سفید بالک توت (Aleuroclava jasmini)

مدیریت سفید بالک توت در فضای سبز شهر تهران

Aleuroclava jasmini s. I. (Hem.: Aleyrodidae)

پیشگفتار

فضاهای سبز شهری بخشی تفکیک ناپذیر و ضروری در ساختار شهرها، به ویژه کلان شهرهایی هستند که با حجم بالایی از آلودگی های گوناگون مواجه اند. توسعه فضاهای سبز به منظور کاهش آلودگی ها و تأمین اکسیژن مورد نیاز برای شهروندان و حیات جانوری مرتبط با آن از اولویت های مدیریت کلان شهرهاست. عوامل تهدید کننده فضاهای سبز شهری، علاوه بر عوامل غیر زنده مانند (آلودگی های ترافیکی)، عوامل زنده نظیر (آفات و بیماریهای گیاهی) را نیز شامل می شود که بسته به شرایط اقلیمی، خسارات فراوانی به درختان و فضای سبز وارد می کنند.

از تابستان سال 1393، در تهران شاهد فعالیت گونه ای سفید بالک روی درختان توت هستیم که با حضور انبوه و ناخوانده خود، علاوه بر خسارتی که می تواند به عنوان یک حشره گیاه خوار به فضای سبز شهر وارد کند، نوعی مزاحمت فیزیکی را در معابر، بوستان ها و … برای شهروندان به همراه داشته است. تحقیقات انجام شده در چند سال اخیر نشان داد که با تشکیل شبکه مراقبت و پایش مستمر این سفید بالک – با هدف تعیین گیاهان میزبان آن، تعیین کانون های آلودگی و شروع فعالیت جمعیت نسل اول و بررسی نوسانات جمعیت مراحل مختلف رشدی آن در شرایط آب و هوای مناطق بیست و دو گانه شهر تهران، و نیز پایش مستمر وضعیت دشمنان طبیعی فعال روی سفید بالک توت – در کنار انجام یک سری اقدامات اجرایی و کنترلی مبتنی بر نتایج حاصل از فعالیت های فوق، می توان تراکم جمعیت این حشره را کاهش داد. در اینجا به راه کارها و اقدامات لازم در راستای مدیریت سفید بالک توت در فضای سبز شهر تهران پرداخته می شود. نگارندگان لازم می دانند از همکاری صمیمانه کارشناسان سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران تشکر و قدردانی کنند.

مقدمه

سفید بالک ها (Whiteflies) حشراتی ریز به طول 3-1 میلی متر هستند و از تمام مناطق جغرافیای جانوری (Zoogeographical regions) گزارش شده اند (6، 7). اکثر گونه ها در نواحی گرمسیری فعالیت دارند و حتی در اروپا تعداد گونه های گزارش شده رابطه نزدیکی با عرض جغرافیایی دارد (2). سفید بالک ها متعلق به خانواده Aleyrodidae، بالاخانواده Aleyrodoidea، زیرراسته Sternorrhyncha و راسته Hemiptera می باشند (5). تاکنون در دنیا نزدیک به 1600 گونه سفید بالک در بیش از 160 جنس شناسایی و توصیف شده اند (4). سفید بالک ها از خطرناک ترین حشراتی هستند که به محصولات زراعی و گلخانه ای در سرتاسر جهان حمله می کنند و اهمیت آنها به عنوان آفت اقتصادی به طور دائم در حال گسترش است. خسارت این حشرات به دو صورت است:

1. سفید بالک ها با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف گیاه میزبان می شوند (خسارت مستقیم).
2. سفید بالک ها به طور غیر مستقیم نیز به گیاه میزبان صدمه می زنند. این حشرات با ترشح عسلک چسبنده، محیط مناسبی برای رشد قارچهای دوده یا فوماژین (Capnodium spp) فراهم می کنند که به نوبه خود سبب اختلال در پدیده فتوسنتز می شود. پوشش سیاه رنگی که در اثر رشد این قارچها در سطح برگ ایجاد می شود، باعث جذب بیشتر نور خورشید شده و ایجاد گیاه سوزی نیز می کند. علاوه بر این، و مهم تر از همه، سفید بالک ها با انتقال بیماریهای ویروسی به گیاه میزبان خسارت وارد می کنند (3).

