مگس سفید گلخانه (سفید بالک)

مگس سفید گلخانه (Trialeurodes vaporariorum (Hom.,Aleyrodidae))

از آفات مهم محصولات کشاورزی بوده که بر روی محصولات گلخانه ای در مناطق سردسیر و در نواحی گرمسیر در طبیعت نیز فعالیت می کنند ، مگس سفید یا سفید بالک از آفات مهم گلخانه ها است . به تعداد زیادی از گیاهان از جمله ریحان ، نخود فرنگی ، کاهو، سیب زمینی ، گوجه فرنگی و توتون حمله و به آنها خسارت وارد می کند.

مناطق انتشار مگس سفید گلخانه :

این حشره گونه ای تقریبا همه جایی بوده و در تمامی نواحی گرمسیر در طبیعت و در مناطق سردسیر در گلخانه ها فعالیت میکند.

گیاهان میزبان Trialeurodes vaporariorum

از عمده ترین گیاهان میزبان آن میتوان به ریحان ، کاهو ، سیب زمینی ، خیار ، خربزه ، کدو، توتون ، گوجه فرنگی، لوبیا روغنی و از گیاهان زینتی نیز ژربرا، شمعدانی و داودی ، گل کاغذی، بگونیا، گل میمون، شاه پسند و ختمی چینی اشاره نمود.

شکل شناسی

حشره کامل : بدن و بالها به رنگ سفید است که این رنگ ناشی از ماده سفید رنگ مومی و چسبناکی است که روی بدن را می پوشاند طول بدن 1 تا 1.5 میلیمتر بوده و ماده ها معمولا بزرگتر از افراد نر هستند.

تخم : بیضی شکل و تقریبا 2.86 میلیمتر هستند ، که ابتدا سبز متمایل به زرد بوده و سپس به رنگ تیره در می آیند. تخمها دارای پایه است که پایه آن داخل بافت گیاه قرار دارد. تخمها به صورت انفرادی یا دسته ای در زیر برگ. در دسته های معمولا کروی قرار می گیرد.

پورہ : پوره های تازه از تخم در آمده به رنگ سبز روشن بوده و بدنی پهن دارند.

خسارت مگس سفید گلخانه :

مگس سفید گلخانه با تغذیه از شیره گیاهی میزبان سبب ضعیف شدن بوته ها شده و با ترشح عسلک نیز باعث جلب گرد و خاک می شود و هم چنین در روی عسلک ترشح شده قارچهای ساپروفیت رشد کرده و گیاهان به رنگ قهوه ای روشن در می آیند. این آفت ناقل بیش از ۱۹ عدد عامل بیماری زا گیاهی است . تغذیه پوره ها بسیار شدیدتر از حشره کامل می باشد. محصول دهی کاهش می یابد و حتی در صورت محصول دهی نیز کیفیت میوه ها نا مرغوب می گردد . در صورت عدم کنترل این حشره امکان دارد گیاهان کاملا خشک شوند.

زیست شناسی :

سیکل زندگی مگس سفید تابع دمای محیط است و به طور معمول هر ۱۹ تا ۲۵ روز یک نسل ایجاد می کند. این حشره دارای چهار مرحله پورگی است و مرحله چهارم پورگی در واقع مرحله شفیرگی است . به لارو سفید بالک ها Crawlers می گویند . افراد کامل و پوره ها عموما در سطح زیرین برگها یافت میشوند . تخمها در زیر برگها و در دستجات معمولا کروی شکل قرار می گیرند. هر دسته تخم حاوی ۱۵-۵ عدد تخم میباشد.هر حشره ماده روزانه به طور متوسط ۷-۵ عدد و در طول عمر خود نیز ۱۵۰-۱۰۰ عدد تخم تولید می کند طول دوره تخم گذاری ۴-۳ هفته میباشد. مرحله جنینی در شرایط عادی گلخانه در ۲-۱ هفته به اتمام میرسد. طول این مرحله بسته به دمای محیط متغییر است . بسته به شرایط مختلف در سال ۱۲-۴ نسل تولید می کند.

