۸ سال پیش

سرمای بهاره ، نیاز سرمایی و روشهای کنترل آن ( قسمت اول )

نیاز سرمایی

درختان پسته خزان دار هستند و همانند سایر درختان میوه خزان دار برگهایشان در طول فصل پاییز ریزش کرده و وارد یکی از مراحل نموی خود که اصطلاحاً “رکود” نامیده میشود می گردند. با پیشرفت فصل سرما درختان وارد مرحله بعدی که اصطلاحاً ” استراحت” نامیده می شود می گردند. در طول فصل استراحت آنها قادر به رشد نیستند حتی اگر شرایط محیطی برای رشد درخت مناسب باشد. جهت توسعه و تکمیل رشد جوانه ها و خروج از استراحت درختان مذکور بایستی مدت زمان معینی در معرض دماهای پایین قرار گیرند تا بعد از آن شکوفایی طبیعی جوانه ها و رشد با مهیا شدن شرایط مناسب جهت رشد اتفاق افتد. حداقل زمان لازم برای سرمادهی یک رقم در طی فصل رکود که موجب از سر گیری رشد طبیعی آن در فصل رویش می شود اصطلاحاً “نیاز سرمایی” آن رقم نامیده می شود. بطور طبیعی دمای موثر جهت رفع نیاز سرمایی بین ۰ تا ۷ درجه سانتیگراد گزارش شده است. دماهای پایین تر از ۰ یا بالاتر از ۷ درجه سانتیگراد بی تاثیر می باشد و حتی دمای روزانه بالاتر از ۱۵٫۵درجه سانتیگراد در طول مدت سرمادهی ممکن است اثر منفی بر مجموع دماهای دریافت شده داشته باشند.نیاز سرمایی درخت پسته بین ۷۰۰ تا ۱۱۰۰ گزارش شده است چنانچه به دلایلی نظیر زمستانهای گرم یا دوره های گرم غیر معمول در زمستان، نیاز سرمایی درخت برطرف نشود رشد و نمو درخت با مشکل روبرو خواهد شد .

Warm Winter Temperatures

Warm winter temperatures can reduce pistachio yields (Ferguson). Pistachios require from 700 to 1,000 hours of winter temperatures at or below 45o F in order to fruit normally the following summer. Nut production may be reduced in a season following a winter that provides inadequate chilling.

بر طرف نشدن نیاز سرمایی درختان

تاخیر در برگدهی
تاخیر در گلدهی
برگدهی و گلدهی نامنظم
کاهش برگدهی و برگچه ها
کاهش کیفیت و کمیت محصول
کاهش رشد میانگره ای
ریزش گل و میوه
عدم تشکیل جوانه گل در سال بعد
مرگ شاخه ها

ناهماهنگی در زمان بیدار شدن در یک درخت

تفاوت در زمان شکوفایی جوانه گل

عدم تشکیل جوانه گل

عدم شکوفایی جوانه گل

غیر طبیعی شدن رشد شاخه گل دهنده ( کاهش شدید رشد میانگره ای )

حالت غیر طبیعی تشکیل گل و برگ در یک جوانه

ریزش گل و عدم تشکیل میوه

عوامل موثر:

ژنتیک
نوع جوانه
عرض جغرافیایی و ارتفاع ا ز سطح دریا
پایه
نور
تغذیه

مدلهای محاسبه سرما

روشهای مختلفی جهت محاسبه واحد سرما تا کنون توسط دانشمندان ارائه شده است و اختلاف زیادی بین آنها وجود دارد اما اکثر آنها نسبت به این مسئله توافق دارند که سرمای زیر یخبندان و بالای ۱۶ درجه عملاً برای تامین سرما موثر نخواهند بود. بطور کلی سه مدل وجود دارد که بشتر از بقیه معمول می باشد:

الف) مدل تعداد ساعت زیر ۷ درجه سانتی گراد

ب ) مدل تعداد ساعت بین صفر و ۷ درجه سانتی گراد

ج ) مدل یوتا که مدل دقیق تری است چرا که هم اثران مثبت و هم منفی دما رانشان می دهد و بشرح جدول زیر می باشد:

بعنوان مثال این جدول بین ۱۲/۵ – ۱۵/۹ هیچگونه تاثیری بر نیاز سرمایی ندارد یا اینکه هر یک ساعت دمای بین ۹/۲ – ۱۲/۴ نیم ساعت بر نیاز سرمایی اثر دارد.

عملیات زراعی برای شکستن رکود:

۱- غیر شیمیایی:

تنش آبی و عدم استفاده از کود های نیتراته در آخر تابستان باعث کوتاه شدن دوره رکود می شود.
هرس و سرزنی: غالبیت انتهای کاهش و افزایش رشد جوانه ها
آبیاری بارانی
استفاده از پایه و ارقام مناسب

تیمارهای شیمیایی :

زمان و غلظت مهمترین عامل موثر

۱- روغن های معدنی mineral oil – : روغن ولک – DNOC- دی نیترو فنل و دی نیترو سیکلو هگزیل فنیل

۲- سیانامیدها- در انگور، پسته : پکان – مانند کلسین سیانامید و هیدروژنت سیانامید (دورمکس)

۳- تنظیم کننده های رشد گیاهی در برخی اثر گذار بوده

۴- ترکیبات گوگردار مانند سولفید هیدروژن- دی اکسید گوگرد- ایوتیوسیانات متیل دی سولفید

۵- تیواوره

۶ – نیترات پتاسیم

مهمترین:

سیانامید ها – کلسیم سیانامید و هیدروژن سانامید (دورمکس) H2CN2 درخیلی محصولات جواب داده ۵/۱ تا ۳ درصد ، ۴هفته قبل از متورم شدن جوانه ها

مکانسیم:

۱- دورمکس: بازدارنده فعالیت آنزیم کاتالاز

—- مسئول تجزیه ماده سمی H2O2 حاصل از فعالیتهای یاخته گیاه – اگر H2O2 زیاد – چرخه گیلیکولیز متوقف- تنفس از چرخه پنتوز فسفات – وادار به بیدار کردن گیاه

۲- یون سیانامید – باعث هیدرولیز نشاسته – قند ها وارد چرخه پنتوز فسفات می شود.

۳- رادیکالهای آزاد در سلول – یکی از موانع مهم فعالیت آنزیمها- برخی گزارش داده اند دورمکس باعث افزایش GLUTATHIONE – ماده آنتی اکسیدان – حذف رادیکالهای آزاد – فعالیت آنزیمها

روغن ولک:

– ۱۹۴۵ اولین بار برای شکستن رکود

اگر محلول پاشی در زمان رکود عمیق صورت گیرد – تاثیر کمتر
غلضتهای بالا – سر شاخه جوان را خشک و اگر شدیدتر- کل درخت خشک می شود- یک نوع حشره کش بود – علیه کنه ها و آفات سپردار استفاده می شود.

مکانسیم عمل:

تاثیر بر روی تنفس

نیترات پتاسیم:

اثرات این ماده کم- ولی در درختان شلیل – هلو- زردآلو و آلبالو موثر – غلظت ۵ تا ۷ درصد – در سیب تا ۱۵ درصد

مکانیسم عمل نامعلوم – برخی بعلت وجود نیترات – که شکستن رکود را تحریک می کند.

روشهای متعددی جهت شکستن خواب تا کنون آزمایش شده است از جمله پاشیدن روغن کتان، پاشیدن روغن سویا ، پاشیدن روغن دی نیتروکروزول و روغن ولک که روغن ولک نسبت به بقیه موارد موثر تر گزارش شده است.

– بهترین دورمکس ۴% – ولک ۶% – نیمه بهمن در پسته

سرما و یخزدگی ازمهمترین عوامل قهری خسارتزا در محصولات کشاورزی می باشد وهمه ساله خسارات قابل توجه ای را به اقتصاد وچرخه تولید کشورتحمیل می کند.
سهم عامل تنش سرما و یخبندان نسبت به سایر عوامل تهدید کننده در زیربخشهای زراعی و باغی از وزن بسیار بالایی برخوردار می باشد.

ایران در یکی از مناطق حادثه خیز کره زمین واقع شده ، از ۴۰ نوع بلای طبیعی شناخته شده در جهان ، بیش از ۳۰ نوع آن در ایران وجود دارد . سرمازدگی یکی از پدیده های جوی است که علیرغم قابل پیش بینی بودن آن در ردیف حوادث غیر مترقبه تعریف شده است .

تعریف تنش:

تنش عبارت است از هر گونه انحراف معنی دار از شرایط بهینه برای زندگی موجود زنده

عوامل تنش زا باعث تغییر و اختلال در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهی می شوند واز این طریق تولید گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند.

گرم تر شدن زمین باعث ایجاد تغییرات شدیدی جوی خواهد شد و عمده ترین چالشی است که بشر در درازمدت با آن رو به روست .

