تغذیه گندم ( قسمت سوم )

قسمت دوم تغذیه گندم را ازینجا بخوانید

1 – 1 – 3 – تناوب زراعی و کود سبز:
از آنجـا کـه عملکـرد گیاهـان زراعـی ناشـی از برآینـد اثـرات فیزیکـی، بیولـوژیکی و مـدیریتی سیستمهاي زراعی است، انتخاب یک تناوب مناسب با تأکید بر جنبه هاي حفاظت محیط زیست براي هـر منطقه شرط اصلی افزایش بهره وري در دراز مدت خواهد بـود. تنـاوب، کشـت گیاهـان مختلـف بـا ویژگیهاي متفاوت در توالی یکدیگر میباشد. در میان سیستمهاي زراعی، تناوب، نقش بسیار مهمـی را در کشاورزي پایدار ایفا میکند. همچنین از مهمترین شاخصهاي حاصلخیزي و کیفیت خاك میباشـد. از دیر باز اهمیت تناوبهاي زراعی توسط زارعین شناخته شـده و تحقیقـات فـراوان و دراز مـدتی بـر روي انتخاب تناوب مناسب و هماهنگ با منطقه و اقلیم انجام پذیرفته است. تنـاوب زراعـی صـحیح، بـه دلیـل بهبود حاصلخیزي و کیفیت خاك، افزایش مواد آلی خاك، کاهش بیماریها، آفات و علفهاي هرز و کـاهش فرسایش باعث افزایش عملکرد میشوند. یکی دیگر از راههاي افزایش ماده آلی خاك استفاده از کـود سـبز در تنـاوب زراعـی مـی باشـد. منظور از کود سبز، شخم زدن گیاه و افزودن آن به خاك پس از رشد کـافی و بـدون برداشـت محصول است. اثر کود سبز بر خصوصیات فیزیکی خاك همانند کود حیوانی می باشـد ولـی کـود سـبز عملاً مواد غذایی به خاك اضافه نمی کند، بلکه آن چه را که طی رشد خود از خاك جذب کرده و در خود ذخیره نموده است به خاك بر می گرداند. در صورتی که از گیاهـان تیـره بقـولات بـه عنـوان کـود سـبز استفاده شود، تمام ازت تثبیت شده را به خاك بر می گرداند. از طرف دیگر کود سبز بـا جـذب و ذخیـره مواد غذایی در خود از شسته شدن آنها جلوگیري می نمایـد. گیـاه مـورد اسـتفاده بـه عنـوان کـود سـبز می بایستی اثرات منفی بر رشد محصول بعدي نداشته باشد، فصل رشد کوتاهی داشته، تراکم بوتـه بـالا و رشد سبزینه اي زیادي داشته باشد تا علاوه بر این که مقدار زیادي ماده آلی بـه خـاك اضـافه مـی کنـد، پوشش کامل خاك را نیز تامین نماید. پوشش کامل خاك براي جلوگیري از فرسایش خـاك و بـازداري از رشد علفهاي هرز ضرورت دارد. بنابراین اهداف کود سبز را می توان در افزایش ماده آلی خاك، حفظ مواد غذائی خاك (و در صورت استفاده از گیاهان تیره بقولات افزایش ازت خاك)، جلوگیري از فرسایش خاك، ازدیاد فعالیت هاي زیستی و مبارزه با علفهاي هرز خلاصه نمود. توجه به اهداف فوق روشن می سازد کـه کود سبز قبل از گیاهان وجینی در تناوب قرار می گیرد. کود سبز در سیکل تناوبی فقط میتواند جایگزین آیش فصلی گردد. چنانچه طـول آیـش فصـلی موجود براي تولید یک محصول کفایت می نماید، استفاده از کود سبز طی آن آیش فصـلی