۷ سال پیش

ساختمان کندو و لوازم مورد نیاز زنبورداری

تعریف کندو

محل زندگی و زاد و ولد زنبوران عسل را کندو می گویند. در داخل کندو زنبوران با ساختن حجرات شش ضلعی در طرفین پایه مومی به پرورش نسل و ذخیره کردن گرده گل و عسل می پردازند.

انسان برای بهره گیری از زنبور عسل در ابتدا از کندوهای بومی استفاده می کرد که به تدریج بر تکنیک آن افزوده شد و امروزه به طور قابل توجهی در ساختن کندوها پیشرفت حاصل شده است. به طور کلی ساختمان کندو به دو صورت بومی و جعبه ای وجود دارد.

الف – کندوهای بومی: این کندوها امروزه کمتر استفاده می شوند و به علت عدم امکان بازدید از داخل کندو مشکلاتی را به همراه دارند. کندوهای بومی دارای شان های ثابت بوده، محصول سالانه آن ها پایین و از ٤ تا ٨ کیلوگرم تجاوز نمی کند و توصیه می شود که این نوع کندوها به کندوهای جعبه ای تبدیل شوند.

معایب کندوهای بومی

آسیب کلنی به هنگام برداشت عسل
تلفات زیاد کلنی ها در زمستان به علت کمبود مواد غذایی
عدم امکان تعویض ملکه
عدم کنترل بچه کندو
عدم امکان تعویض شان های قدیمی و سیاه
مشکلات حمل و نقل
پایین بودن محصول سالانه
عدم امکان تقویت کلنی های ضعیف
تکثیر مصنوعی امکان پذیر نیست.
کنترل بیماری و آفات مقدور نیست.
از صفحات موم آجدار نمی توان استفاده کرد.
به دلیل زیاد بودن زنبوران نر در کندوهای بومی و مصرف زنبوران نر از عسل، میزان محصول فوق پایین می آید.
به دلیل پوشیده شدن ِازپهن و خاک رس بهداشتی نیست.

پراکندگی انواع کندوهای بومی در مناطق مختلف استان های کشور

کندوی سبدی استوانه ای با سوراخ پرواز در سطح فوقانی در ناحیه خراسان.
کندوی سبدی استوانه ای با سوراخ پرواز در سطح جانبی در آذربایجان، استان مرکزی و همدان.
کندوی سبدی لوله ای در استان کردستان.
کندوی کدویی در خراسان.
کندوی سبدی مخروطی در کرمانشاه و لرستان.
کندوی کوزه ای با دهانه بزرگ در کردستان.
کندوی سفالی مخروطی در کردستان.
کندوی سفالی استوانه ای در فارس.
کندوی تنه درختی در کرمان، گیلان و مازندران.
کندوی سبدی خمره ای در اصفهان و استان مرکزی.

ب – کندوی جعبه ای (مدرن): ساختمان کندوی جعبه ای طوری است که زنبوردار به راحتی قادر به بازدید کندو است. شان ها در این نوع کندوها متحرک بوده و می توان با قرار دادن پایه مومی بر روی قاب و یا با استخراج عسل از قاب به وسیله اکستراکتور و برگشت آن ها به کندو، راندمان کار زنبوران را افزایش داد.

محسنات کندوی جعبه ای

بازدید داخل کندو امکان پذیر است.
برداشت عسل آسان است.
با برداشت شان تخم و یا قاب عسل از کندوی قوی و سالم می توان کندوهای ضعیف و کم غذا را تقویت کرد.
امکان تعویض و یا پرورش ملکه و جلوگیری از بچه کندوی طبیعی خصوصاً از نظر بیماری ها و آفات قابل کنترل است.

انواع کندوی جعبه ای

از مهم ترین کندوهای جعبه ای می توان نوع لانگستروت و نوع دادانت را نام برد.

کندوی لانگستروت به وسیله یکی از پرورش دهندگان زنبور به نام لانگستروت در سال ١٨٥١ ساخته شد.

ساختمان کندوی جعبه ای

کندوی جعبه ای از قسمت های اساسی زیر تشکیل شده است:

در کندو : ابعاد آن مطابق ابعاد خارجی بدنه کندو (41.5 × 50.5) است.
بدنه : این قسمت کندو از چهار دیواری چوبی تشکیل یافته که دیواره های آن به طور قائم به هم متصل است. بدنه از قسمت تحتانی به کف و از قسمت فوقانی به در کندو محدود می شود. بدنه کندوی لانگستروت گنجایش ده قاب را دارد.
کف کندو : از تخته مسطحی که خود از چند تخته چوبی به هم پیوسته تشکیل می شود و روی آن را از یک ورقه تخته سه لا می پوشانند. کف کندو بر روی دو پایه چوبی قرار گرفته و تخته پرواز نیز در امتداد کف به طرف خارج با کمی شیب متصل به آن است.
قاب : از چهار چوبه ای ساده که هر یک از اضلاع آن با استانداردی درست شده اند، تشکیل می شود، طول ضلع فوقانی آن cm٤٨ و ارتفاع دو ضلع فوقانی و تحتانی از خارج به خارج cm 5 است. با انجام عملیات سیم کشی و نصب ورق موج آج دار بر روی آن کمک به فعالیت زنبوران کارگر در شان سازی خواهد شد.

لوازم مورد استفاده در زنبورداری

کلاه : کلاه مخصوصی است که قسمت سر، صورت و گردن را در موقع بازرسی کندوها از نیش زنبور محفوظ نگاه می دارد. قسمت بالا و اطراف کلاه از پارچه و قسمت جلویی آن از شبکه توری سیاه رنگ است.
دودی : وسیله ای است که در آن موادی که به طور ناقص سوزانده می شود، ریخته و به وسیله دمیدن دود از آن خارج می شود. از این وسیله برای آرام کردن زنبورها در موقع بازدید و خارج کردن قاب های عسل استفاده می شود.
اهرم : عبارت است از میله ای که یک سر آن به شکل کاردی پهن و سر دیگر آن خمیده است که برای جدا کردن و بیرون آوردن قاب ها به کار می رود و به وسیله سر پهن آن می توان موم های زائد داخل کندو را پاک کرد.
دستکش : این دستکش ها معمولاً از چرم و یا پارچه مخصوص ساخته می شوند و ساق آن ها بلند است، به طوری که روی آستین لباس را می پوشاند و برای اشخاص مبتدی که عادت به نیش زنبور ندارند، مورد استفاده قرار می گیرد.

برس : وسیله ای است که برای جدا کردن زنبورها از روی قاب به کار رفته تا زنبوران، تحریک نشوند.

ظروف تغذیه : این ظرف ها را معمولاً از تخته و فیبر، پلاستیک و آلومینیوم می سازند . موارد استعمال آن بیشتر در فصول نامناسب و یا اوایل سال است که در آن موقع باید زنبورها رابا شربت قند تغذیه کرد و این ظروف باید طوری ساخته شوند که زنبورها در آن نیفتند و خفه نشوند.

اکستراکتور : وسیله ای است که برای استخراج عسل از شان استفاده می شود. شرح کامل آن در برداشت عسل خواهد آمد.

موم ذوب کن آفتابی : دارای اندازه های مختلفی است که برای ذوب شان های کهنه با استفاده از حرارت آفتاب مورد استفاده قرار می گیرد ساختمان آن طوری است که با حرکت خورشید جهت آن قابل تغییر بوده و در تمامی روز می توان از نور خورشید استفاده کرد.
برگه موم آجدار : صفحه ای است از موم که در روی آن نقش حجره های زنبورها پرس شده و آن را روی سیم هایی که از قاب عبور داده شده نصب می کنند و اطراف آن را موم ذوب شده می ریزند که به طور محکم در وسط قاب قرار گیرد و سپس با موم دوز آن را به سیم می چسبانند تا محکم شود.
تخته موم دوز : تخته ی صاف و مسطحی است که کادر سیم کشی را با پایه مومی که در روی آن قرار گرفته، بر روی آن قرار می دهند.
موم دوز : از یک چرخ دندانه دار درست شده که با حرکت دادن برروی سیم قاب (کادر) سیم را به موم می دوزد.

سایر وسایل زنبورداری عبارتند از : پنجره ملکه، قفس مخصوص ملکه، موم ذوب کن، سیم گالوانیزه، موم بر، چنگال مخصوص عسل، ظروف تصفیه عسل و بسته بندی آن در حد احتیاج زنبوردار، خرک پولک تراش و … ضمناً مقداری وسایل نجاری از قبیل اره، چکش، رنده، گاز انبر، میخ و … مورد استفاده زنبوردار قرار می گیرد.