تغذیه درختان میوه

مقدمه و کلیات

آشکار شدن ظرفیتهاي کشور از نظر تولید محصولات باغبانی در طی چند سال اخیر و با هدف رقابت بین المللی با دیگر کشورهاي جهان براي صدور این محصولات و فراوردهاي آن و همچنین افزایش کمیت و کیفیت این محصولات نیاز به تغذیه درختان میوه را امري اجتناب پذیر می نمایید.با توجه به نقش کشاورزی در تولید غذا بشر همواره در جستجوي یافتن راههایي براي افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات کشاورزي بوده است. این امر از دو راه کلی امکا ن پذیر است:

1. افزایش سطح زیر کشت
2.  افزایش تولید در واحد سطح در واحد زمان.

دیوف مدیر سازمان خواربار جهانی در پیامی به مناسبت روز جهانی غذا بیان کرد که میزان خسارت کمبود عناصر ریز مغزي در کشورهاي در حال توسعه بیش از 128میلیارد دلار می باشد. و اگر نقش ریز مغزي ها در ارتقاي سطح سلامت جامعه نیز مطرح باشد در چنین شرایطی خسارت وارده به سلامت جامعه نیز بسیار نگران کننده خواهد بود. مقدار عناصر ریز مغذي در خاک هاي کشاورزي ایران بسیار اندک می باشد. علاوه بر این حلالیت عناصر ریز مغذي نیز در خاکهاي ایران پایین میباشد. حلالیت پایین عناصر ریز مغذي به دلایل آهکی بودن خاک، بالا بودن PH خاک، بیکربناته بودن آب آبیاري ، تنش خشکی و شوري، مواد آلی کم و تداوم مصرف نامتعادل کودها میباشد. بدیهی است گیاهان و درختانی که در چنین خاک هاي رشد می کنند از کمبود این عناصر صدمه می بینند. با مصرف عناصر کم مصرف علاوه بر افزایش عملکرد محصولات کشاورزي کیفیت محصولات تولیدي ارتقا یافته و در نهایت ارتقاي سلامت جامعه نیز تحقق می یابد. چون اکثر محصولات کشاورزي تولیدي در شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک و از خاک هاي کشاورزي ایران حاصل می شوند که اولا میزان آهک آنها بالا می باشد و در ثانی داراي PH بالاي هستند. بنابراین محصول به دست آمده از عناصر ریز مغذي فقیر است. چه در شرایط آهکی یا گیاه یا درخت نمی تواند این عناصر را جذب کند و یا در صورت جذب، امکان استفاده از آنها را به دلیل رسوب در آوند ها ندارد. به این ترتیب حرکت این مواد به برگ، دانه و میوه بسیار کند بوده و به همین دلیل غلظت آنها در اندم هاي مورد مصرف انسان و دام بسیار پایین است و در نتیجه گیاه، دام و انسان با کمبود این عناصر رو به رو می باشد. همچنین بیشتر مردم ما به دلیل مصرف نان عاري از مواد معدنی دچار عارضه کم خونی ناشی از کمبود ریز مغذي ها هستند.

عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان

تغذیه بهینه گیاه شرط اصلی بهبود کمی و کیفی محصولات است. در تغذیه گیاه و درخت نه تنها باید هر عنصر به اندازه کافی در دسترس آن قرار گیرد، بلکه ایجاد تعادل و رعایت تناسب میان همه عناصر غذایی از اهمیت زیادي برخوردار است. عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان به سه دسته کلی تقسیم میشوند:

الف- عناصر غذایی مضر

عناصري هستند که براي رشد و نمو گیاهان زیان آور هستند. حتی در برخی موارد غلظت های کم این عناصر میتواند موجب کاهش قابل توجهی در عملکرد و رشد گیاه گردد. از جمله این عناصر می توان به سرب، کادمیوم، جیوه و نیکل اشاره کرد

ب- عناصر غذایی مفید

عناصري هستند که درصورت وجود در محیط سبب بهبود رشد گیاه و یا گیاهان خاصی می شوند. براي مثال سدیم براي چغندر قند، سیلیس براي برنج وجو و یا کبالت و مولیبدن براي تثبیت بیولوژیکی نیتروژن مفید میباشند.

ج- عناصر غذایی لازم یا ضروري

سه معیار براي ضروري بودن وجود دارد که عبارتند از:

1.  گیاه بدون آن عنصر قادر به تکمیل چرخه حیات خود نباشد.
2.  وظیفه آن عنصر توسط عنصر دیگري قابل انجام و جایگزینی نباشد.
3.  عصر مستقیماً در متابولیسم و تغذیه گیاه نقش داشته باشد.

