درجه بندی مرکبات (سورتینگ)

درجه بندی مرکبات (سورتینگ)

درجه بندی و بسته بندی محصولات کشاورزی، در نگهداری، محافظت و استاندارد سازی محصول نقش داشته و عرضه محصولات سورت و بسته بندی شده، سبب یافتن بازارهای جدید خارجی و افزایش صادرات و ورود ارز به کشور است. استفاده از محصولات کشاورزی سورت و بسته بندی شده موجب توسعه فروشگاه های مدرن زنجیره ای و حذف تدریجی فروشگاه های سنتی عرضه محصولات صنعتی می شود.بطور سنتی درجه بندی دستی بوسیله افراد با تجربه انجام می شود. این افراد باید قبلا آموزش های لازم را دیده و کسب مهارت نموده باشند تا ضمن تشخیص لکه های پوستی، میزان و درصد آنها را نیز بر آورد نمایند. جایگاه این افراد در طول خط نقاله است تا با رسیدن میوه ها به انتهای خط، میوه غیر بازار پسند وارد مرحله بسته بندی نشود. میوه های جدا شده که شامل میوه های درجه دو هستند با کاربرد متفاوت بعدا بسته بندی می شوند. میوه های فاقد کیفیت نیز برای فرآوری و آبمیوه گیری فرستاده می شوند.

عمل درجه بندی مرکبات می تواند بطور خودکار و بوسیله دستگاههای درجه بندی الکترونیک با سرعت بالا که لکه ها و رنگ را بوسیله سیستم های درجه بندی نوری شناسایی کرده انجام شود . درجه بندی بوسیله اسکنر اشعه ایکس با اسکن میوه برای تعیین صدمه سرمایی، گرانوله شدن و پوسیدگی آلترناریا استفاده می شود.

میوه ها بعد از سورتینگ اولیه وارد مرحله شستشو می شوند. در این بخش دستگاه های خاصی وجود دارد که مجهز به برسهایی جهت حذف جزیی گرد و خاک و واکس طبیعی از سطح میوه هستند. انواع مختلف برس ها برای دستگاه های شستشو استفاده می شود. برس های نرم معمولا سبب خراشیدگی و ساییدگی روی میوه نمی شود. از نوع نرم برای لایمها، لمونها و نارنگی ها که پوست حساسی دارند استفاده می شود. برس زیادی باعث صدمه و ایجاد زخم های دایره ای شکل قهوه ای رنگ و خشک ( نشان دهنده حرکت مدور ساکن میوه روی برس ها) روی سطح میوه شده که بعد از چند روز گسترش می یابد. برای به حداقل رساندن کاهش کیفیت رنگی و فروپاشی پوست مرکبات مخصوصا در پرتقال های ناول از برس نرم و با حداقل سرعت (۲۰-۱۰ ثانیه) استفاده می شود. واکس باید توسط نازل ها به صورت یکنواخت پاشیده شود و سپس خشک کردن با هوای ۳۵ درجه سانتی گراد و به صورت یکنواخت صورت گیرد.

توصیه های فنی در مرحله درجه بندی مرکبات

آسیب مکانیکی در اتاق بسته بندی می تواند بوسیله بهبود عملیات خط سورتینگ کاهش داده شود. جابجایی صندوق های بزرگ باید به آرامی انجام شود و کف نقاله باید صاف و یکنواخت باشند. معمولا بین اجزای سازنده خط بسته بندی ۷ یا تعداد بیشتری نقاله است که بایستی ارتفاع سقوط عمودی میوه در آنها حدود ۳.۹ سانتی متر و زاویه شیب به طور متوسط ۱۹ درجه باشد. یکی از عوامل مهم برای جلوگیری از ضرب دیدگی میوه ها لایه گذاری و گذاشتن ضربه گیر روی سطوح سخت و ناهموار است. خطوط سورتینگ چند ناقل دارند که ارتفاع سقوط می تواند منجر به ضرب دیدگی شود. با این حال، اگر سطوح سخت در تجهیزات و دستگاه های خط بسته بندی به اندازه کافی لایه گذاری شود و سرعت غلتک پایین و به اندازه کافی کنترل شود، می تواند از ضرب دیدگی جلوگیری کند. در نوع استفاده از ماده ضربه گیر نیز باید دقت شود.

مهم ترین ویژگی های یک ماده لایه گذار مناسب به شرح زیر است:

• از ضرب دیدگی در همه ارتفاع های سقوط و سرعت های غلتک موجود در خط بسته بندی و سورتینگ جلوگیری کند.
• قابلیت جذب حداقل ۶۰ درصد از شدت ضربه را داشته باشد تا ضربه های برگشتی به حداقل برسد.
• از دوام و ماندگاری خوبی برخوردار باشد (عمر لایه های مورد استفاده زیاد باشد).
• پاک سازی و بهداشت لایه باید به آسانی انجام شود و سازگار با آب، قارچ کش ها و واکس ها باشد.
• بهتر است خواص فیزیکی لایه (ضخامت، سختی و غیره) برای تمامی انواع میوه های جابجا شده مناسب باشد.

راهکارهای کاهش آسیب در مراحل درجه بندی مرکبات

بطور کلی شناسایی عوامل آسیب های مکانیکی به ما اجازه می دهد تا راهکارهایی را برای کاهش این آسیب ها در سطح واحدهای تولید کننده خرد و تجاری اعمال نماییم. این راهکارهای بازدارنده شامل:

• به حداقل رساندن صدمه به میوه حین برداشت دستی و مکانیکی میوه
• کاهش تعداد دفعات افتادن، انتقال میوه و یا کاهش ارتفاع سقوط
• کاهش تعداد تغییر جهت ناگهانی نقاله ها در طول خط سورتینگ میوه
• حذف لبه های تیز جعبه ها و صندوق های میوه یا نقاله ها
• حفظ سرعت ثابت و یکنواخت بین تسمه های نقاله
• به حداقل رساندن فشار روی میوه
• لایه گذاری لبه های تیز در خطوط تمیز کردن و درجه بندی
• لایه گذاری کف جعبه ها و سطوح داخلی وسیله نقلیه
• قرار دادن لایه های فوم بین بسته های میوه در هنگام حمل ونقل