یخ بستن و سرمازدگی سیب (frosting)

یخ بستن و سرمازدگی سیب (frosting)

تعریف یخ زدگی

یخ زدگی عبارت است از کاهش دما تا چند درجه زیر صفر (یخبندان زمستانه و بهاره) که بر اثر آن آب درون سلولی و برون سلولی منجمد شده و به دلیل متلاشی شدن آوندهای چوبی و آبکش و قطع جریان مواد غذایی ، مرگ سلول را باعث میگردد. به طور کلی جوانه های گل در دمای -۲ و -۳ درجه سانتیگراد از بین می روند.

اهمیت و خسارت یخ بستن سیب

اکثر درختان میوه منطقه معتدله در معرض یخبندان زمستان یا سرمازدگی بهاره قرار می گیرند که این امر موجب خسارتهای شدید اقتصادی می گردد. حتی آن دسته از مناطق تولید میوه که در موقعیتهای جغرافیایی خاص احداث می شوند که خسارت وارده ناشی از سرما در آنها به حداقل کاهش داده شده نیز بعضا با این حوادث مواجه می-گردند. باغداران کاملا از نتایج زیانبار عدم محافظت درختان در برابر سرمای زمستان مطلع هستند. لذا اعتقاد به مقاومت در برابر سرما به عنوان یک پدیده و ابزار کمکی برای جلوگیری از بروز خسارت ناشی از سرما از نظر باغداران از اهمیت اساسی برخوردار است. گیاهان درحال رشد غیر مقاوم بوده و قادر به مقاوم شدن نیستند.

علل سرمازدگی میوه سیب

میوه های تازه تشکیل شده نسبت به گلها حساستر هستند و در منفی ۰.۵ – درجه سانتیگراد آسیب می بینند. در اوایل بهار جبهه های سرد هوا در منطقه پرورش درختان میوه و در شبهای بدون ابر موجب خسارت دیدن جوانه درختان میوه می گردد. آبیاری بی رویه ، دادن کود ازته بیش از حد ، محصول زیاد ، ریزش زود هنگام برگها ، تولید محصول بیشتر ، هرس زود هنگام موجب کاهش مقاومت درختان میوه می شود.

علائم یخ زدگی سیب

زمانیکه درختان سیب در هنگام گلدهی در معرض دمای زیر صفر درجه سانتی گراد قرار گیرند پس از مدتی گلهای آسیب دیده شروع به ریزش می نمایند. گلهایی که سالم مانده اند و بخشی از سلولهای آنها در معرض انجماد بوده ، به رشد خود ادامه داده و بخش آسیب دیده شبیه یک حلقه زنگاری دور میوه را فرا می گیرد.

روشهای کنترل سرمازدگی درختان سیب

موقعیت و محل باغ : در مناطق شیب دار و کنار تپه های ماهور در صورت احتمال وجود سرما های دیر رس بهاره محل باغ را در شیب های شمالی انتخاب می کنند تا در اوایل بهار دیرتر گرم شده و موجب تاخیر در بیدار شدن جوانه ها گردد. ایجاد باغ میوه در کنار جنگل ها ، رودخانه ها ، برکه ها و کنار سواحل که دارای هوای مرطوب و نقطه شبنم باﻻ هستند آسیب های سرمای بهاره را کاهش می دهد.

انتخاب خاک مناسب جهت احداث باغ : احداث باغ در خاکهای که بافت متوسطی داشته و میزان مواد آلی آنها مناسب بوده و رنگ آنها متمایل به تیره است ، موجب افزایش مقاومت درختان به یخزدگی خواهند شد. مقاومت درختان در خاکهایی که رنگشان سفید و روشن است در برابر یخزدگی کاهش خواهد یافت.

انتخاب پایه های مقاوم : در زمان توسعه باغات سیب با استفاده از پایه های رویشی در مناطقی که خطر سرمازدگی وجود دارد، دقت گردد که از پایه هایی استفاده گردد که مقاومت ارقام پیوندی روی آنها را افزایش دهند ، ازجمله میتوان به پایه های اوتاوا ، سری P و .. اشاره نمود.