در حالی که سیاستمداران در اجلاس مونترال کانادا درباره اقداماتی که ممکن است برای جلوگیری از گرمترشدن هوای کره زمین در آینده به عمل آید سرگرم مذاکره بودند، یک دانشمند بلندپایه در زمینه تغییرات جوی گفته است که جهان برای این که بتواند با گرمتر شدن هوا مقابله کند تنها ده سال فرصت دارد و پس از گذشت این مدت نجات کره زمین امکان پذیر نخواهد بود.
دکتر جیمز هنسن، دانشمندی که برای اولین بار هشدارداد که در صورتی که تولید گازهای گلخانه ای در سطح فعلی ادامه یابد، هوای کره زمین بصورت فاجعه آمیزی گرمتر خواهد شد، در جلسه کارشناسان تغییرات جوی در سانفرانسیسکو گفت که تنها یک درجه گرمتر شدن هوای کره زمین سبب خواهد شد که تغییراتی در آب وهوای کره زمین پدیدار شود که از بیش از نیم میلیون سال تاکنون بی سابقه خواهد بود.
“کلاوس توپفر”، یک مقام ارشد سازمان ملل متحد، گفته است که تغییرات در شرایط اقلیمی واقعیتی است که به طور فزاینده ای به مصائب بشری و اقتصادی می انجامد.
در جریان یک کنفرانس بین المللی که در شهر میلان ایتالیا برگزار شده است، گفته شد که فجایع طبیعی در سال جاری میلادی بالغ بر ۶۰ میلیارد دلار هزینه در بر داشته است.
زمین به اوج گرمای خود در دو هزاره اخیر پا گذاشته است. به گفته دانشمندان به نظر می رسد دمای زمین از سال ۱۹۸۰ تاکنون از هر دوره دیگر در ۱۸ قرن گذشته فراتر رفته باشد.
دانشمندان با استفاده از داده های جمع آوری شده از گیاهان، یخچال ها و سایر نمونه ها به این نتیجه دست یافته اند و معتقدند که این تحقیقات به طور قطعی تایید می کند که فعالیت های انسانی بر آب و هوا تاثیر می گذارد.
دانشمندان با انجام یک مطالعه علمی نتیجه گیری کرده اند که تغییرات جوی زمین یا به عبارت دیگر گرم شدن زمین ممکن است در آینده نزدیک، یعنی در کمتر از پنجاه سال، یک میلیون گونه زیستی را به سوی انقراض سوق دهد.
آنها نتیجه گیری کردند به حداقل رساندن انتشار گازهای گلخانه ای و جمع آوری و ذخیره دی اکسید کربن می تواند از انقراض درصد قابل ملاحظه ای از گونه ها جلوگیری کند.
کارشناسان مسایل اقلیمی هشدار داده اند که گرم شدن کره زمین با سرعتی بسیار بیشتر از آنچه پیش بینی شده بود، در حال انجام است.

در گزارش اخیر هیات بین المللی سازمان ملل متحد در زمینه تغییرات آب و هوایی منتشر شد، آمده است که درجه حرارت کره زمین تا پایان قرن جاری به میزان ۸/۵ درجه سانتی گراد افزایش خواهد داشت. این رقم دو برابر میزان پیش بینی شده در پنج سال پیش از این است. در مناطقی که سرمای بهاره در اکثر سالها موجب از بین رفتن یا صدمه زده به محصول درختان میوه سردسیری می شود باغداران به طرق مختلف برای کم کردن اثر سرما و یا جلوگیری از خسارت وارده تلاش می کنند. این مسئله بخصوص در مناطق کشت درختان میوه زود گل مانند بادام، زردآلو، گوجه، آلو و هلو و در بعضی نقاط حتی سیب و گلابی و گردو از اهمیت خاصی برخوردار است. بطوری که در اکثر سالها میلیونها ریال خسارت به باغداران این مناطق وارد می شود. به قدری این مسئله مهم است که بروز یا عدم بروز سرما در قیمت بین المللی این قبیل محصولات بخصوص بادام و زردآلو اثر می گذارد. در ارتباط با پسته نیز در سال ۱۳۷۶، ۵۰% محصول در اثر سرما از بین رفت. همچنین در سال ۱۳۸۳ نیز بطور متوسط ۳۰% پسته در استان کرمان و برخی از مناطق پسته خیز از بین رفت و بخصوص در استان کرمان که اکثر باغداران وابسته به اقتصاد تک محصولی بودند ضربات سنگینی به باغداران وارد نمود. در سال ۱۳۸۴ نیز در برخی مناطق پسته کاری استان کرمان تا ۶۰% محصول پسته در اثر سرمای بهاره از بین رفت. اگر چه پسته از نظر زودگلی مانند بادام، زردآلو، آلو و هلو نیست و لیکن سرمای وارده در سال اخیر و تغییرات جوی ایجاد شده در چند سال اخیر نشان داد که استان کرمان و محصول پسته یکی از محصولات حساس به سرمای بهاره بوده و احتمال سرمازدگی بالا در چند سال آینده بنا به تغییرات جوی غیر ممکن نخواهد بود.

سرمای بهاره ، نیاز سرمایی و روشهای کنترل آن ( قسمت دوم )

میانگین امتیازات ۵ از ۵

از مجموع ۱ رای