قیاق و روشهای کنترل آن ( Sorghum halepense )

قیاق و روشهای کنترل آن

Sorghum halepense (L.) Pers

(Poaceae)

Johnsongrass

 

نرم افزار شناسایی گیاهان

گیاهشناسی:

 

قیاق گیاهی دائمی با ریزم فلس دار است. ساقه ها افراشـته و بـه ارتفـاع 150 سـانتیمتر کـه در گره ها دارای پرز نقره ای رنگ است. برگ ها دارای پهنک پهن با رگبرگ میانی سفید. گـل آذیـن بـه شکل پانیکول با شاخه های فراهم. سنبلچه ها دو تائی، یکی زایـا و بـدون پایـه و دیگـری نـازا و پایـک دار است. موسم گلدهی قیاق از اواخر فروردین تا مهر ماه است .

 

Sorghum halepense (L.) Pers

 

اکولوژی و زیست شناسی:

 

علف هرز قیاق ( Sorghum halepense ) از جمله علفهای هرزی است کـه در محـدوده وسـیعی رویـش مـی نماید. این گیاه از عرض جغرافیایی 55 درجـه شـمالی تـا 55 درجـه جنـوبی پـراکنش دارد. در حـال حاضـر خسارات ناشی از وجود این علف هرز از 53 کشور جهان و در 30 محصول زراعی گزارش شده اسـت. بـذر قیاق در بهار و یا اوایل تابستان جوانه زده و تولید اندام های هوایی و ریزوم مینمایـد. تشـکیل ریـزوم در ایـن گیاه 30 تا 45 روز پس از جوانه زنی آغاز می شود که این همزمان با تشکیل پنجه و مرحله 6 تا 7 برگی گیـاه است. طول این دوره در بوته هایی که از ریزومهای بزرگ تولید میشوند کوتاهتر اسـت. در پـاییز و زمسـتان اندامهای هوایی این گیاه از بین می رود اما ریزومها بـه خـواب مـیرونـد. در بهـار سـال بعـد ریـزمهـا تولیـد اندامهای هوایی جدید می کنند. لازم بـه ذکـر اسـت کـه سـرمای شـدید ممکـن اسـت موجـب از بـین رفـتن ریزومهای این گیاه نیز شود. الگوی رشد اندامهای هوایی تولید شده از روی ریزومها مشـابه گیـاهـانی اسـت که از بذر حاصل می شوند، اما زمان ظهور آنها در بهار زودتر و سرعت رشد آنها در مزرعـه نیـز بیشـتر از آن است . قیاق از جمله گونه هایی است که نسبت به شرایط نامساعد محیطی تحمـل دارد. ایـن گیـاه از منـاطق سـرد تـا نواحی گرم و مرطوب گسترش دارد. این گیاه به دامنه وسیعی از خاکها از جمله خاکهای سنگین، با اسـیدیته بالا و یا پایین ( 4.9 تا 8.5 )  ، و به شرایط غرقاب تحمل نشان میدهـد. بـذر ایـن گیـاه در شـرایط سـایه بخـوبی جوانه نزده و گیاهچه های آن نیز رشد ضعیفی دارند. قیاق تا حد معینی شرایط غرقاب را تحمل میکند اما در شرایط حرارت بالا، قرار گرفتن طولانی مدت ریزومها در شرایط غرقاب سبب از بـین رفـتن ریـزومهـای آن می گردد. در طی یک بررسی نشان داده شده است در صورتیکه ریزومهای قیاق به مدت 8 روز در دمـای 40 درجه سانتیگراد در شرایط غرقاب قرار گیرند تمام آنها از بین میروند. در صورتیکه درجـه حـرارت بـه 30 درجه سانتیگراد تقلیل یابد مدت 16 روز شرایط غرقاب برای از بین رفتن این ریزومها ضروری است و اگـر درجه حرارت بین 10 تا 20 درجه برسد تعداد معدودی از جوانه ها در شرایط غرقاب از بین میروند . قیاق از طریق بذر و ریزوم تکثیر می یابد. بذرهایی که تازه برداشت میشوند قدرت جوانه زنی پایینی دارند اما بذرهایی که به مدت یکسال در خاک بوده و یا یک دوره خواب 4 تا 5 ماهه را سپری کرده باشـند، بهتر جوانه میزنند. در مواردی بذر این گیاه قادر است 6 تا 10 سال (و یا بیشتر) در خـاک زنـده بمانـد امـا بـا گذشت زمان درصد جوانه زنی این بذور کاهش می یابد. در یک بررسی مشخص شد که میـزان جوانـه زنـی بذر این گیاه از 62 درصد پس از 2.5 سال به 37 درصد پس از 5/5 سال کاهش می یابد. میزان جوانه زنی بذر قیاق در خاکهای شنی و لوم- شنی بیشتر از رسی است. عمق اسـتقرار بـذر در خـاک از دیگر عوامل موثر بر جوانه زنی محسوب میشود. جوانه زنی بذر قیاق در عمـقهـای بیشـتر از 2.5 سـانتیمتـر کاهش می یابد، بطوریکه چنانچه بذر در عمق بیشتر از 16 سانتیمتر قرار گیـرد تعـداد گیاهچـه کمتـری سـبز می شود و اکثر گیاهچه ها از بذرهایی منشاء می گیرند که در لایه های بالای 7 سانتیمتری خـاک قـرار گرفتـه باشند.. در مجموع بررسی ها نشان داده است که پس از 3.5 و 5/5 سال, قوه نامیه بذر قیـاق بطـور متوسـط در هر سال 26 درصد جمعیت موجود کاهش می یابد و چنانچه این مقدار ثابت بماند تعدادی از بذور قیـاق قـادر خواهند بود حتی پس از 15 سال هم جوانه بزنند . ریزومهای قیاق, بخصوص درشرایط نامساعد محیطی, امکان رقابت آن با سـایر گیاهـان را فـراهم مـی کننـد. ریزومها هم به عنوان اندام ذخیره ای و هم اندام تولید مثلی مطرح هسـتند. قـدرت تولیـد ریـزوم در علف هرز قیاق بـالا است و هر گیاه قادر است در طول یک فصل زراعی 20تا 90 متر ریزوم تولید کند. در گزارش آمـده اسـت که در صورتیکه زمینی یک دست زیر پوشش قیاق قرار گیرد در یک فصل رشد 15 تا 22 تـن ریـزوم تولیـد می نماید. تعداد گره تولید شده در ریزومها از 94 تا 229 گره در بوته بعد از 10 هفته و تـا 5200 گـره بعـد ار 18 هفته متغیر است. جوانه های موجود بر روی ریزومها فقط در دماهای نسبتا بالا (بالای 15 درجه سانتیگراد و تا حدود 30 درجـه سانتیگراد) فعال می شوند که این شرایط معمولا در اواخر بهار فراهم میگردد. علاوه بر این، باید به این نکتـه نیز توجه شود که دماهای بالا و یا پایین موجود در سطح خاک از جمله عوامل محدود کننده میزان جوانـه زنی و رشد ریزومهای قیاق محسوب میشوند. چنانچه این اندام به مدت 2 تا 3 روز در معرض دماهای 50 تـا 60 درجه سانتیگراد قرار گیرند، از بین میرود. ریزومها تحمل کمی به دماهای پایین داشته و در دمای زیـر 3 درجه سانتیگراد نیز از بین خواهند رفت. در مجموع ریزومهای قیاق نه قادر به تحمـل یخبنـدان و نـه قـادر بـه تحمل حرارت بالا توام با خشکی می باشند.

