کود زیستی فسفاته بارور ۲

کود زیستی فسفاته بارور ۲

کودهای زیستی ،بازگشت به طبیعت

بشر از دیرهنگام به فکر جبران کمبود مواد غذایی خاکها با استفاده از کودهای آلی بقایای گیاهی و فضولات حیوانی بوده است. اما چون تولید مقادیر زیاد این کودها به آسانی ممکن نبوده و انسان قادر به کنترل مشکلات بهداشتی ( گسترش بیماریهای مشترک انسان و حیوان ) نبود ، به نسل دوم کودها یعنی کودهای شیمیایی روی آورد ، اما آسیبهای زیست محیطی و تغییر بافت شیمیایی، فیزیکی و زیستی خاکها و مشکلات بهداشتی، بشر را به فکر جایگزین دیگری انداخت. این دلایلی، عامل بازگشت به کودهای آلی با تغییراتی در قالب کشاورزی آلی یا ارگانیک بوده است. در گام بعدی، نسل سوم کودها به نام کودهای زیستی پا به عرصه کشاورزی جهان نهاده و نور امیدی بر مسیر کشاورزی پایدار و سالم تاباند. کودهای زیستی متشکل از باکتریها و همچنین قارچهای مفیدی هستند که هر یک به منظور خاصی تولید میشوند، مانند تثبیت ازت ، رهاسازی یونهای فسفات ، پتاسیم و آهن از ترکیبات نامحلول آن، این باکتری ها معمولا در اطراف ریشه مستقر شده و گیاه را در جذب عناصر همیاری می کنند. اکنون روشن است این باکتری ها تنها یک نقش ندارند، یعنی علاوه بر کمک به جذب عنصری خاصی، باعث جذب سایر عناصر ، کاهش بیماری ها، بهبود ساختمان خاک و در نتیجه تحریک رشد بیشتر گیاه و افزایش کمی و کیفی محصول می شوند. بدین لحاظ، از نظر علمی این باکتری ها تحت نام کلی محرک رشد گیاه یا PGPR (Plant Growth Promoting Rhizobacteria) نامیده میشود . از آنجا که این باکتریها از خاک گرفته می شوند، مزایای فراوانی دارند. این گونه کودها منشا طبیعی داشته، بنابراین استفاده از آنها رجوع به طبیعت و بهره برداری از اجزای طبیعت برای بهتر ساختن آن محسوب میشود، این کودها آلودگی زیست محیطی کودهای شیمیایی را کاهش داده و خود موجب احیا و حفظ محیط زیست می شوند. کود زیستی فسفانه بارور ۲ نمونه ای از این کودهاست، که معرفی و نحوه مصرف آن در پی می آید .

