کنه تار عنکبوتی ( کنه تارتن یا دو نقطه ای)

شناسایی و کنترل کنه تار عنکبوتی (کنه تارتن یا دونقطه ای)

مقدمه:

کنه دو لکه ای عمومی    Tetranychus urticae Koch جانوریست از بندپایان راسته  Acarina  خانواده  Tetranychidae  که تقریبا در تمام مناطق دنیا انتشار دارد و از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار است. کنه دو لکه ای عمومی که با اسامی کنه دو نقطه ای یا کنه تار عنکبوتی نیز گفته میشود از دیر زمان در ایران وجود داشته است و روی اکثر گیاهان فعالیت دارد و فقط در اروپا بیش از یکصد گونه گیاهی میزبان برای این کنه شناخته شده است. درختان و درختچه های جنگلی و غیر مثمره میزبان این کنه در ایران عبارتند از: افرا، شاه بلوط هندی، توسکا، زبان گنجشک، توت صنوبر، چنار، اقاقیا، نارون، نمدار، ممرز، کاتالپا، انجیر، ختمی درختی، یاسمن، گردو، شب بو، سه رنگ و انواع زیادی از گیاهان زینتی.

شکل شناسی کنه تار عنکبوتی : 

این کنه به خاطر دو لکه ای تیره ای که در پشت خود دارد به کنه دو لکه ای معروف است. این لکه ها بهترین وسیله شناسایی این کنه ها میباشند. جانور کامل این کنه بیضی شکل و طول بدن آن 0.4 تا 0.5 میلیمتر میباشد. رنگ کنه های ماده زمستانگذران قرمز یا نارنجی است. درحالیکه در طول فصل رنگ آنها از زرد کمرنگ متمایل به سبز تا تقریبا تیره تغییر میکند که این تغییرات رنگی با سن آنها و گیاه میزبان ارتباط دارد. تخم کروی و روشن بوده که قبل از تفریخ، رنگ آن قدری کدر میشود.

زیست شناسی کنه دو نقطه ای :

کنه تارتن زمستان را به صورت ماده های قرمز یا نارنجی سپری میسازند. محل زمستانگذرانی بیشتر زیر پوستکهای درختان در انتهای تنه و لابه لای باقیمانده های گیاهی سطح خاک میباشد ولی تعدادی نیز در نواحی بالاتر درخت این مرحله را طی میکنند. در اثنای فصل ، رنگ ماده ها تغییر میکند. کنه های نابالغ سه بار جلد عوض میکنند. اولین پوره ها سه جفت پا دارند ولی پوره های مراحل بعدی دارای چهار جفت پا هستند. کنه هایی که زمستان را روی خاک و یا در قسمتهای پایین درخت گذرانده اند، پس از گرم شدن هوا از همان گیاهان سطح باغ تغذیه میکنند که البته پس از مدتی به قسمتهای بالایی درختان میزبان حرکت مینمایند. در نقاطی که فعالیت این کنه شدید است جمعیتهای بهاری بیشتر در درختان حاشیه راهها و جاده ها متمرکز میشوند. این کنه در تابستان به بالاترین حد خسارتزایی خود میرسد به ویژه زمانیکه شکارگرها و دشمنان طبیعی آن قبلا به وسیله سمپاشیهای نامناسب از بین رفته باشند.

هوای گرم و خشک برای تولیدمثل و افزایش این کنه بسیار مناسب است. اگر حرارت و غذا مناسب باشد، این کنه هر هفته و حتی کمتر، یک نسل تولید میکند و بدین ترتیب میتواند تا بیش از 15 نسل در سال تولید کند. به محض اینکه کیفیت غذا کاهش می یابد، این کنه به کمک باد به نقاط دیگر منتقل میشود. اگر جمعیت دشمنان طبیعی آسیب جدی ندیده باشند، میتوانند با فعالیت شدید خود جمعیت این کنه را کاهش دهند. کاهش یافتن کیفیت غذا در اواخر فصل و کوتاه شدن طول روشنایی روز و سرد شدن هوا تماما کنه را به طرف دیاپوز زمستانی سوق میدهند.