عناصر لازم یا ضروري عبارتند از :

1 – عناصر پرمصرف

• کربن اکسیژن و هیدروژن: 60 تا 90 درصد ماده خشک گیاهی را تشکیل می دهند و جز در موارد کمبود آب کمبود آنها دیده نمی شود. و عمدتا از طریق آب و هوا تامین می شوند.
• عناصر کودي شامل نیتروژن فسفر و پتاسیم
• عناصر آهکی شامل کلسیم و منیزیم
• گوگرد

2 – عناصر غذایی کم مصرف

لازم به ذکر است همانطوریکه گیاهان بدون عناصر غذایی پرمصرف قادر به ادامه حیات نیستند بدون عناصرکم مصرف نیز قادر به ادامه حیات نخواهند بود. تفاوت عمده اي که با عناصر پر مصرف دارند به مقدار بسیار کمتر مورد نیاز می باشند. میزان مصرف آنها بر حسب قسمت در میلیون می باشد در حالی که میزان مصرف عناصر غذاي پرمصرف بر اساس درصد می باشد.این عناصر عبارتند ازآهن ، روي، مس، بر،  منگنز ، مولیبدن و کلر .

ارزیابی وضعیت تغذیه درختان میوه

 راههاي مختلفی براي تشخیص کمبودها تعیین میزان عناصر غذایی قابل    استفاده در گیاهان وجود دارد از متداولترین این روشها می توان به :
 1 –  آزمون خاک
 2 – آنالیز هاي بافت برگ درختان میوه  
 3 – تشخیص ظاهري عوارض تغذیه اي اشاره کرد.

آزمون خاک

شامل سه مرحله نمونه برداري صحیح، تجزیه دقیق عناصر و تفسیر صحیح نتایج تجزیه خاک می باشد.آزمون خاک می تواند در گیاهان زراعی سبزي و صیفی جات یکساله کمک زیادي به تامین نیازهاي غذایی گیاهان نماید. بین آزمون خاک و تجزیه برگ در باغ ارتباط کمی وجود دارد. یعنی آزمون خاک نمیتواند راهنماي خوبی براي تعیین وضعیت تغذیه اي درختان میوه باشد. آزمون خاک قبل از احداث باغ بهترین وسیله براي مشخص کردن بافت خاک، مقدار آهک خاک و غلظت عناصر کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر خاک است. در باغهاي احداث شده آزمون خاک مکمل نتایج تجزیه برگی است و جهت مشخص نمودن ترکیب کودي باید مورد استفاده قرار گیرد. براي نمونه برداري صحیح خاک نقاط داراي شرایط و نوع خاک یکسان مرز بندي شده و خاکهاي متفاوت از نظر بافت خاک، وضعیت زهکشی خاک، مقدار آهک خاک، عمق لایه سخت کفه زیرین به صورت جداگانه نمونه برداري میشود. به طور کلی قطعه هاي نمونه برداري نباید بیش از 4 هکتار باشد. حدود 2.5 سانتی متر از خاک رویی کنار زده می شود و نمونه هاي از عمق 30-0 و 60-31 سانتی متر به صورت جداگانه برداشت میشود. از هر قطعه 4 -5 هکتاري 10 نمونه خاک برداشت شده و نمونه اي 30-0 و 60-31 با هم به صورت جداگانه مخلوط می شود.

 تفسیر نتایج آزمون خاک

PH
در پی اچ هاي محدوده خنثی تا کمی اسیدي عناصر غذایی در حد مطلوبی هستند. در PH هاي زیر 5 مشکلاتی نظیر مسمومیت منگنز و آلومینیوم و کمبود کلسیم و پتاسیم کاهش جذب فسفر و کاهش کارایی ازت و پتاسیم وجود دارد. در PH هاي بالاي 7.5 قابلیت جذب عناصر ریز مغزي به استثناي مولیبدن کاهش مییابد براي مقابله با PH هاي پایین از آهک استفاده میشود و براي مقابله با PH هاي بالا باید مقدار آهک خاک، بی کربنات آب آبیاري با استفاده از مواد آلی به همراه گوگرد و یا اسید کردن آب آبیاري را کاهش داد. براي احداث باغ در ایران نیازي به افزودن کلسیم و منیزیم نمیباشد کمبود این عناصر در خاک هاي که PH پایینتري از 5.5 دارند قابل مشاهده است. در بیشتر خاک هاي ایران به دلیل  PHبالاي خاک جذب ریز مغذي ها به سختی صورت میگیرد.

