهــا متــورم، زبــر و نــاهموار، چــین خــورده و حاشــیه بــرگ بــه طــرف پشــت بــرگ خــم می شود و لکه هایی به زمینه زرد و روشن و تقریبا” سفید به وجود می آید. سوشهاي معمولی ایجاد نکروز نمی کنند ولی هرگاه گوجه فرنگی به سوش نکروزي ویروس موزاییک توتون مبتلا شـود، زخمهـاي نکروتیک روي ساقه، برگ و میوه ظاهر می شوند. این زخمها به صورت خطوط کم و بیش طویل و منظمی به رنگ قهـوه اي تیـره و تقریبا” سیاه می باشند. روي کاسبرگها و برگها نیز همین علایم بافت مردگی مشاهده می شود. روي میوه ابتدا لکه هـاي رنـگ پریده و شفاف به شکلهاي مختلف و با حاشیه نامشخص بروز می کنند که به تـدریج بـه رنـگ قهـوه اي خاکسـتري درآمـده و در اطراف آنها سایه هاي خاکستري رنگ ظاهر می شود. ناحیه آسیب دیده فشرده و ناهموار شده و بافت سطحی میوه قهوه اي رنگ، چرمی و چوب پنبه اي می شود. نشانه هاي فوق وقتی ظاهر می شوند که حداقل 20 روز به رسیدن کامل میوه باقی مانـده باشـد. این ویروس در بقایاي گیاهی تا مدتها باقی می ماند و از طریق شیره گیاهی و بذر آلوده قابل انتقال است.

لکه حلقه اي سیاه گوجه فرنگی

عامل بیماري : 

Tomato black ringspot virus

علایم بیماري :

علایم بیماري یا به صورت ایجاد لکه هاي کوچک حلقوي و یا خطوط باریک حلقوي بافت مـرده در برگهـاي جوان و دمبرگها قابل مشاهده است و یا اینکه خطوط باریک مارپیچی و یکسانی که بافت مرده اند در اطـراف فضـاي بافتهـاي مرده نمایان می شوند که همراه با این خطوط، خطوط قهوه اي رنگ مشابهی همراه می گردد. گیاهانی که به این صورت آسیب می بینند از بین می روند. اگر گیاه گوجه فرنگی رشد رویشی زیادي در زمان حمله ویروس داشته باشد قـادر بـه ادامـه رشد رویشی خود خواهد بود. و علایم بافت مردگی و لکه حلقوي را در بافتهاي پارانشیمی سبز آنها می توان دیـد، ظـاهر گیـاه معمولی به نظر می رسد و فقط پهنک تغییر شکل پیدا کرده و علایم سالم تورم و موزاییک شدن را نشان می دهد. این ویروس از طریق شیره سلولی انتقال یافته و اخیرا” امکان ازدیاد طبیعی ویروس توسط نماتد پارازیـت ریشـه از طریـق بـذر بعضی از گونه هاي علفی به انجام رسیده است. این ویروس باعث آلودگی در خانوادة اسفناجیان، کدوئیان، سیب زمینی و… نیز می شود.