 

علف هرز قیاق و روشهای کنترل قیاق

 

تولید ریزوم در Sorghum halepense طی سه مرحله صورت میگیرد :

 

  1. ریزومهای اولیه در ابتدای فصل رشد و پس از شکستن دوره خواب فعال میشوند و تولید جوانه میکنند. این ریزومها در 15 درجه سانتیگراد شروع به رشد می نمایند اما بهترین دمـای رشـد آنهـا در دمـای 28 تـا 30 درجه سانتیگراد میباشد. رشد این ریزومها در انتهای فصل رشد و در دماهای زیـر 10 درجـه سـانتیگراد بـه دلیل سردی هوا متوقف میشود.
  2. از رویش ریزومهای اولیه ریزومهای ثانویه رشد میکنند که دارای رشد عمودی و افقی اند و از جوانه های آنها ساقه های هوایی خارج میشود و بوته های جدید از آنها بوجود می آید.
  3. نوع سوم ریزوم که تقریبا 90 درصد ریزومهای قیاق را تشکیل میدهند, در اواسط فصل رشـد و همزمـان با گلدهی (یا بعد از آن) در انتهای ساقه پدید می آیند. این ریزومها طویـل بـوده و تـا انتهـای فصـل رشـد بـه صورت عمودی در خاک رشد و حرکت می کنند. زمستانگذرانی قیاق بوسیله این ریـزومهـا و بـذر صـورت میگیرد.

 

در فصل بهار گیاه حاصله از ریزوم در مقایسه با گیاه حاصله از بذر با سـرعت بیشـتری تثبیـت مـی شـود. ایـن مسئله به دو دلیل اتفاق می افتد :

 

  1. ذخیره غذایی بیشتر ریزوم در مقایسه با بذر
  2. رشد زودتـر ریـزوم در مقایسه با بذر (شروع رشد ریزوم در دمای 15.5 درجه سانتیگراد اما رشد بذرها در دمای 20 درجه سـانتیگراد صورت میگیرد).