فسفر

آزمون خاک معرف خیلی خوبی براي فسفر است. در تجزیه خاک اگر مقدار فسفر قابل استفاده خاک بیشتر از 8 تا 12 قسمت در میلیون باشد (میلی گرم در کیلو گرم ) و یا غلظت فسفر در برگ درختان بالاتر از 0.1 درصد باشد نیاز به مصرف کود فسفره نیست. چون مصرف زیاد کودهاي فسفره جذب عنصر روي را کاهش می دهد.

بور

آزمون خاک قبل از احداث باغ براي تعیین میزان بر مورد نیاز است . بعد از احداث باغ آزمون خاک و تجزیه برگ به صورت توام انجام می شود. میزان بر مطلوب در خاک 1 قسمت در میلیو ن است. عواملی مانند PH بالاي 6.5 پایین بودن دماي خاک، خاکهاي بسیار خشک و بسیار مرطوب، شتشوي زیاد خاک باعث کاهش جذب بر می شوند.

کلسیم و منیزیم
براي احداث باغ در کشور ایران نیازي به افزودن این دو عنصر نمیباشد. کمبود این دو عنصر در خاک هاي که PH  پایین تر از 5.5 دارند و در نوار شمالی کشور بیشتر قابل مشاهد است. همچنین وجود بیش از اندازه برخی عناصر غذایی در خاک  جذب برخی دیگر از عناصر غذایی را کاهش میدهد. براي مثال در خاک هاي قلیایی با ترکیب کلسیم بالا جذب منیزیم، روي، منگنز، آهن و بر کاهش می یابد. در تفسیر آزمون خاک استانداردهاي لازم براي عناصر مس، منگنز، روي و آهن تعیین نشده است و نمیتوان توصیه هاي کودي را بر اساس آزمون خاک انجام داد. چرا که علیرغم کافی نشان دادن غلظت ابن عناصر در خاک کاربرد آنها باعث افزایش عملکرد می گردد.

تجزیه بافت گیاه براي تشخیص کمبودعناصر غذایی در درختان میوه

تجزیه برگ نشان دهنده مقدار عناصري است که توسط درخت جذب شده و به قسمت هاي هواي درخت منتقل شده اند. تجزیه برگ تصویر نسبتاً کاملی از وضعیت تغذیه اي درختان میوه ترسیم میکند. نتایج تجزیه برگ تا حدودي وضعیت عناصر غذایی درختان میوه را ترسیم میکند. تجزیه برگ براي باغ هاي دایر مفید است ولی براي احداث باغ میوه ابتدا باید خاک را تجزیه کرد.

زمان نمونه برداري برگ

مقدار عناصر غذایی با افزایش سن برگ در طی فصل رشد و در طول شاخه تغییر می کند. لذا براي مقایسه صحیح باید سن فیزیولوژیکی و مرحله بلوغ آنها در نظر گرفته شود. نمونه هاي برگی در مورد اکثر درختان میوه 75 روز پس از ریزش گلبرگ ها که مصادف با اواسط تا اواخر تیر ماه می باشد برداشت شوند. اگر برگها زودتر برداشت شوند مقدار پتاسیم، فسفر و ازت بالاتر و کلسیم کمتري خواهند داشت و اگر دیرتر برداشت شوند مقدار پتاسیم، فسفر و ازت کمتر و کلسیم و منیزیم بیشتري دارند.

روش نمونه برداري

در هر هکتار باغ میوه 50 نمونه برگی کاملا رشد کرده و تکامل یافته که از چندین درخت به طور تصادفی و یا با استفاده از یک الگوي از بیش تعیین شده انتخاب   می شوند. از هر درخت حداقل 10 برگ و از هر شاخه 2 برگ یعنی نمونه از 5 شاخه تهیه می شوند.  برگ ارقام مختلف، درختان پیر و جوان، درختان بارور و غیر بارور نباید با هم مخلوط شوند.  نمونه ها باید از شاخه هاي غیر بارده و از پیرامون تاج درخت انتخاب شوند از شاخه هاي درون تاج درخت نمونه برداري انجام نمیشود. نمونه برداري از شاخه هاي فصل جاري انجام شده و برگهاي میانی به همراه دم برگ جمع آوري می شود در درخت انگور فقط از دم برگ ها براي آنالیز استفاده میگردد. معمولا از برگ هاي سالم که علائم آفت و بیماري ها را نشان نداده اند و دچار زخم و پارگی و صدمات مکانیکی نیستند نمونه برداري انجام می گیرد. از درخت سیب براي آنالیز عناصر غذایی از برگ هاي اسپري نمونه برداري انجام نمیگیرد. پس از نمونه گیري برگ ها را بلافاصله به صورت ملایم با چند قطره مایع ظرف شویی و یا آب خالص و سپس با آب مقطر شستشو می دهیم. باید توجه داشت که عمل شستن در مدت زمان کوتاهی انجام شود تا برگ ها آب جذب نکنند. جهت انجام آزمایش هاي آنالیز عناصر غذایی از این برگ ها استفاده میشود. پس از انجام آزمایشات جهت ارزیابی وضعیت تغذیه اي باغ مقایسه نتایج حاصل از تجزیه برگی با استانداردهاي مربوط و زیر نظر کارشناسان مجرب و با تجربه صورت گیرد.