سفید بالک توت، گونه ای است از جنس Aleuroclava و هیچ کدام از گونه های این جنس تاکنون به عنوان ناقل بیماری های ویروسی به گیاهان شناخته نشده اند. همچنین، هیچ کدام از سفید بالک های شناسایی و گزارش شده در دنیا، ناقل بیماری به انسان نیستند و یا بیماری را از انسانی به انسان دیگر منتقل نمی کنند، لذا از این نظر صدمه ای متوجه انسان نیست؛ تنها در صورت افزایش بیش از حد جمعیت حشرات کامل و پرواز در هوا ، مزاحمت هایی را برای شهروندان ایجاد خواهند کرد و در صورت ورود به دستگاه تنفسی، ممکن است سبب تحریکات تنفسی شوند.

شکل 1- سفید بالک توت: A- پوسته لارو سن چهارم (شفیره)، B- حشرات کامل پشت برگ توت، C- حشره کامل نر (سمت چپ) و ماده (سمت راست)،

به طور کلی، دلایل طغیان سفید بالک توت (Aleuroclava jasmini sensu lato) را در شهر تهران می توان ناشی از موارد زیر دانست:

1. تغییر اقلیم و مساعد بودن شرایط آب و هوایی برای فعالیت این آفت.
2. در دسترس بودن میزبان گیاهی (درخت توت) که به صورت غالب در تمام نقاط شهر تهران کاشته شده است.
3. فعال نبودن و یا عدم استقرار دشمنان طبیعی و کارآمد در فضای سبز شهر تهران که بخشی از آن ممکن است در اثر سم پاشی های عمومی که علیه سایر آفات فضای سبز شهری صورت می گیرد، اتفاق افتاده باشد.

با در نظر گرفتن اینکه سفید بالک های فعال در سبزی کاری های اطراف تهران، گونه های Bemisia tabaci (Gennadius) و Trialeurodes vaporariorum (Westwood)می باشند، فرضیه هجوم سفید بالک توت در اثر سم پاشی های مزارع جنوب تهران صحیح نمی باشد.

تاکنون در دنیا حدود 25 گونه سفید بالک از روی درخت توت (Morus alba) جمع آوری و گزارش شده که از این تعداد، هفت گونه از جنس Aleuroclava می باشد. یک گونه از هفت گونه اخیر که در هندوستان و روی درختان توت حالت طغیانی داشته، فقط در سطح جنس شناسایی شده است (1، 8).

دستور العمل مدیریت سفید بالک توت در فضای سبز شهر تهران

ساده ترین و رایج ترین شیوه برای مدیریت آفات گیاهی استفاده از آفت کش های شیمیایی است. اما باید توجه داشت که کاربرد این آفت کش ها، به ویژه در محیط شهری، با توجه به تماس مستقیم با شهروندان و عوامل زنده دیگر با محدودیت های مرتبط با سلامت آنها همراه است. بنابر این، شیوه انتخاب شده در فضاهای شهری بایستی دارای ویژگی هایی نظیر تأثیر مناسب و قوی بر روی آفت، عدم تأثیر بر موجودات غیرهدف، به ویژه انسان، پرندگان و گونه های مفید نظیر دشمنان طبیعی آفات، و عدم بروز مقاومت در کاربردهای طولانی مدت باشد.

