زنگ معمولی ذرت ( Puccinia sorghi )

زنگ معمولی ذرت در ایران خیلی اقتصادی نیست. این زنگ در صورت بروز معمولا قبل از ظهور تاسلها در ذرت مشاهده میشود. بیشتر مزارع تولید بذر و نیز ذرتهای شیرین را مبتلا میکند و کمتر در مزارعی که هیبریدهای ذرت کشت و کار میشوند، مشاهده میگردد. بیماری از طریق کاهش سطح فتوسنتز کننده برگ موجب کاهش عملکرد گیاه میشود.

علایم بیماری زنگ معمولی ذرت

سورها یا پوستول های زنگ در تمامی قسمتهای هوایی گیاه مشاهده میشوند، ولی تراکم آنها در سطح برگ بیشتر است. پوستول ها تقریبا همزمان در هر دو سطح برگ ظاهر میشوند. این پوستول های مدور تا دراز ابتدا قهوه ای روشن هستند و به تدریج با افزایش سن گیاه قهوه ای تیره میشوند. در صورت شدت بالای بیماری کلروز و مرگ برگ نیز اتفاق می افتد. به تدریج این پوستول ها شکافته میشوند.

عامل بیماری

عامل بیماری قارچ Puccinia sorghi schw میباشد. یوردیوسپورهای قارچ قهوه ای، کروی تا بیضوی با اندازه 33-24 × 30-21 میکرومتر هستند. ضخامت دیواره اسپور 2 – 1.5 میکرومتر است، خاردار و 3 تا 4 لوله تندش استوایی دارد. هر اسپور دو هسته ای است. تلیوسپورهای قهوه ای قارچ که جانشین یوردیوسپورها در پوستول های زنگ میشوند، دارای ابعاد 46-28 ×25-14 میباشند. تلیوسپورها دو سلولی با یک خمیدگی مختصر در قسمت میانی هستند.

سطح تلیوسپورها صاف و دارای یک پایه میباشند که طول آن تا دو برابر طول تلیوسپور هم میرسد. اسیوسپورهای قارچ قهوه ای کم رنگ، زگیل دار و اغلب کروی تا بیضوی با ابعاد 26-18×19-13 می باشند و به صورت خوشه ای (cluster-cup) روی گونه های ترشک (Oxalis) تشکیل میشوند. این قارچ قابلیت کشت روی برگهای ذرت شناور در محلول حاوی 5 درصد سوکروز و 20 ppm کینتین را دارد.

چرخه بیماری زنگ معمولی ذرت

تلیوسپورها در مناطق خاصی از دنیا در بهار جوانه زده و تولید بازید و بازیدیوسپور میکنند. بازدیوسپورها جوانه زده و به برگهای گونه های مختلف ترشک نفوذ میکنند و تولید اسپرماگونیوم و اسپرماسی در سطح فوقانی برگ میکنند. اسپرماسیها با هیفهای پذیرنده از فرم جنسی سازگار خود ممزوج شده و مرحله اسیومی در سطح تحتانی برگ ترشک تشکیل میشود. اسیوسپورهای دوهسته ای با باد منتقل شده و برگهای ذرت را آلوده میکند.

در مرحله بعد یوردیوسپورهای قارچ تشکیل میشوند که فاز تکرار شونده قارچ است. در بیشتر مناطق معتدل جهان، از جمله آمریکا، قارچ ترشک را آلوده نمیکند. اسپورها از طریق باد، از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جایی که بیمارگرها روی گیاهان ذرت بقا دارند، به مناطق معتدل منتقل میشوند.

مرحله اسیوم قارچ بصورت نادر در مناطق معتدل اروپا، کشورهای مشترك المنافع شوروی سابق، آمریکا، مکزیک، آفریقای جنوبی، هند و نپال روی ترشک اتفاق می افتد. مرحله یوریدیومی و تلیومی در کل جهان هرجا ذرت یا گیاه تیوسینته (Teosinte) کشت میشود، اتفاق میافتد. دمای خنک ( 16-23 درجه سانتیگراد ) و رطوبت نسبی ( بالا 100 درصد)، برای توسعه و گسترش زنگ مناسب است.

مدیریت بیماری زنگ ذرت

1. هیبریدها و واریته های مقاوم؛ برخی لاین های اینبرد به زنگ مقاومت نشان می دهند. بافتهای قدیمیتر ذرت معمولا به قارچ عامل بیماری مقاوم هستند. نژادهای فیزیولوژیک متعددی از قارچ عامل بیماری با توجه به واکنش لاین های ذرت که هر کدام ژن مقاومت مشخصی دارند، شناسایی میشود. مقاومت در گیاهان بالغ تحت کنترل چند ژنی است.
2. کاربرد قارچکشها به محض ظهور پوستولها روی برگها بخصوص در مزارع تولید بذر امکانپذیر است. همچنین در مورد ذرتهای شیرین و پاپ کورنها که ارزش بالایی دارند هم سمپاشی توصیه میشود.
3. طبق ارزیابیهای پاتاکی و استبورن (1993) کاربرد توام ارقام با مقاومت نسبی و کاربرد قارچکشها موجب کاهش چشمگیر بیماری شده است.

همچنین مطالعه پستهای زیر نیز در مورد آفات ذرت پیشنهاد میگردد:

کرم برگخوار کارادرینا

کرم برگخوار تک نقطه ای ذرت

کرم بلال ذرت

کرم ساقه خوار سزامیا

کرم ساقه خوار اروپایی ذرت

کرم ساقه خوار ایرانی ذرت

سیاهک معمولی ذرت

دانلود فایل PDF مقاله زنگ ذرت