نحوه خسارت کنه تارتن :

جانور با تغذیه بوسیله خرطوم از سطح زیرین برگ شیره نباتی را میمکد و در نتیجه در روی برگ نقاط متعدد و زرد رنگ دیده میشود که این نقاط تغییر رنگ داده و پس از مدتی برگها به رنگ قهوه ای سوخته در می آیند و در این زمان است که برگها شکننده شده و توانایی خود را در انجام عمل فتوسنتز از دست داده و از ساقه جدا میشوند و گاهی برگها در اثر از دست دادن شیره نباتی حول دمبرگ اصلی خمیده میشوند. زمانیکه تعداد کنه ها زیاد باشد پوششی از تار همراه با پوسته بدن جانوران و گرد و خاک سطح برگها را میپوشاند.

مبارزه و کنترل کنه تار عنکبوتی: 

یکی از بهترین راههای مبارزه، حمایت از دشمنان طبیعی این آفت، با کم کردن مصرف غیر ضروری سموم شیمایی میباشد.

مبارزه مکانیکی:

از آنجا که کنه تار عنکبوتی مدتی از زندگی خود را روی علفهای هرز میگذراند. مبارزه با علفهای هرز نقش موثری در کاهش جمعیت آفت دارد. راه دیگر مبارزه با آفت شستشوی درختان آلوده است. آبشویی درختان با فشار زیاد بویژه در تابستان علاوه بر کاهش جمعیت آفات، در شادابی و پاکیزه شدن آنها از گرد و غبار و دوده اتومبیل ها اثر فوقالعاده ای دارد. شتشوی درختان باید در چندین نوبت انجام گیرد. نکته که بایستی به آن توجه شود اثر شگرف آبیاری در جلوگیری از خسارت این کنه است. بیشترین خسارت و حمله این کنه روی درختانی است که تنش آبی دارند.

مبارزه شیمایی:

در صورت طغیان آفت مجبور به استفاده از سموم شیمیایی هستیم. با توجه به اینکه این آفت در بهار قبل از تخمریزی زیر پوست درختان و پوشش سبز زیر درخت و دیگر نقاط زمستان گذرانی میکند. میتوان از طریق سمپاشی اوایل بهار و یا اواخر زمستان روی تنه و شاخه ها موجبات کاهش جمعیت کنه را فراهم کند. برای این منظور میتوان از سموم کنه کش ذیل استفاده نمود:

• اومایت امولسیون 75%        1/5   در هزار
• دیکوفول   18/5  %           1/5   در هزار
• نئورون                            2 در هزار

با رعایت نکات زیر در امر مبارزه علیه کنه عنکبوتی علاوه بر موثر واقع شدن سموم مورد استفاده نتایج بهتری در امر کنترل آفت کسب خواهد شد. – استفاده بیرویه از سموم حشره کش و قارچ کش سبب افزایش جمعیت کنه میشود زیرا علاوه بر تاثیر سوء آنها روی دشمنان طبیعی، سموم شیمیایی مختلف در شیره گیاهی تاثیر نموده و با تغییراتی که در آن میدهد محیط را برای نشو و نما و افزایش جمعیت کنه ها بیشتر مساعد میسازد.

• استفاده به موقع از سموم کنه کش اختصاصی موثر به نسبتهای توصیه شده از افزایش جمعیت و ایجاد خسارت جلوگیری مینماید.
• استفاده از چند نوع سموم کنه کش موثر در یکسال سبب خواهد شد که مقاومت به کنه کشها دیرتر ظاهر شود.

منابع

اسماعیلی، مرتضی —   آفات مهم درختان میوه ایران، انتشارات مرکز نشر سپهر، 512 صفحه

بهداد، ابراهیم — آفات مهم گیاهی ایران، انتشارات نشر یادبود

رجبی، غلامرضا —   آفات درختان میوه سردسیری، انتشارات نشر آموزش کشاورزی

کلیایی، رئوف.، خباز جلفائی، حسین.، میرکمالی، حسین — راهنمای آفات، بیماریها  و علفهای هرز سیب. انتشارات نشر آموزش کشاورزی