کودهای زیستی فسفاته بارور ۲ دستاوردی از بخش پژوهشی کشور

فسفر یکی از مهمترین عناصر حیاتی است که به مقدار زیاد و به شکل ترکیبات معدنی و آلی در خاک وجود دارد. گیاهان تنها می توانند فسفات غیر الی محلولی را جذب کنند که معمولا میزان آن در خاک کم تر از نیاز گیاه است. کمبود فسفر نه تنها بر میزان رشد تأثیر میگذارد. بلکه روی تشکیل گل، بذر، میوه، ماندگاری و کیفیت آن نیز مؤثر است. از سوی دیگر، منابع معدنی اقتصادی فسفات در جهان رو به اتمام است و مصرف کودهای شیمیایی فسفاته نیز باعث تخریب ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک شده و خسارات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند. مصرف کودهای زیستی موجب کاهش مصرف کودهای شیمیایی شده و به حفظ محیط زیست، حاصلخیزی زمینهای کشاورزی و عملکرد زراعی بیشتر و بهتر گیاهان می انجامد .در این راستا با تصویب و اجرای یک طرح پژوهشی در شورای پژوهش های علمی کشور ، تیمهایی متشکل از متخصصان رشته های میکروبشناسی، فیزیولوژی گیاهی، زنتیکی گیاهی، خاکشناسی ، فیزیولوژی زراعــی، بیوتکنولوژی صنعتی و مهندسی صنایع ( در مجموع ۲۵ نفر ) در گروه پژوهشی میکروبیولوژی کاربردی جهاد دانشگاهی واحد تهران و شرکت زیست فناور سبز تشکیل شد که در ۴ گروه تحقیقاتی به فعالیت پرداختند . پس از طی مراحل متعدد، ۲۲ سویه باکتری حل کننده فسفات از خاکهای بومی ایران جداسازی شد و از این تعداد، در نهایت دو سویه برتر برای استفاده در فرمولاسیون کود زیستی فسفاته بارور ۲ انتخاب گردید . یک سویه ازین باکتریها ، باکتری ( p5 ) با تولید اسیدهای آلی باعث رها سازی فسفات از ترکیبات معدنی می شود . سویه دیگر (باکتری P۱۳)، با تولید و ترشح آنزیم فسفاتاز باعث رهاسازی فسفات از ترکیبات آلی آن میشود ، پس از انتخاب این دو باکتری، از طریق روشهای بیوشیمیایی و باکتریولوژی افتراقی، اقدام به شناسایی جنس و گونه آنها و مراجعه به منابع شد، زیرا دانستن این مطالب کمک زیادی به پژوهش های بعدی و همچنین کسب اطلاعات در مورد خواص مفید یا بیماری زایی احتمالی باکتری ها می نمود. همزمان با این اقدامات، آزمونهای لازم برای سنجش کمی و کیفی میزان تحمل باکتریها به شوری، دمای بالا، pHهای مختلف، میزان رشد و توانایی انحلال فسفات آن ها در شرایط مختلف انجام شد. این باکتری ها قادرند دامنه PH بین ۵ تا ۱۱ و درجه حرارت تا ۳۵ درجه و شوری تا ۳.۵٪ را به خوبی تحمل نمایند. همچنین، اثرات متقابل باکتری ها بر رشد و تواناییهای یکدیگر و تاثیرپذیری آنها در رقابت با باکتریهای موجود در خاک مورد مطالعه قرار گرفت . به همین ترتیب، آزمایشهای گلخانه ای با استفاده از باکتریهای نشاندار شده، مشخص کرد که هردو باکتری غیر همزیست یا همزیست اختیاری (همیار) باکتریها گیاه هستند، گرچه هر دو باکتری وابستگی به ریشه گیاه و ترشحات آن دارند. فعالیتهای بعدی پژوهشگران متوجه طراحی فرمولی برای حامل نگهدارنده باکتری به مدت طولانی بوده است. در کنار این تحقیقات، روشهای مصرف نیز تدوین شد که در ۵ سال متوالی (از سال ۱۳۷۹ تا سال ۱۳۸۳) در ۱۷ آزمایش مزرعه، موثر بودن آنها به طور عملی به اثبات رسید. ازمایشهای مشاهده ای به صورت دستی و مکانیزه در بیش از ۳۳۰۰ نقطه کشور نیز به انجام رسیده و به طور مستمر ادامه دارد. هم اکنون محصول در بسته هایی ۰۰ ۱ گرمی پودر جامد مرطوب، استریلی و قابل نگهداری در دمای اتاق به مدت حداقلی شش ماه، عرضه میشود. هر بسته برای مصرف در یک هکتار زمین زراعی یا صداصله درخت به همراه حداکثر ۵۰% کود شیمیایی فسفاته توصیه شده برای هر مزرعه به کار می رود.

