مهمترین نکات در پرورش گل محمدی

گل محمدی

مقدمه

 گیاهان متعلق به جنس رز از قدیمی ترین گیاهان مورد استفاده بشر می باشند. استفاده از این گیاهان به میلیون ها سال پیش باز می گردد. به طوری که سنگواره های بجا مانده از آنها قدمتی بالغ بر چهل میلیون سال دارند. قدیمی ترین گزارش ها در رابطه با جنس های مختلف رز مربوط به 500 سال پیش است رزها اولین گیاهان زینتی بودند که اهلی شده و به صورت به زراعی تولید می شدند. شواهد نشان می دهد که بیش از پانصد سال پیش در کشور چین مردم از رزها به عنوان گیاهان زینتی استفاده می کردند. در یونان باستان نیز این گیاهان را الهه عشق و زیبایی می دانستند و زیبایی ونوس (الهه زیبایی) را به این گیاهان تشبیه می کردند. ملکه ژوزفین همسر ناپلئون اول در باغ زیبای خود در قصر مالمزون تعداد زیادی از گل های رز شناخته شده را از کشورهای دیگر وارد و به پرورش آنها می پرداخته است. به طوریکه در سال 1814 میلادی مجموعه ای از 250 رقم رز زیبا را کنار هم گرد آوری و به مردم اجازه می داد از باغ او دیدن کنند. ملکه ژوزفین همیشه در مجالس رسمی تاجی از گل های رز را روی موهای خود می بست. همپنین تابلو هایی گرانبها از نقاشان بزرگ در موزه های فرانسه وجود دارد که مجالس رسمی ملکه ژوزفین را نشان می دهند و در آن بازدید کنندگان، گل رز به وی هدیه می دهند. در یکصد سال اخیر باغ های رز به عنوان ملکه باغ های گل معرفی شده و در نقاط مختلف جهان مانند فرانسه، آمریکا، انگلستان، هلند، ژاپن، تایلند و … در معرض نمایش عموم گذاشته شده اند. زیبایی شگفت انگیز رزها باعث شده است که مردم با ذوق ملل مختلف برای تزئین نشان های ملی، مدال ها، تمبرها، بناهای یادبود و حتی پول های کشورهای خود از گل های رز استفاده کنند. به طوری که در کشورهای اگلیس، آمریکا، کانادا، روسیه، هندوستان، برزیل،… نقش گل های رز را روی سکه های طلا، تمبرها، پول ها و مدال های پر ارزش خود حک می کردند. گل محمدی از زیباترین و مهم ترین رزهای جهان است. این گیاه به خاطر رایحه فوق العاده و همچنین تنوع ارقام و ژنوتیپ های ان در بسیاری از نقاط جهان کشت می شود. اگر چه در رابطه با آغاز و چگونگی کشت و همچنین زمان ورود ارقام مختلف این گیاه به کشور اطلاعاتی در دست نیست ولی به نظر می رسد گل محمدی مانند بعضی دیگر از گونه های جنس رز خاورمیانه به اروپای غربی منتقل و کشت شده است. علت نام رز دمشقی نیز احتمالا به این دلیل است که نخستین بار گل محمدی از دمشق به اروپا منتقل گردیده است. طبق اسناد موجود، تقطیر گل و استخراج گلاب در ایران از اواخر قرن هفتم میلادی آغاز شد و سپس در قرن چهاردهم به قسمت هایی از امپراطوری عثمانی و آسیای صغیر گسترش یافته است. بر اساس گزارش ابن خلدون در قرن هشتم و نهم میلادی، گلاب یکی از اقلام مهم تجاری ایران به هند و چین بوده است.  از اوایل قرن دهم میلادی، صنایع مربوط به فر آوری گل محمدی در ایران و به خصوص در شیراز متمرکز گردید. این صنعت به تدریج از ایران به هند، عربستان، شمال آفریقا و اسپانیا انتقال یافت. مسافران و جهان گردان نیز گل محمدی را از آسیای صغیر به فرانسه و اروپای غربی بردند. به گونه ای که در کتاب های آلمانی و ایتالیایی در قرن های پانزدهم و شانزدهم میلادی، روش های استخراج گلاب و اسانس گل محمدی توصیف شده است. در آن زمان ایران بزرگترین تولید کننده گلاب بوده و گلاب ایرانی با کشتی های هندی و پرتغالی و از طریق بنادر خلیج فارس به نقاط مختلف دنیا صادر می شده است. در اکثر منابع معتبر علمی از گل ها و اسانس گل محمدی به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد تاکید قرار گرفته است. مواد موثره این گیاه خاصیت ضد افسردگی داشته و تقویت کننده قلب است و همچنین التهاب را کاهش داده و کم و بیش مسکن درد است. اسانس این گیاه نیز خاصیت ضد باکتریایی، ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی دارد. برخی تحقیقات نشان می دهد اسانس گل محمدی اثرات ضد ویروس ایدز دارد. از گل های گل محمدی به عنوان یک ملین ضعیف نیز استفاده می شود. اسانس گل محمدی در صنایع تولید عطر و ادکلن موارد مصرف فراوانی داشته و یکی از گرانترین اسانس های جهان است، به طوریکه با قیمتی بین 3000 تا 8000  دلار برای هر کیلوگرم (بسته به کیفیت اسانس) در بازارهای جهانی داد و ستد می شود. این اسانس همچنین در صنایع آرایشی و بهداشتی و غذایی موارد استفاده فراوانی دارد. ایران، ترکیه، بلغارستان، هند، اوکراین، آمریکا، کانادا، ژاپن، تایلند و … از کشورهای تولید کننده عمده گل محمدی در جهان هستند.

نام و خانواده :

نام انگلیسی : Persian rose, Damask rose

نام علمی    :  damascenae Mill. Rosaceae

خانواده       :  Rosa                                      

مشخصات گیاه

گل محمدی گیاهی درختچه ای ، چند ساله و متعلق به تیره گل سرخ است. گل محمدی نوعی دورگ ثابت از رزا گالیکا و رزا کانینا است. عده ای دیگر از گیاه شناسان آن را دورگی ثابت از رزا گالیکا و رزا موسکاتا می دانند. گل محمدی کشت شده ، گیاهی تترا پلوئید( 2n=2x=28 ) است. در رابطه با منشاء گل محمدی گزارشهای مختلفی وجود دارد. از آنجا که نام داماسنا از کلمه دمشق (سوریه) مشتق شده، لذا بعضی سوریه را منشا این گیاه می دانند. عده ای دیگر از محققان نیز ایران را مبدا گل محمدی معرفی کرده اند. ارتفاع گیاه گل محمدی بستگی به شرایط محل رویش داشته و بین 2 تا 2/5 متر متفاوت است . ساقه استوانه ای شکل، مستقیم، فاقد شیار و خادار بوده و از انشعاب های فراوانی برخوردار است. برگ های مرکب (شانه ای) است و از هفت تا نه برگچه متقابل و یک برگچه انتهایی تشکیل شده است. برگچه ها بیضوی و پهن بوده و حاشیه آنها دندانه دار است. در محل اتصال دمبرگ اصلی به ساقه گوشوارک غشایی مشاهده می شود. گل ها سفید، صورتی و یا حتی قرمز رنگ هستند. گل دیهیم و دارای سه تا نه گل و گاهی بیشتر است. گل ها در فصل بهار ( اردیبهشت –  خرداد) ظاهر می شوند. گیاه به طور معمول یک بار در سال به گل می رود ولی در بعضی واریته ها گل ها دو بار در سال (بهار و پاییز) ظاهر می شوند. میوه شامل فندقه های متعددی است که توسط تخمدان گوشتی احاطه شده و به طول یک تا سه سانتی متر است. رنگ میوه قرمز روشن است. به دانه های داخل میوه به غلط بذر گفته می شود، لیکن این دانه ها در واقع میوه های فندقه موجود در سته هستند. گل های گل محمدی حاوی اسانس هستند. مقدار اسانس بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش و همچنین واریته گیاه داشته  وبین 0/01 تا 0/03 درصد متفاوت است. مهم ترین اجزاء تشکیل دهنده اسانس را سیترانول، زرانیول، اوژنول، سیترال، نرول و فارنزول تشکیل می دهد. 

نیازهای اکولوژیکی

عوامل اقلیمی نقش مهمی در رشد و نمو ارقام مختلف گل محمدی دارند. نور از جمله مهمترین عوامل اقلیمی است که در تولید گل محمدی باید همواره مد نظر باشد. گل محمدی گیاهی نور پسند است ولی نیاز ارقام و واریته های مختلف گل محمدی به نور متفاوت است. به طوری که کمبود نور کافی یکی از عوامل بازدارنده رشد گیاه به خصوص در شرایط گلخانه ای است. وجود نور کافی نقش مهمی در افزایش تولید اسانس در گل محمدی دارد. کشت گل محمدی در سایه سبب تولید شاخه های بلند و باریک می شود. لذا گل های تولید شده بر روی این ساقه ها کمتر و کوچکتر بوده و کیفیت آنها نیز نا مناسب خواهد بود. همچنین کشت این گیاهان در سایه سبب کاهش مقاومت آنها به انواع بیماری ها می گردد. دمای مناسب نیز در طول دوره رویش گیاهان نقش مهمی در کمیت و کیفیت گل ها دارد. گل محمدی در اماکنی که میانگین دما در طول دوره رویشی 26 درجه سانتی گراد باشد سبب تولید گلهای بیشتر و با کیفیت مناسب تر می شود. در دماهای پایین تر رشد گیاهان کندتر شده و عملکرد گل ها و همچنین کیفیت آنها به شدت کاهش می یابد. کشت گل محمدی در اقلیم هایی که میانگین دمای آن بیش از 38 درجه سانتی گراد باشد توصیه نمیشود ، زیرا عمل فتوسنتز در گیاه مختل شده و عملکرد و کیفیت گل به شدت کاهش می یابد . کشت ارقام گل در مناطق باد خیز توصیه نمی شود. زیرا وزش بادهای سنگین علاوه بر شکستن شاخه های ظریف و بهم ریختن شکل گلبرگ ها، سبب افزایش تبخیر و تعرق و پژمردگی گیاهان می شود. از این رو توصیه می شود در مناطق باد خیز گیاهان در پناه بادشکن کشت شوند. اگرچه خاک های نیمه سنگین در صورت داشتن زهکش مناسب برای گل محمدی توصیه می شود، لیکن با توجه به نقش تهویه خاک در منطقه فعالیت ریشه و اثر آن در رشد و نمو گل محمدی، کشت ارقام مختلف این گیاه در خاک های سبک نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت. خاک هایی که برای کشت گل محمدی در نظر گرفته می شود باید غنی از مواد و عناصر و همچنین مواد آلی باشد. خاک های سنگین و همچنین خاک هایی که سبب آب ایستایی شود، برای کشت این گیاه مناسب نمی باشد. زیرا آب فراوان سبب ابتلای گیاهان به بیماری های قارچی می شود. در حال حاضر بسیاری از باغ های معروف رز جهان در خاک های سبک یا حتی شنی احداث می شوند.

PH مناسب برای کشت گل محمدی 6/5 تا 7 است.

تکثیر گیاه

ازدیاد گل محمدی به روش های جنسی (توسط بذر) و غیر جنسی (رویشی) امکان پذیر است.

تکثیر جنسی:

 انواع رزهای خودرو در رویشگاه های طبیعی خود معمولا از طریق بذر تکثیر می شوند. در این شرایط پس از رسیدن میوه و باز شدن آنها، دانه ها به اطراف پراکنده شده و رویش می کنند. ازدیاد جنسی گل محمدی به ندرت و تنها در برخی امور پژوهشی و به منظور تهیه دورگ های مورد نظر صورت می گیرد. دانه های داخل میوه که در واقع میوه های فندقه موجود در سته هستند از پوسته ضخیمی برخوردارند و پوسته داخلی (آندوکارپ) آنها تقریبا غیر قابل نفوذ بوده و سبب کاهش شدید قوه رویشی آنها می شود. میوه های گونه های مختلف رز معمولا از اواط شهریور تا مهرماه می رسند. در تکثیر جنسی هنگامی که رنگ این میوه ها سرخ شدند آنها را برداشت کرده و در یک ظرف ریخته و خرد می کنند. پس از غربال کردن دانه ها را خشک نموده و به منظور افزایش قوه رویشی انها را تحت تیمارهای مخصوصی قرار می دهند. از جمله این تیمارها، خراش دهی مکانیکی، شیمیایی (توسط اسید سولفوریک غلیظ) و همچنین تیمار چینه سرمایی (نگهداری بذرها به مدت دو تا سه ماه در دمای دو تا چهار درجه سانتی گراد) است که در افزایش قوه رویشی دانه ها بسیار موثر می باشد. البته استفاده از اسید جیبرلیک یا ایندول استیک اسید نیز برای افزایش قوه رویشی بذرها مناسب است.  دانه های تیمار شده را اوائل پاییز در ردیف هایی به فاصله 20 سانتی متر و به عمق یک تا دو سانتی متر کشت می کنند. با آبیاری و وجین مرتب علف های هرز سطح خزانه بذرها اوائل بهار  سبز می شوند. نشاء های حاصل را می توان اوائل پاییز  همان سال یا پاییز سال بعد (با توجه به اندازه نشاء ها) به زمین اصلی منتقل کرد.

تکثیر رویشی:

ازدیاد گل محمدی به روش رویشی در مقایسه با تکثیر جنسی ساده تر و اقتصادی تر است و همواره برای تکثیر این گیاه از روش رویشی استفاده می شود. تکثیر رویشی از روش های قلمه زدن، خوابیدن، پیوند زدن، استفاده از پاجوش و کشت بافت انجام می گیرد.

 قلمه زدن:

در این روش اواخر تابستان و در طول فصل پاییز از شاخه های نیمه خشبی یا خشبی مناسب قطعات مناسبی باید تهیه کرد. قلمه ها باید به اندازه کافی بزرگ بوده و در بافت های درونی خود ذخیره مناسبی از مواد و عناصر غذایی را داشته باشند. قلمه ها باید از گیاهان مادری سالم، قوی و فاقد هر گونه آفت و بیماری تهیه شود تا به سهولت قدرت تولید ریشه را داشته باشند . قلمه ها اگر از شاخه های نیمه خشبی تهیه شوند، طول آن ها باید 10 – 12 سانتی متر و اگر از شاخه های خشبی تولید شوند باید 10 – 15 سانتی متر باشد . قطر قلمه های انتخاب شده نیز باید نیم تا 1 سانتی متر باشد. قلمه های تهیه شده را باید در بستر های مناسبی (شامل دو قسمت ماسه و یک قسمت پیت ماس) کشت کرد. سپس روی قلمه ها را باید توسط پلاستیک پوشانده و در سایه قرار داد. بستر خاک تا ریشه دهی قلمه باید به طور منظم آبیاری شود. در شرایطی اقلیمی مناسب می توان در فضای باز اقدام به ریشه دار کردن قلمه ها نمود. مهمترین مزایای تکثیر گل محمدی به روش قلمه عبارتند از:

@- تعداد زیادی بوته را می توان از مساحت های کوچک به دست آورد.

@- از تعداد محدودی پایه مادری می توان تعداد قابل توجهی بوته تهیه کرد.

@- این روش ساده و ارزان است و در مدت کوتاهی می توان تعداد زیادی عوامل تکثیر به دست آورد.

@- تفرق صفات در این روش تکثیر به حداقل می رسد.

 خوابانیدن:

در این روش شاخه های بلند و کم و بیش نرم را انتخاب کرده و روی آنها خاک ریخته  و پس از ریشه دار شدن اقدام به کشت آنها می شود.

