شبدر برسیم

دلايل انتخاب شبدر برسیم بعنوان كشت دوم در اراضي شاليكاري:

از اوايل فعاليت مركز تحقيقات برنج آمل فكر استفاده از اراضي برنج كاري در فاصله بين دو كشت برنج مطرح گرديد و سر انجام از سال 1348 كه بررسيهاي مورد نياز روي برنج با همكاري كارشناسان چيني در مازندران شروع گرديد كارشناسان مذكور با استفاده از شرايط اقليمي كشور و نيز با توجه به شيوه هاي معمول و مرسوم در كشور خودشان براي بهره برداري از اراضي برنج كاري ازمايشاتي را روي بعضي از ارقام سبزيجات شروع نمودند كه بعضي ابز ارقام سبزيجات مانند كاهو بابلي و كلم پيچ مناسب براي كاشت بعد از برنج تشخيص داده شد با توجه به اينكه سبزيجات نياز به كارگر زياد داشت و زماني به بازار عرضه مي شد كه محصول سبزي مناطق جنوبي كشور بازار را اشغال كرده بود لذا محصول توليدي قابل رقابت با محصولات توليدي جنوب كشور نبود لذا با استقبال كشاورزان مواجه نگرديد.

پس از آن مطالعات جهت خود را تغيير داد و ازمايشاتي روي كشت محصولاتي از قبيل گندم و جو شبدر برسیم يولاف سودان گراس كتان و كلزا شروع شد و سرانجام از ميان گياهان علوفه اي شبدر برسیم و از دانه هاي روغني كلزا از گياهان ليفي كتان برای کاشت محصول دوم پس از برداشت برنج معرفي شدند.

اما مزيت شبدر برسیم اين بود كه بعنوان يك زراعت كه نياز به عمليات تهيه زمين از قبيل شخم و ديسك و غيره نداشته و نيازي هم به آبياري نداشته و احتياجات آبي خود را مي تواند از بارندگي هاي پاييزي و زمستاني تامين نمايد و يك محصول كم هزينه كه نياز به صرف وقت و نيروي چنداني نداشته و راندمان توليد بالا با ارزش علوفه اي برابر با يونجه را داشته و علوفه مورد نياز دامها را در فصول پاييز و زمستان تامين مي نموده و كمك موثري در تقويت و حاصلخيزي خاك و كاهش مصرف كودهاي اته را بدنبال داشته و بعنوان يكي از راههاي منطقي و مقرون به صرفه جهت كشت دوم پس از برداشت برنج انتخاب و توصيه گرديد.

فوايد كشت شبدر برسیم :

1-شبدر برسیم از خانواده بقولات يا لگومینوز بوده و با جذب ازت هوا توسط باكتريهاي ريزو بيوم و تثبيت آن در ريشه ها ازت خاك را افزايش مي دهد به طوريكه مصرف كود ازته را براي واريته هاي محلي بر نج به نصف كاهش مي دهد همچنين تحقيقات متوسط ايستگاه بررسي هاي آب و خاك رشت طي سالهاي 64-62 تحت عنوان اثر كلش و كود سبز همراه با مصرف مقادير كود ازته جهت بالابردن حاصلخيزي شاليزارها و تاثير مثبت آن بر روي مشخصات فيزيكي وشيميايي خاك و همچنين امكان كاهش استفاده از كود شيميايي ازته در صورت استفاده از كود سبز شبدر برسیم و نهايتا افزايش عملكرد برنج گرديد كه نتايج حاصله به شرح زير بوده است:

• كود سبز شبدر برسیم در افزايش عملكرد محصول برنج اثر بسيار مثبتي داشته و در طول سه سال بررسي به طور متوسط 700 كيلو گرم شلتوك اضافه توليد داشته است .
• كود ازته به تنهايي تا60 كيلو گرم و در بعضي ساله تا 90 كيلوگرم افزايش عملكرد نشان داده است ولي وقتي تو ام با كشت شبدر بررسيم باشد حداكثر مصرف 30 كيلو گرم ازت خالص در هكتار كافي بوده و مصرف بيشتر آن باعث ورس و دير رسي محصول مي شود.
• اثر كلش به تنهايي در افزايش عملكرد برنج اندك بوده ولي بهمراه كود سبز اثرات بيشتري نشان مي دهد .

لازم به ذكر است اين طرح بر روي رقم محلي بينام اجرا شده و كشت شبدر برسیم بعد از برداشت برنج و شخم زمين صورت گرفته است و در سال اول شبدر بعنوان كود سبز به زمين برگردانده شده است.در سال سوم با توجه به ورس شديد تيمارهاي شبدر در سال دوم يك چين در بهار برداشت و سپس باقي مانده شبدر به خاك برگردانده شده است.

2-در سال  1359طرح مشتركي بين ادارات ترويج كشاورزي و حفظ نباتات استان مازمدران و آزمايشگاه بررسي آفات و بيماريها ي گياهي خشكه داران جهت بررسي اثر كشت شبدر برسیم بر جمعيت آفت ساقه خوار برنج به اجرا درامد كه نتايج حاصله به اين صورت اعلام گرديد كه در زمينهاي بلند و غير غرقابي كه مناسب كشت شبدر برسیم هستند با چراي آزاد و كف بر كردن شبدر برسیم و تغذيه توسط دامها و يا مصرف آنها به صورت علوفه بسته بندي شده تلفات داروهاي زمستان گذرزان آفت فوق العاده زياد بوده و با اولين شخم همراه با آب تخت كردن مزارع تلفات باقيمانده داروهاي داخل مزارع نزديك 100%بوده است و نتيجه تحقيقات انجام شده نشان داد كه كشت شبدر برسیم نه تنها تاثيري در افزايش تراكم جمعيت داروهاي زمستان گذران ساقه خوار برنج ندارد بلكه باعث كاهش جمعيت آفت نيز ميگردد.