الف – برنامه کوتاه مدت

• ایجاد شبکه مراقبت سفید بالک توت:

استان تهران در حد فاصل منطقه کوهستانی و دشت قرار دارد. سه عامل در اقلیم تهران نقش مؤثرتری نسبت به سایر عوامل دارد: رشته کوه البرز، بادهای مرطوب غربی و وسعت استان. در واقع رشته کوه البرز آب وهوای تهران را معتدل کرده است. در شمال تهران، آب و هوا معتدل و کوهستانی و در نقاط کم ارتفاع، نیمه خشک است. اقلیم استان تهران در نواحی کویری و جنوب گرم و خشک، در نواحی کوهپایه ای سرد و نیمه مرطوب و در نواحی مرتفع، سرد همراه با زمستان های طولانی است. به طور خلاصه می توان گفت در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته است و کلان شهر تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابر این، ضروری است با تشکیل شبکه مراقبت، اطلاعات مورد نیاز (موضوع بند 2) از مناطق مختلف شهر تهران جمع آوری شود. شایسته است که شبکه مراقبت با حضور کارشناسانی از تمام مناطق بیست و دو گانه شهر تهران، و در صورت0000000000 امکان، از شهرهای همجوار تشکیل شود.

• پایش (Monitoring) :
• تعیین دقیق آلودگی گیاهان فضای سبز شهر تهران به سفید بالک توت با انجام بازدیدهای میدانی که به صورت پایش شناور در پارک ها و خیابان های مختلف هر ناحیه از مناطق شهرداری با انتخاب تصادفی و غیر ثابت 30 عدد درخت توت، 15 عدد درخت زیتون و سایر گیاهان به شکل مستمر (هفته های اول روزانه، از اوایل خرداد ماه، یک روز در میان) انجام می شود. شدت آلودگی با مشاهده مراحل مختلف زیستی آفت با در نظر گرفتن تعداد برگ های آلوده نسبت به کل برگهای مورد بررسی به سه حالت کم (کمتر از 30 درصد)، متوسط (60-30 درصد) و زیاد (بیش از 60 درصد) تخمین زده می شود (فرم شماره 1).
• پایش مستمر و هفتگی سفید بالک توت با نصب کارت های زرد چسبنده با رعایت موارد زیر، به ویژه تعداد تله یا کارت توصیه شده (فرم شماره 2):
• تهیه کارت های زرد استاندارد (10 × 25 سانتی متر) که دارای کادرهای مربعی شکل 2 × 2 سانتی متری است (شکل 2).
• انتخاب تعداد 14 عدد درخت توت و 10 عدد درخت زیتون (جمعا 24 درخت) در سه قسمت مختلف از هر ناحیه، به نحوی که بیانگر میزان واقعی آلودگی در منطقه مربوطه باشد.
• شماره گذاری کارت ها و درخت های مورد بررسی (این شماره ها تا پایان دوره پایش ثابت خواهد بود).
• نصب تعداد یک عدد کارت زرد شماره گذاری شده در ناحیه جنوبی هر درخت (بیرونی ترین قسمت تاج در ارتفاع 1.5 تا 2 متری (فواصل نصب کارت های شماره گذاری شده حداقل 50 متر از یکدیگر در نظر گرفته شود).
• تعویض کارت ها با کارت جدید (با همان شماره قبلی) به صورت هفتگی تا زمان خزان برگها.
• شمارش هفتگی حشرات کامل سفید بالک توت و بندپایان مفید (زنبورهای پارازیتوئید و بند پایان شکارگر) در هر کارت. از هر کارت تنها چهار کادر مربعی به صورت تصادفی انتخاب (دو کادر از هر طرف) و تعداد حشرات آنها ثبت شود، و در نهایت نیز میانگین تعداد سفید بالک توت در هر کادر 2 × 2 سانتی متری محاسبه شود.
• تعیین کانونهای آلودگی و شروع فعالیت جمعیت نسل اول سفید بالک روی درختان توت و سایر میزبان های احتمالی، به ویژه زیتون، براساس نتایج حاصل از بندهای بالا.
• بررسی نوسانات جمعیت مراحل مختلف رشدی سفید بالک توت در شرایط آب و هوای مناطق بیست و دو گانه شهر تهران با رعایت موارد زیر (فرم شماره 3):
• انتخاب 20 عدد درخت توت و 20 عدد درخت زیتون و شماره گذاری درختان مذکور در هر ناحیه. فاصله 50 متری درختان از یکدیگر و پراکنش مناسب آنها رعایت شود.
• جمع آوری هفتگی تعداد چهار نمونه برگ از هر درخت به صورت تصادفی، از چهار جهت جغرافیایی و ارتفاع یکسان 1.5 تا 2 متری. این برگها همراه با ذکر کامل مشخصات (شامل نام میزبان، تاریخ و محل جمع آوری و نام جمع آوری کننده) به داخل پاکت کاغذی منتقل شود.
• شمارش و ثبت تفکیکی مراحل مختلف رشدی زنده و فعال
• سفید بالک توت روی برگهای مذکور با استفاده از استرئومیکروسکوپ مناسب در آزمایشگاه. با توجه به کوچک بودن پهنک برگ زیتون، لازم است این مراحل در تمام سطح پشتی برگ شمارش شود، اما در مورد برگ توت، در دو کادر مربعی شکل به ابعاد 2 × 2 سانتی متر که به صورت تصادفی در پشت برگ انجام می شود، تعداد مراحل مختلف رشدی زنده و فعال داخل کادر شمارش شود.
• پایش مستمر وضعیت دشمنان طبیعی فعال روی سفید بالک توت با انجام نمونه برداری و همچنین اطلاعات حاصل از فرم شماره 2.
• جمع بندی نتایج حاصل از اقدامات فوق (کلیه بندهای بالا) در جلسات منظم شبکه مراقبت سفید بالک توت از طریق تجزیه و تحلیل، و مستند سازی آنها

شکل 2- تله زرد چسبنده دارای کادرهای مربعی شکل 2 × 2 سانتی متری

شکل 3- صفحات بزرگی دوطرفه قابل چرخش به ابعاد 1.5 × 2 متر که با رولهای زرد چسبنده پوشیده شده اند.

نکته مهم: یکی از اصلی ترین اهداف اولیه پایش، تعیین درختان توت میزبانی است که شدیدا به سفید بالک آلودگی نشان میدهند (Hot spot). این درختان حتی می توانند در منازل شخصی، فضای سبز مراکز آموزشی، بیمارستان ها، پادگان ها و … باشند. چنین درختان آلوده ای نیاز به علامت گذاری و اقدامات کنترلی ویژه دارند.

• توصیه ها و اقدامات اجرایی :

بر پایه نتایج حاصل از پایش و تعیین وضعیت آلودگی، اقدامات زیر به صورت پیشگیرانه و کنترلی توصیه می شود

• استفاده هدفمند از تله های زرد چسبنده (Yellow sticky traps):
• به منظور حمایت از دشمنان طبیعی فعال، از نصب تله های زرد چسبنده برای شکار انبوه (Mass trapping) سفید بالک توت در ماه های فروردین، اردیبهشت، خرداد و نیمه اول تیر خودداری شود. بدیهی است در صورت پایین بودن جمعیت حشرات کامل سفید بالک، می توان تا پایان تیر ماه و حتی هفته های بعدی نیز از نصب این تله ها اجتناب نمود.

شکل 4- A – C – کفشدوزک Clitostethus arcuatus : A – لارو، B- شفیره، C- حشره کامل؛ D – F – زنبور پارازیتوئید .Encarsia sp: لارو (پیکان) (D) و شفیره زنبور (E) درون شفیره سفید بالک توت، F- حشره کامل.

توضیح : بدیهی است استفاده از تله های مذکور در اوایل سال فقط محدود به تعداد توصیه شده برای پایش سفید بالک توت خواهد بود که در بالا به آن اشاره شد.