مجـاز نیسـت. نوع آیش فصلی (زمستانه یا تابستانه) که در شرایط کشت آبی توسط کـود سـبز جـایگزین مـی شـود بـه شرایط اقلیمی بستگی دارد. در نواحی اقلیمی که با زمستان سـرد مشـخص مـی شـوند، گیاهـان وجینـی (مانند چغندرقند، پنبه، ذرت و سیب زمینی) در بهار کاشته می شوند و آیش زمستانه مـی توانـد توسـط کود سبز اشغال گردد. در نواحی اقلیمی با زمستان ملایم، گیاهان وجینی ممکن اسـت در پـائیز (ماننـد چغنـدر قنـد و سیبزمینی) یا در بهار (مانند ذرت، پنبه و آفتابگردان) کاشـته شـوند و کـود سـبز مـی توانـد محصـولی تابستانه یا پائیزه (عکس دوران رشد محصول اصلی) باشد. کودهاي سبز در بیشتر مواقع از گیاهان خانواده بقـولات هسـتند. گیاهـانی از جملـه خلـر، لوبیـا روغنی، انواع لوبیا، چاودار، شبدر، جو و گندم سیاه به عنوان کود سبز در کشت آبـی ممکـن اسـت مـورد استفاده قرار گیرند. یونجه به عنوان کود سبز کاشته نمیشود، اما در صورتی پـس از حصـول رشـد کـافی سبزینه اي به خاك برگردانده شود، بعضی از هدفهاي کود سبز را تامین مـی کنـد. گیاهـانی مثـل گنـدم سیاه، چاودار و شبدر ایرانی به خوبی در خاکهاي فقیر رشـد مـی کننـد و در بهبـود بـاروري و سـاختمان خاکها موثر می باشند. کود سبز را حداقل دو هفته قبل از کاشت گندم به خـاك بـر مـیگرداننـد. هرچـه درصد مواد خشبی کود سبز بیشتر و ازت آن کمتر باشد، می بایستی با فاصله زمانی طولانیتري از کاشت گندم به خاك برگردانده شود. در صورتی که از گیاهانی مثل یونجه یا شـبدر بعنـوان کـود سـبز اسـتفاده می شود میبایستی ابتدا آنها را با ماشین آلاتی مانند کولتیواتور پنجه غازي از پائین طوقه قطـع نمـود تـا خشک گردند و یا آنها را با علف کش رانداپ یا توفوردي خشک کرد و 3 تا 4 هفته بعد در وضعیت گاورو بودن خاك، شخم شوند. در غیر این صورت این گیاهان مجـدداً رشـد کـرده و بـه صـورت علـف هـرز در خواهند آمد. هیچگاه نبایستی کود سبز را به عنوان علوفه برداشت و یا مورد چراي دام قرار داد. این عمـل باعث خروج مواد غذائی از خاك شده و ممکن است رشد و عملکرد محصول بعدي را کاهش دهـد. چـراي دام یا یک برداشت مختصر علوفه از کود سبز هنگامی امکان پذیر است که کود شیمیائی کـافی بـه خـاك داده شود و آیش فصلی موجود اجازه رشد مجدد و کافی را به کود سبز بدهد. ماش نیز می تواند به عنوان کود سبز مورد استفاده قرار گیرد. ایـن گیـاه، گرمسـیري و تابسـتانه بوده و داراي نیاز حرارتی زیادي است. ماش پس از سبز شدن به خشکی مقاوم بوده و در اراضـی سـبک و غنی از مواد آلی یا خاكهاي شنی رسی تولید بیشتري دارد. از آنجاییکه ماش حاصلخیزي خاك را بهبود میبخشد از جایگاه ویژه اي در تناوب زراعی با گندم برخوردار است.

2 – 1 – 3 – کاربرد کلش غلات
کاربرد کلش و برگرداندن آن به خاك سبب افزایش مواد آلی خـاك، افـزایش میکروبهـاي مفیـد خاك، افزایش راندمان کودهاي شیمیایی، افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول و افزایش رطوبت خـاك میگردد. سوزاندن کلش در مزرعه موجب کاهش مواد آلی و نهایتا حاصلخیزي خاك، کاهش میکروبهـاي مفید خاك، سفت شدن خاك، شور شدن تدریجی خاك و در نهایت کاهش تولید محصول گندم در بلند مدت میشود. با توجه به اینکه نسبت کربن به ازت در کلش غـلات زیـاد اسـت بـراي افـزایش سرعت و کیفیت پوسیدگی کلش در خاك بهتر است به ازاي هر تن کلش که بـه خـاك اضـافه می شود 20-30 کیلو گرم کود اوره به همراه آن مصرف شود. مصرف شش تن کلش قابـل مقایسـه با 25 تن کود حیوانی می باشد.

3 -1 – 3 – مصرف کودهاي آلی در زراعت گندم
میزان مصرف کود آلی بستگی به درجه پوسیدگی، نسبت کربن به ازت و نوع آن دارد. مثلا کـود کمپوست با درجه رسیدگی بالا در خاکی که میزان کربن آلی آن کمتر از یک درصـد مـی باشـد 15-20 تن در هکتار توصیه میشود. کود گاوي تازه 10-15 تن در هکتار و کود مرغی 5-10 تن در هکتار. اگر کود آلی نپوسیده باشد بهتر است چند ماه جلوتر با خاك مخلوط و با اعمال رطوبـت مناسـب پوسانده شود. اگر کود آلی درجه رسیدگی کافی داشته باشد میتوان همزمان با کشت آن را مصرف نمود. بهتر است کود آلی در عمق موثر ریشه با خاك کاملا مخلوط شود. کودهاي آلی مایع مثل اسید هیومیک را میتوان از طریق سیستم آبیاري، محلولپاشی و یا مصرف بذر مال مورد استفاده قرار داد. کود هاي آلی گرانوله معمولا به علت داشتن عناصر غذایی بیشتر و حالـت گرانوله بودن به میزان 300-600 کیلو گرم در هکتار مصرف می شوند.

4 – 1 – 3 – تهیه کمپوست از بقایاي گیاهی و دامی در مزرعه
به علت اینکه بقایاي گیاهی و دامی نپوسیده ممکن است عامل بیماري و بـذر علـف هـرز باشـند بهتر است توسط کشاورزان در مزرعه پوسانده شوند. براي این کار کلیه مواد آلی اعم از گیاهی یا دامی در یک مکان روي هم تلنبار شده و سپس توسط آب آبیاري به میزان 50-70 درصد مرطوب می شـود. ایـن مواد در ابعاد با عرض 2 متر و ارتفاع 1.5  متر و طول دلخواه بر روي هم به صورت گنبدي تلنبـار شـده و به حال خود رها می شود و سپس بعد از 20 روز از شروع عملیات با چهار شـاخ اقـدام بـه هـوادهی از دو طرف پشته می نماییم و این عمل را با حفظ رطوبت هر دو هفته یکبار تکرار نموده تا مواد کاملا پوسـیده شوند. این عملیات کلا 2-3 ماه به طول می انجامد.

2 – 3 – کاربرد کودهاي بیولوژیک در زراعت گندم
کودهاي بیولوژیک به مواد جامد (عمدتاً پودري)، مایع و یـا در برخـی مـوارد ژلـه ماننـد اطـلاق می شود که ترکیبی است از یک ماده نگهدارنده که با جمعیت انبوه از یک یا چنـد نـوع ارگانیسـم مفیـد خاکزي و یا فرآورده متابولیک آنها ترکیب و فرموله شده است و به منظور تأمین عناصر غذایی مـورد نیـاز گیاهان و یا افزایش رشد و عملکرد آنها استفاده میشوند. انواع متفاوتی از کودهـاي بیولوژیـک امـروزه در دنیا معرفی شده است که توسط زارعین براي کشت غلات بویژه گندم مورد استفاده قرار می گیرد.