دستورات عمومی

۱- همان طور که در دستورالعمل روی بسته های کود زیستی فسفاته بارور ۲ آمده است این کود به همراه مقادیر معینی از کود شیمیایی فسفاته باعت بیشترین افزایش عملکرد محصول می گردد. لذا از کاربرد مقادیر بیشتر کود شیمیایی فسفاته خودداری نمایید. برای راحتی مصرف کنندگان محترم استفاده از جدول زیر توصیه میشود. مطابق با جدول فوق، روشن است در صورتی که طبق آزمایش خاک، فسفر قابل جذب بالاتر از ۱۵ppm بود، کود شیمیایی فسفاته بایستی حذف شود. اما اگر فسفر قابل جذب پایین تر از ۱۵ppm بود، باید میزان مصرف کود شیمیایی فسفاته باید به نصف مقدار توصیه شده توسط آزمایشگاه کاهش یابد.

۲ – کودزیستی فسفاته بارور-۲ حاوی باکتریهایی است که با ترشح اسیدهای آلی و آنزیم قسفاتاز باعث رهاسازی فسفات از ترکیبات معدنی و آلی آن می شوند، بنابراین لازم است:

• بسته های کود در دمای کمتر از ۳۵ درجه نگهداری شود.
• از قراردادن در تابش مستقیم و طولانی آفتاب این کود بپرهیزید.

۳ – از آنجایی که در شرایط استریل تهیه شده است تمام محتوی هر بسته را ظرف یک روز مصرف کنید.

۴ – به جز کود شیمیایی فسفاته (کودسیاه)سایر کودهای شیمیایی و سموم طبق معمول استفاده شود.

۵ – در موقع حل کردن کودزیستی فسفاته بارور-۲ در آب موادی که شناور می شوند عامل موثره کود نیستند ، باکتریها در آب معلق بوده و با چشم دیده نمیشوند. بنابراین حذف مواد شناور با صافی کردن بوسیله پارچه ای ظریف (مانند جوراب زنانه) جهت عدم انسداد نازل ها اشکالی ندارد.

ویژگیهای کود زیستی فسفاته بارور ۲

سازگاری با اقلیم کشور ایران :

جداسازی سویه های مختلف باکتری از خاکهای ایران و آزمایشهای متعدد انجام شده بر روی آنها نشان میدهد که بارور ۲ با شرایط محیطی بومی مزارع کشور سازگار است .

کاهشی مصرف کود شیمیایی فسفاته:

استفاده از کود فسفاته بارور ۲ باعث میشود مقدار مصرف کودهای شیمیایی فسفاته به نصف تقلیل یابد .

افزایش عملکرد:

نمایشهای آماری صورت گرفته در سال های مختلف بر روی محصولات زراعی و باغی افزایش عملکرد تا ۵ درصد و همچنین افزایش کیفیت محصولات را نشان می دهد. نتایج بدست آمده در بیش از ۳۳۰۰ مزرعه نمونه محصولات مختلف نشان میدهد استفاده از این کود زیستی نسبت به کود شیمیایی فسفاته به تنهایی ، باعث افزایش محصول با میانگین ۲/۱۶ میشود .

حمل و نقل ارزان :

تولید کود زیستی فسفاته بارور ۲ که در بسته های ۱۰۰ گرمی برای یک هکتار تولید شده است باعث شده است تا هزینه های حمل و نقل و انبارداری به دلیل کمی وزن و کوچکی بسته ها بسیار پایین باشد.

کاهش بیماریها:

در منابع متعددی اثر باکتری P۱۳ در کاهش بیماریهای باکتریایی و قارچی خاکزی ذکر شده است. در عمل، مشاهدات تیم پژوهشی و همچنین کشاورزان، حاکی از کاهش قابل توجه این بیماری ها در اثر استفاده از کود زیستی فسفاته بارور- ۲ بوده است.

سازگاری با سایر کودها و سموم:

آزمایشها نشان می دهد تاثیر متقابلی بین این کود و سایر کودها و سموم فعلی موجود در بازار وجود ندارد. به هر حال، برای اجتناب از آثار سوی ناشی از فشار اسمزی بر باکتریهای موجود در این کود ، توصیه میشود تا در هنگام مصرف حد الامکان از اختلاط آن به ویژه با سموم اجتناب گردد .

