ناهنجاریهای تغذیه ای در درختان ميوه (قسمت اول)
مقدمه
• ناظرین باید با نگاه دقیق به عوامل موثر در افزایش با کاهش عملکرد یک محصول در یک بازه زمانی ، تجارب عملی مناسب را بتدریج کسب نمایند . با جمع اوری اطلاعات اقلیمی ، ارقام و آنالیزهای خاک ، آب و گیاه ، برنامه کودی خاص خود را توسعه دهند. در این صورت کارشناس ناظر دارای قدرت پیش بینی مناسب و اعمال مدیریت صحیح خواهد بود.
• مقایسه آنالیزهای خاک و گیاهی و نتایج عملکردی در این باغات به شما امکان پیش بینی های مزرعه ای در منطقه را خواهد داد.
• یک برنامه روشمند آنالیزهای گیاهی نه تنها از بروز کمبود مواد غذایی جلوگیری می کند بلکه مانع از مصرف بیرویه کودها نیز می شود. در صورت وجود مقدار کافی مواد غذایی در خاک ، افزودن کود برای ذخیره سازی منابع غذایی اقدامی غیراقتصادی و به دلایل زیست محیطی راهبردی غیرقابل پذیرش است .
مدیریت صحیح تغذیه در درختان میوه
1-انتخاب محل احداث باغ
2-مدیریت کف باغ
3-مدیریت تغذیه درختان
بررسی عملیات زراعی که موجب افزایش یا کاهش نارسایی های تغذیه ای می شوند .
تسطیح زمین و جابجایی خاک به نحوی که سطح رویی خاک برداشته شود. بدلیل اینکه بیشتر مواد آلی و پتاسیم در لایه بالایی خاک متمرکز می باشد (حدود 20-55 سانتیمتری) با جابجایی خاک سطحی با فقر مواد آلی و پتاسیم روبرو خواهیم شد.
تردد زیاد ادوات سنگین در باغ یا مزرعه
این علل موجب فشردگی خاک شده تهویه را کاهش می دهد و بدلیل کاهش سرعت رشد ریشه و کمبود اکسیژن در اثر عدم تهویه مناسب جذب عناصر غذایی دچار مشکل شده علائم کمبود های غذایی توسعه خواهند یافت.
وجود پوشش در سطح خاک در فاصله مناسب از تنه درخت :
ریشه های هلو در رقابت با علفهای هرز پهن برگ و نازک برگ بر سر جذب آب و مواد غذایی بسیار شعیف عمل می کنند و این علفها باید در باغات کنترل شوند. اما نباید در حد فاصل بین دو ردیف درخت سطح خاک سخت باقی بماند. مطالعات نشان داده است که درختان هلو در باغی با پوشش چمن خشکیده در مقایسه با خاک عریان از وضعیت مناسبتری برخوردار هستند.
آبیاری
آبیاری سنگین و بیرویه به ویژه در باغ هایی با خاک سنگین به دلیل عدم تهویه خاک و افزایش دی اکسید کربن و بیکربنات موجب کمبود آهن و بروز کلروز ناشی از بیکربنات می شود. ابیاری سنگین و بیرویه موجب آب شوری نیتروژن نیز می شود.
احداث باغ باید در خاکهای بافت متوسط ، عمیق و زه کش دار انجام شود. خاکهای سنگین تر و یا سبک تر نیز با مدیریت صحیح قابل استفاده هستند . اما میزان رشد آنها در این نوع خاک ها معمولا آهسته تر از خاک های متوسط می باشد.
در باغات بویژه در درازمدت تعادل بین عناصر غذایی در خاک و گیاه تعیین کننده عملکرد و کیفیت محصول تولیدی می باشد. اما تشخیص تعادل مواد غذایی در گیاه برای دستیابی به بهترین عملکرد به راحتی صورت می گیرد .
نقش عناصر غذايي در گياهان
- عناصر غذايي ضروري وظايف مهمي در گياه دارند كه عبارتند از
- نقش فيزيولو‍‍ژيكي عنصر در گياه
- فعال كننده آنزيم يا تنظيم كننده ميزان آنزيم
- نقش ساختماني در گياه
- تنظيم پتانسيل اسمزي
- حفظ تعادل الكتريكي غشاء ها
- حفظ pH
- تحرك عناصر غذايي در گياه و علائم كمبود
- محل ظهور علائم كمبود عناصر غذايي در گياهان بستگي به وسعت و ميزان انتقال عناصر غذايي از برگ هاي پير به قسمت هاي جوان گياه دارد.
