آبیاری زیر سطحی تراوا

آبیاری زیر سطحی تراوا

مقدمه

آب عامل عمده در تولید محصولات کشاورزی ، تامین مواد غذایی ، اکولوژی و محیط زیست سالم محسوب می شود. منابع آب کره زمین در حال حاضر با بحران ها و چالش های نگران کننده ای دست در گریبان است :

1. کمبود آب
2. عدم دسترسی به آب شرب بهداشتی و تمیز
3. فقدان آگاهی در تصمیم گیران و مردم
4. در معرض خطر بودن صلح و امنیت جوامع و…

وضعیت کنونی اب و ابیاری در جهان

محدودیت منابع آب مناسب کشاورزی سبب گشته که نرخ رشد جهانی اراضی آبی به تدریج کاهش یابد. در حال حاضر اگر چه فقط یک ششم از اراضی تحت کشت دنیا آبیاری می شوند، ولی همین اراضی حدود یک سوم محصولات کشاورزی جهان را تولید می کنند.

• 75 درصد از سطح کره زمین را آب پوشانده است.
• 96.5 درصد اقیانوس ها و دریاها
• 3.5 درصد رود، یخچال، دریاچه و…

وضعیت منابع آب در ایران

• متوسط بارندگی سالیانه دنیا 831 میلی متر
• متوسط بارندگی سالیانه آسیا 732 میلی متر
• متوسط بارندگی سالیانه ایران 252 میلی متر

88.5 میلیارد متر مکعب در سال آب مصرف می شود :

• 82.5 میلیارد متر مکعب کشاورزی
• 4.5 میلیارد متر مکعب شرب
• 1.5 میلیارد متر مکعب صنعت و معدن و…

آبیاری

کلیه اقدامات و پیش بینی های لازم برای رسانیدن رطوبت ضروری به خاک جهت فراهم آوردن محیط مناسب برای رشد گیاهان را گویند . در مناطق خشک و نیمه خشک، آب و نه زمین، عامل محدود کننده در بهبود و افزایش تولیدات کشاورزی است.

ضعف مدیریت آبیاری

• عدم آگاهی زارعین از وضعیت رطوبتی خاک و تشخیص زمان آبیاری
• عدم تناسب میزان آب کاربردی با آب مورد نیاز گیاهان
• ضعف برنامه ریزی آبیاری

روش های اصلی آبیاری کدامند؟

آبیاری سطحی : آب تحت تاثیر نیروی ثقل به حرکت در آمده و تمام سطح مزرعه یا بخشی از آن را مرطوب می سازد.

آبیاری تحت فشار : آب در شبکه ای از لوله ها به صورت تحت فشار جریان دارد و به صورت باران یا قطرات رطوبت خاک را تامین می کند.

آبیاری زیر زمینی : آب از زیر خاک وارد شده و فقط به مقدار بسیار کمی ممکن است سطح خاک را مرطوب کند.

فراوانی آب یک سراب است

سرچشمه عمده ثروت در ایران ، زمین بود و کلید آبادانی زمین، آب به حساب می آمد و آبیاری بزرگترین مشکل کشاورزی

1. کاهش منابع آبی
2. رشد جمعیت
3. نیاز بیشتر به مواد غذایی
4. اهمیت حفظ محیط زیست
5. اجتناب از ایجاد و اشاعه آلودگی ها و آفت های کشاورزی
6. انتقال آبیاری کشاورزی از سطح به زیر زمین

آبیاری قطره ای زیر سطحی

در این روش آب مورد نیاز گیاهان باغی و زراعی از راه لوله های تراوش کننده مدفون در زیر سطح خاک تامین می شود. این روش در مقایسه با هر نوع سیستم سطحی سبب 30 تا 50 درصد صرفه جویی آب می گردد.

تاریخچه آبیاری زیر سطحی

• این روش آبیاری برای اولین بار در ایران با استفاده از کوزه های سفالی مورد استفاده قرار رفت.
• در سال 1860 میلادی در کشور آلمان استفاده از لوله های سفالی زیر زمینی برای آبیاری مزارع
• در سال 1913میلادی استفاده از لوله های روزنه دار زیر زمینی در امریکا
• در سال 1940 میلادی استفاده از لوله های پلاستیکی در آبیاری زیر سطحی در آلمان

روش های مختلف آبیاری زیر سطحی

• لوله های تراوا
• لوله های تی تیپ (نوارهای دو جداره)
• لوله های سفالی

معرفی اجمالی سیستم تراوا

سیستم های آبیاری تحت فشار از سه قسمت تشکیل می شود :

1. ایستگاه آب
2. شبکه آبرسانی
3. شبکه آبدهی

تنها فرق سیستم آبیاری تراوا با سایر سیستم ها در قسمت آبدهی می باشد.

ایستگاه آب

محل تامین آب و تصفیه و پمپاژ آن می باشد و شامل چاه ، استخر ، حوضچه ، پمپ ، فیلترها ، تانک کود و فشار سنج و شیرآلات و اتصالات مربوطه می باشد. در این ایستگاه آب پس از تصفیه با فشار لازم وارد شبکه آبرسانی می شود.

شبکه آبرسانی

شبکه آبرسانی از لوله های فولادی ، پلی اتیلن یا پی وی سی می باشد، که آب را از ایستگاه آب توسط لوله های اصلی و فرعی به شبکه آبدهی منتقل می کند.

