بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما

راهنمای شناسائی و ردیابی آفت قرنطینه خارجی بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما

بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما

Fusarium wilt of date palm

Fusarium oxysporum f.sp. albedinis (Kill. & Maire) W.L. Domain

Eukaryota

Kingdom: Fungi

Phylum: Ascomycota

Class: Ascomycetes

Subclass: Sordariomycetidae

Order: Hypocreales

نام های مترادف :

Fusarium albedinis (Kill. & Maire) Malençon [anamorph]

Cylindrophora albedinis Kill. & Maire [anamorph]

Fusarium oxysporum var. albedinis (Kill. & Maire) Malençon [anamorph]

نام عمومی بیماری:

Fusarium wilt of date palm, Bayoud disease, tracheomycosis of date palm

اهمیت اقتصادی:

بیماری پژمردگـی فوزاریـومی خرمـا (Fusarium oxysporum f.sp. albedinis) یکـی از بیماریهای مهـم درختان خرما در بعضی مناطق آفریقا است،در کشور مراکش در سال 1870 این بیماری باعث شده است که بیشتر از دو سوم درختان خرمای آن کشور(حدود 12 میلیون هکتار) از بین برود. بیشتر از سه میلیون هکتـار از درختـان خرما درکشور الجزایر به علت شیوع این بیماری از بین رفته است. بسیاری ازارقام بـا کیفیـت، و ارقـام پرمحصـول امروزه به این بیماری بسیارحساس شده اند و درختان باقی مانده درمنـاطق آلـوده ازکیفیـت وعملکرد بسـیار پـائینی برخوردار هستند ، با ازبین رفتن درختان میزبان ، علاوه بر کاهش محصـول ، فرآیند گسـترش بیابان در مناطق آلوده شدت بیشتری گرفته است.همچنین کیفیت و کمیت محصول خرمای صادراتی و خرمـای مـورد مصـرف محلـی، تحت تاثیر قرار گرفته است،بیماری از لحاظ اقتصادی خسارت بسیار زیادی در مناطق آلوده ایجاد کرده است،لذا با توجه به اهمیت خسارتزائی این قارچ بیماریزا در لیست آفات قرنطینه ای ایران و بسیاری از کشورها قـرار گرفتـه است.

میزبانها:

درخت خرما میزبان اصلی این بیماری می باشد .

:(میزبان اصلی) Major hosts

Phoenix dactylifera (date-palm)

پراکنش جغرافیائی:

آفریقا : الجزایر ، موریتانی ، مراکش.

شکل شناسی:

در محیط کشت آگار میسلیوم قارچ به رنگ سفید که بعدا به رنگ صورتی یا بنفش ظاهر می گردد به سرعت رشد می کنند .در ابتدا میکروکنیدیهای فرآوانی تشکیل می گردد، منوفیالیدها (monophialides) بصورت جزئی متورم شده اند ،   x 2 -4 µm  35-10 میکرون اندازه آنها است ،با ضخامت و محدوده نامشخص بصورت فرآوان در اطراف میسلیوم رویشی ظاهر می گردند.

میکروکنیدیها

شفاف ، معمولا دارای دیواره (1-)0 ، اندازه آنها x 2.5-5 µm  15-3  میکرون ، تخم مرغی متمایل به بیضی شکل ، با اسپورهای تجمیع شده بوسیله مایع لزج، ولی تشکیل زنجیره نمی دهند.

ماکروکنیدیها

فراوان و پراکنده ، قوسی شکل ، دارای 3-5 دیواره ، (گاها1-2 دیواره) ، با انتهائی تیز .

کلامیدوسپورها

10-14 روز بعد ازکشت ظاهر میگردند ، گرد ، 10-25 میکرون عرض دارند ، شفاف ، دارای دیواره ضخیم ، باد کرده ، منفرد یا در دسته های گروهی محدود دیده میشوند.

زیست شناسی:

قارچ عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما (F. oxysporum f.sp. albedinis) در خاک بصورت کلامیدوسپورهای خفته یا غیر هوازی دربقایای گیاهی آلوده زنده باقی می ماند.معمولا درعمق 0-30 سانتیمتری خاک قابل ردیابی می باشد و گاها تا عمق بیشتر از 100 سانتی متری هم مشاهده میگردد. کلامیدوسپورها برای مدت بیش از 8 سال درخاک زنده باقی می مانند، قارچ عامل بیماری فوزاریومی خرما همچنین روی گیاهان Lawsonia inermis, lucerne و بعضی گونه های (Trifolium) زنده باقی می ماند. کلامیدوسپورها جوانه زده و تولید رشته هائی نموده که در بافت آوند چوبی ریشه گیاه میزبان نفوذ می کنند، هیف ها به سمت ساقه گیاه ادامه مسیر میدهند، به عنوان عامل گسترش آلودگی عمل میکنند هیف های جانبی به بافت های مجاور گسترش پیدا نموده و تغییر رنگی متمایل به قرمز تا قهوه ای در بافت ایجاد می کنند،هنگامی که جوانه های انتهایی می میرد،درخت میزبان آلوده کاملا ازبین رفته و خشک می گردد ، کلنی قارچ دربافت مرده میزبان تشکیل کلامیدوسپور می دهد. به طور کلی، شرایط مناسب برای میزبان نیز به توسعه وگسترش سریع بیماری کمک می نماید. مناسبترین دما برای گسترش بیماری دمای 21-27 درجه سانتی گراد است.دمای  18 و بالای 32 درجه سانتی گراد رشد بیماری کاهش می یابد و در دمای 7 و بالای 37  درجه سانتی گراد رشد قارچ متوقف می گردد.

علائم بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما :

درختان خرما در هر سنی ممکن است مورد حمله این بیماری قرار گیرند، علائم اولیه بیماری با تغییر رنگ یک تا چند برگ اولیه تاج درخت به حالت رنگ پریده خاکستری و پژمرده ظاهر می گردد. این علائم اختصاصی در یک طرف برگ در ابتدا ظاهر می گردد. سپس توسعه پیدا نموده و تمامی برگ را دربرمی گیرد. همزمان ، در قسمت پشت برگ ، لکه هائی با ظاهر قهوه ای از قسمت پایه برگ به سمت نوک برگ درحال گسترش است. میسیلوم قارچ هم بافت آوندی رشد می نماید. این اتفاق میتواند بین چند روز تا چند هفته ایجاد شود. برگ درخت میزبان درنهایت می خشکد و از تنه آویزان می گردد و در حالت پیشرفته تمامی برگها چنین حالتی را نشان خواهند داد . مرگ کامل درخت ممکن است بعد از شش ماه تا دو سال بعد از ظهور اولین علائم بسته به شرایط محل کشت و رقم اتفاق افتد. علائم داخلی شامل تغییر رنگ مایل به قرمز، قهوه ای ، که اطراف بافت اسکروشیم و پارانشیم را احاطه می نماید. تغییر رنگ در دمگل ، گل یا میوه گزارش نشده است.

علائم بیماری بر روی قسمت های مختلف گیاه میزبان:

برگ : رنگ غیر طبیعی ، اشکال غیر عادی ، پژمردگی ، زردی و خشکیدگی

کل گیاه : خشکیدگی انتهائی ، مرگ کامل گیاه.

راههای انتقال و انتشار:

قارچ عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما (F. oxysporum f.sp. albedinis) در خاک بصورت کلامیدوسپور در بقایای گیاهی آلوده زنده باقی می ماند . کلامیدوسپورها برای مدت بیش از 8 سال در خاک زنده باقی می مانند ، لذا بقایای گیاهی ، برگ ، ساقه گیاه میزبان می توانند ناقل بیماری باشند، در فواصل دور بقایای گیاهی و خاک باعث انتقال بیماری می گردند ، ماشین آلات مورد استفاده در مزرعه در انتشار بیماری نقش دارند.

اقدامات قرنطینه ای :

قارچ عامل به عنوان عامل قرنطینه ای در برخی کشورها محسوب میشود . لذا از اینرو واردات محصـول و گیـاه میزبان ازکشورهایی دارای این آلودگی با دقت بیشتری صورت گیرد و اندام های وارداتی میزبان بیماری بـا دقـت بررسی و مورد آزمایش قرار گیرند . در صورت امکان ، واردات اندام های گیاهی میزبان بایسـتی از منـاطق عـاری از این بیماری انجام شود و اقدامات قرنطینه ای لازم در هنگام ورود محموله های وارداتی به عمل آید.

روشهای ردیابی و بازرسی:

لازم است هرساله بطور مرتب با انجام بازرسیهای قرنطینه ای ، مناطق تولید گیاه میزبان پایش و بررسـی گردنـد. همچنین لازم است به منظور اطمینان از وجود یا عدم وجود عامل بیمـاری، نمونـه هـای مشـکوک بـه آلـودگی (اندام گیاهی یا خاک مناطق مشکوک) را در آزمایشگاه بطور دقیق با انجام تست های پاتولوژی و مولکولی بررسـی نمود.

منابع:

• ارشاد،جعفر،1388 ،قارچ های ایران ،سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی ، 531 ص
• عباسی مهرداد، و فائزه علی آبادی، 1388 ، فهرست قارچ های گزارش شده در خلاصـه مقـالات دوازدهمـین تـا هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران،(1374=1387 )، انتشارات علم و هنر ،276 ص
• میرصلواتیان،1376،قرنطینه گیاهی در ایران،نشر آموزش کشاورزی،179 ص

تهیه و تنظیم:

احمد چراغیان

همچنین مطالعه پستهای زیر در مورد خرما نیز پیشنهاد میگردد:

آشنایی با شرایط کاشت خرما

تاثیر مدیریت خوشه در کاهش آسیب آفات و بیماریهای خرما

مدیریت عارضه خشکیدگی خوشه خرما

موریانه خرما

کنه گرد آلود خرما

سرخرطومی حنایی خرما

علایم کمبود عناصر غذایی خرما

زنجرک خرما و بررسی راهکارهای کنترل آن

دانلود فایل PDF بیماری پژمردگی فوزاریومی خرما