• در نسل های حد واسط سفید بالک توت (فصل تابستان) که جمعیت حشرات بالغ حالت طغیانی دارد و برای شهروندان آزاردهنده است، از تله های زرد چسبنده برای کاهش تراکم جمعیت آفت می توان به عنوان یکی از ابزارهای کنترلی با رعایت موارد زیر استفاده کرد :

توضیح 1: ترجیحا به جای نصب تعداد زیادی تله زرد چسبنده روی درختان توت، پیشنهاد می شود اکیپ های ضربتی مجهز به صفحات بزرگی دوطرفه قابل چرخش (به ابعاد 1.5 × 2 متر) که با رول های زرد چسبنده پوشیده شده اند (شکل 3)، برای شکار هدفمند حشرات بالغ سفید بالک توت، پیش بینی و نحوه ضربه زدن به شاخه های درختان آلوده برای این منظور به آنها آموزش داده شود. بدین ترتیب، تلفات دشمنان طبیعی روی تله های زرد چسبنده به حداقل خواهد رسید. این صفحات بسته به محل مورد استفاده (معابر و پیاده روها، خیابان های اصلی و فرعی) قابل حمل و جابجایی توسط یک نفر، چهار چرخه های دستی کوچک و یا خودرو (وانت) هستند.

توضیح 2: تجهیز و آموزش اکیپ ها ضربتی قبل از رسیدن آفت به مرحله طغیانی ضروری است.

توضیح 3: به منظور افزایش شکار حشرات بالغ سفید بالک توت، ساعت فعالیت این اکیپها بین 10 إلى 17 در نظر گرفته شود.

توضیح 4: همچنین به بند 3-5 رجوع شود.

توضیح 5: با توجه به افزایش جمعیت دشمنان طبیعی در اوایل پاییز، به منظور کاستن از شکار آنها، به ویژه زنبورهای پارازیتوئید، لازم است تمامی تله های زرد چسبنده، به جز تعداد توصیه شده برای پایش سفید بالک توت، از سطح شهر جمع آوری شود.

• حذف پاجوش و تنه جوش درختان توت: به منظور کاستن از تراکم جمعیت نسل اول سفید بالک، حذف پاجوش و تنه جوش درختان توت از نیمه اول خرداد ماه به طور جدی و مستمر صورت گیرد. برای افزایش تأثیر این روش لازم است پاجوش ها و تنه جوش های حذف شده بلافاصله داخل کیسه های نایلونی مناسب منتقل و به مراکز امحاء ارسال شوند. شایان ذکر است که اجرای دقیق، کامل، و سراسری این روش تأثیر به سزایی در کاهش جمعیت سفید بالک در نسل بعدی خواهد داشت.
• آبشویی سطح زیرین برگ درختان: از نیمه اول خرداد ماه، هم زمان با مشاهده فعالیت نسل اول سفید بالک، سطح زیرین برگ درختان توت آب شویی شوند. برای افزایش کارایی آب شویی، بسته به میزان تراکم آفت، از غلظت های0.5 تا 2.5 در هزار صابونهای حشره کش، مانند پالیزین، استفاده شود.

توضیح 1: ناوگان آب شویی باید مجهز به پمپ فشار قوی 3 اینچ، شیلنگ های رابط فشار قوی یک تکه و نازل های آتش نشانی یک دوم باشد تا بتواند مراحل نابالغ آفت را از پشت برگهای توت جدا کند.

توضیح 2: ناوگان آب شویی باید به تعداد کافی برای انجام عملیات در مناطق مختلف شهر، اعم از بزرگراه ها، خیابان های اصلی و فرعی درجه 1 و 2، و کوچه ها در اختیار باشد.

توضیح 3: آب شویی در هنگام غروب و یا اوایل صبح انجام شود.

توضیح 4: برای ورود به مکان های دارای فضای سبز مربوط به ارگان ها و دستگاههای دولتی و غیردولتی، مانند دانشگاه ها، وزارتخانه ها، سفارتخانه ها، بیمارستان ها، پادگانها، مجتمع های مسکونی و ..، هماهنگی های لازم به عمل آید تا عملیات آب شویی به طور یکپارچه در تمام سطح شهر صورت گیرد.

توضیح 5: در صورت نیاز، هماهنگی های لازم برای استفاده از امکانات و تجهیزات سایر سازمان ها، به ویژه ماشین های مکانیزه آب پاش سازمان آتش نشانی، به عمل آید.

