پروانه میوه خوار پسته

پروانه میوه خوار پسته یا پروانه مغز خوار پسته (Recurvaria pistaciicola)

پروانه میوه خوار پسته (Recurvaria pistaciicola) که در اصطلاح به آن داغوی پسته می گویند جزء مهم ترین آفات پسته بوده و محدوده گسترش و انتشار آن شامل تمامی مناطق پسته کاری کشور از جمله استان قزوین می باشد که در بعضى از سال ها با توجه به شرایط آب و هوایى و همچنین عدم رعایت مسائل بهداشت باغى، پروانه میوه خوار پسته مى تواند خسارات قابل توجهى را به محصول اغلب رقم های پسته وارد کند. این نشریه با هدف آشنایی شما پسته کاران زحمت کش با نحوه زندگی وخسارت این آفت و چگونگی مبارزه شیمیایی وغیر شیمیایی با آن تهیه و تدوین گردیده است، امید آنکه راهگشای شما عزیزان در تولید محصول بیشتر و مرغوبتر باشد.

مشخصات ظاهری آفت پروانه میوه خوار پسته

پروانه ای است که عرض آن با بال های باز ۹.۵ تا ۱۱ میلی متر می باشد، بال های جلویی به رنگ خاکستری روشن با خال های کوچک سیاه رنگ و در قاعده هر یک از بال های جلویی لکه سیاه رنگی دیده می شود.

تخم ها به اندازه ۰.۵ تا ۰.۸ میلی متر به رنگ سفید که روی برگ و گاهی دم میوه و دانه های پسته گذاشته می شوند. لاروها به رنگ زرد با نوارهای عرضی قرمز که در سنین بالا این نوارها سبز کم رنگ می شوند و حداکثر طول آن ها به ۱۲ میلی متر می رسد. شفیره فاقد کرک و مو، قهوه ای رنگ به طول ۸ میلی متر می باشد که داخل پیله نازکی تشکیل می شود.

دوره زندگی (زیست شناسی) :

زمستان گذرانی پروانه مغز خوار پسته بصورت لارو کامل داخل پیله های نازک سفید مایل به خاکستری در زیر پوست کهنه درختان مسن پسته یا لابلای کلوخه های زیر درختان می باشد. در شرایط آب و هوایی استان قزوین، لاروها در اوایل اردیبهشت به شفیره تبدیل شده و بعداز ۲ هفته یعنی بین ۱۵ تا ۲۵ اردیبهشت ظهور پروانه ها نسل اول در باغات پسته قزوین و بوئین زهرا به تدریج انجام می گیرد (هم زمان با شروع تشکیل میوه ها). پروانه های ماده بعد از جفت گیری تخم های خود را بصورت انفرادی روی برگ و گاهی میوه های تازه تشکیل شده می گذارند. تخم ریزی تدریجی است و تا ۱۵ روز هم به طول می انجامد. تخم ها حدود دو هفته بعد تفریخ شده و لاروهای ریز از محل دم میوه وارد آن شده، از جنین تازه تشکیل شده تغذیه می نمایند سپس با سوراخ کردن میوه از آن خارج شده و وارد میوه های دیگر می شود(شکل ۴). دوره لاروی ۳۵ روز طول می کشد که بعد از آن لارو ها با خروج از آخرین دانه و با حرکت به سمت پائین روی شاخه ها آمده و در ارتفاع ۱ تا ۱.۵ متری از سطح زمین زیر پوستک های درختان قدیمی حجره درست کرده و اطراف خود پیله می تند و تا اوایل اردیبهشت سال بعد به استراحت می پردازد. در مناطق محدودی از باغات سنتی حومه شهر و یا باغاتی که منبع نوری دارند، پیله ها اواخر مرداد ماه به شفیره تبدیل شده که پس از یک هفته پروانه های نسل ۲ به پرواز در می آیند، لاروهای این نسل، با سوراخ کردن پوست میوه وارد آن شده چنانچه پسته خندان باشد از مغز آن و اگر دهن بسته باشد از پوست نرم آن تغذیه می نمایند. لاروها بعداز تغذیه میوه را ترک کرده و خود را به محل های استراحت ( مانند نسل اول ) رسانده و پیله تشکیل می دهند. استراحت این لاروها در داخل پیله تا اوایل اردیبهشت سال بعد به طول می انجامد. بطوری که ملاحظه شد پروانه میوه خوار پسته ، عمدتا یک نسل و در بعضی موارد ۲ نسل در سال دارد.

