مهم ترین بیماری های برنج را نام ببرید؟

محصول برنج به بیماری های بسیاری مبتلا میشود که هر ساله خسارات زیادی را به بار می آورند اما مهمترین بیماریهای شایع در شالیزار عبارتند از بیماری بلاست برنج - بیماری شیت بلایت - بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج و بیماری لکه قهوه ای برنج

گیاه پزشکی

۱۳ سال پیش

ادمین

بدون دیدگاه

بیماری پوسیدگی طوقه برنج – Gibberella fujikuroi

بیماری پوسیدگی طوقه برنج

اپلیکیشن راهنمای کاشت برنج — این نرم افزار به بررسی و توضیح صفر تا صد کاشت ،داشت و برداشت برنج از ابتدا تا انتها میپردازد

بیماری پوسیدگی طوقه برنج (ژیبرلا – جیبرلا) Bakanae disease and Foot Rot یکی از بیماریهای بذر زاد برنج است که از خزانه تا شالیزار روی برنج دیده می شود . پوسیدگی طوقه برنج اولین بار در سال ۱۸۲۸ از ژاپن گزارش گردید و در حـال حاضـر در تمام مناطق برنج کاری دنیا با نامهای مختلف پراکنده است در چین بنام ساق سفید، در فیلیپـین بنامهای Palay lalake و Man rice و در گویان نیز بنام Man rice معروف است. همچنین از پوسیدگی طوقه برنج با عنوان Bakanae و یا Foolish seedling نیز ذکر شده است و در حال حاضـر در اکثـر منابع و مقالات منتشره در این مورد، در سطح دنیا بنام Bakanae disease and Foot Rot معروف است . این بیماری در ایران اولین مرتبه توسط ابراهیم نسبت در سال ۱۳۴۳ از شالگوراب فومن گزارش گردید . در حال حاضـردر مـزارع بـرنج اسـتان هـای گــیلان، مازنـدران، اصـفهان، فـارس، آذربایجان شرقی، زنجان و خراسان وجود دارد.

عامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج

فرم جنسی قارچ عامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج تحت نام Gibberella fujikuroi (Saw.) Wollenw و فرم غیرجنسی آن به دلیل اختلاف نظر در بین قارچ شناسان به نام های مختلفی ذکر شده است. در اکثر منابع عمومی بیماری شناسی گیاهی، آن را به نام Fusarium moniliforme Sheldon معرفی کرده اند. اما تحقیقات سالهای اخیر که علاوه بر شیوه های رایج، از تکنیکهای ملکـولی و شناسـایی تیـپ آمیزشی نیـز بهـره جـسته انـد، نظــر قـارچ شناسـانی کـه دو گونـه F. fujikuroi Nirenberg و F. Proliferatum Var. Proliferatum را به عنوان عامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج معرفی کرده اند ر ا تایید می نمایند، همچنان که در شمال کشورمان این دو گونه به همین ترتیب از هم تفکیک و شناسایی شده اند. بنابراین دو گونه مذکور به عنوان عوامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج معرفی میشوند.

علایم بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج

قارچ عامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج در مرحله جوانه زنی بذر شروع به رشد نموده و به صورت پوشش سفید رنگ میسیلیومی همراه با کنیدیهای فراوان در اطـراف جوانه ها و ریشه های اولیه رشد مینماید که به خوبی قابل مشاهده است . این جوانه ها و ریشه های اولیه معمولاً کم کم قهوه ای شده و سپس می میرند . علائـم بارز این بیماری در خزانه، پوسیدگی و کشیدگی قد نشاءها است . نشاءهای قد کشیده معمولاً چند سانتی متر از نشاء های سالم بلندتر بوده، دارای برگ هایی باریک و کشیده هستند . ساقه نیز در این نشاءها لاغر و کشیده و بدون استحکام است . رشد غیر طبیعی نشاءها همراه با تغییر رنگ می باشد، آنها ابتدا رنگ پریده و سپس کم کم زرد رنگ و بعداً قهوه ای می شوند . در شرایط مرطـوب معمولاً در همه نشاء هایی که در اثر این بیماری می میرند، پـس از مدتی پوشش سفید رنگی از بیمارگر در قسمت بالایی طوقه رشد و توسعه می یابد. رنگ آن بعداً به صورتی تغییر می یابد . توسعه علائم قدکشیدگی به نژاد قارچ عامل بیماری و به شرایط محیطـی وابسته است . همه نشاهای آلوده علائـم قد کشیدگی را ندارند . گاهی آنها از رشد باز مانده یا ممکن است بصورت طبیعی ظـاهر شوند. در این حالت بدون اینکه تغییری در قد گیاه حاصل شود، برگهای آنها سبز رنگ پریده و متمایل به زرد می گردند، سپس برگها به همراه ساقه کم کم قهوه ای می شوند که این حالت مصادف با مرگ کامل نشاء می باشد . اولین علائـم آلودگی در مزرعه، خشک شدن برگ های اولیه بوته های برنج است . در چنین مزرعه ای معمولاً علائم دیگر بیماری نیز قابل رؤیت می باشد که مشخصترین آن قدکشیدگی پنجه های آلوده همراه با رنگ پریدگی است . در این حالت ساقه و برگ های گیاه و مخـصوصاً برگ انتهایی باریک ، بلند ، نازک و پس از رنگ پریدگی کم کم زرد میشوند (شکل۱۰ ) .