چرا استفاده از علائم كمبود براي تشخيص نامناسب است؟
• علايم كمبود هنگامي ظاهر مي شوند كه گياه خسارت ديده و زمان براي جبران بسيار كم است.
• علايم كمبود ممكن است مربوط به چند عنصر باشد
• علايم كمبود يك عنصر در گياهان مختلف متفاوت باشد
• عوامل اقليمي علايم مشابه باكمبود ايجاد نمايند
• تنش هاي زنده و غير زنده علايم مشابه علايم كمبود ايجاد نمايند.
• سمپاشي بر عليه علف هاي هرز در باغ علايم مشابه علايم كمبود در درخت ايجاد مي نمايد
• علايم سميت يك عنصر و كمبود عنصر ديگر گاهي مشابه هم هستند.
چرا علايم كمبود را مشاهده مي كنيم؟
• كمبود عنصر غذايي در خاك
• كمبود شكل مناسب و قابل استفاده عنصر در خاك
• ناتواني ريشه در جذب عنصر غذايي(صدمه مكانيكي به ريشه،اثرآفت و يا بيماري بر ريشه)
• خشكي يا سردي خاك
• فشردگي خاك و عدم تهويه كافي
• وجود لايه غير قابل نفوذ
• شوري و يا سديمي بودن خاك
• شرايط شيميايي نامناسب خاك
مدیریت صحیح تغذیه درختان میوه
• اصل اول ” تعادل در تغذیه ”
تمامی عناصر غذایی ضروری به یک درجه مهم هستند و باید به میزان مورد نیاز در اختیار گیاه قرار داده شوند.
• اصل دوم“ شرایط ریشه ”
هر عاملی که باعث کاهش فعالیت ریشه شود ویا در رشد آن اختلال ایجاد کند باعث بروز اختلالات فیزیولوژیکی در درخت می شود و باعث کاهش رشد درخت و بروز علائم کمبود می شود.
• اصل سوم ”آنالیز برگ بهترین وسیله برای مدیریت تغذیه درختان میوه“
• اصل چهارم ”بروز علائم کمبود به معنی مدیریت بحران“ مشاهده علائم کمبود یعنی خسارت به گیاه و لذا باید قبل از بروز علائم کمبود به دنبال مدیریت صحیح بود.
• اصل چهارم ”آخرین قدم در مدیریت تغذیه مصرف کود است“
• اصل پنجم ” توجه به روش های صحیح مصرف کود“
• اصل ششم“مدیریت تلفیقی تغذیه درختان میوه با استفاده از کودهای آلی، کودهای شیمیایی و کودهای بیولوژیک“
نقش تغذیه متعادل
• نقش تغذیه متعادل در كاهش آلودگی: تغذیه صحیح گیاه یكی از عوامل مهم در بهبود كمی و كیفی محصول به شمار می‌آید. در تغذیه گیاه نه تنها باید هر عنصر به اندازه كافی در دسترس گیاه قرار بگیرد، بلكه ایجاد تعادل و رعایت نسبت میان همه عناصر غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا كه در حالت عدم تعادل تغذیه‌ای با اضافه كردن مقداری از عناصر غذایی نه تنها افزایش عملكردی رخ نمی‌دهد بلكه اختلالاتی در رشد و نهایت افت در عملكرد مطرح می‌شود (ملكوتی، 1378). بعبارت دیگر با عدم رعایت اصول قانون حداقل و یا قانون بازده نزولی تولید كاهش می‌یابد
• عدم توازن مصرف عناصر غذایی باعث افزایش یا كاهش میزان آنها در گیاه می‌شود. به عنوان مثال مصرف بیرویه كودهای ازتی موجب افزایش مقدار ازت و كاهش مقدار نسبی پتاسیم، كلسیم و روی در برگ می‌شود كه این امر در نتیجه رقابت بین آمونیم و یون‌های دیگر توسط ریشه است. لیكن هنگامی كه كود ازتی بیشتر بصورت یون نیترات جذب شود، ممكن است مستقیماً با كاتیون‌های فسفات رقابت داشته باشد. در حالیكه كاتیون‌های همراه آن از جمله كلسیم بدلیل بالا بودن این كاتیون در مجموعه تبادلی خاك، در جذب پتاسیم رقابت نموده و در نتیجه در برگ علیرغم آنكه ازت، كلسیم و منیزیم اضافه می‌گردد، فسفر و پتاسیم آن كاهش می‌یابد .
شناسه مطلب:
