راههای پیشگیری و مبارزه با انگلهای خارجی دام

انگلهای دام و راههای مبارزه با انها

انگلهای خارجی نوعی از حشره ها هستند که در گروه بندپایان قرار می گیرند . پیشگیری و مبارزه با آنها از این رو قابل اهمیت می باشد که :

 1- این حشره ها می توانند خیلی زود تولید مثل نمایند و جمعیت آنها در مدت کوتاهی به سرعت افزایش می یابد .

2- بسیاری از بندپایان تولیدات کشاورزی و ماده های غذایی انسان را مصرف می کنند .

3- انگلهای خارجی با حمله کردن به پوست حیوانات مانند گوسفند هر ساله میلیونها ریال خسارت به دامداران وارد می کنند .

4- بسیاری از بیماریهای انسانی ، دامی و یا مشترک بین انسان و دام مانند تیفوس ، حصبه ، وبا ، طاعون ، سالک و مالاریا به وسیله بندپایان انتقال پیدا می کنند .

5- بعضی از انگلهای خارجی از گوشت یا خون دام یا انسان استفاده می کنند و سبب کم خونی در آنان می شوند .

6- گزش بعضی از انگلهای خارجی سبب به وجود آمدن مسمومیت ، ناراحتی های خونی ، ناراحتی های عصبی و به وجود آمدن کهیر و تاول در پوست انسان و دام می شود .

7- گزش انگلهای خارجی در بعضی از انسانها یا دامهایی که به آنها حساسیت دارند ، ممکن است سبب مرگ ناگهانی بشود .

با وجود مطالب گفته شده اهمیت و لزوم پیشگیری و مبارزه با انگلهای خارجی بر همه ما روشن  می شود . در ادامه برخی از انگلهای خارجی که از مهمترین آنها نیز می باشند . مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرند .

کنه ها :

یکی از مشکلهای بزرگ در دامداریهای کشور ما وجود کنه و بیماریهای بوجود آمده از آن است . کنه ها می توانند بیماریهای مانند بایزیور و تیلریوز زردی را به گاو و گوسفند انتقال بدهند ، علاوه بر این کنه ها موجب به وجود آمدن کم خونی در دام می شوند . نوع های مختلفی از کنه ها در ایران به خصوص در قسمت های شمال ، جنوب و مرکز کشور دیده شده است . کنه ها می توانند به انسان ، گاو ، گوسفند ، سگ ، گربه ، خرگوش ، مرغ ، کبوتر ، اسب و … حمله کنند . نیش کنه ها دردناک است و سبب لاغری و حتی تلف شدن دام می شود .

پیشگیری و مبارزه با کنه ها :

1- دام آلوده به کنه را از گله جدا کنید و اجازه ندهید با دام های دیگر ارتباط داشته باشد .

2- دام آلوده را زیر نظر دامپزشک درمان کنید .

3- کارهایی که برای از بین بردن کنه ها انجام می شود باید برای نابودی کنه های روی دام و محیط دامداری باشد به همین دلیل مکانهای مناسب برای تخم گذاری و رشد کنه ها را ضد عفونی و سپس سمپاشی کنید . بسیاری از کنه ها در جاهای تاریک و یا قسمتهای باتلاقی کناره دریای خزر زندگی می کنند .

4- حمام دام یا پاشیدن سم بر روی دام با استفاده از سم هایی مانند مالاتیون و پاراتیون ، نگوون ، آزانتول ، بایگون ، نگون و لیندن در مبارزه با کنه ها اثر زیادی دارد .

جرب ها :

جرب ها عامل بیماری گال یا گری هستند . بر عکس کنه ها جرب ها را نمی توان با چشم دید و فقط با میکروسکوپ یا ریزبین قابل دیدن هستند حمله جرب ها به انسان یا دام باعث خارش شدید می شود که به آن خارش شبانه می گویند . جرب ها به پوست حمله می کنند و سپس با بوجود آوردن سوراخی به زیر پوست می روند . حیوانات و یا انسانهای آلوده به جرب ها دچار خارش شدیدی می شوند . این خارش در زیر آفتاب شدت می یابد . مو و پشم آلوده می ریزد و به دلیل خارشهای شدید کبره یا زخم بوجود می آید . انسان ، گاو ، اسب ، گوسفند ، سگ ، گربه و … ممکن است به جرب آلوده شوند . به طور معمول جرب ها در محیط ، در هنگام روز پنهان هستند و در هنگام شب از شکاف ها و درز دیوارها خارج می شوند و خونخواری می کنند . انسان جرب را از حیوانات و یا سایر انسان های آلوده از طریق تماس با لباسهای آلوده می گیرد .