 پیوند زدن:

یکی از روش های متداول تکثیر گونه های با ارزش گل محمدی پیوند زدن است. از آنجا که بین پیوند و پیوندک از نظر بیوشیمیایی اثر متقابلی وجود دارد، لذا باید بین این دو هماهنگی وجود داشته باشد. یعنی کیفیت رویشی آنها کم و بیش یکسان باشد. در غیر این صورت عمل پیوند زدن موفقیت آمیز نخواهد بود. پیوند زدن باید به سرعت انجام شود تا محل های برش خشک نشوند. با پیوند زدن بر روی پایه های مقاوم به آفات و بیماری ها و همچنین سازگار با شرایط اقلیمی و ادافیکی منطقه می توان به گیاهان مناسبی از حیث کمیت و کیفیت محصول دست یافت. گیاهان پیوندی در مقایسه با گیاهان بذری زودتر به گل می روند و در خصوصیات رشدی و نموی مانند اندازه و شکل بوته، فصل گلدهی، رنگ گل و میزان اسانس از یکنواختی و کیفیت مناسب تری برخوردارند.

پاجوش:

معمولا هر گیاه مادری چند ساله (از سال سوم رویش به بعد) چندین پاجوش ( 30 تا 60 عدد ) تولید میکند .این پاجوش ها از سرعت رشد زیادی برخوردارند. در این روش اواخر دوره رویش گیاه (فصل پاییز) تا اواخر زمستان پاجوش ها را جدا کرده و در زمین اصلی کشت می کنند. گیاهانی که به این روش تکثیر می شوند در سال اول رویش مقدار کمی گل تولید می کنند. تولید گل در این گیاهان از سال سوم رویش یه بعد به حداکثر می رسد. کشت سلول و بافت گیاهی نیز یک روش معمول برای تکثیر رویشی گل محمدی است. به طور کلی در تکثیر رویشی گل محمدی گیاهان در ردیف هایی به فاصله سه تا چهار متر در زمین اصلی کشت می شوند. فاصله دو بوته در طول ردیف نیز سه تا سه و نیم متر در نظر گرفته می شود. در برخی کشورها در هر گودال دو تا سه بوته کشت می کنند. 

مراقبت و نگهداری

 انجام برخی عملیات مانند آبیاری منظم، حذف گل های خشک شده، حذف پاجوش های نا مناسب ، هرس،شکل دهی بوته ها، وجین علف های هرز و همچنین مبارزه با آفات و بیماری های گل محمدی ضروری است. آبیاری مناسب و منظم با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش و همچنین بافت خاک نقش مهمی در افزایش عملکرد محصول گل و کیفیت آن دارد. آبیاری زمین بلافاصله پس از انتقال بوته ها به زمین اصلی نقش عمده ای در بقای آنها دارد. آبیاری زیاد گیاهان در خاک های سنگین مناسب نبوده و باعث ضعیف شدن بوته ها می گردد. چرا که علاوه بر کاهش تهویه خاک گسترش بیماری های قارچی را نیز در پی خواهد داشت. بقایای گل های خشک شده بر روی بوته ها و تشکیل دانه در آنها مانع از تشکیل جوانه های جدید گل شده و عملکرد محصول گل را کاهش می دهد. از این رو حذف این گلها از محل دومین  و سومین برگ زیر گل یا خوشه گل خشک شده سبب تحریک تولید جوانه های زایشی و افزایش گلدهی می شود. تشکیل پاجوش ها روی پایه های جوان نیز از عواملی است که سبب ضعیف شدن بوته ها و کاهش عملکرد گل می شود. با شکستن این پاجوش ها و یا قیچی کردن آنها از قسمت تحتانی، رشد گیاه تحریک شده و با تولید شاخه های فرعی عملکرد تولید گل افزایش می یابد. در گیاهان پیوندی شکل پاجوش ها با شاخه پیوند شده متفاوت است. این تفاوت ممکن است در رنگ و اندازه برگ ها مشخص باشد. برگ های روی پاجوش ها معمولا کوچک تر و برگچه های آنها بیشتر از پایه مادری می باشد. اگر بوته های گل محمدی بدون هرس به حال خود رها شوند، رشد نا منظمی داشته و زیبایی خود را از دست می دهند. این شرایط موجب رویش شاخه های متعدد، نا منظم و نا مناسب شده و عملکرد محصول گل و همچنین کیفیت آنها کاهش می یابد. از این رو هرس این گیاهان با توجه  به خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی آنها ضروری بوده  و موجب افزایش عملکرد کمی و کیفی آنها می شود. گل های بوته هایی که هرس نشده اند ضعیف و کوچک تر بوده و نه تنها بازار پسندی خود را از دست می دهند بلکه کمیت و کیفیت مواد موثره آنها نیز مناسب نمی باشد. وجود سایه، حمله آفات و بیماری ها و برخی از تنش های اقلیمی مانند سرما و یخ زدگی سبب خشک شدن برخی شاخه ها شده و وجود آنها روی بوته منظره نا مطلوبی را ایجاد می نماید. بنابراین با هرس مناسب می توان ضمن حذف این شاخه ها، تولید شاخه های جدید را تحریک نمود و بدین وسیله کمیت و کیفیت گل را افزایش داد. زمان هرس با توجه به اهداف آن و نوع گیاه متفاوت است و از اواخر تابستان تا اوائل بهار صورت می گیرد. گاهی از سال های ششم به بعد به علت کندی رشد و نمو، گسترش آفات و بیماری ها، افزایش شاخه های خشک و ارتفاع زیاد بوته ها، اندام های هوایی گیاه را از سطح خاک قطع می کنند (کف بر). این هرس شدید سبب تحریک گیاه و تولید شاخه های قوی و متعدد در بوته می گردد. مبارزه با علف های هرز از عملیات مهم مرحله داشت گیاه گل محمدی است. چنانچه با علف های هرز مزارع گل محمدی مبارزه نشود، این گیاهان با جذب رطوبت و سایر مواد و عناصر غذایی خاک با گیاهان گل های محمدی به رقابت پرداخته و این امر سبب ضعیف شدن بوته ها و کاهش عملکرد محصول گل در آنها می شود. با انجام کولتیواتور بین ردیف ها نه تنها می توان رویش علف های هرز را محدود کرد بلکه این عمل سبب تهویه خاک شده و شرایط رشد و نمو گیاهان را بهبود می بخشد. هنگام کولتیواتور باید دقت کرد تا آسیبی به ریشه گیاهان وارد نشود. اضافه کردن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز در طول رویش نقش مهمی در افزایش عملکرد گل دارد. از این رو همه ساله می بایست ضمن آزمایش خاک، مواد و عناصر ضروری گیاهان را به خاک اضافه نمود. افزودن کود های حیوانی کاملا پوسیده به مقدار 20- 50 تن در هکتار در فصل پاییز و همچنین ازت به مقدار 100 – 200 کیلوگرم  در هکتار به صورت سرک در افزایش محصول گل بسیار موثر است. مبارزه با بیماری ها و افات گل محمدی در طول رویش گیاهان نیز نقش مهمی در افزایش محصول دارد. مهمترین بیماری های گل محمدی عبارتند از:

 سفیدک پودری:

 این بیماری قارچی از شایع ترین بیماری ها در گلخانه و یا فضای باز است که در آن میلیون ها قارچ روی ساقه ها و برگ ها، کاسبرگ ها، و گلبرگ ها را می پوشاند. در اثر حمله این قارچ بافت های گیاه به تدریج ضعیف شده و خشک می شوند. غنچه ها قبل از باز شدن ریخته و یا فاسد می شوند. این بیماری در آب و هوای مرطوب و همچنین بوته هایی که در سایه قرار گرفته اند انتشار بیشتری دارد. با آبیاری به موقع و تراکم مناسب کشت و همچنین با استفاده از سموم مناسب گوگرد دار می توان این بیماری را کنترل کرد.

 لکه سیاه رز :

 از دیگر بیماری های قارچی رز است که موجب ایجاد لکه های سیاه در دو روی برگ می شود. در اثر این بیماری از لکه های سیاه سایر قسمت های برگ نیز به رنگ زرد در آمده و اغلب می ریزند. این بیماری غالبا در هوای مرطوب ایجاد شده و با انتشار اسپور های قارچ عامل بیماری توسط آب، حشرات یا کارگران از گیاهی به گیاه دیگر منتقل می شود. با آبیاری به موقع گیاهان، برداشت برگ های الوده و همچنین هرس شاخه های آلوده و سوزاندن آنها می توان این بیماری را کنترل کرد.

بیماری زنگ رز :

 از دیگر بیماری هایی است که در آن لکه های کوچک و نامنظمی به رنگ قرمز یا نارنجی زیر برگ ها ظاهر می شود. هاگ یا اسپور های عامل این بیماری در پاییز به رنگ سیاه در آمده و با سپری کردن زمستان بر روی گیاه، مجددا دوره رویشی خود را در بهار آغاز می کنند. با هرس اندام های آلوده و سوزاندن آنها می توان تا حدودی این بیماری را کنترل کرد.

کپک خاکستری :

 بیماری قارچی دیگری است که سبب پوسیدگی گیاه می شود. جوانه های آلوده به این بیماری توسط میسیلیوم قهوه ای مایل به خاکستری قارچ عامل بیماری پوشیده شده و در شرایط آب و هوایی مرطوب و خشک نمی توانند باز شوند. در این حالت جوانه ها پژمرده می شوند و ممکن است لکه های سیاه مایل به خاکستری در قسمت قاعده جوانه روی ساقه تشکیل شود. با هوادهی بوته ها خصوصا در شرایط گلخانه و همچنین استفاده از قارچ کش ارتوسید می توان این بیماری را کنترل کرد. پژمردگی ورتیسیلیومی و سفیدک داخلی از دیگر بیماری های قارچی ارقام واریته های گل محمدی است. برخی بیماری های باکتریایی مانند گال طوقه، ریشه مویی و همچنین بیماری ویروسی موزائیک رز ممکن است در طول رویش صدمات زیادی به محصول وارد کنند که با ضد عفونی کردن خاک، ضد عفونی کردن پایه های کشت و رعایت بهداشت خزانه و مزرعه می توان این بیماری را کنترل کرد. شته رز و برخی دیگر از شته ها، کنه تار عنکبوتی یا دو نقطه ای، تریپس رز ، زنبورک برگ پیچ رز و زنبور ساقه خوار رز از آفت های عمده گونه های مختلف گیاهان رز هستند با بریدن قسمت های آلوده به این آفات و سوزاندن آنها و همچنین استفاده از سموم آفت کش مناسب می توان این آفات را کنترل کرد.  نماتدها از انگل های گیاهی محسوب می شوند که ممکن است خسارت زیادی را به محصول وارد کنند. مهمترین علائم این انگل ها، کاهش کیفیت گل و افزایش حساسیت گیاه به عوامل بیماری زای پوسیدگی ریشه است. با ضدعفونی بسترهای مزرعه و گلخانه قبل از کاشت، محدود کردن جابجایی گیاهان آلوده و کاربرد نماتد کش های مناسب پس از کاشت می توان گسترش این انگل ها را محدود کرد. انگل سس نیز ممکن است در طول رویش گیاهان گل محمدی را تهدید نماید. به طوری که در برخی مناطق زارعین مجبور به سوزاندن و نابود کردن مزرعه می شوند. استفاده از کود های دامی کاملا پوسیده (یا بخار داده شده)، سوزاندن بوته های آلوده به سس توسط شعله افکن های مناسب با استفاده از مالچ های مناسب گیاهی به منظور جلوگیری از استقرار سس روی ساقه نقش مهمی در کنترل این گیاه انگل دارد. 

برداشت محصول

گل های باز شده گل محمدی از بیشترین مقدار اسانس و مناسب ترین کیفیت برخوردارند. از این رو زمان مناسب برداشت محصول، هنگامی است که گل ها کاملا باز شده اند. گل ها با توجه به سن بوته و شرایط اقلیمی محل رویش معمولا از اواسط اردیبهشت به تدریج آماده برداشت می شوند. تاخیر در برداشت گل سبب کاهش شدید کیفیت آنها می شود. برداشت گل های محمدی بیشترین هزینه را به تولید کنندگان این گیاه تحمیل می کند. چرا که برداشت انها فقط با دست امکان پذیر بوده و پر شاخه و برگ بودن و همچنین خاردار بودن شاخه ها در سرعت برداشت گل ها تاثیر منفی دارد. پس از برداشت اولین گل ها، جوانه های زایشی تشکیل شده و گل های جدیدی به وجود می آید. از این رو برداشت گل ها به صورت تدریجی و در یک مدت کم و بیش طولانی صورت می گیرد.  توصیه می شود گل های محمدی صبح زود یا بعد از ظهر (هنگامی که هوا خنک تر است) برداشت شوند. زیرا برداشت گل ها در هوای آفتابی و گرم سبب پژمرده شدن و تخمیر آنها شده و از کیفیت مواد موثره آنها به شدت کاسته می شود. گل ها پس از برداشت باید در سبدهای خاصی که اطراف آنها باز بوده و تهویه هوا در آنها به خوبی صورت می گیرد ریخته شوند و از فشرده کردن گل در این سبد ها باید به شدت پرهیز کرد. چنانچه صنایع استخراج اسانس یا گلاب گیری نزدیک زمین های زراعی باشد، بدون اینکه نیازی به خشک کردن گل ها باشد می توان برای استخراج اسانس آنها فورا اقدام کرد. تاخیر در ارسال گل ها برای اسانس گیری مناسب نبوده و سبب تغییر رنگ گلها و همچنین انجام واکنش های شیمیایی مضر در آنها گشته و از کیفیت و کمیت اسانس یا گلاب حاصل به شدت می کاهد. چنانچه فاصله مزرعه به واحد های اسانس گیری زیاد باشد باید بلافاصله پس از برداشت، گل ها را خشک کرد. این گل ها پس از خشک شدن کیفیت خود را حفظ می کنند. چنانچه هدف از خشک کردن گل محمدی مصرف آنها به عنوان ادویه باشد، می بایست گلها را در مرحله غنچه و قبل از باز شدن برداشت کرد. چنانچه هدف استخراج اسانس باشد می بایست گل های باز شده را برداشت و سپس خشک کرد. به طور کلی گل ها (اعم از غنچه و یا گل های باز شده) را می توان در سایه و یا با استفاده از خشک کن های الکتریکی خشک کرد.

دمای مناسب برای خشک کردن گل ها 30 تا 35 درجه سانتیگراد میباشد . تحقبقات نشان میدهد گل هایی که در سایه خشک می شوند از کیفیت مناسب تری در مقایسه با گیاهان خشک شده در خشک کن های الکتریکی برخوردارند. گیاهان در سال های اول و دوم رویش از عملکرد پایینی برخوردارند. لیکن با افزایش سن گیاه، میزان عملکرد گل در بوته افزایش می یابد. مقدار مطلوب گل در سال سوم رشد گیاه آغاز شده و تا سال سیزدهم به حداکثر می رسد و از سال چهاردهم نیز به تدریج کاهش می یابد. در برخی کشورها  مانند ترکیه و بلغارستان با شروع روند کاهش محصول با هرس ستگین ( کف بر) گیاهان اقدام به جوان سازی آنها می کنند. مقدار عملکرد (وزن تر) متفاوت و بستگی به رقم، سن گیاهان و شرایط اقلیمی محل رویش داشته و بین 3 -4 تن در هکتار است.

ارسالی از طرف مهندس ایزدی