این پنجه ها بعدا قهوه ای شده و می میرند. علامت دیگـری که در بعضی از مزارع آلوده قابل مشاهده است، علائم کوتاهی قد و کمی پنجه زنی در بوته های آلوده است . این علائـم در مزرعه ای که شدیداً آلوده به این بیماری باشد، مشاهده میشوند. مرگ ناگهانی پنجه ها از علائم دیگر این بیماری است که این حالت معمولاً در زمان ظهور خوشه ها و یا پس از ظهور آنها اتفاق می افتد . در این حالت، گیاه فرصت زرد شدن نیافته و برگها لوله ای شده و سپس خشک می شود . در بعضی از مواقع در پنجه های آلوده، زاویه بین برگ انتهایی با محور ساقه یا خوشه عادی و طبیعی نیست بلکه تقریباً زاویه قائمه میباشد(شکل۱۱).

تغییر زاویه برگ پرچم نسبت به ساقه برنج در اثر بیماری پوسیدگی طوقه برنج

در مزرعه علایم بیماری و مرگ و میر بوته ها حتی تا پـس از ظهور خوشه ها نیز ادامه می یابد. بوته های آلوده در مزرعه معمولا بطـور کامل میمیرند، اما مشاهده شد ه است که تعدادی از پنجه ها در یک بوته مرده و بقیه پنجه ها سالم باقی مانده اند (شکل۱۲ ) .

خسارت بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج

خسارت بیماری جیبرلا برنج در سال ۱۹۳۱ در هوکایدو ژاپـن ۲۰ %و در منطقــه Kinki-Chugoku در ســال ۱۹۷۵ ،۵۰-۴۰ درصــد گزارش شده است . کاهش محصول ناشی از این بیماری در ناحیه شرقی اوتراپرادش هند ۱۵ درصد و در قسمت شمالی و مرکزی تایلند ۱۴٫۷-۳٫۷درصد برآورد گردید . در مناطق شمالی استرالیا این بیماری به عنوان بیماری واریته های برنج زودرس معرفی شد که عامل کاهش محصول تا ۷۰ درصد بوده است . در هندوستان در اثر این بیمار ی یک پوسیدگی شدید خوشه طی سالهای ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۶ اتفاق افتاد که باعث ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش محصول در ارقام پاکوتاه و پرمحصول گردید. در ایران خـسارت آن در سال ۱۳۴۳ در شالگوراب فومن ۵-۸ درصد تعیین شد.

چرخه بیماری پوسیدگی طوقه برنج

قارچ عامل بیماری روی بوته های مرده در مزرعه رشد کرده و کنیدی های فراوانی تولید می کند که به آسانی در فضای مزرعه پراکنده شده و منبع ایجاد آلودگی در گلها و بذور حاصل می باشد همچنین پریتس قارچ نیز در صورتی که شرایط محیطـی مساعد باشد، روی بوته های مرده تشکیل می شود اما نقشی در زمستانگذرانی و انتقال بیماری به فصل دیگر ندارد. گزارش شده است که در تایوان روی ۵۰ درصد از بوته های بیمار در مرحله رسیدن، پریتس قارچ تشکیل می شود. در ژاپـن در منطقه Miyagi نیز فرم جنسی عامل بیماری به فراوانی روی ساقه های مرده در فصل پائیز تشکیل میشود . درگـیلان نیز فرم جنسی بیمارگر روی بوته های مبتلا و مرده برنج و روی توده میسلیومی سفید تا صورتی قارچ در بعضی مزارع تشکیل می شود (شکل۱۳ ) .