3- با كشت شبدر برسیم علاوه بر استفاده بهينه و مضاعف از اراضي شاليكاري در نيمي از سال بطور متوسط در استان گيلان حدود 20 تن علوفه تر در هكتار توليد مينمايد .

4-كشت شبدر برسیم و زير خاك كردن بقاياي آن باعث افزايش هوموس و مواد آلي خاك و بهبود كيفيت فيزيكي شيميايي و بيولوژيكي و در نتيجه باعث تقويت و حاصلخيزي خاك خواهد شد.

خلا صه اي از فوايد و مزاياي شبدر برسیم:

• تقويت و حاصلخيزي خاك -ايجاد اشتغال و افزايش درامد كشاورزي
• افزايش هوموس و مواد آلي خاك -جلوگيري از بيكاري فصلي روستاييان
• افزايش ازت خاك -توليد بيش از 30تن علوفه تر در سه چين
• كاهش مصرف كودهاي ازته -توليد علوفه اي با ارزش غذايي برابر يونجه
• افزايش ميزان محصول برنج -افزايش توليدات دامي
• كاهش افت ساقه خوار برنج -استفاده بهينه از اراضي شاليكاري
• جذب و كاهش فسفرهاي تثبيت شده -عدم احتياج به عمليات تهيه زمين
• عدم احتياج به صرف هزينه و نيروي انساني زياد -بالا بودن عملكرد توليد
• عدم نياز به آبياري

كلياتي درباره تيره لگومینوز Legominose:

با توجه به اينكه شبدر برسیم از تيره لگومینوز و از جنس شبدر ميباشد براي درك بهتر و بيشتر مفاهيم ومطالب مربوط به شبدر برسیم لازم است كلياتي درباره شناخت تيره لگومكينوز و سپس كلياتي در مورد آشنايي با جنس شبدر عنوان كرد .

تيره لگومینوز:

تيره بسيار مهمي كه شامل 30جنس و 13000 گونه وپس از تيره كاسني و ثعلب مهمترين تيره گياهي بشمار ميرود عده اي از گياه شناسان از جمله آمبرژه اين تيره را يك راسته بحساب مي آورند كه شامل سه تيره است ولي صفت مشتركي كه در تمام گياهان اين تيره وجود دارد اين است كه تخمدان آزاد آن از يك برچه تشكيل شده است كه پس از رسيدن ميوه راتشكيل ميدهد كه با دو شكاف باز ميشود اين نوع ميوه را نيام يا لگوم مينامند كه از مشخصاتن مهم اين تيره است ساير اختصاصاتي كه در گياهان اين تيره مشاهده ميشود ثابت نيست و بر حيسب جنس و گونه گياهي متغير است ولي براي سهولت مطالعه اين تيره آن را بعلت اختلاف در طرز گل دادن و ساختمان دستگاه اندام نر به سه تيره تقسيبم مينمايند كه شامل زير تيره گل ارغوان زير تيره گل ابريشم وزير تيره پروانه اسا ميباشد درريشه اغلب گياهان اين تيره گره هايي وجود دارد كه در آن باكتريهاي ريزوبيوم وجود دارد اين باكتريهه موجب تثبيت ازت هوا در خاك ميشوند

كلياتي درباره جنس شبدر :

در طبقه بندي گياهان شبدر داراي دو جنس مختلف ميباشد

1-جنس Melilotus

2-جنس Trifolium كه داراي 250گونه است و كشت 20گونه آن دردنيا معمول است .

3-نام علمي شبدر از دو كلمه Triaبه معني سه و Foliaبه معني برگ گرفته شده است.

4-گونه هاي آن يكساله ميباشند.

5-داراي برگهاي مركب سه برگچه اي (بندرت 5 يا 9 برگچه اي)هستند.

6-برگچه ها اغلب دندانه دار و داراي گوشواركهاي مشخص وبا حاشيه صاف كه معمولا بطرف قاعده باريك ميشوند

7-گجلها بسورت مجتمع بوده وگل اذين كپه اي يا خوشه اي كوتاه و معمولا بدون پايك داراي پايك كوتاه و بندرت بصورت كمنفرد ديده ميشوند.

8-ميوه كه كاسه گل را بهمراه دارد از نوع نيام يا دو شكافي با لگوم استوپس از رسيدن با دو شكاف باز ميشوند ودانه آنها ظاهر ميشود و اغلب ميوه انها نا شكوفاست و حاوي يك يا دو و گاهي 10عدد بذر ميباشند.

-از نظر گياه شناسي جنس شبدر را بترتيب زير رده بندي كرده اند:

• شاخه پيدازادان
• زير شاخه نهاندانگان
• رده دولپه ايها
• زير رده جدا گلبرگ
• تيره بقولات
• زير تيره پروانه آسا
• طايفه سه برگچه ايها
• جنس شبدر
• گونه برسيم

درصد پروتين شبدر برسیم را تا 20.96 درصد گزارش داده اند ارزش علوفه اي آن خيلي نزديك به يونجه بوده و فقط درصد آب آن بيشتر از يونجه است

جدول:14 مقدار ازت تثبيت شده بوسيله بقولات و اثر آن در محصول بعدي بر حسب كيلو گرم در هكتار