توانایی حل کنندگی فسفات بالا:

در فرمولاسیون این کود سویه هایی از باکتریهای ترشح کننده اسید و باکتریهای ترشح کننده آنزیمهای فسفاتاز وجود دارد. روش های غربالگری برای جداسازی اولیه و آزمایشهای مقایسه ای متعدد نشان میدهد، سویه های باکتری به کار رفته بیشترین قدرت حل کنندگی فسفات از ترکیبات معدنی و آلی آن را دارند.

کلنی شدن با ریزوسفر گیاه:

آزمایشها نشان میدهند باکتریهای موجود در کودزیستی فسفاته بارور-۲، همیار ریشه گیاهان بوده و در زمینهای زراعی به خوبی با سایر باکتریها بویژه باکتریهای مضر رقابت می کند. مشاهدات نشان می دهد کلنی شدن این باکتری ها با ریزوسفر گیاه موجب کاهش بیماریهای میکروبی محصولات زراعی نیز می گردد.

حفظ خصوصیات ژنتیکی :

روش به کار گرفته شده برای تولید این کودها ، پایداری ژنتیکی باکتریهای مفید موجود در آن را تضمین میکند.

پایداری در هنگام انبارداری و نگهداری آسان:

برای سهولت توزیع و دسترسی مصرف کننده، فرمولاسیون کود زیستی فسفاته بارور-۲ به نحوی است که حداقل شش ماه پایداری ان تضمین می گردد، در این مدت بسته های کود زیستی می توانند در شرایط معمولی انبارداری نگهداری شوند. فرمولاسیون های جدیدتر در حال تحقیقی می باشند.

روشی مصرف آسان:

از نظر ماهیت. کودهای زیستی متفاوت از کودهای شیمیایی بوده و نیازمند به تدوین روشی مصرف خاصی هستند. بدین دلیل کودزیستی فسفاته بارور- ۲ به صورت پودر مرطوب در شرایط استریل بسته بندی شده است. بهترین روشهای مصرف که از جمع بندی نتایج آزمایش های متعددی به دست آمده اند در جزوه حاضر آورده شده اند . اساس تدوین روشهای مصرف، رساندن باکتریهای موجود در این کود زیستی به ریشه گیاه می باشد .

بررسی آماری از مزارع مصرف کننده کود زیستی فسفاته یارور-۲ در کشور نشان میدهد که :

با رعایت موارد زیر احتمال تاثیرگذاری کودزیستی فسفاته بارور- ۲ بیشتر میشود :

1. کاهش مصرف کود شیمیایی فسفاته به میزان ۵۰ درصد یا کمتر از مقدار توصیه شده بر اساس آزمون خاک (جدول صفحه قبلی).
2. مصرف همزمان کود زیستی فسفاته بارور-۲ با کودهای زیستی ازته.
3. مصرف همزمان کودزیستی فسفاته بارور-۲ با کودهای آلی مانند بقایای گیاهی و یا فضولات حیوانی.
4. مصرف همزمان کود زیستی فسفاته بارور-۲ با کودهای ریز مغذی.

همچنین در موارد زیر احتمالی تأثیرگذاری کودزیستی فسفاته بارور کاهش مییابد :

1. فسفر قابل جذب خاک بیش از ۳۰ پی پی ام باشد.
2. استفاده از کود شیمیایی فسفاته به میزان بیش از ۵۰ درصد مقدار توصیه شده و یا بیش از ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار.
3. هدایت الکتریکی (EC) خاک بیش از ۶۰۰۰ میکرو زیمنس باشد.
4. مصرف کود پتاسه به میزان بیش از ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار.