پیشگیری از آلودگی به جرب :

1- دام هایی که تغذیه آنها درست و مناسب است کمتر به انگل جرب آلوده می شوند .

2- رعایت بهداشت در دامداری و سمپاشی به موقع محل زیر نظر دامپزشک از گسترش بیماری گال در میان دامها جلوگیری می کند .

مبارزه با جرب :

1- برای مبارزه با جرب در دامها می توان از ترکیب های گوگرد دار مانند خمیر گوگرد استفاده کرد .

2- استفاده از سم های مجاز با نظر دامپزشک نیز برای حمام دادن دام ها مناسب است .

3- اگر دامدار و یا افراد خانواده او به جرب آلوده شدند ، با دستور پزشک باید از شامپوی ضد جرب استفاده کنند .

4- دامهای آلوده را باید از گله جدا کرد تا بیماری به دام های دیگر منتقل نشود .

شپش ها :

شپش ها انگل خارجی و دایمی حیوانات و انسانها هستند به طوری که دور از بدن انسان و دام در مدت چند روز تلف می شوند . شپش ها بیشتر روی قسمت های کم موی بدن مانند بیضه ، پستان ، زیر شکم ، کشاله ران و زیر دم قرار می گیرند . شپش در دام ها به ندرت در سر دیده می شود . در اثر تماس بیمار با دام سالم شپش ها منتقل می شوند . به علاوه از راه وسیله های آلوده مانند پشم چین ، شپش از دامی به دام دیگر منتقل می شود . در اثر حرکت شپش ها روی بدن دام و یا نیش آنان دامهای آلوده کم اشتها ونا آرام می شوند . همچنین به دلیل خارش شدید ، همیشه خود را به اطراف می مالند و پوست خود را گاز می گیرند ، طوری که باعث بوجود آمدن آسیبهایی در پوست و مو می شوند . مقدار شیر و گوشت در دام های آلوده به شپش ، کم می شوند به علاوه پشم آنان کلفت شده و پیچیدگی پیدا می کند . انواع مختلفی از شپش ها نیز به طیور حمله می کنند . در نتیجه سبب ضعف و لاغری طیور شده و تولید تخم را کم می کنند . شپش در انسان سبب انتقال بیماری تیفوس همه گیر ، تب خندق یا تب سنگر و یا تب پنج روزه می شود . به طور کلی شپش ها در گوسفند ، گاو ، اسب ، الاغ ، طیور و انسان دیده می شوند . دام های جوان ، ضعیف و لاغر که خوب تغذیه نشده اند ، بیشتر به شپش آلوده می شوند . به خصوص در فصل سرما که دام ها به صورت گروهی در طویله نگهداری می شوند .

پیش گیری از آلودگی به شپش :

برای پیشگیری از آلودگل به شپش باید نکته های زیر را رعایت کرد :

1- تمیز نگه داشتن بدن دام ها با شستشو ، تیمار و غیره

2- تمیز نگه داشتن محیط دامداری

3- دور کردن زباله ، لاشه حیوانات تلف شده ، مدفوع و فضولات دیگر از نزدیک طویله و محل جمع شدن دامها

4- ساختن طویله های مناسب که قابل شستشو باشند . همچنین با شعله دادن و یا استفاده از ماده های شیمیایی بتوان آنجا را ضدعفونی کرد .

5- سمپاشی مرتب دامها و محیط دامداری با استفاده از سم ها و راههای مناسب .

6- تغذیه مناسب دام که سبب بیشتر شدن مقاومت بدن دام می شود .

7- درمان دامهای بیمار و انجام مایه کوبی های لازم و انجام دادن دستورهای بهداشتی که به صورت فوری به بیشتر شدن مقاومت بدن دامها کمک می کند .

مبارزه با شپش ها :

1- برای مبارزه با شپش در دامها می توان از سمهای مجاز زیر نظر دامپزشک استفاده کرد .

2- در انسان نیز هنگام آلودگی به شپش می توان از شامپوی ضد شپش با دستور پزشک استفاده کرد .

کک ها :

ککها حشراتی خونخوار هستند که تخم خود را روی بدن انسان ، حیوان و یا در داخل لانه حیوان می گذارند . کک ها مهمترین عامل انتقال بیماری طاعون هستند . نیش کک ها در انسان و دام باعث بوجود آمدن خارش شدید و زخم های چرکی در پوست می شود . کک هایی که انسان را آلوده می کنند ، تخم خود را زیر فرش و یا در شکاف دیوارها می گذارند . انسان ، موش ، خوک ، طیور ، سگ ، گربه ، سنجاب و موش باغی ممکن است به کک آلوده شوند .

پیشگیری از آلودگی به کک :

کک ها در محل زندگی انسان ها هنگام روز در شکاف ها و درزها داخل فرش ها و رختخواب ها استراحت می کنند . اگر این قسمت ها به طور مرتب و کامل جارو و تمیز بشوند ، کک ها نمی توانند انسان و یا دام را آلوده کنند به همین دلیل رعایت بهداشت به خصوص در اتاقهای خواب انسانها یا محل استراحت حیوانات ، مهمترین راه پیشگیری از آلودگی انسان و حیوان به کک است .

مبارزه با کک :

1- مهمترین و سریع ترین راه مبارزه با کک ها استفاده از حشره کش های مناسب با نظر دامپزشک است . به طور معمول ، این حشره کش به صورت گرد پاشیدنی مصرف می شود .

2- لانه ها ، سوراخ ها و راهروهای جوندگان محلهای اصلی سمپاشی هستند . به این تریتب ، بدن این حیوانات با گرد حشره کش تماس پیدا می کند و سم در پشم آنان پراکنده می شود .

3- در خانه ها و داخل ساختمانها برای مبارزه با کک باید قسمت پایین دیوار و کف اتاق ها تا فاصله پانزده تا سی سانتیمتری از دیوار به مقدار کافی سمپاشی بشود .

4- در جاهایی که بین دیوار و سقف شکاف وجود دارد . باید در تمام شکاف ها ، بالای دیوارها ، قسمت های مختلف سقف ، تیرها و ستونهای ساختمان سمپاشی بشود .

5- کک ها پس از تغذیه ، روی انسان یا حیوان باقی نمی مانند به این ترتیب برای مبارزه با این حشره باید محل های خواب و رختخوب ها را سمپاشی کرد .

6- از سمپاشی رختخواب بچه ها باید خودداری کرد ولی باید آنها را با دقت شست .

7- سگ های گله و یا گربه های خانگی آلوده را می توان با استفاده از گردپاشی و سمپاشی و یا حمام کردن با نظر دامپزشک درمان کرد .

8- برای مبازره با کک از سم های مجاز استفاده می شود . که برای چگونگی و مقدار مصرف سم باید از دامپزشک کمک گرفت .

حمام دادن دامها یک راه مناسب برای مبارزه با انگلهای خارجی :

خوشبختانه امروزه با استفاده از حمامهای دارویی ، انگلهای خارجی به راحتی از بین می روند . انگل هایی مانند کنه و جرب را می توان به آسانی با حمام های دارویی از بین برد .

بهترین زمان حمام دادن دام ها :

بهترین زمان حمام دادن دامها هشت روز پس از پشم چینی است . زیرا در این زمان به دلیل نداشتن پشم ، دارو به خوبی بر روی انگل ها اثر می کند . به علاوه اگر بدلیل پشم چینی خراشی بر روی پوست دام به وجود آمده باشد ، پس از هشت روز برطرف می شود . بهترین ساعت برای حمام دادن دام ها حدود 9 صبح است که دام ها فرصت کافی برای خشک شدن داشته باشند .

ساختمان حمام دام :

ساختمان حمام دام از سه قسمت تشکیل شده است :

1- محل انتظار

2- حمام

3- محل استراحت و خشک شدن حیوان یا استراحتگاه .

