مهمترین نژادهای زنبور عسل

زنبور عسل جزو شاخه بندپایان و از رده حشرات و زیر رده بالداران و گروه حشرات با دگردیسی کامل و راسته یا ردیف بال غشاییان و بالا خانواده Apoidea و خانواده یا تیره Apididae و جنس زنبور Apis است. لینه، طبیعی دان سوئدی برای اولین بار برای تقسیم بندی حیوانات از دو نام استفاده کرد. نام اول نمایانگر نوع و نام دوم نژاد حیوان را مشخص می سازد. از روی این تقسیم بندی تمامی انواع زنبوران عسلی که از لحاظ فیزیولوژیکی و تشریحی مانند یک دیگرند به نام Apis یا تیره نامیده می شوند و هر اسمی بعد از Apis بیاید، نوع زنبور عسل را روشن می کند. در میان انواع مختلف زنبوران عسل دنیا در حال حاضر چهار نوع از مهمترین نژادهای زنبور عسل دارای ارزش اقتصادی هستند که عبارتند از:

زنبور عسل درشت ( Apis dorsata )

زنبور عسل ریز ( Apis florea )

زنبور عسل هندی ( Apis india )

زنبور عسل معمولی ( Apis mellifera )

زنبور عسل درشت:

این نوع زنبور در هندوستان، پاکستان جنوبی و سیلان زندگی می کند و بزرگترین زنبور عسلی است که تاکنون شناخته شده است. این زنبور به حالت وحشی زندگی کرده و در زیر شاخه های درخت و یا صخره ها یک شان بزرگ عسل درست می کند که عسل آن حدود ٥٠ کیلو است. زنبور عسل درشت فقط در هوای آزاد قادر به زندگی بوده و تمایل زیادی به مهاجرت از خود نشان می دهد.

زنبور عسل ریز:

از همه زنبورها کوچک تر بوده تنها یک شان در زیر شاخه های درخت درست می کند، این زنبور به حالت وحشی در هندوستان و جنوب ایران از استان خوزستان تا چابهار زندگی می کند. میزان تولید عسل آن بسیار اندک است.

زنبور عسل هندی:

جثه این گونه زنبور حد واسط زنبور عسل معمولی و زنبور ریز است. در هندوستان، پاکستان، چین و ژاپن و قسمتی از افغانستان وجود داشته از نظر شان سازی شباهت کاری با زنبور عسل معمولی دارد و چندشان موازی هم درست می کند. این نژاد قابلیت پرورش در کندو را دارد و دارای نژادهای مختلفی است، تولید عسل آن نسبتاً خوب و ارزش اقتصادی محلی دارد.

زنبور عسل معمولی:

در حال حاضر غیر از مناطق قطبی در تمام نقاط دنیا پخش شده است. محل زندگی اولیه این نوع زنبوران دنیای قدیم یعنی خاورمیانه و بعدها به کشورهای اروپایی انتقال یافته است. به علت بهره فراوان و در عین حال سهولت پرورش بیش تر از انواع دیگر مورد توجه جهانیان واقع شده است.

زنبور عسل معمولی یعنی نوع Apis mellifera دارای نژادهای زیادی است که در میان آن ها چهار نژاد معروف به شرح زیر قابل ذکرند.

1. نژاد کارنیولان یا زنبور عسل خاکستری ( Apis mellifera Carnica ) : اصل این نژاد از نواحی جنوبی سلسله جبال آلپ، در اتریش و شمال جزیره بالکان است. این زنبورها در نتیجه اصلاح نژاد و به گزینی بسیار آرام بوده و به ندرت نیش می زنند. خاصیت خوب آن ها این است که در اوایل بهار قدرت رشد زیادی دارند. رنگ این نژاد خاکستری تیره با موهای انبوه خاکستری متمایل به قهوه ای پوشیده شده است. روی نیم حلقه ٢ و ٣ پشتی شکم اغلب خال های کوچک قهوه ای رنگ دیده می شود. این نژاد تمایل زیادی به بچه کندو نداشته در عوض محصول آن زیاد است. مصرف غذای زمستانی آن نیز کم است. از بزرگترین محسنات این نژاد داشتن ذخیره غذایی کافی در فصول مختلف سال است.
2. نژاد ایتالیایی ( Apis mellifera lingustica ) : این نژاد در ایتالیا پرورش یافته و بعداً به آلمان و آمریکا نیز برده شده و امروزه در تمام دنیا به خصوص در ایتالیا و آمریکا به سرعت پیشرفت کرده است. شکم زنبوران این نژاد باریک و خرطوم آن ها نسبتاً طویل است این نژاد خیلی آرام بوده و تمایل زیاد به ازدیاد تخم دارد. توسعه بهاری کندو به موقع و خیلی با سرعت انجام می گیرد. تمایل کمی به بچه کندو دارد. نگهداری زمستانی باید با کندوهای قوی که دارای غذای کافی هستند، صورت گیرد.
3. زنبور عسل قفقازی ( Apis mellifera Caucasica ) : این نژاد از دره قفقاز مرکزی است و رنگ بدن آن تیره تر از نژاد کارنیولان است و دارای خرطوم نسبتاً طویلی بوده، زنبورهای این نژاد آرام، قدرت تولید مثل نسبتاً زیاد، و قدرت بچه دهی آن نسبتاً ضعیف است، به علت دارا بودن خصوصیات جالب توجه از نظر زنبورداری در اصلاح نژاد و دو رگ گیری اهمیت بسیار دارد.
4. زنبور عسل سیاه ( Apis mellifera mellifica ) : این نژاد در تمام قسمت های شمال اروپا و غرب کوه های آلپ تا روسیه مرکزی مشاهده می شود. امروزه در بعضی از ممالک مانند اسپانیا، فرانسه و لهستان و روسیه نگهداری می شود. خرطوم در این نژاد کوچک بوده به طوری که از گل شبدر قرمز نمی تواند استفاده کند. رشد جمعیت این نوع در بهار به کندی صورت گرفته و تمایل زیادی به بچه دادن ندارد. نیش زیاد می زند و این عیب بزرگی برای آن است امروزه پرورش این نژاد در زنبورداری مدرن توسعه نیافته و به وسیله نژادهای دیگر جانشین می شوند.

نژاد ایرانی ( Apis mellifera meda ) : یکی از نژادهای نوع زنبور عسل معمولی است و چون در طول سالیان متمادی خود را با شرایط محیطی ایران سازگار کرده است، در مقایسه با نژادهای اصلاح شده خارجی از نظر سازگاری دارای بهترین امتیاز هستند . این نژاد فعّالیت خوبی دارد ؛حداکثر رشد سالانه ی آن در اردیبهشت و خرداد است .این نژاد بره موم زیادی جمع می کند؛ ولی بره موم آن به اندازه ی بره موم « نژاد قفقازی» نیست.  تمایل زیاد به بچه دادن و غارت از عیوب این نژاد است متأسفانه تاکنون از نظر اصلاح نژاد و به گزینی اقدامی این نژاد صورت نگرفته است.

دانلود فایل PDF مقاله مهمترین نژادهای زنبور عسل

همچنین مطالعه پست زیر نیز پیشنهاد میگردد:

10 اشتباه زنبورداران تازه کار

کنه واروا مهمترین آفت زنبور عسل