روشهای استفاده از کود زیستی فسفاته بارور-۲ :

روش ۱: استفاده در هنگام کشت (بذرمال) :

یک دستگاه سم پاشی دستی را به خوبی بشویید. سپس هر بسته ۱۰۰ گرمی کودبارور-۲ را در حدود ۵ لیتر آب به خوبی حل کنید. محلول حاصل را با پارچه ای صاف نموده و داخل سم پاش بریزید. بذرهای مورد نیاز را روی پلاستیک پهن کنید و محلول مزبور را روی آن بپاشید. با وسیله ای مانند بیل ، بذرها را زیر و رو کنید تا به خوبی به کود زیستی فسفاته بارور-۲ آغشته شوند . در صورتیکه کشت به صورت مکانیزه انجام میشود میتوانید بذرها را در سایه به مدت یک یا دو ساعت خشک کنید تا دستگاه بذر کار دچار مشکل نشود.

روش ۲ : استفاده در آب آبیاری (سرک) :

کود زیستی فسفاته بارور-۲ را در یک بشکه آب حل کنید و آن را در مسیر آبیاری قرار دهید. هنگامی که اب به اواسط زمین رسید، شیر بشکه یا سوراخ آن را باز کنید تا محلول حاوی بارور ۲ وارد کرتها شده و به همه نقاط زمین برسد .

لازم به ذکر است که تحریبات قبلی نشان می دهند، مصرف بارور- ۲ به روش ۱ افزایش محصول بیشتری را به همراه خواهد داشت. اما اگر در اولین آبیاری پس از زمستان یک بار دیگر به روش سرک ( روشی ۲) کود زیستی بارور- ۲ مصرف شود، افزایش محصول باز هم بیشتر خواهد شد.

سوالات مشترک

آیا کود زیستی فسفاته بارور-۲ تاثیری بر بیماریهای گیاهی دارد؟

طبق مشاهدات کشاورزان و گزارش کارشناسان کشاورزی در کشور و همچنین منابع متعدد علمی، تاثیر باکتریهای موجود در این کود بر کاهش بیماریهای ناشی از باکتریها و قارچهای خاکزی محرز شده است. پژوهشهای بیشتر برای اثبات علمی این اثربخشی در حال انجام است.

آیا کود زیستی فسفاته بارور- ۲ و سموم مختلف علف کشی و قارچ کش و….تاثیری بر یکدیگر دارند؟

خیر، بررسیهای متعدد نشان میدهد استفاده از سموم رایج تا ۱۰۰۰ برابر غلیظتر از مقادیر توصیه شده، اثر منفی بر کود زیستی بارور-۲ ندارد.

آیا می توان سموم و کود زیستی فسفانه بارور-۲ را همزمان مصرف کرد؟

بله، اما به دلیل شوک اسمزی احتمالی وارده به باکتری، توصیه میشود از مخلوط کردن ان با غلظتهای بالای سایر کودها و سموم اجتناب گردد. لذا بهتر است مصرف سایر کودها و سموم مختلف در مرحله ای جداگانه انجام گیرد.

آیا مصرف بیشترکود بارور-۲ باعث افزایش بیشتر محصول می شود؟

خیر، اما اگر کودزیستی بارور-۲ در چند نوبت به فواصل ۳۰ تا ۴۰ روز استفاده شود، احتمال افزایش بیشتر محصول وجود دارد .

آیا کود زیستی فسفاته بارور – ۲ بر افزایش کیفیت نیز تاثیر دارد؟

به دلیل جذب متعادل عناصر در حضور کودهای زیستی، تقریبا در تمام موارد کشاورزان شاهد افزایش کیفیت محصول خود بوده اند.

آیا مصرف زیادترکود زیستی فسفاته بارور-۲ اثر سوء بر محصول زراعی دارد؟

خیر، به دلیل ماهیت طبیعی کودهای زیستی ، مصرف زیادتر این نوع کودها هیچ گونه مسمومیت یا اثر سو نمی تواند داشته باشد.

آیا کودزیستی بارور-۲ هیچ گونه اثر سوء بهداشتی بر انسان ندارد؟

خیر، نتایج آزمایش های گروه پژوهشی و همچنین نتایج بدست آمده در سراسر جهان هیچ گونه اثر سو بهداشتی برای باکتریهای فرموله شده در این کود زیستی را نشان نمیدهد.