اما آن ها در شرایط مرطـوبی وبارانی در مزرعه به سرعت تبدیل به فرم غیر جنسی می شوند، ولی اگـر ساقه های دارای پریتس بموقع از مزرعه جمع آوری شده و خشک شوند، تا مدت طولانی قابل نگهداری میباشند. هرچند که قارچ عامل بیماری بذرزاد است اما خـاکزی نیز میتواند باشد ولی قادر نیست که در مناطق گرمسیری مدت زیادی در خاک دوام بیاورد . این قارچ حدود چهار ماه به صورت هیفهای با دیواره ضخیم شده و یا ماکروکنید ی در خـاک باقی میماند. مطالعات انجام شده در گیلان نشان داد که قارچ عامل بیماری قادر است در بقایای گیاهی ودر خاک تا سال بعد باقی بماند، اما تراکم آن از پس از برداشت تا شروع خزانه گیری در سال بعد بشدت کاهش پیدا میکند. با این وصف عامل اصلی انتقال بیماری بذر می باشد و اساساً به عنوان بیماری بذرزاد شناخته می شود. بذرها در مزرعه آلوده می شوند، بذرهای شدیداً آلوده جوانه نزده و یا در صورت جوانه زدن بسرعت در اثـر رشد قارچ در اطراف بذر میمیرند (شکل۱۴ ) . بذوری که آلودگی کمتری دارند و یا وقتی مخلوط بذور آلوده و سالم کشت میشود ، نشاهای تولید شده دیرتر از بین میروند. نشاهای حاصل از خزانه های شدیداً آلوده که ظاهراً سالم بنظر میرسند، بیماری را به مزرعه منتقل میکنند.

رشد قارچ عامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج روی بذر

کنترل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج

برای کنترل بیماری ژیبرلا برنج به دلیل بذرزاد بودن عامل آن ، ضدعفونی بذر با انواع قارچکش ها بهترین راه مبارزه با این بیماری می باشد. در گذشته از ترکیبات جیوه ای و فرم آلدهیدی برای این منظـور استفاده می شد. پـس از ممنوعیت مصرف ترکیبـات جیـوه ای در سـال ۱۹۷۳ و در پــی مطالعـات گــسترده ، قارچکشهای بنومیل و بنومیل تیرام جایگزین آنها گردیدند. بعلاوه قارچکشهای تیرام ، کاربندازیم و تیوفانات متیل تیرام بصورت ضدعفونی بذر موثر تشخیص داده شده است . در ژاپن بدنبال بروز مقاومت در قارچ عامل بیماری در مقابل بنومیل ، قارچکشهای تیوفانات متیل تیرام و تیابندازول + کاپتان که قبلاً بطـور مداوم مصرف نشده بود توصیه گردید . اما بررسی بعدی نشان داد که ایزوله های مقاوم به بنومیل، همچنین به تیوفات متیل و تیابندازول نیز مقاوم بودند ولی قارچکشهای پروپیکونازول (Propiconazole ( و تریفلومــــایزول (Triflumizole ) در کنترل ایزوله های مذکور موثر بودند . در ایران ابتدا قارچکش کاربوکسین تیرام و سپس به دلیل عدم کارآیی آن و توسعه این بیماری در استان گیلان قارچکش های بنومیل تیرام و تیوفانات متیل تیرام برای این امر توصیه شدند. در سالهای اخیر نیز دو قـــارچکش تریفلومایزول (تریفمینEc% 15 ) و قارچ کش سلست (فلودیوکسونیل Fs% ۲٫۵) برای ضدعفونی بذر علیه این بیماری به ثبت رسیده است.

قد کشیدگی ساقه در اثر بیماری پوسیدگی طوقه برنج

ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳک ﻗﺎرچﻫﺎی ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰا ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺎرچ ﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰا و ﺳﺎﭘﺮوﻓﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ برای کنترل گونه های فوزاریوم مورد بحث قرار گیرد . به عنوان مثال با استفاده از گونه Trichoclerma harzianum برای کنترل گونه های فوزاریوم در جهان اقدام میشود همچنین از قارچGliocladium catemulatum برای کنترل قارچهای خاکزی استفاده میشود .

دانلود کلیپ کوتاه بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج