گرینینگ مرکبات (میوه سبز – شاخه زرد)

بیماری قرنطینه ای میوه سبز مرکبات یا شاخه زرد مرکبات ( گرینینگ مرکبات )

مقدمه:

بیماری میوه سبز یا شاخه زرد مرکبات ( Greening ) با نام جدید « هوانگ لونگ بینگ » یکی از مهم ترین بیماری های مرکبات در دنیا می باشد. خسارت ناشی از بیماری میوه سبز مرکبات به باغات مرکبات بسیار سنگین و جبران ناپذیر است. این بیماری قرنطینه ای، پیش تر از استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان گزارش شده و اخیرا در استان فارس ( شهرستان های جهرم، داراب، فسا و لارستان ) نیز مشاهده شده است.

عامل بیماری گرینینگ مرکبات

در ایران عامل بیماری میوه سبز مرکبات نوعی باکتری با نام علمی ( Candidatus Liberibacter asiaticus ) فرم آسیایی عامل بیماری می باشد. این باکتری گرم منفی، غیرقابل کشت و محدود به آوندهای آبکش گیاه است.

انتقال و توسعه بیماری :

عامل بیماری میوه سبز مرکبات در طبیعت توسط آفت پسیل آسیایی مرکبات ( Diaphorina citri ) از درختان آلوده به درختان سالم منتقل می شود. عامل بیماری از طریق پیوند و سس نیز قابل انتقال است. روش انتقال به صورت پایا و تکثیری بوده و حشره ناقل با یکبار تغذیه از درختان آلوده تا آخر عمر آلوده مانده و قابلیت انتقال بیماری را دارد.

دامنه میزبانی عامل بیماری شاخه زرد مرکبات :

گیاهان خانواده مرکبات و تقریبا تمام ارقام مرکبات میزبان های طبیعی عامل بیماری میوه سبز می باشند. پرتقال، نارنگی و هیبریدهای نارنگی بیشترین حساسیت را دارند. گریپ فروت، نارنج و لیموترش حساسیت کمتری دارند ولی به عامل بیماری گرینینگ مرکبات آلوده می شوند.

علائم بیماری :

علائم ظاهری بیماری گرینینگ مرکبات به تنهایی نمی توانند وسیله تشخیص بیماری باشند. بیماری های دیگری مانند بالیت، استابورن، تریستزا وکمبود عناصر غذائی ( روی، آهن و منگنز ) نیز می توانند علائم مشابه ای را ایجاد کنند. وجود یک یا چند شاخه با برگ های زرد و دارای حالت ابلقی در درختی که به تازگی آلوده شده می تواند آن درخت را به عنوان یک گزینه مناسب جهت نمونه گیری برای آزمایشات مولکولی معرفی نماید.

به طور کلی علائم بیماری به شرح زیر می باشند:

• برگ ها زرد شده و حالت ابلقی ( وجود نواحی زرد و سبز بدون مرز مشخص ) دارند.
• در بیماری میوه سبز مرکبات، برخلاف کمبود روی، ابلقی در دو طرف برگ حالت قرینه ندارد.
• برگ ها، کوچک، تنک، چرمی، ضخیم و به حالت راست قرار گرفته و رگبرگ ها برجسته اند.
• زردی سرشاخه های درخت
• ریزش برگ ها و میوه ها و شکوفه دهی خارج از فصل
• زوال و سرخشکیدگی شاخه ها دردرختان دارای آلودگی شدید
• در نهایت، خشک شدن و از بین رفتن درخت آلوده

علائم روی میوه :

علائم ایجاد شده روی میوه تا حدودی مشابه علائم ایجاد شده توسط چند بیماری دیگربه ویژه استابورن می باشد. بارزترین علائم بیماری در میوه مرکبات به شرح زیر است:

• کوچک ماندن میوه
• عدم تقارن میوه
• سبز ماندن و عدم تغییر رنگ سطح میوه های آلوده در مجاورت گلگاه ( میوه سبز )
• بدمزگی ( حدودی ترش و تلخ شدن میوه های آلوده )
• چروکیدگی، پوکی، تیرگی و عقیم شدن بذرهای داخل میوه
• ریزش.

مدیریت و کنترل بیماری

الف – در مناطق عاری از آفت پسیل مرکبات :

ردیابی و پایش مکرر باغ های مرکبات از نظر وجود پسیل مرکبات

در صورت مشاهده پسیل در یک باغ، مبارزه شیمیایی با آفت پسیل به منظور ریشه کنی کامل آن ( با حشره کش های مناسب و با تعداد سمپاشی لازم ) .

تحت نظر قرار دادن باغ آلوده و اطمینان از ریشه کن شدن آفت پسیل

ردیابی بیماری میوه سبز مرکبات در باغی که در آن پسیل مشاهده شده و در صورت تشخیص بیماری، از بین بردن درختان آلوده

رعایت اصول قرنطینه ای و جلوگیری ازانتقال نهال، پیوندک و چوب درختان قطع شده از مناطق آلوده به پسیل و میوه سبز به مناطق سالم

استفاده از نهال های سالم ( عاری از عوامل بیماریهای ویروسی و شبه ویروسی )

ب – در مناطق آلوده به آفت پسیل مرکبات :

مبارزه با پسیل در تمامی باغ ها، پارک ها و منازل به منظور ریشه کنی آن با حشره کش های مناسب به منظور کاهش خسارت آفت پسیل و کاهش انتقال و گسترش بیماری

رعایت اصول قرنطینه ای وجلوگیری ازانتقال نهال، پیوندک و چوب از مناطق آلوده به بیماری میوه سبز به مناطقی که تا بحال بیماری میوه سبز از آنجا گزارش نشده است.

ردیابی علائم بیماری در باغ ها و ردیابی عامل بیماری در درختانی که مشکوک به آلوده بودن آنها می باشید، با استفاده از آزمون پی سی آر.

حذف درختان آلوده در باغ ها و مناطقی که در آنها آلودگی به تازگی شروع شده است. در صورتیکه آفت پسیل کنترل نشود از بین بردن درختان آلوده تاثیری در گسترش بیماری گرینینگ مرکبات ندارد.

استفاده از نهال های سالم ( عاری از عوامل بیماری های ویروسی و شبه ویروسی در باغ های جدید الاحداث ) ومراقبت های بعدی از نظر آلودگی به آفت پسیل و بیماری میوه سبز

زمان ردیابی

مناسبترین زمان برای ردیابی و نمونه برداری ازدرخت، درفصل پائیز و اوایل زمستان و روی شاخه های یکساله می باشد. زیرا رشد برگها کامل شده و علائم را بخوبی نشان می دهند و همچنین امکان جمع آوری میوه ( که علائم آن برای تشخیص بیماری اهمیت دارد ) نیز وجود دارد.

نگارندگان :

مهندس جاوید عباسی، دکتر محمد صالحی، مهندس عزیزاله امیری، مهندس حمید دبیری

منابع :
صالحی، م.، فقیهی، م. م.، خوانچه زر، ا.، باقری، ع. و ایزدپناه، ک. .۱۳۹۱ بررسی مناطق مرکبات خیز جنوب ایران از نظر وجود بیماری میوه سبز و ناقل آن. بیماری های گیاهی .۱۹۵-۲۰۸ :۴۸