پیش از ساختن حمام برای دام ها با دامپزشک مشورت کنید تا نکته ها و دستورهای بهداشتی در ساختن آنجا رعایت شود . 

شرایط حمام :

عمق حمام به نوع دام بستگی دارد که برای گاو عمیق تر و برای گوسفند کم عمق تر است . درون این حمام پر از ماده های دارویی است . ساختمان حمام از بتون مسلح یا آجر و سیمان و فلز ساخته می شود . کف حمام شیب دار است . این شیب ، حدود پنج درصد است که آب را به طرف مجرای فاضلاب هدایت می کند . شیب کف حمام باعث می شود که شستشو و نظافت آنجا به راحتی انجام بشود . دیواره حوضچه حمام باید تا اندازه ای از زمین بلندتر باشد تا آلودگی محیط وارد حمام نشود . قسمت خروجی حمام باید موج دار باشد تا دام بتواند به راحتی و بدون کمک از داخل حمام خارج شود و به استراحتگاه برود .

مدت حمام دادن :

مدت حمام دادن به نوع دارو و طول پشم حیوان بستگی دارد . این مدت از بیست ثانیه تا یک دقیقه ممکن است طول بکشد . به طور معمول ، وقتی دام وارد حوضچه حمام می شود با یک عصای چوبی ، دو بار سر حیوان را درون آب و داروهای داخل آن فرو می برند . به این ترتیب انگلهایی که در سر و صورت دام وجود دارند ، نیز کشته می شوند . درباره مدت زمان حمام دادن می توانید با دامپزشک مشورت کنید . به علاوه درباره فاصله های زمانی برای حمام دادن دام ها با توجه به نوع انگل ، دامپزشک نظر می دهد .

نکته های مهم در حمام دادن :

1- تمیز کردن حمام ، پیش از پر کردن آن با آب و دارو ضروری است . برای این کار باید داخل حوضچه حمام را به طور کامل از هر گونه آلودگی و کثیفی پاک کنید .

2- برای اینکه بدانید چه مقدار از سم را باید با آب مخلوط کنید با دامپزشک مشورت نمایید .

3- از حمام دادن دام ها در روزهای سرد و یا روزهای بارانی باید خودداری کنید زیرا ممکن است حیوان به بیماریهای تنفسی دچار بشود .

4- برای انتخاب نوع سم باید به نوع انگل ، نوع و سن دام و قیمت سم توجه کرد . برای این کار با دامپزشک مشورت کنید .

5- هنگام ساختن حمام باید توجه کرد که آب به راحتی در دسترس قرار گیرد .

6- از مخلوط کردن سم های مختلف برای حمام دادن دام ها خودداری کنید .

7- پیش از حمام دادن دام ها باید دامپزشک آنان را معاینه کند . دامهای زخمی ، ضعیف ، جوان ، خسته ، تشنه ، فحل و آبستن سنگین را نباید حمام داد . دام های تشنه را باید قبل از حمام دادن سیراب کرد تا از آب سمی حمام نخورند . به دامهای خسته نباید استراحت داده شود . دام های زیر سه ماه را نیز نباید وارد حمام کرد . دامهای آبستن سنگین را می توان به صورت جداگانه حمام داد .

8- به طور معمول بزها تحمل زیادی برای حمام کردن ندارند . بهتر است این دام را سمپاشی کرد تا حمام .

9- هنگام حمام دادن دام ها هر چند وقت یکبار باید با پارو یا چنگک مناسبی مایع درون حمام را به هم زد . با این کار از ته نشین شدن دارو در کف حوضچه جلوگیری می شود .

10- پس از حمام دادن دام ها نباید آنان را به مدت طولانی در زیر نور خورشید نگه داشت . زیرا ممکن است باعث ناراحتی پوستی و یا مسمومیت دام ها بشود .

11- بهتر است حمام دادن دام ها و سمپاشی داخل دامداری در یک زمان انجام بشود .

12- پس از حمام دادن دام ها بهتر است آب درون حمام را وارد چاه فاضلاب کنید . برای حمام های بعدی دوباره آب و دارویی تازه در حمام بریزید تا دارو کم نشود .