کرم ساقه خوار زرد برنج
کرم کرم ساقه خوار زرد برنج
Scirpophaga incertulas (Walker)
خانواده: (Lep. , Pyralidae)
شکل شناسی کرم ساقه خوار زرد برنج
الف – حشره بالغ
حشرات ماده Scirpophaga incertulas (Walker) به رنگ مایل به سفید تا مایل به زرد میباشند. یک جفت لکه سیاه روشن در وسط هر بال جلوئی مشاهده میگردد. اندازه نرها کوچکتر و کمی تیره تر بنظر مـیرسـند. در نوك بالهاي جلوئی دو ردیف لکه سیاه دیده میشود. عـرض بـدن افـراد نـر بـا عـرض بالها در حدود 20 تا 30 میلیمتر و ماده ها 24 تا 36 میلـیمتـر هـستند. شـکم مـاده هـا داراي موهاي مایل به زرد قابل مشاهده هستند. شکم نرهـا بـاریکتر و با موهـاي پـشتی نـازك پوشیده شده است
ب- تخم
تخمها به شکل بیضی، مسطح به رنگ سفید که با موهاي مایل به قهوه اي پوشـیده شـده است
ج- لارو
بدن لارو سبز مایل به زرد میباشد. سرو پیش قفسه سینه کـاملاً رشـد کـرده و قهـوه اي می باشند. داراي 6 سن لاروي میباشد. اندازه اولین سن لاروي حدوداً 1.5 میلـیمتـر طـول دارند اندازه آخرین سن لاروي 20 میلیمتر طول دارد .
د- شفیره
شفیره به رنگ سبز کم رنگ میباشد. حدوداً 12 میلیمتـر طـول و 13 میلـیمتـر عـرض دارد. شفیره در یک پیله ابریشمی سفید قرار میگیرند. پیله ابتدا قهوه اي روشـن و سـپس بـه قهوه اي تیره تغییر رنگ میدهد
زیست شناسی Scirpophaga incertulas (Walker)
یک فرد ماده حدود 100 تا 200 عدد تخم در نزدیک نوك لبه برگ قرار میدهد. دستجات تخم این آفت با موهاي قهوه اي تا نارنجی روشن پوشیده شـده اسـت. یـک دسـته تخم شامل 50 تا 80 عدد میباشد. مناسبترین دماي براي تفریخ دستجات تخم ایـن آفـت 24 – 29 درجه سانتیگراد است. دوره هاي جنینی این آفت 6 تا 9 روز میباشد. بعد از تفـریخ تخم، لاروهاي نئونات به سمت نوك برگ در حرکت بوده و داراي خاصیت فتوپریودیسم مثبت (نورگرا) می باشند. پس از مدت کوتاهی به طرف غلاف برگ حرکت و داخل سـاقه برنج میشوند. در طی مرحله رویشی گیاه برنج لاروها قاعده گیاه برنج را که در حـدود 10 تـا 5 سانتیمتري سطح آب قرار دارند سوراخ کرده وارد آن میشوند. لاروهای کرم ساقه خوار زرد برنج از گره های بالاتر بوته های مسن وارد ساقه شده و بعد از تغذیه به طرف پائین گیاه حرکت میکنند. در دماي 23 – 29 این آفت داراي 5 سن لاروي میباشد. در دماي 29-35 ˚ c فقـط داراي 4 سـن لاروي میباشد. دوره لاروي به مدت 20 تا 46 روز طول میکشد. شفیره ها داخل ساقه هـاي برنج تشکیل میگردد. پس از طی دوره شفیرگی که تا 9 روز طول میکشد تبدیل به حشرات بالغ میگردند.
خسارت و اهمیت اقتصادي
لاروهاي کرم ساقه خوار زرد برنج پس از ورود به داخـل سـاقه بـرنج از بافـتهـاي داخـل سـاقه تغذیـه نموده و در دو مرحله رویشی و زایشی گیاه برنج ایجاد خسارت میکند. در مرحله رویـشی گیـاه برنج لاروهاي این آفت باعث ایجـاد مـرگ جوانـه مرکـزي یـا ( Dead hearts ) مـیشوند و در مرحله زایشی گیاه برنج که معمولاً در مرحله تشکیل خوشه و دانه برنج میباشد باعث سفید شدن خوشه ها ( White head ) می شوند . در شمال ایران این آفت وجود ندارد اما براسـاس گزارش رضوانی (در ارقام زودرس) از مزارع برنج استان سیستان و بلوچستان مشاهده شده است. در هندوستان خسارت این آفت 1 تا 19 درصد و در ارقام دیررس 38 تـا 80 درصـد موجب کاهش عملکرد میگردد و در فیلیپین 5 تا 10 درصد کاهش عملکرد را سبب شـده است.
مدیریت کرم ساقه خوار زرد برنج
الف- کنترل زراعی
- در هنگام برداشت محصول برنج چون لاروها در ارتفاع 10 تا40 سانتیمتري داخل ساقه قراردارند، لازم است برنج از محل طوقه برداشت گردد.
- آب تخت زمستانه طبق بررسی هاي انجام شده در مناطق با زمستان سرد میزان تلفـات را نسبت به قطعات بدون آب تخت تا 78 درصد بالا می برد.
- قطع گیاه لویی در اطراف مزرعه تا حدودي در کاهش جمعیـت آفـت روي بـرنج تـأثیر دارد.
- از کاشت گیاه ذرت در اطراف مزارع برنج خودداري گردد، چون این آفت گیـاه ذرت را به عنوان میزبان اصلی تغذیه نموده و درعدم وجود میزبان به برنج خسارت وارد میکند.
ب- کنترل بیولوژیکی
تاکنون دشمنان طبیعی که روي Scirpophaga incertulas (Walker) در شالیزارهاي ایران فعالیت کنند گـزارش نشده است. اما در سایر کـشورهاي بـرنج خیـز دشـمنان طبیعـی از قبیـل گونـه هـاي مختلـف زنبـــور تریکوگرامـــا بـــا زنبـــور Telenomus sp شـــکارگرهاي از قبیـــل عنکبـــوت گرگی((Lycosa sp ، حشره Paederus sp و Ophionea sp. و غیـره کـه معمـولاً در شالیزارهاي شمال ایران نیز فعالیت میکنند قابل توجه میباشند. گزارش شده اسـت کـه در مزارع برنج شـمال ایـران کـه زنبـور تریکوگرامـا دسـتجات تخـم ایـن آفـت را همزمـان بـا رهاسازي این زنبورعلیه کرم ساقه خوار برنج انگلی میکند. در سایر کـشورهاي بـرنج خیـز دنیا از قبیل آمریکاي جنوبی از زنبور تریکوگراما علیه آن استفاده میگردد. در مـزارع نیـشکر استان خوزستان زنبورپارازیتوییدي با نام Platytelenomus hylas وجـود دارد و روي این آفت فعال میباشد.
ج- کنترل شیمیایی کرم ساقه خوار زرد برنج:
حشره کشهاي که براي کرم ساقه خوار نواري برنج استفاده مـیگـردد ( دیازیتون ، ریجنت ، فنیتروتیون و .. ) براي کنترل این حشره نیز مؤثر میباشد.
همچنین میتوانید با مراجعه به پستهای زیر سایر آفات برنج را نیز بررسی نمایید