1 – 2 – 3 – کودهاي بیولوژیک حاوي باکتریهاي تثبیت کننده نیتروژن
باکتریهاي تثبیت کننده نیتروژن که در مورد گندم قابل کـاربرد هسـتند عمومـاً از انـواع آزادزي مانند ازتوباکتر و یا انواع همیار مانند آزوسپریلوم می باشند. این باکتریها می تواننـد در منطقـه ریزوسـفر گیاه رشد و تکثیر یافته و به تثبیت نیتروژن بپردازند. میزان تثبیت نیتروژن در گندم توسط این انواع زیاد نبوده و در ازتوباکترها اعلب حداکثر 30 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار می باشد. بـا توجـه بـه اینکـه ازتوباکتر یک باکتري هتروتروف و آزادزي می باشد، کاربرد مواد آلی ماننـد کـود دامـی مـی توانـد سـبب افزایش جمعیت و میزان تثبیت نیتروژن توسط این انواع گردد. میزان تثبیت نیتروژن توسـط گونـه هـاي آزوسپریلوم متفاوت بوده ولی اغلب در محدوده 30-60 کیلوگرم در هکتار می باشد. کودهاي بیولوژیک حاوي باکتریهاي ازتوباکتر و یا آزوسپریلوم اغلـب بصـورت مـایع و یـا پـودري تولید می شوند. در انواع مایع فرمولاسیون به نحوي است که مایه تلقیح بطور مستقیم بر روي بذرها قابـل کاربرد است. در انواع پودري لازم است ابتدا بذرها با یک مایع مناسب مانند محلول شکر یـا صـمغ عربـی بصورت چسبناك درآیند و سپس مایه تلقیح بر روي بذرها قابل کـاربرد خواهـد بـود. میـزان مصـرف بـر حسب میزان بذر مصرفی و کیفیت مایه تلقیح متفـاوت بـوده ولـی اغلـب حـدود 1-2 کیلـوگرم در انـواع پودري و 1-2 لیتر در انواع مایع متغیر است.

2 – 2 – 3 – کودهاي بیولوژیک حاوي باکتري هاي محرك رشد گیاه (PGPR)
باکتري هاي ریزوسفري محرك رشد گیاه طیف نسبتاً وسیعی از باکتري هـاي خـاکزي را شـامل می شوند که می توانند از طریق مکانیسم هاي متعددي مانند ترشح هورمونهاي تنظیم کننده رشد گیـاه، افزایش حلالیت فسفاتهاي معدنی، تولید سیدروفور، تولید آنزیم Acc‐deaminase و تولید ویتامین هـا باعث افزایش رشد و در نهایت عملکرد گیاه شوند. باکتريهاي زیادي در لیست انواع محـرك رشـد دیـده مــی شــود کــه مــی تــوان بــه جــنس هــاي
,Enterobacter,Acinetobacter
 ,Bacillus
 , Arthrobacter  Alcaligenes
 Flavobacterium
  ،    Acetobacter
,Burkholderia
  ، Acetobacter

اشاره کرد. امروزه باکتري هاي آزاد زي و همیار تثبیت کننده نیتروژن را در گـروه بـاکتري هـاي محـرك رشد گیاه محسوب می کنند و لذا انواعی مانند ازتوباکتر و آزوسپریلوم نیز در این گـروه قـرار مـی گیرنـد. مهمترین و شناخته شده ترین جنس در این بین باکتري سودوموناس می باشـد و دو گونـه فلورسـنس و پوتیدا امروزه بطـور وسـیعی بـه عنـوان کـود بیولوژیـک در ایـران و سـایر کشـورها اسـتفاده مـی گـردد. فرمولاسیون مایه تلقیح و روش مصرف این گونـه مایـه تلقـیح هـا مشـابه انـواع تثبیـت کننـده نیتـروژن می باشد. امروزه انواع دیگري از کودهـاي بیولوژیـک کـه خصوصـاً حـاوي باکتریهـاي حـل کننـده فسـفر می باشند معرفی شده اند. در این کودها، باکتریهاي حل کننده فسفر با مواد دیگري مانند خاك فسـفات، گوگرد و ماده آلی فرموله شده و مشابه کودهـاي شـیمیایی فسـفري و بـر اسـاس آزمـون خـاك مصـرف می شوند. مقدار مصرف این کودها بر اساس آزمون خاك بین 150 تا 300 کیلوگرم متغیر بـوده و زمـان مصرف آنها قبل از کشت می باشد.

3 – 2 – 3 – کودهاي بیولوژیک حاوي باکتري هاي اکسید کننده گوگرد
گوگرد از عناصري است که در خاك وجود داشته ولی فرم قابل جذب آن بصـورت سـولفات مـی باشد.گوگرد در کمیت و کیفیت محصول اثر داشته و همچنین در اصلاح خاکهاي شـور و قلیـایی کـاربرد دارد. افزودن گوگرد به خاکها غالباً بدلیل اکسیداسیون کند این عنصـر چـاره سـاز نبـوده و لازم اسـت بـا کاربرد باکتریهاي اکسید کننده گوگرد بویژه تیوباسیلوس سرعت بیشتري یابـد. ایـن باکتریهـا قادرنـد بـا اکسید کردن گوگرد عنصري افزوده شده به خاك، سبب قابل جذب شدن آن براي گیـاه شـوند. از طـرف دیگر این اکسیداسیون سبب کاهش موضعی اسیدیته خاك شده و قابلیت جـذب عناصـري ماننـد فسـفر، روي، آهن و مس را افزایش می دهد. مایه تلقیح باکتریهاي تیوباسیلوس عمومـاً بـه شـکل پـودري تهیـه می شود و به ازاي 50 کیلوگرم گوگرد باید 1 – 0.5 کیلـوگرم مایـه تلقـیح تیوباسـیلوس و قبـل از کشـت مصرف نمود.

4    – 2 – 3 – کودهاي بیولوژیک حاوي قارچهاي میکوریز اربسکولار
این قارچها از جمله مهمترین میکروارگانیسمهاي تأمین کننده فسفر مورد نیاز گیاه بوده و بوجود آوردنده گسترده ترین نوع رابطه همزیستی در جهان طبیعت میباشند. مهمترین و معتبرترین تاثیر رابطـه همزیستی میکوریز اربسکولار افزایش جذب عناصر معدنی و بویژه فسفر در گیاه میزبان میباشد. این تاثیر بخصوص در اراضی که فسفر محلول در خاك کم بوده و یا در اثر خشکی ضریب پخشیدگی عنصـر فسـفر بسیار کاهش یافته است مشهودتر میباشد. این قارچها از طریق گسترده کردن هیفهاي خـود در خـاك و افزایش سطح جذب ریشه و همچنین توانایی استفاده از منابع فسـفردار موجـود در خـاك کـه در حالـت معمول غیر قابل استفاده براي گیاه می باشد موجب افزایش رشد وعملکرد گیـاه میزبـان از جملـه گنـدم می شوند.این قارچهاي میکروسکوپی به غیر از بهبود وضـعیت تغذیـه اي گیـاه از طریـق افـزایش هـدایت هیدرولیکی ریشه و اصلاح روابط آبی گیاه نیز منجر بـه افـزایش رشـد وعملکـرد گیـاه در شـرایط تـنش رطوبتی می گردند. استفاده عملی از قارچهاي میکوریز اربسکولار در اراضی زراعی از طریق تلقـیح بـذري امکان پذیر میباشد. در این روش مقدار مایه تلقیح مصرفی به گونه اي تنظیم می گردد کـه بـه ازاي هـر بذر مصرفی تعداد 250 تا 300 اندام فعال قارچی مورد استفاده قرار گیرد.