توضیح 6: درختان توت میزبانی که به عنوان کانون آلودگی در مرحله پایش شناسایی و علامت گذاری شده اند (نکته مهم، بند 2)، لازم است علاوه بر انجام دقیق عملیات آب شویی، چنین درختانی با استفاده از آفت کش های گیاهی و غیر شیمیایی کم خطر با دز توصیه شده تیمار شوند تا از گسترش حشرات کامل سفید بالک به درختان هم جوار جلوگیری به عمل آید. شایان ذکر است که درختان هم جوار با کانون آلودگی نیز باید با آفت کش های گیاهی مذکور تیمار شوند.

• کاربرد آفت کش های گیاهی و غیرشیمیایی کم خطر: در فصل تابستان و در مناطقی که آلودگی شدید نسل های حدواسط سفید بالک توت مشاهده می شود، از آفت کش های گیاهی و غیرشیمیایی کم خطر، با دز های توصیه شده، استفاده شود. علاوه بر ترکیب صابونی پالیزین که به صورت معمول در زمان آبشویی استفاده می شود، بر اساس نتایج آزمایش های انجام شده، ترکیبات گیاهی و غیرشیمیایی کم خطر دیگری، مانند نیم آزال، روغن ولک تابستانه، روغن سیترال و برخی از ترکیبات گیاهی تولید داخل و خارج که بر پایه عصاره چریش همراه با حلال الکلی تهیه شده اند، قابل توصیه هستند.
• هرس سبز و حذف شاخ و برگ های آلوده به سفید بالک: بر اساس داده های شبکه مراقبت، هم زمان با اوج جمعیت حشرات کامل و تخم ریزی آنها که حدودأ مصادف با نسل های حد واسط آفت در فصل تابستان خواهد بود، لازم است تا ارتفاع 2.5 متری درختان توت، شاخ و برگ های آلوده به این آفت حذف و سپس داخل کیسه های نایلونی مناسب منتقل و به مراکز امحاء ارسال شوند . همچنین، با انجام هرس سبز (حذف 50 سانتی متر از انتهای شاخه ها) از افزایش برگ های آلوده به تخم و پوره که می توانند منجر به طغیان آفت در نسل بعدی شوند، ممانعت به عمل آید. برای دستیابی به نتیجه مطلوب، هرس سبز زمانی باید صورت بگیرد که حداکثر آلودگی به تخم و سه سن اول پورگی در برگهای انتهایی شاخه ها مشاهده می شود. زمان مناسب هرس سبز تابع شرایط آب و هوایی در مناطق مختلف شهرداری بوده (حدودا از دهم تا آخر مرداد ماه) و نیازمند بازدیدهای دقیق میدانی است. در صورت تداوم شدت آلودگی، هرس سبز نهایتا برای یک نوبت دیگر می تواند در منطقه مربوطه تکرار شود.
• اقدامات مربوط به اواخر فصل پاییز (دستورالعمل زمستانه): به منظور کاهش منبع آلودگی در بهار سال بعد، عملیاتی شدن موارد زیر ضروری است:
• جمع آوری مستمر و هدفمند برگهای توت ریخته شده در مناطق بیست و دو گانه شهر تهران و امحاء آنها با در نظر گرفتن میزان فعالیت دشمنان طبیعی

توضیح 1: به منظور حفظ و حمایت از دشمنان طبیعی، در مناطقی با فون غنی از زنبورهای پارازیتوئید، برگ های درختان توت قبل از ریزش کامل (حدودا در اواخر آبان ماه) جمع آوری و به پارک های جنگلی و همچنین فضای سبز حاشیه شهر تهران منتقل شوند.

توضیح 2: برای امحاء، بهتر است بقایای گیاهی در گودال های مربوطه ریخته شوند و روی آنها با لایه ای از خاک به ارتفاع 1.5 متر پوشانده شود.