مدیریت کوددهی گیاه : کوددهی درختان بایستی براساس آزمون خاک و آنالیز برگ صورت گیرد. مصرف بی رویه کودهای شیمیائی خصوصاً موجب برهم خوردن تعادل عناصر غذایی شده و مقاومت درختان را در برابر تنش سرمازدگی سیب کاهش خواهند داد. مصرف نیتروژن زیاد به دلیل تحریک گیاه به رشد رویشی بیشتر ، حساسیت گیاه را به یخزدگی افزایش می دهد.

پاشیدن آب بر روی درختان : پاشیدن آب بر روی شاخه های درختان میوه در دمای صفر درجه سانتیگراد موجب تشکیل یخ می شود. به ازای هر لیتر آب که یخ می شود ۸۰ کیلو کالری گرما آزاد می شود.گرمای آزاد شده موجب گرم شدن اجسامی که در تماس با آب هستند می شود ، در ضمن تشکیل یک ﻻیه نسبتا عایق یخ در اطراف جوانه موجب می شود تا دمای جوانه از صفر درجه سانتیگراد پایین نیاید برای این منظور میتوان از سیستم آبیاری بارانی استفاده کرد و یا توسط محلول پاشها روی درختان میوه آب پاشید. پاشیدن آب باید در دمای صفر درجه سانتیگراد انجام گیرد.

تدابیر زراعی : نوع سطح خاک در محافظت دمای هوا تاثیر دارد و اختلاف دمای حدود ۱.۷ درجه سانتی گراد ایجاد میکند. برای محافظت در برابر سرما و یخبندان های ناشی از تشعشع ، خاک باید مرطوب و عاری از علف های هرز و شخم نخورده باشد. زیرا زمین شخم خورده دارای هوای بیشتر بوده و گرمای ویژه کمتری دارد از این رو خاک شخم خورده سریع تر سرد می شود اما خاک های مرطوب دیر گرم شده و دیرتر دمای خود را از دست می دهند .علفهای سطح خاک نیز نوعی هدایت کننده گرما ازخاک به هوا می باشند. تدابیر زارعی ذکر شده یخ زده گی را در ﻻیه ۱۵سانتی متر سطح خاک به تاخیر می اندازد. غرقاب کردن باغ یکی از رایج ترین روش های حفاظت در برابر یخبندان است. این روش بهترین کارایی را برای درختان کم رشد در زمان یخبندان تشعشعی دارد. هر چه آب گرمتر باشد ، پس از سرد شدن هوا ، گرمای بیشتری را آزاد می کند. بیشترین حفاظت در شب اول پس از جاری کردن آب تأمین می شود و به مرورزمان که خاک از آب اشباع می شود ، کارایی این روش کاهش می یابد.

گرم کردن باغ توسط بخاری های باغی : کار گذاشتن بخاری یا پلارهای باغی در قسمت های مختلف باغ و سوزاندن موادی همچون چوب نفت یا گازوییل موجب گرم شدن باغ می گردد. این روش در مناطق سردسیری ممکن است تاثیر زیادی نداشته باشد اما در مناطق نیمه گرمسیری مثلا در باغات مرکبات ، انار ، انجیر ، زیتون و غیره می تواند برای مقابله با سرمازدگی موثر واقع شود.
ایجاد دود برای کاهش تشعشع : در شب های که احتمال بروز سرما می باشد ، سوزاندن کاه وکلش و مواد دیگر موجب ایجاد دود در هوای باز می گردد. ذرات معلق در هوا هر چقدر بیشتر باشد انعکاس حرارت به سقف آسمان تقلیل می یابد زیرا تشعشع حرارت که با طول موج های بلند به طرف آسمان منعکس می شود توسط ذرات هوا جذب شده و دمای باغ را حفظ می کنند.

ایجاد بادشکن در اطراف باغ : کشت درختان باد شکن همچون چنار ، زبان گنجشک ، افرا و غیره در جهت شمالی که باد های سرد می وزد موجب محافظت درختان میوه از سرما می شود.

استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی : اتفن و پاکلوبوترازول با به تأخیر انداختن ۴ تا ۷ روز گلدهی برای کنترل سرمای بهاره مؤثر شناخته شده اند .