4 – اصلاح خاكهاي متأثر از شوري
1 – 4 – تعاریف:
شوري خاك :(ECe)
مجموع نمکهاي محلول در عصاره اشباع خـاك را شـوري خـاك گوینـد. واحد شوري خاك دسی زیمنس بر متر (dS.m‐1) است که معادل واحد قدیمی آن یعنی میلی موس بـر سانتیمتر (mmhos/cm) میباشد.
سدیم تبادلی خاك :(ESP)
سدیم تبادلی خاك سدیمی است که بـر روي محـل هـاي تبـادلی ذرات خاك قرار گرفته و در تعادل با مقدار سدیم موجود در محلول خاك میباشد. سدیم بـه عنـوان یـک عنصر مضر در خاك قلمداد میشود زیر زیادي این عنصر در خاك باعث پراکنده شدن ذرات خاك شده و در نهایت مجاري نفوذ آب در خاك را مسدود نموده و مانع رسیدن آب و مواد غذایی به ریشـه مـیشـود. واحد سدیم تبادلی خاك »درصد« میباشد.
واکنش خاك :(pH)
واکنش خاك پارامتري است که میزان اسـیدي یـا قلیـایی بـودن خـاك را نشان میدهد. این پارامتر در خاك اشباع شده (گل اشباع) اندازه گیري میشود و بدون واحد می باشد..
خاك شور:
 به خاکی اطلاق میگردد که میزان هدایت الکتریکی عصاره اشباع (ECe) آن بیشـتر از چهار دسیزیمنس بر متر (dS.m‐1) در 25 درجه سانتیگراد، و درصد سدیم تبـادلی (ESP) آن کمتـر از 15 باشد. اسیدیته یا واکنش (pH) این قبیل خاکها معمولاً از 8.5 کمتر است.
خاك سدیمی:
خاکی است که در آن شوري عصاره اشباع خاك (ECe) از چهار دسی زیمنس بر متر (dS.m‐1) کمتر و درصد سدیم تبادلی آن از 15 بیشتر باشد. اسیدیته یا واکـنش (pH) ایـن قبیـل خاکها از8.5 بیشتر و گاه به 10 نیز میرسد.
خاك شور و سدیمی:
به خاکی گفته میشود که در آن میزان هدایت الکتریکـی عصـاره اشـباع (ECe) بیشتر از چهاردسی زیمنس بر متر (dS.m‐1)و درصـد سـدیم تبـادلی (ESP) آن بیشـتر از 15 باشد. خلاصه مطالب بیان شده در جدول 4 ارائه شده است.

 
2 – 4 – اصول اصلاح و بهسازي خاكهاي متأثر از شوری
بطور خلاصه اصول اصلاح و بهسـازي خـاك و اراضـی بـا محـدودیت شـوري و سـدیمی شـامل: زهکشی اراضی جهت تعمیق سطح سفره آب زیرزمینی کم عمق، شستشوي املاح تراکم یافته در منطقه رشد ریشه ها (آبشویی)، و انجام عملیاتی که همواره میزان یونهاي کلسیم و منیزیم موجود در خاك بـیش از یون سدیم باشد. بطور کلی ابتدا بایستی نوع خاك را از طریق آزمایش خاك تعیـین نمـود و سـپس بـا توجه به نوع خاك براي اصلاح آن اقدام نمود.

1 – 2 – 4 –  اصلاح و بهسازي خاكهاي شور
اصلاح این قبیل خاکها در شرایط معمولی اغلـب امکانپـذیر اسـت، مگـر آنکـه شـرائط زهکشـی (طبیعی) خاکها بسیار نامناسب باشد. خاكهاي شور در اکثر مواقع داراي مقادیر لازمه گچ بطـور طبیعـی میباشند، لازم به تذکر است که آب آبشوئی بایستی حاوي مقادیر کمی (نسبی) امـلاح محلـول بـوده و از نسبت سدیم به کلسیم متناسبی نیز برخوردار باشد. در حالاتی که آب غیر شور در دسترس نباشـد از آب نسبتاً شور نیز با رعایت مدیریت مربوطه میتوان براي آبشویی خاك استفاده نمود. روشهاي عملی اصـلاح خاكهاي شور بطور اختصار عبارتند از:
الف) شستشوي خاك. شستشوي خاك حتی الامکان با آب مناسب فوق الذکر به مقدار مندرج در جـدول 5 ، ترجیحأ به روش متناوب (در چند نوبت به فاصله حدود یک هفته) به نحوي که شوري خاك به کمتـر از 6 دسیزیمنس بر متر کاهش یابد.
 