مهم ترین علائم کمبود عناصر غذایی در درختان میوه

رابطه علایم کمبود عناصر غذایی با تحرک آنها در درخت

محل ظهور علایم کمبود عناصر غذایی در گیاهان به میزان انتقال عناصر غذایی از برگ هاي پیر به قسمت هاي . جوان گیاه بستگی دارد. عناصر غذایی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم به راحتی از برگ هاي مسن به قسمت هاي جوان گیاه جابجا می شوند. از این رو علایم کمبود این عناصر ابتدا در برگ هاي پیرتر گیاه دیده می شود. در مقابل، عناصر غذایی مانند کلسیم و منگنز تحت هیچ شرایطی از برگ هاي پیر به قسمت هاي جوان منتقل نمی شوند. در نتیجه علائم کمبود این عناصر در قسمت هاي جوان گیاه دیده می شوند.

میزان تحرک عناصر غذایی در داخل گیاه

کمبود شدید عناصر غذایی در گیاه به صورت علایم مختلفی قابل تشخیص است. تغییر رنگ برگ ها، سوختگی، توقف رشد جوانه هاي انتهایی، تغییر شکل میوه ها، تفاوت در عملکرد، زودرسی، دیر رسی، کوچک شدن میوه ها، نارسایی در رشد، کاهش گسترش ریشه و افت خاصیت انبار داري میوه ها از نشانه هاي کمبود عناصر غذایی است. این نشانه ها گاه به گونه اي مشخص و زمانی به صورت مشابه در گیاهان ظاهر شده و به وسیله برخی کارشناسان با تجربه به عنوان ابزاري در تشخیص کمبودها به کار گرفته می شوند. لازم به ذکر است که این علایم در تمام گیاهان به صورت یکسان نمایان نمی شوند. از مزایاي این روش می توان به سریع بودن، و عدم نیاز به وسایل تخصصی اشاره کرد و از اشکالات این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    علایم کمبود در گیاهان مختلف متفاوت است.
•    احتمال شباهت علایم کمبود یک عنصر با عنصر دیگر وجود دارد.
•    در صورت وجود کمبود بیش از یک عنصر در گیاه علائم کمبود آنها با هم مخلوط می شود.
•    اثر عوامل جوي، مثل سرما و گرمایی بی موقع، کم آبی و آب زیاد ممکن است سبب بروز علایمی گردد که با علایم کمبود اشتباه گرفته می شوند.
•    زیادي یک عنصر در گیاه و درخت باعث مسمومیت می شود که علایم آن شبیه علایم کمبود آن عنصر می باشد.
•    آفات و امراض علائمی شبیه به کمبود عناصر غذایی ایجاد می کنند.
•    معمولا علایم کمبود وقتی ظاهر می شوند که تاثیر خود را بر روي رشد و عملکرد به جا گذاشته باشند.
•    در برخی محصولات امکان بروز گرسنگی پنهان وجود دارد. گیاه دچار کمبود یک عنصر می باشد ولی علایم ظاهري ایجاد نمیکند.

چالکود ، طرحی نو در تغذیه درختان میوه

روش چالکود نوع خاصی از جایگزینی موضعی کودها می باشد. در این روش نزدیک ریشه درخت چاله هایی حفر شده ، سپس با مخلوط کودهاي آلی و شیمیایی پر می شود. محاسن این روش عبارتند از :