 

علاوه بر این، ریزومها دوره های خشکی را به خوبی تحمل می کنند و به ایـن ترتیـب بقـاء گیاه کمتر تحت تاثیر نوسانات رطوبتی خاک قرار میگیرد. در فصل بهار هم ریزومهای دست نخورده و هم ریزومهای قطعه قطعه شده قادر به تولید گیاه جدید می باشند. در غیاب جوانه انتهایی, غالبیت انتهایی در ریزوم از بین رفته و در این حالت بیشترین جوانه زنی از قطعات 5 تا 10 سانتیمتری ریزوم مشاهده میشود.در یک بررسی مشخص شد که بیشتر ریزومها در لایه 15 سانتیمتری خاک مستقر هستند و تنها چیزی حدود 10 درصد آنها در عمق بیش از 30 سانتیمتر قرار میگیرند. ریزش بذر عامل اصلی پراکنش این گیاه محسوب میشود. میزان این ریزش در اکوتیپهای مختلف از 1 تا 73 درصد متغیر است. عامل انتقال بذر قیاق آب , باد, پرندگان, حیوانات اهلی و بذور آلوده محصولات زراعی می باشد. سنبلچه های جدا شده از پایه مادری میتواند توسط بـاد بـه حرکـت درآینـد و یـا بـر روی سـطح آب شناور گشته و یا از طریق چسبیدن به کرک و یا پشم حیوانات جابجا شوند. عـلاوه بـر ایـن، بـذر قیـاق بـدون آنکه صدمه ببیند، براحتی از مسیر دستگاه گوارش حیوانات و پرندگان عبور کرده و از طریق پخش کودهای دامی در اراضی جدید موجب آلودگی این مناطق شود. ماشین آلات و ادوات آلوده از جملـه دیگـر راه هـای پراکنش این علف هرز محسوب می شـوند. ریـزوم هـای قیـاق بـا اتصـال بـه ادوات و لاسـتیک ماشـین آلات کشاورزی به مناطق جدید انتقال یافته و در اثر قطعه قطعه شدن موجب گسترش جمعیـت ایـن علـف هـرز در اراضی زراعی، باغی و جاده ها میشوند. توانایی این گیاه در تولید ریزوم از مهمترین دلایل قدرت رقابت بالا و موفقیت آن محسوب مـیشـود. نتـایج بررسیهای مختلف نشان می دهند که در فصل بهار بوته های حاصل از ریزومها ی قیاق در مقایسه با بوته های حاصل از بذر با سرعت بیشتری تثبیت می شوند. علاوه بر این، ریزومها در مقایسـه بـا بـذر هـای ایـن گیـاه در دماهای پایینتر جوانه میزنند ( 15.5 در مقابل 21 درجه سانتیگراد) و در نتیجه جوانه زنی گیاهـان حاصـل از بذر حدود یک ماه پس از جوانه زنی بوته های حاصل از ریزوم اتفاق می افتد و بـدین ترتیـب قـدرت رقابـت بیشتری خواهند داشت.

 

گیاهشناسی علف هرز قیاق

 

روشهای کنترل قیاق

 

کنترل به روش زراعی:

 

  1. تناوب زراعی:

یک تناوب زراعی صحیح می تواند شامل کشت دو تا چهار سال یونجه ، دو سال پنبه و یک تا دو سال غلات ریز دانه باشد. به جای پنبه می توان از گیاهان زراعی ردیفی استفاده کرد.

 

  1. استفاده از ارقامی با قدرت رقابت بالا:

 از گیاهانی استفاده می شود که قدرت رقابت بالایی داشته  و گسترش ریزوم های قیاق را محدود سازد.

 

  1. غرقاب کردن:

چنانچه مزرعه در اوایل بهار و قبل از جوانه زنی ریزوم های قیاق و به ارتفاع 7 تا 12 سانتی متر و به مدت 3 تا شش هفته توسط آب پوشیده شود نتیجه ی بسیار مناسبی به دست خواهد آمد

 

  1. سوزاندن بوته های قیاق توسط شعله افکن
  2. استفاده از مالچ سیاه رنگ

 

کنترل بیولوژیک:

 

چرای دام ها در بیش از یک بار و در چندین فصل به مقدار زیادی رشد و گسترش Sorghum halepense را کنترل می کند. غازها از دیگر عوامل بیولوژیک هستند. این پرنده به طور انتخابی قیاق و دیگر علف های هرز  باریک برگ را مورد استفاده قرار می دهد.

