ﺑﻴﻤﺎﺭی ﻫﺎی ﮔﺮﺩﻭ (قسمت دوم )
ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻼﻳﺖ ﮔﺮدو
ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻼﻳﺖ ﮔﺮدو ﻛﻪ از آن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻐﺰ ﮔﺮدو ﻧﻴﺰ ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد، ﻳﻜﻲ از ﺟﺪي ﺗـﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﻫﺎي ﺑﺮگ و ﻣﻴﻮه ﮔﺮدو اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﺎرﻫﺎي ﭘﺮﺑﺎران، ﺷﺪﻳﺪاً ﺧﺴﺎرﺗﺰا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤـﺎري ﻳـﻚ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﮔـﺮم ﻣﻨﻔـﻲ ﺑﻨـﺎم Xanthomonas arboricola pv. juglandisﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻓـﻮق ﻓﻘـﻂ درﺟﻨﺲ Juglansﺑﻴﻤﺎري زا ﺑﻮده و در دﻳﮕﺮ ﺟﻨﺲ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻴﻤﺎري زا ﻧﻴﺴﺖ. اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ ﺑـﺎر در ﺳـﺎل1888 ﮔﺰارش ﮔﺮدﻳﺪ. در ﺳﺎل 1906 ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﺟﺪاﺳﺎزي و آﻧﺮا Bacterium juglandisﻧﺎﻣﻴﺪﻧـﺪ و در ﺳـﺎل 1939 آﻧﺮا ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﻴﻤﺎري زاﻳﻲ، Xanthomonas juglandisﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈـﺮ ﻛﻤﻴﺘـﻪ ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري زاي ﮔﻴﺎﻫﻲ ) 1980 ( ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﺑـﻪ Xanthomonas campestris pv. juglandisو ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﻮﻟﻮژي DNAدر ﺳﺎل 1995 ﺑﻪ Xanthomonas arboricola pv. juglandisﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﺎم ﭘﻴﺪا ﻛﺮد در اﻳﺮان، اوﻟﻴﻦ ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل 1326 اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻣﻞ، ﺑﺎﺑـﻞ و رﺷـﺖ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. در ﺳﺎل 1356 ﺑﺎﻛﺘﺮي از ﺗﺎﻛﺴﺘﺎن ﻗﺰوﻳﻦ ﺟﺪا و ﺗـﺸﺨﻴﺺ داده ﺷـﺪ. ﺳـﭙﺲ در ﺳـﺎل 1383 ﺷـﻴﻮع ﺑﻼﻳـﺖ از ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ از اﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﻫﻤﺪان، ﺗﻬﺮان، ﻣﺮﻛﺰي، اردﺑﻴﻞ، ﮔﻴﻼن، ﻣﺎزﻧﺪران و ﮔﻠﺴﺘﺎن ﮔﺰارش ﮔﺮدﻳﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳـﺎﺑﻘﻪ ﻛﺸﺖ و ﻛﺎر ﮔﺮدو در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺻﺎدرات ﻧﻬﺎل و ﭘﻴﻮﻧﺪك ﮔﺮدو از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻬﺎن، ﻇـﺎﻫﺮاٌ ﻣﻨـﺸﺎء ﺑﻴﻤﺎري ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺎ ﻛﻨﻮن از ﻛﺸﻮر ﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻪ، ﺷﻴﻠﻲ، ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ، ﻫﻠﻨﺪ، اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ، روﻣﺎﻧﻲ، روﺳﻴﻪ،آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ، ﺳﻮﺋﻴﺲ، اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه، ﻛﺎﻧﺎدا، ﻣﻜﺰﻳﻚ، اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و زﻻﻧﺪﻧﻮ، ﻫﻨﺪ و اﻳﺮان ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻼﻳﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﮔﺮدو در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺎﺷﺖ ﮔﺮدو در ﺟﻬﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎم ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺟـﻨﺲ Juglansﺷـﺎﻣﻞ ﮔـﺮدوي اﻳﺮاﻧـﻲ (J. regia L ) ﺳـﻴﺎه ((J. nigra اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ( california Wat .J) ژاﭘﻨﻲ ( (J. ailantifolia Watو روﻏﻨـﻲ ( J. cinerea L)ﺣﻤﻠـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ. ﺑﻌـﻀﻲ ازﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺴﺎرت ﺑﻼﻳﺖ از ﻣﺠﻤﻮع ﺧﺴﺎرات دﻳﮕﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻫـﺎي ﮔـﺮدو ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ. اﻛﺜـﺮ ﺧـﺴﺎرت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻼﻳﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﻴﻮه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﻮد در ﺑﻬﺎرﻫﺎي ﮔﺮم و ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از 50 درﺻﺪ ﺧﺴﺎرت وارد ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻣﻴﺰان ﺧﺴﺎرت ﺑﻴﻤﺎري در ﺷﻤﺎل ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ در ﺳـﺎل ﻫـﺎي ﺑـﺎ ﺑـﺎران ﻫـﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺎ 60 درﺻﺪ و در ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ 40 درﺻﺪ ﺑﺮآورد ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. در ﻣﻮارد ﺷﺪﻳﺪ، در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺎ 80% ﺧﺴﺎرت وارد ﻣﻲﮔﺮدد و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﺴﺎرت آﻧﻘﺪر ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﮔـﺮدوي ﺳـﺎﻟﻢ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد. ﻟﺬا ﺣﺪاﻗﻞ 10% ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﻣﻴﻮه در ﺳﺎل اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣﻴﺮﺳـﺪ و اﻳـﻦ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺪون اﺣﺘـﺴﺎب ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﻲ از رﻳﺰش اوﻟﻴﻪ ﻣﻴﻮه ﻧﺎرس ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺮآورد ﻣﻲ ﮔﺮدد.
ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤﺎري
ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺳﺒﺰ و ﺗﺎزه روﺋﻴﺪه ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻛﻠﻲ ﺑﻴﻤﺎري اﻳﺠـﺎد ﻟﻜـﻪ ﻫـﺎي ﺳـﻴﺎه ﻧﻜﺮوزه ﺑﺮروي ﻣﻴﻮه، ﺑﺮگ و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﺑﻮده و ﮔﻞ ﻫﺎي ﻧﺮ و ﻣﺎده را ﻧﻴﺰ آﻟﻮده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
ﺑﺮگ:
ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺑﺮگ اﻋﻢ از رﮔﺒﺮگ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﻓﺮﻋﻲ، ﭘﺎراﻧـﺸﻴﻢ و دﻣﺒـﺮگ ﺣﻤﻠـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ. ﻋﻼﺋـﻢ ﺑﻴﻤﺎري در ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﺑﺼﻮرت ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ ﺳﻴﺎه ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺎﻟﻪ زرد-ﺳﺒﺰ اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه )ﺷـﻜﻞ 10 ) و ﺳﭙﺲ ﻧﻜﺮوزه، ﻗﻬﻮه اي و ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ. در ﻣﻮاردي ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺑﺮگ ﻫـﺎي ﺟـﻮان ﺣﻤﻠـﻪ ﻛﺮده و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺪ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺮگ ﻫﺎي در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد )ﺷﻜﻞ 11(. ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻄﻮط ﺳﻴﺎه رﻧﮕﻲ در رﮔﺒﺮگ ﻫـﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. در ﺻﻮرت ﺻﺪﻣﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﻓﺘﻲ، ﺑﺮگ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ اﻣﺎ اﻏﻠﺐ روي درﺧﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﻣﻨﺒﻊ آﻟـﻮدﮔﻲ ﻫـﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد.
ﺷﻜﻞ 10- ﻟﻜﻪ ﺑﺮﮔﻲ زاوﻳﻪ اي اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻫﺎﻟﻪ زرد رﻧﮓ
ﺷﻜﻞ 11- ﺑﺪ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺮگ ﺟﻮان
ﮔﻞ ﻧﺮ (ﺷﺎﺗﻮن):
در ﺷﺎﺗﻮن ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻛﺘﺮي از ﺑﺴﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﺑﺴﺎك دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻴﺎﻫﻲ (ﺷﻜﻞ 21)، ﭼﺮوﻛﻴﺪﮔﻲ و رﻳﺰش آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ آﻟﻮده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﻮر ﮔﻞ آذﻳﻦ، ﻛﻞ ﺷﺎﺗﻮن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود. داﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﺮده ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه درﺷﺎﺗﻮن آﻟﻮده، آﻟﻮده ﺑﻮده و ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﮔﻞ ﻣﺎده و ﻣﻴﻮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﺷﻜﻞ 21- ﻋﻼﺋﻢ اوﻟﻴﻪ آﻟﻮدﮔﻲ در ﺷﺎﺗﻮن
ﺷﺎﺧﻪ (Twig)
ﺷﺎﺧﻪ ﺟﻮان، ﺳﺒﺰ، آﺑﺪار و ﺗﺮد ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﭼـﻮﺑﻲ ﺳـﺎل ﻫـﺎي ﻗﺒـﻞ ﻣﻘـﺎوم ﻣـﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس، زﺧﻢ ﻫﺎي ﻧﻜﺮوزه ﺳﻴﺎه ﺑﺎ ﻃﻮل ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﺮ ﺟـﺎﻳﻲ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد (ﺷﻜﻞ 13). اﻳﻦ ﻟﻜﻪ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﺳﺎﻗﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺎﻧﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺷﺎﻧﻜﺮﻫﺎي ﻛﻤﺮﺑﻨـﺪيﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. در ﻣﻮارد ﻣﻌﺪودي، آﻟﻮدﮔﻲ از اﻧﺘﻬﺎي ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑـﺎ ﺣﻤﻠـﻪ ﻣﺤﺪود ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ، ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ از اﻧﺘﻬﺎي ﺷﺎﺧﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑـﺮد. در ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻣﺮﻃﻮب، ﻟﻜﻪ ﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﺮات اوز ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﻨﺪ.
ﮔﻞ ﻣﺎده ( ( Pistillate flowerو ﻣﻴﻮه:
ﻣﻴﻮه از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻞ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻠﻮغ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺣﺴﺎس اﺳﺖ اﻣﺎ ﺷﺪت اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﺼﻞ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ. ﺷﺪت و ﻣﻴﺰان ﺧﺴﺎرت روي ﻣﻴﻮه ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﻤﻠﻪ دارد. ﺣﻤﻠﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭼﺮوﻛﻴـﺪﮔﻲ و رﻳﺰش ﮔﻞ ﻣﺎده و آﻟﻮدﮔﻲ ﮔﻠﮕﺎه ﻣﻲﮔﺮدد. آﻟﻮدﮔﻲ ﮔﻠﮕﺎه ﺑﺎﻋﺚ رﻳﺰش ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻴﻮه ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد ﺑﻄـﻮري ﻛﻪ در ﺳﺎل ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ، زﻣﻴﻦ ﭘﻮﺷﻴﺪه از ﻣﻴﻮه ﻫﺎي ﻧﺎرس ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻇﺎﻫﺮاٌ رﻳﺰش ﻣﻴﻮه ﻫـﺎي ﻧـﺎرس آﻟﻮده ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ دﻓﺎﻋﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﻴﺢ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎﻳﻞ ارﻗﺎم در رد ﺑﺎﻓﺖ آﻟـﻮده ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﺻﻼح ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. در ﺻﻮرت ﻋﺪم رﻳﺰش، در ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ ﻣﻴﻮه ﻫـﺎي ﻧـﺎرس آﻟـﻮده، ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﻴﺮه آب ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد (ﺷﻜﻞ 41). ﻟﻜﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﮔﻠﮕﺎه اﻳﺠﺎد ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻣﻌﻤـﻮﻻ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺳﻄﺢ ﻛﻼﻟﻪ از ﻣﺎده اي ﭼﺴﺒﻨﺎك ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﻬﺪاري داﻧﻪ ﮔﺮده و ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺳﭙﺲ از ﻛﻼﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻪ ﺳﺮاﻳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ آﻟﻮدﮔﻲ ﮔﻠﮕﺎه ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﻜﻪ ﻫـﺎي اﻧﺘﻬـﺎﻳﻲ در ﻣﻴﻮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻛﺜﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎي اول ﻓﺼﻞ ﺑﺼﻮرت ﻟﻜﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎي آﺧﺮ ﻓﺼﻞ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﮔﺮده اﻓﺸﺎﻧﻲ رخ دﻫﻨﺪ، ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺳﻄﺢ ﻣﻴﻮه ﻣﻲ ﮔﺮدد )ﺷـﻜﻞ 15 (. ﺑﻌـﻀﻲ ﻟﻜﻪ ﻫﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮده و در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻴﻮه ﮔﺴﺘﺮده اﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و ﻧﻮاﺣﻲ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺳﻴﺎه رﻧﮕﻲ در ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ ﻣﻴﻮه ( ( Huskاﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺷﻜﻞ 16 (. ﻣﻴـﻮه ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻗﺒـﻞ از ﺳـﻔﺖ ﺷـﺪن ﭘﻮﺳـﺖ ﭼـﻮﺑﻲ ( ( Shellآﻟﻮده ﺷﻮﻧﺪ، داراي ﻣﻐﺰ (Kernel ) ﭼﺮوﻛﻴﺪه، ﺳﻴﺎه (ﺷﻜﻞ 17 ) ﻳﺎ ﭘﻮك(ﺷﻜﻞ 18) ﺷﺪه، ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﻛﺮم (Navel Orangeworm ) ﺷﺪه و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻴﻮه ﭘﺲ از ﺳﻔﺖ ﺷـﺪن ﭼـﻮب آﻟـﻮده ﺷﻮد، ﻓﻘﻂ رﻧﮓ ﻣﻐﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺻﺪﻣﻪ ﺟﺪي ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﺪ. ﻣﻴﻮه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺳﻔﺖ ﺷﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﭼـﻮﺑﻲ آﻟـﻮده ﺷﻮﻧﺪ، ﻣﻌﻤﻮﻻ دﭼﺎر رﻳﺰش ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎرت وارد ﺑﻪ ﻣﻴﻮه در اﺛﺮ آﻟـﻮدﮔﻲ ﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣـﺎه ﻫـﺎي ﻣﺮﻃﻮب اواﻳﻞ ﺑﻬﺎر ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ، ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻟﺬا ﻣﻴﻮه ﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ دراﻧﺘﻬﺎي ﺑﻬﺎر آﻟﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ، ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻋﻼﺋﻢ را ﺗﺎ اواﺳﻂ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ. اﻣـﺎ اﻳـﻦ ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻏﻴﺎب رﻃﻮﺑﺖ ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد. ﻛﺮم ﺳﻴﺐ و آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻼﻳﺖ، ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻴﺎه ﺷﺪﮔﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ ﻣﻴﻮه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ وﺟﻮد ﻓﻀﻮﻻت ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻻرو ﻛﺮم ﺳﻴﺐ و ﻣﺤﺪود ﺑﻮدن ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﻴﺎه آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ دو ﻋﺎرﺿﻪ از ﺑﻼﻳﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد.
ﺷﻜﻞ 31- ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﺳـﻴﺎه در ﻃـﻮل ﺷﺎﺧﻪ ﺳﺒﺰ
ﺷــﻜﻞ 15- ﻋﻼﺋــﻢ ﺑﻴﻤــﺎري ﺑــﻪ ﺷﻜﻞ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي 14- ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤـﺎري ﺑـﻪ ﺷﻜﻞ ﻟﻜـﻪ ﻫـﺎي
آب ﺳﻮﺧﺘﻪ در ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ ﻣﻴﻮه ﻧﺎرس ﻓـﺮو رﻓﺘـﻪ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺒﻲ
ﺷﻜﻞ 16 اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﺑـﻪ ﭘﻮﺳـﺘﻪ سبز
ﺷﻜﻞ17- ﺳﻴﺎﻫﻲ و ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻐﺰ گردو
ﺷـﻜﻞ 81- ﭘـﻮﻛﻲ ﻣﻐـﺰ ﮔـﺮدو در اﺛ ـﺮ بلایت
ﺑﺎران راه اﺻﻠﻲ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺑﻴﻤﺎري در ﺑﻬﺎرﻫﺎي ﭘﺮﺑﺎران ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ. ﺳﺎﻳﺮ اﺷﻜﺎل رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻪ، ﺷﺒﻨﻢ و آﺑﻴﺎري ﺑﺎراﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. در ﻣﺠﻤﻮع، ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎري راﺑﻄـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﺷﺎﺗﻮن ﻫﺎ و ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮاب و ﻣﻴﺰان آب آزاد ( ( Free waterدارد و ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺠـﺎد ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در آب ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ رﻃﻮﺑﺖ و ﮔﺮده آﻟﻮده، ﺣﺸﺮات ﻧﻴﺰ در ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﻤـﺎري ﻧﻘـﺶ دارﻧﺪ. ﻻرو ﺳﻦ ﻳﻚ ﻛﺮم ﭘﺮواﻧﻪ ﺳﻴﺐ ( ( Codling mothﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﻠﮕﺎه ﻣﻴـﻮه ﺗﻠﻘـﻴﺢ ﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ ﺳﻮراخ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺨﻢ ﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻂ ﻣﮕﺲ ﻣﻴﻮه ( ( Husk flyاﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ راه ورود ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎﺷـﺪ. ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻨﺪ ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺎدراﻧﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﺑﺮ روي ﭘﺎﻫﺎ و ﻗﻄﻌﺎت راﻧﻲ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ و ﺑﻪ ﺑﺎﻓـﺖ ﻫـﺎي ﺳـﺎﻟﻢ ﺣـﺴﺎس ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻴﺶ آﻟﻮده ﻣﻮﺟﺐ آﻟﻮدﮔﻲ ﮔﻴﺎه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻼﻳﺖ ﮔﺮدو ﻋﻤﺪﺗﺎٌ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻤﻮم ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻮده و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ زراﻋﻲ، رﻋﺎﻳﺖ ﻣـﻮازﻳﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و ﻛﺎﺷﺖ ارﻗﺎم ﻣﻘﺎوم ﻧﻴﺰ در ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
ﻛﺎﺷﺖ ارﻗﺎم ﻣﻘﺎوم:
ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ راه ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري، ﻛﺎﺷﺖ ارﻗﺎم و ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﻳﺎ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺑﺴﻴﺎري ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺰان ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ارﻗـﺎم ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ارﻗﺎم ﺗﺠـﺎري Pedro, Ashley, Payne, Chico, Vina, Kelvinﺑـﺴﻴﺎر ﺣ ـﺴﺎس، ارﻗ ـﺎم Franquette, Eureka, Concord, Wybalaenaو Marbotنسبتا مقاوم و ارقاﻣﻲ ﭼﻮن Beck, Hansen, Spurgen, Tehama, Trintaو Howﻣﻘﺎوم ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻢ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﻌـﻀﻲ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﻫﻴﺒﺮﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ . J. hindsii Lاز ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑـﺎران ﺑﻬـﺎره در اﻧﺘﻘـﺎل ﺑﻴﻤـﺎري، ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ارﻗﺎم و ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎي دﻳﺮ ﺑﺮگ ده ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻓﺮار از ﺑﻴﻤﺎري، ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ارﻗـﺎم زود ﺑـﺮگ ده ارﺟﺤﻴﺖ دارﻧﺪ و اﺻﻮﻻً ﻳﻜﻲ از ﻣﻼك ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ارﻗﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐ، زﻣﺎن ﺑﺮگ دﻫﻲ آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣـﺜﻼ Chandler ﻛﻪ دﻳﺮ ﺑﺮگ ده اﺳﺖ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ Payne, Sunland, Vinaو Ashleyﻛﻪ زود ﺑﺮگ ده ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ
ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺧﻮد را در درون ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎ و ﺷﺎﺗﻮن از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺳﻤﻮم ﺣﻔﻆ ﻣـﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ. ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي در 90% ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 105 – 104 ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻤﻮم ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺘﻤﻴﻚ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺒﻮده و ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻛﺶ ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل آن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧـﺸﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ آﻟﻮدﮔﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮگ ﻫﺎي روﺋﻴﺪه از ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎي آﻟﻮده و ﺷﺎﺗﻮن ﻫﺎي آﻟﻮده ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻫـﺪف اﺻﻠﻲ ﺳﻢ ﭘﺎﺷﻲ ﺑﺮگ ﻫﺎي ﺗﺎزه رﺳﺘﻪ و ﺷﺎﺗﻮن ﻫﺎ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻢ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺳﺒﺰ، ﺟـﻮان و ﺗﺎزه روﺋﻴﺪه را ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ.ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻼﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ ﺳﻤﻮم ﻣﺴﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷـﻲ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ، ﻣﺪت و ﺷﺪت ﺑﺎران ﺑﻬﺎره، زﻣﺎن ﺑﺮگ دﻫﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﻴﻤﺎري در ﺑﺎغ ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ اﻣـﺎ ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣـﻞ،ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺎره اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي در اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠـﻲ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻛـﻢ ﺑﺎران 1 اﻟﻲ 3، ﭘﺮﺑﺎران 3 اﻟﻲ 6 و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺎ 10 ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ در ﻳﻚ ﻓﺼﻞ روﻳﺸﻲ ﻻزم اﺳﺖ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﻢ ﭘﺎﺷﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد: ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد، ﻣﺘﺪاول در اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ
در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺪاول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺎﻣﻞ 7 ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮرم ﺟﻮاﻧﻪ اﻧﺘﻬـﺎﻳﻲ ﺗـﺎ ﺑﺮداﺷـﺖ ﻣﻴـﻮه اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، ﻧﻮﺑﺖ ﻫﺎي اول اﻟﻲ ﺳﻮم ﺳﻢ ﭘﺎﺷﻲ ﻛﻪ از ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ، ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻮرم ﺟﻮاﻧﻪ، ﺗﻤﺎم ﺷﻜﻮﻓﻪ و ﻇﻬﻮر ﻣﻴﻮه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ، ﻧﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﭼﻬﺎرم ﺗﺎ ﻫﻔـﺘﻢ ﺑـﺎ ﻓﻮاﺻﻞ 7 اﻟﻲ 41 روز اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. در روش ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻮﺑﺖ آﺧﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ. در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻧﺘﻴﺠﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻨﺒـﻊ اﺻـﻠﻲ آﻟـﻮدﮔﻲ اوﻟﻴـﻪ ، ﺑـﺮگ ﻫـﺎي روﺋﻴﺪه از ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎي آﻟﻮده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﻧﻮﺑﺖ اول ﺳﻢ ﭘﺎﺷﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ روﻳـﺸﻲ Prayerاﺳـﺖ، ﻳﻌﻨـﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ 30 اﻟﻲ 40 درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺮگ ﺷﻜﻔﺘﻪ اﻧـﺪ )ﻣﻌﻤـﻮﻻ 7 روز ﭘـﺲ از ﺗـﻮرم ﺟﻮاﻧـﻪ اﻧﺘﻬـﺎﻳﻲ( ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن داده ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﻓﻠﺲ ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺮگ اﺳﺘﻘﺮار دارد و ﻓﻠﺲ ﻫﺎي داﺧﻠـﻲ ﺳـﺎﻟﻢ اﻧـﺪ. ﻟـﺬا ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ اول ﻗﺒﻞ از ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺑﺎﻛﺘﺮي از ﻓﻠﺲ ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ دروﻧﻲ ﺗﺮ ﻳﺎ اﻧﺘﺸﺎر آن ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﮔﻴﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. ﺳﻢ ﭘﺎﺷﻲ ﻧﻮﺑﺖ دوم 7-5 روز ﭘﺲ از ﻧﻮﺑﺖ اول و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘـﺮل ﺑـﺎﻛﺘﺮي در ﻣـﺎﺑﻘﻲ ﺟﻮاﻧـﻪ ﻫﺎي ﺑﺮگ در ﺣﺎل ﺷﻜﻔﺘﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻧﻮﺑﺖ ﻫﺎي اول و دوم ﺳﻢ ﭘﺎﺷﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮده و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﻄـﺮﮔﻴﺎه ﺳﻮزي ﺳﻤﻮم ﻣﺴﻲ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮدو، ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﻨﺪ. ﻧﻮﺑﺖ ﺳﻮم ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ در زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺷﻜﻔﺘﻦ ﮔـﻞ ﻫـﺎي ﻣﺎده )ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺰده روز ﺗﺎ ﻳﻜﻤﺎه ﺑﻌﺪ از ﻧﻮﺑﺖ اول( ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. اﻳﻦ ﻧﻮﺑﺖ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎز ﺷﺪن ﻛﻼﻟـﻪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ در 1% از ﮔﻞ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺗﺎ زﻣﺎن ﮔﻞ دﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺪ، ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺛﺮ ﺳﻤﻲ ﻣﺲ ﺑﺮ روي داﻧﻪ ﮔﺮده، داﻧـﻪ ﮔـﺮده ﺑﺮ روي ﻛﻼﻟﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪه از ﻣﺲ رﺷﺪ ﻧﻜﺮده و ﻣﻴﻮه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﺸﺪه و ﻳﺎ ﻣﻴﻮه ﻫﺎي ﺟﻮان دﭼﺎر رﻳﺰش ﺷـﺪﻳﺪ ﻣـﻲ ﮔﺮدﻧـﺪ.ﻧﻮﺑﺖ ﭼﻬﺎرم ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ در اﺑﺘﺪاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﻮه ) 15 روز ﺑﻌﺪ) و ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﻮه ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﺨـﻮد ﺑﺮﺳـﺪ، ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز، ﻧﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﭘﻨﺠﻢ ﺗﺎ ﻫﻔﺘﻢ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ 30-20 روز ﭘﺲ از ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴـﻮه ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ.