شبکه آبدهی

شبکه آبدهی تراوا ، آب ، سم ، کود و اکسیژن محلول در آب را از آخرین لوله های فرعی دریافت کرده و در لوله های تراوش کننده، به روش زیر سطحی مستقیما به ریشه می رساند.

مزایای آبیاری زیر سطحی تراوا

صرفه جویی آب : لوله های تراوا با ایجاد فضای رطوبتی در زمین آب را به ریشه گیاه می رسانند.

افزایش محصول : از آنجا که ریشه ، آب و اکسیژن و سایر مواد مورد نیاز را به مقدار لازم در اختیار دارد، محصول از نظر کیفیت و کمیت افزایش چشمگیری خواهد داشت.

صرفه جویی سم و کود : چون تبخیر به مراتب کمتر است!، رسوب ایجاد شده هم به مراتب کمتر از حالت های دیگر خواهد بود! و منافذ لوله ها به مراتب کمتر دچار گرفتگی می شوند و با اطمینان بیشتری می توان سم ها و کودهای محلول در آب را توسط لوله های تراوا مستقیما به ریشه رسانید.

صرفه جویی انرژی : لوله های تراوا برای تراوش مطلوب نیاز به فشار چندانی ندارند، در نتیجه انرژی کمتری لازم خواهیم داشت.

عدم نیاز به تسطیح : چون جریان آب وجود ندارد، دیگر نیاز به تسطیح یا تراس بندی زمین نیست و تمام زمین های شیب دار را می توان به زیر کشت برد.

از بین رفتن تدریجی علف های هرز : در باغات لوله های تراوا در عمق حدود 60 تا 70 سانتیمتر کاشته می شوند و ریشه علف های هرز معمولا در سطح هستند، بعلت عدم دسترسی به آب بتدریج از بین خواهند رفت.

جلوگیری از شیوع آفات : با استفاده از آبیاری قطره ای زیر سطحی از تولید و شیوع آفات و قارچ های ناشی از رطوبت مثل قارچ ها و آفات گلخانه، باغات پسته و… جلوگیری خواهد شد.

کاهش آلودگی محیط زیست : در صورت استفاده از لوله تراوا برای توزیع سم، علاوه بر کاهش هزینه ها، آلودگی محیط زیست نخواهیم داشت.

عدم مزاحمت برای ماشین آلات و کارگران : چون لوله ها در زیر زمین کار گذاشته می شوند، مزاحمتی برای آنان فراهم نخواهد کرد.

مصونیت از گرما و سرما : با توجه به گرمای شدید تابستان یا سرمای یخبندان زمستان در بعضی مناطق احتیاجی به جمع کردن و پهن کردن مجدد لوله ها نیست.

اکسیژن رسانی به ریشه و کاهش نیازبه شخم : به دلیل عدم وجود آب در سطح زمین، خاک سله نمی بندد و چون اکسیژن از طریق هوای محلول در آب به ریشه می رسد علاوه بر باروری بیشتر ، دیگر چندان نیازی به شخم زدن به منظور تهویه خاک نیست.

زیبایی پارک ها و فضای سبز : لوله های تراوا به زیبایی محیط لطمه ای نمی زند.

از باغات و مزارع … تا گلدان ها : لوله های تراوا در انواع مختلف تولید می شود و سازگاری خوبی با نوع گیاهان و شرایط آب و هوایی و اقلیمی دارد.

طول عمر سیستم

تراوا و زمین های ورزشی

قابلیت کنترل اتوماتیک

عدم نیاز به جوی و پشته و پوشش کامل زمین زراعی

معایب آبیاری زیر سطحی تراوا

• هزینه اولیه بالاتری نسبت به دیگر روش ها دارد.
• پیدا کردن نشت لوله ها و انسداد قطره چکان ها مشکل است.
• ورود و نفوذ ریشه به داخل لوله آبده و گرفتگی روزنه ها
• تعمیر و تعویض لوله هایی که در زیرزمین به دلایل مختلفی سوراخ شده اند مشکل است.
• حرکت کم آب به طرف بالا
• کاهش میزان آبدهی برخی از روش ها

کاهش معایب آبیاری زیر سطحی تراوا

• کیفیت قطره چکان ها و لوله های آبده را افزایش داد.
• مدیریت آبیاری در مزرعه را در سطح مناسبی بالا برد.ارتقا مدیریت آبیاری مزرعه نیاز به ترویج استفاده درست از شیوه آبیاری قطره ای زیر سطحی است که با ارایه اطلاعات مبتنی بر تحقیقات به کشاورزان علاقه مند می توان استفاده از این روش ها را گسترش داد.
• برای جلوگیری از ورود ریشه به داخل قطره چکان ها می توان از علف کش ها به همراه آب آبیاری استفاده کرد.

نتیجه گیری

استفاده از روش آبیاری زیر سطحی تراوا به عنوان یک روش موثر برای استفاده بهینه از آب آبیاری و مقابله با بحران آب مطرح می باشد.

آبیاری زیر سطحی = اصلاح الگوی مصرف آب

همچنین مطالعه پستهای زیر نیز پیشنهاد میگردد :

توصیه هایی برای کود آبیاری در روش آبیاری سطحی

استفاده از بلوک گچی در برنامه ریزی آبیاری

کاربرد آبیاری قطره ای در زراعت سیب زمینی

تغذیه باغات میوه با روش کود آبیاری