مدیریت تلفیقی آفت مگس سفید گلخانه :

الف – کنترل زراعی :

• کاشت نهال یا نشاء بدون آلودگی
• از بین بردن علف های هرز داخل گلخانه
• بازرسی دقیق گلخانه و ضدعفونی آن پس از برداشت محصول و قبل از کاشت مجدد

ب – کنترل بیولوژیکی و غیر شیمیایی :

قارچ ها به عنوان مؤثرترین گروه عوامل بیمارگر کنترل کننده سفیدبالک ها می باشند. در بین قارچ ها گونه های Beauveria bassiana و Lecanicillium muscarium بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. از مهمترین پارازیتوئیدهای مگس سفید گلخانه می توان به زنبورهای خانواده Aphelinidae اشاره کرد که در این خانواده گونه های Encarsia formosa و Eretmocerus mundus بیشترین استفاده عملی را در کنترل بیولوژیک به خود اختصاص می دهند. از راه های کنترل Trialeurodes vaporariorum در شرایط گلخانه رهاسازی هفتگی به محض مشاهده اولین سفیدبالک ها می باشد. در ایران برای مبارزه با آفت سفید بالک از کنه شکارگر، زنبور انکارسیا و قارچ مایكوتال استفاده می شود.

استفاده از تله های چسبناک زرد رنگ : این تله ها را به تعداد مناسب ( هر بیست متر مربع یک عدد ) در ارتفاع شاخ و برگ گیاه نصب کنید. تکان دادن گیاهان سبب پرواز مگس سفید و به دام افتادن بیشتر آنها میشود. این صفحات را مرتبا تمیز یا تعویض کنید تا قدرت چسبندگی آنها کم نشود.

ج – کنترل شیمیایی :

در گلخانه هایی که انبوهی جمعیت مگس سفید زیاد باشد برای حفظ محصول به ناچار بایستی اقدام به کنترل شیمیایی نمود . چون گلخانه ها محلهای سرپوشیده و محفوظی هستند ، لذا سم پاشی در آنها بایستی توسط کارشناسان مربوطه با انتخاب حشره کشهای مناسب انجام پذیرد . با توجه به سم پاشیهای بی رویه در کشور و مناطق جنوبی استان عليه آفت مگس سفید گلخانه متاسفانه در حال حاضر Trialeurodes vaporariorum به اکثر سموم مقاومت نشان میدهد. از سموم مناسب و توصیه شده توسط سازمان حفظ نباتات کشور میتوان به سموم ذیل اشاره نمود :

• تیاکلوپراید + دلتامترین (پروتئوس)(OD 11%) در جالیز به میزان یک لیتر در هکتار
• آزادیراختین (نیمارین)(EC 0.15%) در جالیز به میزان 2.5 لیتر در هزار
• تیامتوکسام + لامبدا سای هالوترین (افوریا)(SC 24.7%) در خیار و گلخانه به میزان 0.3 لیتر در هزار
• پیرترین(پیرتروم) در خیار و گلخانه به میزان 4 در هزار
• دینوتفوران (استارکل)(SG 20%) در جالیز به میزان 0.75 کیلوگرم در هکتار
• تیامتوکسام (آکتارا)(WG 25) در جالیز به میزان 0.25 لیتر در هکتار
• اسپیرومسیفن (ابرون)(SC 24%) در صیفی جات به میزان 0.5 در هزار

منابع مورد استفاده:

1. خانجانی ، م. ۱۳۸۴. آفات سبزی و صیفی ایران. انتشارات دانشگاه بوعلی سینا .۴۶۷ صفحه.
2. نوربخش، س. و همکاران. ۱۳۹۰. فهرست آفات ، بیماریها و علف های هرز مهم محصولات عمده کشاورزی سموم و روشهای توصیه شده جهت کنترل آنها. انتشارات سازمان حفظ نباتات .۱۹۷صفحه.
3. ابطالی ی .صحراگرد ، ا.، جعفری ،م.ا. و پیروی،ر. ۱۳۷۹. بررسی بیولوژی عسلک پنبه Bemisia tabaci در شرایط آزمایشگاهی و طبیعی در مازندران. خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، صفحه ۱۰۱.