 

 

کنترل مکانیکی:

 

انجام یک برنامه شخم و جمع آوری ریزوم ها. کنترل مکانیکی قیاق به منظور جلوگیری از تشکیل ریزوم های جدید و طی اولین ماه پس از ظهور اندام های هوایی صورت می گیرد. آزمایشات نشان داده است وقتی گراس ها به ارتفاع حدود 36 سانتی متر می رسند عملیات شخم و یا قطع آنها بیشترین تأثیر را خواهد داشت. در این ارتباط بهترین نتیجه هنگامی به دست می آید که این عملیات هر چهار تا پنج هفته یک بار تکرار شود. شخم باعث انتقال ریزوم ها به سطح خاک شده و به بدین ترتیب سریعتر خشک خواهد شد. چنانچه ریزوم ها به قطعات 5 سانتی متری خرد شده باشند سریعتر خشک خواهند شد و چنانچه تا 20% وزن اولیه خود خشک شوند  به طور کامل توانایی رشد مجدد را  از دست می دهند .

 

 

کنترل به روش شیمیایی:

 

براي دفع قياق بايد سموم نفوذي مثل روغن مصرف شود تا ريشه هاي زيرزميني از فعاليت باز بمانند . علف کش های موجود توانایی زیادی برای کنترل قیاق ندارند اما می توان با استفاده از ترکیبات سیستمیک آن را متوقف ساخت. برای اینکه ریشه های زیرزمینی از فعالیت باز بماند.

 

گلیفوسیت ( رانداپ ):

علف کش پیش کاشت . دو تا سه هفته قبل از کاشت روی شاخ و برگ قیاق پاشیده می شود. و به میزان 10 لیتر در هکتار

 

 

کلرات سدیم:

برای زمین های غیر زراعی – برای زمین های شنی 112 و برای خاک های رسی 672 کیلوگرم در هکتار و چون سمیت بالایی دارد باید با احتیاط مصرف شود.

 

 

سدیم تری کلر استات( TCA ):

برای زمین های غیر زراعی

 

 

دالپون و آسولام:

به صورت پیش رویشی و به طور انتخابی قیاق را کنترل خواهند کرد. زمانی به کار می روند که ارتفاع گیاه 2-25 سانتی متر باشند و هنوز به سنبله نرفته باشد.

 

 

MSMA:

در مزارع پنبه و به طور پس رویشی

 

 

تری فلورالین:

علف کشی انتخابی برای محصولاتی از قبیل نیشکر ، سویا، لوبیا، بادام زمینی و پنبه. ( این علف کش خاک مصرف بوده و برروی بذور تاثیر میگذارد )

 

اولتیما

در مزارع ذرت و در مرحله 3 تا 6 برگی استفاده میشود

 

 

پاراکوات:

از جمله علف کش های تماسی است که به منظور حذف اندام های هوایی در زمین های کشت نشده به میزان 3 تا 5 لیتر در هکتار یا محلول یک درصد استفاده می شود. زمان مصرف، قبل از گلدهی و یا هنگامی که ارتفاع قیاق به 30-35 سانتی متر رسید. ( این علف کش قادر به از بین بردن اندامهای زیرزمینی نیست )

 

ترکیب اپتام به اضافه دی کلرمید

 

دانلود فایل pdf علف هرز قیاق در کانال تلگرام شرکت کشاورزی و دامپروری سرافراز هزارمسجد

 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۵ رای
فیسبوک توییتر گوگل + لینکداین تلگرام واتس اپ کلوب
 
 

4 دیدگاه در “قیاق و روشهای کنترل آن ( Sorghum halepense )

سلام وقت بخیر
ما درخت کاشتیم و برای از بین بردن گیاه قیاق یا هلیت چه کاری باید انجام داد
و چه سمی باید بزنیم
این گیاه باعث خرابی درخت ها می‌شود
ممنونم از زحمات شما

سلام دوست عزیز در انتهای همین مقاله سموم مورد استفاده و موثر نوشته شده. البته باید گفت که این مبارزه باید مدام تکرار بشه تا میزان علف هرز به پایینترین حد خودش برسه.

سلام خدمت شما خسته نباشید من دیروز عصر یک علف هرز قیاق که رگه های بنفش افقی داره نظر درباره این گیاه چیه آیا کمیاب هست؟

سلام حقیقتش نمیتونم نظری بدم این موارد رو باید گیاه شناسان حرفه ای پس از مقایسه گیاه دربارش نظر بدن. البته اینم بدونید گاهی ممکنه تغیرات رنگی به واسطه کمبودها و غیره در گیاه اتفاق افتاده باشه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: عدم امکان کپی مطالب

تماس با ما

برگشت به منوی تماس ها

پشتیبانی واتساپ

برگشت به منوی تماس ها

کانال تلگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

پیج اینستاگرام شرکت

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها

برگشت به منوی تماس ها