ب) شخم عمیق و یا استفاده از زیر شکن، بخصوص در طی فصل مرطـوب سـال معمـولاً موجـب تشـدید روند شوريزدائی خاك میگردد.
ج) کشت نباتات متحمل به شوري و قلیائیت در الگوي زراعی حداقل در سال اول پس از آبشویی خـاك مانند جو و کوتاه نمودن فواصل بین دو آبیاري و بالاخره،
د) آبیاري زمستانه،
ه) مدیریت اراضی شور با تاریخ کشت 10 روز پیش از موعد کشت مرسوم براي اراضی غیر شور و استفاده از بذور ارقام متحمل به شوري و اقلیم هر محل، و کشت بر روي شیب فارو و آبیـاري بـه روش کرتـی یـا فارویی.

با توجه به خصوصیاتی که قبلاً از خاكهاي شور و سدیمی بیان شد بایسـتی اذعـان نمـود بـراي آبشویی املاح و اصلاح خاكهاي شور، بهتر است که ابتدا املاح موجود در عمق متعارف از نیمـرخ خـاك بحدي کاهش داده شود که امکان رشد و نمو گیاهان متحمل به شوري در آن فراهم گردد، و سپس ادامـه عملیات آبشوئی تا زمانی که شوري خاك به حد مطلوب برسـد را همزمـان بـا آبیـاري زراعـت بـه انجـام رسانید.
2 – 2 – 4 – اصلاح و بهسازي خاكهاي شور و سدیمی
اصلاح و بهسازي ایـن قبیـل خاکهـا مشـابه خـاك هـاي شـور اسـت و بایسـتی در آزمـایش نمونه هاي خاك پس از اصلاح از عدم افزایش ESP و pH خاك مطمئن شد. در غیر ایـن صـورت مشـابه خاکهاي سدیمی مدیریت گردد.
3 – 2 – 4 –  اصلاح و بهسازي خاكهاي سدیمی (غیرشور)
اصلاح و بهسازي خاكهاي شور و سدیمی و سـدیمی مبتنـی بـر اعمـال روشـهاي فیزیکـی، شیمیائی و بیولوژیکی است که انتخاب نوع روش خاص و یـا تلفیقـی از چنـد روش بسـتگی بـه امکانـات تخصصی و تکنیکی منطقه مورد اجرا دارد. موثرترین شیوه در اصلاح و بهسـازي چنـین خاکهـائی اعمـال روش تلفیقی میباشد که بایستی با مشورت متخصصین امر انجام شود.
5 – تغذیه گندم در شرایط شور
1 – 5 – مقدار کود:
مقدار کود شیمیایی مورد نیاز محصول گندم آبی در شرایط شور و غیـر شـور در جـدول 6 ارایـه شده است. این جدول براي دامنه تغییرات کربن آلی بین 0/5 تا 0/8 در صد، فسفر قابل جذب بـین 5 تـا 8 میلی گرم در کیلوگرم و پتاسیم قابل جذب بین 200 تا 250 میلـی گـرم در کیلـوگرم تنظـیم شـده است. براي مقادیر بیشتر و یا کمتر کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب موجود در خاك بـه زیـر نـویس جدول 6 مراجعه شود.
2 – 5 – نوع کود
 از انواع کودهاي نیتروژنه در مرحله قبل از کاشت یا پس از آبیـاري اول مصـرف اوره بـه نیتـرات آمونیوم ترجیح داده میشود و در مرحله سركدهی مصرف نیترات آمونیوم به اوره ارجحیـت دارد. مقـدار مصرف کود نیترات آمونیوم بایستی 1.5 برابر مقدار مصرف کود اوره باشد. تفاوت عمده اي بین کودهاي فسفردار متـداول در کشـور کـه سوپرفسـفات تریپـل و دي آمونیـوم فسفات است وجود ندارد. باید توجه داشت که سوپرفسفات تریپل 46 درصد فسـفر و سوپرفسـفات سـاده درصد فسفر دارد. مصرف کود پتاسیمی در خاكهاي با شوري کمتر از 6 دسی زیمنس بر متـر کلریـد پتاسـیم یـا سولفات پتاسیم و در خاكهاي با شوري بیشتر از 6 دسی زیمـنس بـر متـر سـولفات پتاسـیم یـا کلریـد پتاسیم توصیه میشود. براي محصول گندم مصرف سولفات پتاسیم یـا کلریـد پتاسـیم از نظـر نـوع کـود تفاوت چندانی ندارد و در خاكهاي شور نیز بدون خطر قابل مصرف میباشد. کودهاي کم مصرف به صورت سولفات هر عنصر در صورتی مورد استفاده قرار میگیرد که مقادیر روي، آهن، منگنز و مس قابل جذب در خاك به ترتیب از 0.7 ، 5، 5 و 0.5  کمتر باشد.
 

