پسته

يكي از محصولات مهمي كه در ايران توليد مي شود پسته است.ايران به عنوان اولين كشور از نظر ميزان توليد اين محصول مي تواند مورد توجه قرار گيرد. پس از ايران كشورهاي آمريكا و تركيه در رده ي دوم و سوم كشورهاي توليد كننده ي پسته در كل دنيا به شمار مي روند.

حال كه ايران توليد كننده ي اصلي پسته در كل دنيا مي باشد لازم است تلاش هاي زيادي جهت افزايش بهروري و كيفيت اين محصول صورت گيرد تا بازار جهاني كماكان در اختيار كشورمان باشد.

در اين بين توسعه ي روش هاي بهينه ي كشت و پروش پسته و استفاده از ادوات مناسب جهت برداشت محصول بايد مورد توجه قرار گيرد.

پسته عموما به صورت دستي دستي برداشت مي شود اما ادواتي همچون لرزاننده ها(شيكر) جهت سهولت در برداشت پسته طراحي شده اند و كم و بيش مورد استفاده قرار مي گيرند.

در اين مطلب سعي مي كنيم يك شناخت اجمالي از اين وسيله بوجود آوريم. اين آزمايش در كشور تركيه در رابطه با مقايسه ي روش هاي برداشت دستي و مكانيكي انجام شده است.

شيكر ها انواعي مختلفي دارند و برحسب نوع لرزشي كه ايجاد مي كنند به دو دسته ي شيكرهاي شاخه اي و شيكر هاي تنه اي تقسيم مي شوند.

شيکر نوع شاخه اي که توسط al Erdogan et طراحي شده است براي برداشت مکانيکي پسته استفاده شد. تصوير زير شيکر طراحي شده را نشان مي دهد. شيکر کاملا هيدروليکي است که توسط PTO تراکتور توان توليد مي کند. قاب اصلي روي اتصال سه نقطه تراکتور سوار مي شود.

تجهيزات شامل يک پمپ هيدروليکي، يک موتور هيدروليکي، يک مخزن، يک سوپاپ کنترل جريان، يک سيلندر هيدروليکي، يک سوپاپ کنترل جهت و يک قاب لوله اي افقي که شيکر را نگهداري مي کند، پاندول و ديگر اجزاي مشخص مي شود.

پمپ هيدروليکي حرکت خود را از گيربکس توسط يک سرعت استاندارد PTO 450 دور بر دقيقه مي گيرد. در ابتدا روغن به سيلندر پمپ مي شود که يک انتهاي آن به بازو و انتهاي ديگر به گيره متصل شده است. هر شاخه محکم به گيره متصل مي شود و سپس روغن به موتور هيدروليکي پمپ مي شود که شاخه را لرزش مي دهد. يک حرکت رفت و برگشتي توسط موتور هيدروليکي به بازوي شيکر منتقل مي شود و فرکانس مي تواند در محدوده 20-10 هرتز توسط کنترل سرعت موتور توسط سوپاپ کنترل جريان به سادگي تنظيم شود .نوسان در محدوده 60-20 ميليمتر مي تواند تغيير کند. شيکر براي برداشت شاخه هاي با ضخامت بالاي 180 ميليمترتوانا است. وزن کل شيکر با يک مخزن خالي kg 260 است؛ بازوي شيکر بين مکانيزم تکان دهنده و انتهاي گيره يک لوله است به طول 34/3 متر، قطر 85 ميليمتر و ضخامت جدار 5 ميليمتر. جرم موتور با موتور متحرک و بازوي شيکر بين پاندول و انتهاي گيره به ترتيب 70 و 56 کيلوگرم هستند. شيکر کامل متعادل مي شود و به صورت پاندول از مکانيزم موضعي توسط يک حلقه موزون که به قاب لوله اي استيل افقي متصل مي شود، نوسان مي کند. اين طراحي به قاب اين امکان را مي دهد که وقتي شيکر در وضعيت نوسان زياد کار مي کند مقداري از نيروهاي غير فعال شيکر را بدون اينکه سبب ارتعاش زياد قاب شود جذب کند. گيره شاخه يک قسمت مهم شيکر است و به صورت ويژه طراحي شده است تا ضررات ممکن به پوست درخت را کاهش دهد؛ گيره شامل يک قاب با دو بالشتک لاستيکي مي شود که يکي ثابت است و ديگري به انتهاي ميله سيلندر هيدروليک متصل شده است. مجموع سطح گيره براي هر يک ازدو صفحه 014/0 مترمربع است و از نوع بالشتک لاستيکي نرم با 20 ميليمتر ضخامت مي باشد.کار گيره توسط يک سوپاپ، و فشار آن روي شاخه توسط يک شير فشار شکن کنترل مي شود.

اثر فرکانس لرزش و نوسان روي درصد برداشت ميوه :

برداشت ميوه در مرحله اول به فرکانس لرزش و نوسان وابسته است که اثر آن در نمودار زير نشان داده شده است:

برداشت مکانيکي به عنوان افتادن ميوه ها قبل از برداشت باضافه برداشت ميوه توسط شيکر از درخت تعريف مي شود.

برداشت در شروع سپتامبر انجام مي شود، در اين فصل نسبت FDF/W برابر 8/6 نيوتن بر گرم بود. نوسان و فرکانس شيکر براي درصد برداشت ميوه متغير هاي مهمي هستند اما درصد برداشت ميوه به نوسان شاخه آزمايشات در باغ ميوه نشان داد که بيشترين برداشت ميوه (100%) در نوسان mm 60 و فرکانس Hz 20 دست يافت .برداشت ميوه در نوسان mm 60 و فرکانس Hz 15 برابر 2/95% بود؛ اما نتايج بهتري در نوسان mm 50 و فرکانس Hz 20 دست يافتند. در اين فرکانس و نوسان برداشت ميوه 5/95% بود شيکر وقتي که با نوسان بلا کار مي کرد سبب ارتعاش زياد قاب شد؛ بنابراين نوسان پايين مي تواند براي برداشت مکانيکي ترجيح داده شود؛ مشاهده شده بود که پسته هاي برداشت نشده با دامنه نوسان 50 ميليمتر و فرکانس 20 هرتز هم نارس بودند و هم بدون مغز.

مقايسه بين برداشت دستي و برداشت مکانيکي :

برداشت دستي و مکانيکي بوسيله تعداد درختان برداشت شده در ساعت(ساعت/درخت) مقايسه شدند.زمان برداشت يک کيلو گرم پسته (min/kg)، زمان برداشت بوسيله يک نفر براي برداشت يک کيلو گرم پسته(min/kg-person). نتايج در جدول زير نشان داده شده است.براي مقايسه ظاهري بازده محصول يک درخت (ميوه تازه) و تعداي درختان در يک هکتار فرض شد که به ترتيب 30 – 25 کيلو گرم بر درخت و 100 درخت در هکتار باشد.بيشترين ميزان برداشت با برداشت مکانيکي بدست آمد.

زمان متوسط که براي برداشت يک درخت مورد نياز بود 82/4 دقيقه بود. براي برداشت مکانيکي يک کيلو گرم پسته توسط نيروي کارگري 56/1 دقيقه مورد نياز است.