نحوه خسارت پروانه مغز خوار پسته:

خسارت پروانه مغز خوار پسته (Recurvaria pistaciicola) در دو مرحله صورت می گیرد مرحله اول که مربوط به لاروهای نسل اول می باشد از اواخر اردیبهشت ماه ؛ هنگامی که دانه های پسته به اندازه ارزن هستند تا اوایل تیر ماه ادامه دارد ؛ دانه های خسارت دیده قهوه ای شده و همگی خشکیده و ریزش می کنند( شکل ۵) و در زیر درختان مشخص می باشند میزان خسارت هر لارو بین ۷ تا ۱۲ عدد میوه می باشد. خسارت مرحله دوم که در بعضی باغات بصورت محدود مشاهده می شود مربوط به لاروهای نسل دوم در شهریور ماه می باشد که به علت تغذیه لاروها از پسته های خندان ؛ پسته ها نیم مغز شده و با نفوذ قارچ های مولد افلاتوکسین داخل آنها ، بد مزه وغیر قابل استفاده می شوند. خسارت این لاروها روی پسته های دهن بسته موجب کثیفی و کدر شدن پسته استخوانی شده که در اثر شستشو نیز بر طرف نمی گردد و همین امر بازار پسندی آن را به شدت کاهش می دهد.

دوره ظهور آفت به منظور انجام مبارزه شیمیایى

دوره ظهور Recurvaria pistaciicola بسته به مناطق مختلف و شرایط آب و هوایى متفاوت بوده و سمپاشى در زمان ظهور حداکثر حشرات کامل (پیک ظهور حشرات کامل) به طور معمول مصادف با ارزنی شدن میوه هاى پسته با سموم موثر انجام مىشود. ذکر این نکته ضرورى است که معمولا این آفت را بیشتر در باغات مسن میتوان دید، البته در باغات جوان نیز خسارت وارد مىکنند. براى سمپاشى علیه پروانه مغز خوار پسته باید از حضور آفت در باغ اطمینان حاصل نمود، با استفاده از دو روش ذیل مىتوان به آلودگى باغ پى برد.

الف – با توجه به سابقه باغ (آلودگى به پروانه میوه خوار پسته در سالهاى قبل)

ب – بررسى پوستکهاى درختان در اسفند ماه براى مشاهده لارو یا شفیره میوه خوار

روش های مبارزه با پروانه میوه خوار پسته :

الف – مبارزه زراعی و غیرشیمیایی

1. شخم پاییزه پای درختان جوان پسته به منظور از بین بردن لاروهای زمستان گذران.
2. استفاده از تله های مقوایی موج دار و کنفی در اطراف تنه درختان برای جمع آوری لاروها از اواخر فروردین ماه و جمع آوری و سوزاندن آنها بعد از یک الى دو هفته ، لازم به توضیح است در مناطقی که این آفت دو نسل دارد در اواخر مرداد ماه نیز این کار باید تکرار گردد.
3. استفاده از تله های فرمونی
4. استفاده از دشمنان طبیعی ( زنبورکوپیوزوما تخم آفت را از بین می برد)

ب – مبارزه شیمیایی

سمپاشی فقط علیه تخم و لاروهای نسل اول پروانه مغز خوار پسته ، همزمان با خروج لاروها از تخم به محض شروع تشکیل میوه های پسته؛ انجام می گیرد که در این هنگام دانه های پسته به اندازه ارزن شده اند. این سمپاشی بعداز ۲ هفته باید تکرار گردد. سموم توصیه شده:

1. لاروین به نسبت ۱.۵ در هزار ( چون لاروین موجب افزایش جمعیت پسیل می شود در نوبت دوم از سم میتاک استفاده شود)
2. میتاک به نسبت ۱.۵ در هزار
3. لبایسید به نسبت ۱.۵ در هزار
4. اکسی دیمتون متیل ۱.۵ در هزار
5. زولون ۲.۵ در هزار

لازم به ذکر است به تاخیر انداختن زمان مبارزه با Recurvaria pistaciicola علاوه بر وارد کردن خسارت، تاثیر سم را نیز کاهش مىدهد. بدیهى است در صورت عدم مبارزه مناسب، لاروهای پروانه میوه خوار پسته پس از خسارت به میوه ها به سمت پوستکهاى درختان و خاک حرکت نموده و در آنجا مستقر خواهند شد.