•    قدرت تثبیت کنندگی ماده آلی، که چاله توسط آن پر می شود. براي اکثر کودهاي شیمیایی، بسیار کمتر از خاک می باشد. بنابراین کودهاي شیمیایی اضافه شده، بیشتر براي گیاه قابل جذب می باشد.دربــرخی از بــاغ ها، نفــوذ پذیري خاک محدود می باشد و آب بخوبی در خاک نفوذ نمی کند. چاله هاي پر شده با مواد آلی، نفوذ آب به داخل خاک را تشدید می کنند.
•    آهک فراوان در خاک مشکل مهمی در رشد و فعالیت ریشه درختان و جذب برخی عناصر از جمله آهن میباشد چاله هاي پر شده با مواد آلی مکان هاي فاقد آهک و مکان مناسبی براي ریشه ها می باشد. از آنجا که عناصرکم مصرف به مقدار کمی مورد نیاز گیاه می باشد همین حجم محدود اما مناسب از نظر شرایط جذب عناصر کم مصرف در بسیاري از موارد می تواند مشکل یک درخت را حل کند.
•    سنگینی بافت خاک مشکل دیگري در برخی از باغ ها می باشد چنین خاک هایی پس از آبیاري مدت زمان طولانی تهویه ضعیفی داشته و فاقد اکسیژن کافی براي ریشه ها می باشند. کمی اکسیژن و زیادي دي اکسید کربن و بی کربنات به شدت به ریشه ها صدمه رسانیده و جذب عناصر غذایی را مختل می نمایند.
•    با استفاده از روش چالکود مشکل علف هاي هرز تا حد زیادي کاهش می یابد. کود دامی که منبع عمده بذر علف هاي هرز می باشد به صورت توده در چاله قرار گرفته و بذر علف ها محل مناسبی براي رویش ندارند.
•    کودهاي شیمیایی غیر متحرک در خاک نیز درصورتیکه بر سطح چاله ها قرار گیرند به راحتی توسط جریان آب به اعماق چاله منتقل شده و در دسترس ریشه درخت قرار می گیرند.
•    از آنجا که درخت یک گیاه دائمی بوده و سالیان دراز در باغ باقی می ماند، به دلایل مختلف، هرسال تراکم ریشه در حوالی منطقه چالکود بیش از پیش افزایش یافته و سطح تماس ریشه با این منطقه غنی از کود افزایش می باید که بدین ترتیب کارایی مصرف کود افزایش و مقدار مصرف کود در هکتار را می توان کاهش داد.

چگونگی اجراي روش چالکود در باغ هاي با تراکم کم

الف- محل حفر چاله

در ابتدا چاله هائی در قسمت انتهایی سایه انداز درختان حفر می شود علت حفر چاله ها در قسمت انتهایی سـایه انداز درخت آن است که بیــشتر ریشه هاي جوان و فعال در این منطقه قرار می گیرند و توانایی ریشه هاي جوان و فعال در جذب آب و عناصر غذایی بیش از ریشه هاي پیر می باشد. درضمن حفر چاله در چنین مناطقی به ریشه هاي اصلی و قطور درختان صدمه نمی رساند. محل چاله باید در جایی باشد که آب آبیاري حتماً به طریقی آن را خیس کند.

ب – تعداد چاله

در صورتی که تعداد چاله کم باشد، تماس ریشه درختان با مناطق اصلاح شده خاک کم بوده و اثر بخشی روش کامل نیست افزایش تعداد چاله نیز هزینه بر و پر خرج خواهد بود. در مجموع براي درختان میوه بیش از 10 سال 2 – 4 چاله براي هر درخت توصیه می شود در باغ هاي پرتراکم به جاي چالکود از کانال کود استفاده شود.

ج – قطر و عمق چاله

در باغ ها حفر چاله با وسایل معمول چون بیل و کلنگ انجام می شود در چنین حالتی قطر چاله ها بین 30-50 سانتی متر خواهد بود . در صورتی که از مته پشت تراکتوري استفاده شود. قطر چاله حدود 35 سانتی متر خواهد بود و عمق 50 -120 سانتی متري مناسب است.

د – چگونگی پر کردن چاله ها

خاک خارج شده از چاله ها بصورت یکنواخت در فاصله بین ردیف هاي درختان پخش و از بازگرداندن دوباره آن به داخل چاله خودداري کنید. چاله ها را به مخلوطی از ماده آلی (کود دامی یا خاک برگ یا کمپوست زباله) و کود شیمیایی مناسب پر کنید. هنگامی که براي اولین بار چاله اي را پر می کنید بهتر است ابتدا کود دامی مورد نیاز براي پر کردن چاله را با کودهاي شیمیایی به خوبی مخلوط نموده و سپس درون چاله بریزید. با لگد کردن کود داخل چاله تا حد زیادي آن را بفشارید و در صورت نشست مجدداً کود دامی اضافه کنید تا هم سطح خاک شود.