کود اوره برای دامنه تغییرات کربن آلی 0.5 تا 0.8 توصیه گردیده  است. چنانچه آزمون خاك کـربن آلـی بیشتر و یا کمتر از دامنه فوق الذکر را نشان دهد. به ازاء هر 0.1 درصد کاهش و یا افـزایش کـربن آلـی خـاك، مقـدار 40 کیلوگرم اوره در هکتار اضافه و یا کم گردد.
کود سوپرفسفات تریپل یا دي آمونیوم فسفات براي دامنه تغییرات فسفر خاك 5-8 میلی گرم در کیلوگرم در هکتار توصیه گردیده است. چنانچه آزمون خاك فسفر بیشتر و یا کمتر از دامنه فوق الذکر را نشان دهد. به ازاء هر 1 میلی گرم در کیلوگرم کاهش و یا افزایش فسفر قابل جذب خاك، مقـدار 20 کیلـوگرم در هکتـار سـوپر فسـفات تریپـل یـا دي آمونیوم فسفات اضافه و یا کم گردد.
سولفات پتاسیم براي دامنه تغییرات پتاسیم قابل جذب خاك 200-250 میلـی گـرم در کیلـوگرم توصـیه گردیده است. چنانچه آزمون خاك سولفات پتاسیم بیشتر و یا کمتر از دامنه فوق الذکر را نشان دهد. به ازاء هـر 10 میلـی گرم در کیلوگرم کاهش و یا افزایش پتاسیم قابل جذب خاك، مقدار 15کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار اضافه و یا کـم گردد.

3 – 5 – زمان و نحوه مصرف کود
 بطور کلی کودهاي نیتروژنه در خاكهاي سبک (شنی) سه یا چهار بار و در خـاكهـاي سـنگین (رسی) دو تا سه بار در مراحل قبل از کاشت، بعد از پنجه زنی کامل، مراحـل اولیـه سـاقه رفـتن و ظهـور خوشه مصرف میشود. در خـاكهـاي متوسـط و سـنگین یـک نوبـت قبـل از کشـت، سـپس در مرحلـه پنجه دهی و نوبت سوم در مرحله ساقه رفتن مصرف میشود. در شـرایطی کـه مصـرف کـود نیتروژنـه بـا ماشین آلات به دلیل بلندي بوته هاي گندم به روش جامد در مزرعه مقدور نباشد مصرف کود اوره از طریق آب آبیاري و نیز محلولپاشی بسیار مؤثر خواهد بود. با توجه به اینکه معمولاً در شرایط شـور آبیـاري اول سنگین انجام میشود بنابراین توصیه میشود در خاكهاي سبک بافت، شروع مصرف کود نیتروژنی قبـل از آبیاري نوبت دوم باشد و بقیه کود بطور مساوي در مراحل بعد مصرف شـوند. در خـاكهـاي متوسـط و سنگین بافت، مصرف 50 تا 70 کیلو کود نیتروژنی قبل از کاشت و بقیـه بطـور مسـاوي در مراحـل بعـد مصرف شوند. مصرف کودهاي فسفردار و پتاسیمی قبل از کاشت است و بهتر است با دیسـک زیـر خـاك بـرده شود و سپس کشت گردد. کودهاي کم مصرف روي، آهن، منگنز و مس در مراحل پنجه دهی کامل، اوایل ساقه رفتن و حتی در مرحله گلدهی با غلظت سه در هزار مصرف شود.