• هرس فرم درختان توت با هدف هدایت شاخه ها در راستای ارتفاع گرفتن تاج درختان انجام شود؛ یعنی نگه داری شاخه های با زاویه تنگ (v شکل) در مقایسه با شاخه های با زاویه باز (U شکل) (شکل 4).
• کاهش کوددهی درختان توت، به ویژه استفاده از کود ازته در پای آنها، به منظور کاهش قدرت باروری و کاهش جمعیت سفید بالک توت.
• عدم هرس درختچه های زیتون به شکل پرچین. تنک کردن زیتون با هدف نفوذ نور و تهویه هوا صورت گیرد.
• روغن پاشی با استفاده از روغن ولک زمستانه و یا روغن سیترال، روی درختچه های زیتون از نیمه دوم بهمن ماه پس از دوره سرمای شدید.
• روغن پاشی روی درختان غیر برگ ریز (به جز سوزنی برگها) و گیاهانی که در مجاورت درختان توت کاشته شده اند (مانند ترون، یاس هلندی، پیراکانتا، زرشک و ….).
• حذف پاجوش و تنه جوش های درختان توت و زیتون.
• هماهنگی با ادارات، سفارتخانه ها، مراکز آموزشی، مراکز درمانی، پادگانها، صاحبان باغها، هیئت مدیره مجموعه های ورزشی و مسکونی، و غیره به منظور انجام دادن اقدامات لازم برای کنترل آفت (مواردی از قبیل آموزش، جمع آوری برگ های درختان توت، روغن پاشی و …).
• برگزاری دوره های آموزشی جامع برای ناظرین، کارشناسان و عوامل کارگری پیمانکاران، شهروندان، دانش آموزان مدارس و … به منظور هم افزایی برنامه های کنترلی آفت
• ممانعت جدی از کاشت نهال های جدید توت و زیتون در بوستان ها و معابر شهر تهران و استفاده از نهال های سایر گیاهان به جای آنها. لازم است در زمان توزیع نهال بین شهروندان در هفته درختکاری نیز موارد مذکور رعایت شود.

شکل 5- هرس فرم درختان توت و نگهداری شاخه های با زاویه تنگ (۷ شکل).

ب- برنامه میان مدت

به منظور جلوگیری از گسترش و شدت آلودگی فضای سبز شهر تهران به سفید بالک توت، لازم است اقدامات زیر در دستور کار قرار گیرد:

• اجتناب از توزیع و کاشت نهال های توت، زیتون و سایر میزبان های احتمالی. لازم است قبل از توزیع و کاشت از موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور و سازمان حفظ نباتات استعلام شود.
• افزایش تنوع پوشش گیاهی در فضای سبز شهر تهران و جایگزینی ارقام مناسب به منظور ایجاد گسستگی در یکپارچگی درختان توت کاشته شده
• اجتناب از سم پاشی های مکرر و گسترده در راستای حمایت از دشمنان طبیعی آفات فضای سبز، به ویژه سفید بالک توت .
• تغییر دیدگاه در کاربرد انبوه تله های زرد چسبنده – فرهنگ سازی و تغییر نگرش شهروندان و اصحاب رسانه از طریق اطلاع رسانی دقیق علمی از کانال متخصصین ذی ربط برای کاستن از انجام یک سری فعالیت غیرضروری، پرهزینه و غیر علمی که بیشتر جنبه روانی و نمایشی دارد.

ج- برنامه بلندمدت

کنترل بیولوژیک

با توجه به وجود فون قابل توجه از دشمنان طبیعی سفید بالک توت در مناطق مختلف شهر تهران و شناسایی بیش از 10 گونه، اعم از شکارگر و پارازیتوئید (شکل 5)، لازم است شیوه های حفظ و حمایت، و تکثیر انبوه و کاربرد آنها، به عنوان یکی از مناسب ترین و سالم ترین روش کنترل آفات در فضای سبز شهری، عملیاتی شود.

فرم شماره 1- فرم پایش اولیه جمعیت سفید بالک توت در مناطق مختلف شهر تهران.

فرم شماره 2- فرم ثبت میزان شکار تله های زرد رنگ روی درخت های زیتون و توت در مناطق مختلف شهر تهران (یک بار در هفته).

فرم شماره 3 – فرم ثبت آمار هفتگی جمعیت سفید بالک روی برگ درختان توت و زیتون در مناطق مختلف شهر تهران.