چگونگی اجراي روش کانال کود در باغ هاي با تراکم زیاد

در این گونه باغات به لحاظ اینکه فواصل درختان در روي ردیف بسیار نزدیک به هم می باشد به جاي چالکود از کانال کود استفاده می نمائیم که شرح عملیات به این صورت خواهد بود:
ابتدا بنابر اصول فنی احداث باغ کانال هایی به عمق 60 الی 120 سانتی متر و عرض 60 الی 100 سانتی متر با طول دلخواه حفر می شود. کف کانال ها شاخه هاي خشکیده درختان و ضایعات مزرعه ریخته شده روي آن در ازاء هر متر طول کانال از 3 تا 5 کیلوگرم کلش جو و گندم و یا علف هاي هرز مزرعه ریخته می شود. یک تن ساري کود (گوگرد) و 300 کیلوگرم در هکتار اوره روي کلش ها پاشیده می شود زیرا همان طور که می دانیم میکرو ارگانیزم هاي خاک جهت تجزیه کاه و کلش و تبدیل آن به مواد آلی به ازت نیازمند می باشند. مقدار کود حیوانی مصرفی با عنایت به ابعاد کانال و نوع درخت به میزان 40 تا 120 تن در هکتار داده می شود، که می تواند 3 الی 4 درصد ماده آلی خام را افزایش دهد. سپس مخلوطی از کودهاي ماکرو شامل 300 کیلوگرم کود فسفاته و 400 کیلوگرم کود پتاسه همراه با 400 تا 1000 کیلوگرم در هکتار گوگرد کشاورزي (ساري کود) داده میشود. در نهایت بر روي کانال پر شده نهر کم عمقی زده می شود و آبیاري ثقلی به صورت غرقابی انجام می گیرد. در صورتیکه مشکل کمبود آهن خیلی شدید باشد افزودن محلول اسید سولفوریک به داخل چاله ها نیز مفید میباشد.  دراین حالت 25-50  میلی لیتر اسید سولفوریک غلیظ را به آرامی به 20  لیتر آب (داخل سطل پلاستیکی)اضافه کرده و داخل چاله بریزید. (کار با اسید غلیظ بسیار خطرناک بوده و حتماً بایستی تحت نظر متخصص و با احتیاط کامل انجام شود).

پرنمودن کانال ها با استفاده از کود میکرو و ماکرو در باغهاي پسته

منابع کودي مورد استفاده براي تغذیه درختان میوه

ازت
از مصرف بیش از اندازه نیتروژن در خاک باید پرهیز کرد زیرا باعث تاثیر منفی بر روي کیفیت میوه می شود. مصرف سالانه ازت براي درختان بارور سیب بر روي پایه بذري 120 کیلوگرم در هکتار ازت خالص و براي درختان هلو بسته به نوع خاک 200- 150 کیلوگرم در هکتار می باشد. در سال اول پس از کاشت جهت جلوگیري از صدمه به نهالاي جوان از کود خشک کمتر استفاده شود در صورت نیاز 30-15 گرم ازت خالص در سال اول به صورت خشک استفاده شود. در سال دوم در اوایل بهار مقدار 100-50 گرم ازت خالص با توجه به بافت خاک به درختان داده شود. منابع کودي ازت شامل اوره – %46 فسفات آمونیوم -%11 سولفات آمونیوم %20 و نیترات آمونیوم %33 می باشند.

فسفر
فسفر باعث افزایش اندازه و کیفیت میوه می شود. و با مصرف متعادل فسفر طول دوره انبارداري میوه افزایش مییابد. در کشور ما در مصرف کودهاي فسفره زیاده روي می شود نیاز درختان بارور به فسفر 50-20 کلیوگرم P2O5 در هکتار می باشد. کودهاي فسفاته توانایی حرکت کمی در خاک دارند و براي استفاده از این کود باید حتما در عمق 50-40 سانتی متري و در مجاورت ریشه قرار داده شوند. منابع کودي فسفر شامل دي فسفات آمونیوم %46 فسفر و %20 ازت – سوپر فسفات تریبل %46 فسفرو سوپرفسفات معمولی 20 فسفر به شکل P2O5 می باشد.

پتاسیم
مقدار پتاسیم مورد نیاز در درختان میوه 230-170 کیلوگرم در هکتار K2O می باشد. بهترین زمان مصرف کودهاي پتاسیم اوایل بهار است و بهتر است به جاي پخش سطحی در باغ آن را در خاک در عمق 50-40 سانتیمتري جایگزاري کرد. براي تغذیه پتاسیم می توان از کودهاي مثل سولفات پتاسیم –  سولفات پتاسیم منیزیم با K2O %22، %18 اکسید منیزیم و %22 گوگرد- نیترات پتاسیم با K2O %44 و 135 نیتروژؤن استفاده کرد.

کلسیم
استفاده از کلرور کلسیم در درختان سیب و گلابی به صورت محلول پاشی توصیه شده است. محلول پاشی کلرور کلسیم سبب افزایش غلظت کلسیم میوه و کاهش عوارض فیزیولوژیک لکه تلخ در سیب و لکه چوب پنبه اي درگلابی می شود و همچنین بهبود صفات کمی و کیفی میوه سیب از قبیل بهبود رنگ، و جلاي میوه و رنگ قرمز پوست می گردد.در خاکهاي کشور ما کاربرد کلسیم به شکل آهک بجز در مناطق شمالی کشور توصیه نشده است.

گوگرد
مقدار گوگرد مورد نیاز 40-16 کیلوگرم در هکتار می باشد در صورت مشاهد علائم کمبود گوگرد در خاک و یاروي درخت می توان از سوپر فسفات معمولی %13 گوگرد- گچ %18 گوگرد- سولفات پتاسیم %17 گوگرد- سولفات منیزیم %13 گوگرد و گوگرد خالص پودري استفاده کرد.

آهن
بهترین کودهاي محتوي آهن ترکیبات شیمیایی با بنیان Fe-DTPA – Fe-EDDHA می باشد. که به صورت چالکود در زیر قطر چکانها استفاده می شود.

الف- کلات هاي آهنFe-EDTA محتوي 6 درصد آهن و به شکل محلول پاشی مصرف می گردد.
ب – سولفات آهن آبدار محتوي %19 آهن می باشداز این کود به شکل محلول پاشی استفاده کرد
ج-سولفات آهن خشکدر خاک هاي آهکی ایران بهتر است به شکل محلول پاشی استفاده شود. محلول پاشی پس از رشد کامل برگها با غلظت 10-2.5 در هزار توصیه می شود می توان در فصل زمستان در نیمه خارجی سایه انداز درخت به صورت چالکود نیز استفاده کرد . مقدار مصرف براي نهالاي جوان 250-70 گرم و براي درختان بارور 1000-250 گرم و براي درخت انگور 250-50 گرم براي هر درخت توصیه می شود
د- سکوسترین آهنFe-EDDHA بهترین کود آهن در خاکهاي آهکی ایران می باشد محتوي 6 درصد آهن است این کود فقط به صورت مصرف خاک ي و به میزان 150-50 گرم براي هر درخت می باشد. این کود در زمستان و در نیمه سایه انداز درخت در زیر قطر چکانها و یا همراه آب ابیاري در اختیار گیاه قرار می گیرد.

منگنز
رایج ترین کود حاوي منگنز سولفات منگنز با %16 منگنز است که در خاک هاي اسیدي و قلیایی کاربرد دارد. سولفات منگنز را به محلول پاشی با غلظت 3-2 در هزار در درختان در فصل بهار پس از رشد کامل برگ ها در صورت کمبود می توان محلول پاشی نمود و یا در در زمستان در نیمه خارجی سایه انداز درخت به شکل چالکود مصرف نمود.کود اکسید منگنز محتوي %70 منگنز است که به علت حلالیت کم تنها در خاک اسیدي می توان از ان استفاده کرد. کلات منگنز با %12 منگنز می باشد که به علت قیمت بالا فقط در شرایط حاد و به شکل محلول پاشی توصیه می شود.

روي
مقدار مناسب روي در گیاه منجر به گلدهی مطلوب می شود. از منابع مهم کودي روي می توان به سولفات روي، اکسید روي و سکوسترین روي اشاره کرد. کودهاي حاوي روي را می توان به صورت مصرف خاکی، محلول پاشی و تزریق در تنه درختان مصرف نمود.کود سولفات روي محتوي 23 درصد روي خالص میباشد. مقدار مصرف سولفات روي در نهال هاي جوان 100-30 گرم و در درختان بارور 200-100 گرم براي هر درخت میباشد و در درخت انگور 100-50 گرم می باشد. سولفات روي را می توان در زمستان در نیمه سایه انداز درخت و یا بشکل محلول پاشی بلافاصله پس از هرس زمستانه، و در فصل بهار بعد از ریزش گلبرگها و در صورت مشاهده کمبود می توان محلول پاشی را هر 15 روز یکبار تکرار کرد. و به میزان 5-2 در هزار مصرف نمد.سولفات روي خشک محتوي %34 روي است و به دلیل حلالیت بالا در آب و سهولت مصرف و تولید تجاري بیشتر مورد استفاده می باشد. در نهال هاي جوان 80-20 گرم و در درختان بارور 150-80 گرم براي هر درخت مورد استفاده قرار می گیرد.

مس
رایج ترین ترکیب حاوي مس سولفات مس با %25 مس و %13 گوگرد است. اکسید مس نیز محتوي 75 درصد مس است که به دلیل حلالیت پایین فقط در خاک هاي اسیدي استفاده می گردد. کلات مس از منابع بسیار موثر مس است که به علت قیمت بالا تنها در شرایط خاص مصرف می گردد. سولفات مس به مقدار 60 – 20گرم براي نهال هاي جوان و در درختان بارور 100-40 گرم براي هر درخت مصرف می شود. در محلول پاشی بایستی احتیاط لازم را به عمل آورد تا از گیاه سوزي جلوگیري گردد. در هنگام محلول پاشی به محلول آهک اضافه نمود تا خاصیت اسید زایی کاهش یابد در صورت مشاهد کمبود می توان سولفات مس را در فصل بهار پس از رشد کامل برگها محلول پاشی و در صورت نیاز هر 15 روز یکبار تکرار نمود.

بر

مقدار مناسب عنصر بر منجر به افزایش دانه گرده و در نتیجه بهبود لقاح می شود رایج ترین منابع تامین بر عبارتند از اسید بریک با %17  بر ، برات هاي سدیم شامل براکس با %11 بر، تترا برات سدیم با %14 بر، تترا برات سدیم خشک با %20 بر می باشند. بهترین زمان محلول پاشی بر براي درختان میوه دو بار در سال یکی اوایل بهار پیش از متورم شدن جوانه ها و دیگري در پاییز پس از برداشت میوه و قبل از زرد شدن برگ ها است اسید بریک را میتوان به میزان 20 کیلوگرم در هکتار مصرف نمود. در نهال هاي جوان 40-20 گرم و در درختان بارور 80-40 گرم براي هر درخت در فصل زمستان و در نیمه خارجی سایه انداز درخت مصرف نمود.

مولیبدن
کمبود مولیبدن در خاک هاي آهکی ایران به ندرت دیده می شود و در صورت کمبود می توان از مولیبدات آمونیوم محتوي %52 مولیبدن و 6 در صد نیتروژن و مولیبدات پتاسیم محتوي %45 مولیبدن و %8 پتاسیم اشاره کرد.

نکات مهم در ارتباط با مصرف کودهاي حاوي عناصر کم مصرف

1.    براي افزایش تشکیل میوه در محصولات باغی نظیر بادام، گردو، فندق، پسته، سیب و گلابی محلول پاشی عناصر غذایی محتوي اوره روي و بر هریک با غلظت پنج در هزار در پایی پس از برداشت محصول و در بهار پیش از باز شدن غنچه ها مفید می باشد.
2.    افزودن اوره با غلظت دو تا پنج در هزار به محلول سولفات آهن، سولفات منگنز، سولفات روي، سولفات مس و اسید بوریک هنگام محلول پاشی موجب افزایش کارایی این کودها می شود.
3.    در محلول پاشی درختان میوه در فصل خواب حداکثر تا 20 روز قبل از تورم جوانه ها باید متوقف شود. در غیر این صورت محلول پاشی موجب سوختگی درخت می شود.
4.     در مزارع و باغاتی که غلظت بر در خاک و آب آبیاري بالا است به مصرف سولفات روي توجه بیشتري مبذول شود تحت چنین شرایطی از شدت مسمومیت بر کاسته می شود.
5.    هرگز کود سولفات روي آبدار را با کود اوره مخلوط نکنید. مخلوط کودي به صورت خمیر در می آید.
6.    به منظور تعیین مصرف دقیق این کودها مراجعه به نتایج تجزیه خاک، آب و برگ درخت ضروري می باشد.
7.    مصرف کودهاي محتوي بر در مناطق با خاک هاي شور توصیه نمی شود.
8.    پیش از مصرف کود مطالب برچسب کود را به دقت مطالعه فرمایید.
9.    در هنگام ظهور گل و اوایل دوره تشکیل میوه نباید این کودها را محلول پاشی کرد.
10.    هنگام تهیه محلول کود را به آب اضافه کنید.
11.    محلول پاشی در فصل بهار مواد غذایی را مستقیماً و در زمان مناسب در اختیار گیاه قرار می دهد. همچنین محلول پاشی در فصل پاییز باعث ذخیره شدن مواد غذایی در گیاه براي شروع فصل بعدي می شود.